* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 nida. 1. Təəssüf, məyusluq, peşmançılıq, narazılıq və s. hissləri ifadə edir. Ox, bu nə işdir, elədim. Ox, başımız getdi. Ox, sənin əlindən hara qaçaq? // Heyrət, təəccüb, heyranlıq, həsrət ifadə edir. [Pəri:] Ox, belə bir gözəl oğlandan əl çəkmək olarmı? C.Cabbarlı. // Sevinc, şadlıq, məmnunluq ifadə edir. Ox, nə gözəl havadır. – Ox, bir ay sonra orası nə qədər gözəl olacaq. A.Şaiq. 2. Nəvaziş, şəfqət, oxşama məqamında işlənir. Ox, oğlum! – [Qəhrəman:] Ox!… Mən o qədər gözəl, o qədər də qoçaq qız görməmişdim. H.Nəzərli.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / ox2 is. 1. Yayla atılan itiuclu və ya ucuna iti dəmir keçirilmiş mil (qədim silah növü). Oxu yaya qoymaq. Oxla ovu vurmaq. – Bunu fikirləşib, Koroğlu başçı durnaya bir ox atdı. “Koroğlu”. Ox, kaman, qılınc və nizələr işlətməkdə … [mahir] olan bu xalq əkin və torpaq işlərində də sənətkardır. M.S.Ordubadi. 2. İstiqamət göstərmək üçün həmin mil şəklində işarə. 3. Maşının, mexanizmin və s.-nin hərlənən hissəsinin, habelə çarxın keçirildiyi mil, tir. Avtomobilin oxu. – [Rəşid:] …Bir araba atını yıxılmış, ya bir arabanı oxundan və ya da çarxından sınan görsəydi, [Qurbanqulu] dərhal kömək edərdi. T.Ş.Simurq. Yolda evimizin yaxınında faytonumun çarxı oxdan çıxdı. S.S.Axundov. 4. Mehvər. Yer kürəsinin oxu. Planetlərin öz oxları ətrafında fırlanması. 5. xüs. Hər hansı cismin simmetriya və ya ağırlıq mərkəzindən keçən düz xətt. Təyyarənin oxu. Fırlanma oxu. ◊ Ox kimi – 1) düz, düz istiqamətdə, düzünə. Maşınlar çölləri, təpələri, yarğanları və ox kimi düz yolları arxada buraxaraq “Qızıl bayraq” kolxozuna yaxınlaşmaqda idi. M.İbrahimov; 2) çox cəld, tez, sürətlə, güllə kimi. Kəklik onun əlindən ox kimi çıxdı və bir anda meşənin yarpaqları arasında qeyb oldu. A.Şaiq. Ox kimi gözə batmaq – tez-tez, daim, hər addımda görünmək, göz önündə olmaq (arzu edilməyən bir adam və ya şey haqqında). Hər gün küçələrdə ox kimi gözə batan qorodovoy və qazaqlardan, əsər yox idi. A.Şaiq. Ox mənzili – oxun və ya güllənin hədəfə dəyə biləcəyi məsafə. Xana bir ox mənzili qalanda, Buğac atın üstündə dikəlib oxunu atdı… M.Rzaquluzadə. Oxu atıb yayını gizlətmək – sözünü tam deməmək, fikrini yarımçıq söyləmək, əsil mətləbi üstüörtülü buraxmaq, deməmək. [Yusif:] Pəri xanım, axı, gecə eyvanların altında gəzəni demədin, oxu atdın, yayını gizlətdin. B.Bayramov. Oxu daşa dəymək – uğursuzluğa düçar olmaq, işi nəhs gətirmək. Qurşunumuz keçməz boşa; Oxlarımız dəyməz daşa. A.Şaiq.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / ox1 Əsli ağ kimi olub, “yuxarı atılan” deməkdir. Güllə (farscadır) sözünün yerinə işlədilib; ox uyğur dilində ok kimi işlədilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / ox2 1. OX (yaydan atılan ox və müxtəlif mənalarda) Üç yeləkli qayım oxlar atılırdı.. (Anar); XƏDƏNG (kl.əd.) Müjganın xədəngi bağrımı deşdi; Tutginən qolumdan, ürəyim keçdi.. (Molla Cümə); TİR (kl.əd.) Versəydi əgər dəstinə tir ilə kamanın; Seyd olmaz idim, mən dəxi seydəfkən olurdun (S.Ə.Şirvani). 2. OX (coğr.), MEHVƏR
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / ox1 OX I is. tar. Silah. Ox kimi süzüb darılığa doğru uçdu (İ.Şıxlı). OX II is. Mehvər. Çarxın biri var, o biri yoxdur. Ox yerlə sürünür (C.Cabbarlı). OX III nida Ağrı, iztirab, təəssüf və s. mənalarda işlədilir. Ox, səndən sonra mən nələr çəkdim, nələr (C.Cabbarlı).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / ox1 1. стрела; 2. ось; 3. межд. ох, как хорошо! ох, как приятно, мило!; 4. межд. так его! давно бы так!;
Azərbaycanca-rusca lüğət / ox2 1 межд. ох: 1. употребляется для выражения каких-л. чувств (сожаления, досады, недовольства и т.п.). Ox, nə vaxt bu qurtaracaq ох, когда это кончится; ох, bu nə işdir elədim ох, что я наделал; ох, nə istəyərdim orada olum ох, как бы я хотел быть там 2. употребляется при выражении восхищения, удивления и т.п. Ox, nə gözəl havadır! ох, какая хорошая погода! 3. выражает испуг, боль, чувство облегчения и т.п. Ox, məni necə qorxutdun ох, как ты напугал меня 2 I сущ. 1. стрела: 1) тонкий стержень с заостренным наконечником и опереньем, употребляемый для стрельбы из лука. Oxla yaralamaq ранить стрелой, ox atmaq пустить стрелу, стрелять из лука, zəhərli ox отравленная стрела 2) название различных узких и длинных деталей. Tərəzinin oxu стрела весов 2. стрелка (знак для указания направления). Xəritə üzərindəki oxlar стрелки на карте 3. ось: 1) деревянный или металлический стержень, на котором крепятся колеса. Arabanın oxu ось телеги, dal ox задняя ось 2) воображаемая прямая, проходящая через центр какого-л. тела или пространства. Fırlanma oxu ось вращения, Yer kürəsinin oxu ось Земного шара, planetin öz oxu ətrafında fırlanması вращение планеты вокруг своей оси II прил. осевой. мат., физ., тех. Ox qutusu осевая коробка, ox simmetriyası осевая симметрия, ox silindri осевой цилиндр, ox vektoru осевой вектор, ox ölçüləri осевые размеры ◊ ox olub ürəyindən keçmək вонзиться в сердце, как стрела; oxu atıb yayını gizlətmək недоговаривать, скрывать самое главное; ox kimi как стрела, стрелой; ox kimi gözə batmaq колоть глаза кому-л.
Azərbaycanca-rusca lüğət / ox1 i. 1. arrow; məc. shaft; ~un ucu arrow head; ~ atmaq to shoot* an arrow; 2. axis (pl. axes); maqnit ~u magnetic axis; yer kürəsinin ~u terrestrial axis, axis of the equator; 3. (təkərdə) axle; 4. tex. axle, spindle; ~ kimi düz as straight as an arrow
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / ox1 is. 1) flèche f, fléchette f ; ~ atmaq décocher une flèche ; ~ kimi getmək passer en coup de vent ; 2) tex. axe m ; arbre m (val) ; essieu m (təkərdə) ; maqnit ~u aiguille f aimantée ; ~ kimi düz droit comme une flèche
Azərbaycanca-fransızca lüğət / ox1 межд. ох, ух, агь; пагь (пашманвал, наразивал; тажубвал, мягьтелвал; хвешивал, шадвал къалурдай междометие).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / ox2 сущ. 1. хьел; atılan ox geri qayıtmaz. Ata. sözü ягъай хьел кьулухъ элкъведач; 2. хьел хьтин, хьилез ухшар ишара, лишан; 3. гиг, хьел (мес. арабадин чархунин); мегьвер (мес. ччилин шардин); 4. хуьс. са затӀунин симметриядин ва ва я заланвилин меркездай (юкьни-юкьвай) фенвай дуьз цӀар; ** ox kimi хьел хьиз а) дуьз, дуьздиз; б) гуьлле хьиз, гар хьиз, фад, йигиндаказ, гзаф зарб; ox mənzili хьилев ва я гуьлледив лишан яз жедай кьван мензил; oxu atıb yayını gizlətmək хьел яна чӀемерук чуьнуьхун, гаф бегьем талгьун, фикир зуракӀ лугьун, асул метлеб лугьун тавун; oxu daşa dəymək хьел къванце акьун, кӀвач чӀуру векьел алукьун, кар чӀур (няс) хьун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / ox(Zaqatala) bax ox I. – A kişi, orda o:ğu görmədinq?
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.I (Göyçay, Qazax) 1. əkin sahələrini bir-birindən ayıran sərhəd nişanı (Göyçay) 2. ləklərin arasına çəkilən tirə. – Bizim xiyin oxi yarılub suyi axıdır (Göyçay) II (Qazax) kiçik arx. – Oxda su varmı?
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.