sök sözü azərbaycan dilində

"Bu divarı sökün!" (ing. Tear down this wall!) — ABŞ Prezidenti Ronald Reyqanın 1987-ci il 12 iyun tarixində Qərbi Berlində söylədiyi nitqin bir hissəsi. O zaman Reyqan, SSRİ dövlət başçısı Mixail Qorbaçova müraciət edərək 1961-ci ildən bəri Berlin şəhərini qərb və şərq hissələrinə ayıran səddin aradan qaldırılmasına çağırış etmişdir.Nitq o zaman nisbətən kiçik media əhatəsi qazansa da, 1989-cu ildə Berlin divarının sökülməsindən sonra daha çox tanındı. Lakin nitqin divarın yıxılmasında nə qədər təsirli olması ilə bağlı müzakirələr var. == Zəmin == "Bu divarı sökün" adlanan nitq Ronald Reyqanın Berlin divarına yönəlmiş ilk çıxışı deyildi: 1982-ci ildə Qərbi Almaniyaya səfəri zamanı o, bəyan etdi ki, "Mən Sovet İttifaqı liderinə bir sual ünvanlamaq istəyirəm […] Nəyə görə orada divar mövcuddur?" Divarın tikilməsindən 25 il sonra 1986-cı ildə, buna cavab olaraq, Qərbi Almaniyanın "Bild" qəzeti Reyqana belə bir sual ünvanladı ki, "O, divarın sökülə biləcəyini nə zaman düşündü?" və cavab olaraq, Reyqan bildirdi ki, "Mən divarın sökülməsi üçün məsul şəxslərə [bu gün] çağırış edirəm".Reyqanın 1987-ci ildə Berlinə olan səfərindən öncə 50.000 insan ABŞ Prezidentinin gəlişi əleyhinə nümayiş keçirdi. Onun gəlişi dövründə baş verə biləcək hər hansı anti-Reyqan nümayişlərinin qarşını almaq məqsədi ilə Berlin şəhərinin geniş bir ərazisi bağlandı. Xüsusilə Kroytsberq küçəsi bu məqsədlə əsas götürülərək, şəhərin bu hissəsi boyunca hərəkət tamamilə məhdudlaşdırıldı.Nitq həmçinin Reyqan administrasiyası üçün də çox böyük anlaşılmazlıq mənbəyi idi. Belə ki, bir çox yüksək rütbəli işçi və köməkçilər ifadənin əleyhinə olan məsləhətlər verdilər ki, buna oxşar hər hansı ifadənin deyilməsi gələcəkdə Şərq–Qərb gərginliyinə səbəb ola bilərdi. Həmçinin Reyqanla birlikdə yaxşı münasibət qurmuş M. Qorbaçova sıxıntı yaşada bilərdi. Ona görə də məhz bu ifadə deyilməməli idi.

Müinəddövlə Sökmən bəy (1098-1104) – Artuqlu sülaləsindən Türk sərkərdəsi və hökmdarı. == Həyatı == Atası Artuq bəyin 1091-ci ildəki ölümünden sonra Böyük Səlcuq İmperiyası tərəfindən Qüds valiliyi Sökmən bəyə verildi. Sökmen bəy avqust 1096-cı ilədək bu vəzifədə qaldı. 1098-ci il və 1104-cü illər arasında Artuqlu bəyliyinin bir qolu olan Sökmənoğullarının qurucusu olaraq Hasankeyf bəyliyini idarə etdi. May 1104-cü ildə Harranı mühasirə edərək Mosul yönündə irəliləmək surətiylə Bağdadı fəth etmək isteyen səlibçilər tərəfindən idarə olunan Urfa qaraflığının qrafları Baudouin du Bourg və Josselin de Courtenayni Harran döyüşündə (Belih çayı döyüşü) ağır bir məğlubiyyətə uğratdı və əsir etdi. Oktyabq 1104-cü ildə Şam yaxınlarındaki Karyateyndə öldü.

Sökmənabad mahalı — Xoy xanlığının mahalı. Ələnd mahalının şimalında yerləşirdi. Uzun müddət Xoyb xanlığında hakimiyyətdə olan Dünbüli tayfa başçılarının ilk məskəni kimi tanınırdı. == Mahal haqqında qısa bilgi == Sahəsi — Əhalisi — Yaranması — 1747-ci il Paytaxtı— Sökmənabad kəndistanı Sərhədləri — == Etimologiyası == 1725-ci ildə Osmanlı İmperiyasının Azərbaycan vilayətinin Xoy livasının nahiyəsi Şərəf xan yazır ki, Şah I Təhmasib(1524—1576) Xoy və Sökmənabad şəhərlərinin, eləcə də onların ətraf ərazilərinin idarəçiliyini dümbülü tayfasına vermişdi və onların hakimliyi atadan oğula keçirdi. Bu imtiyaz Şah Təhmasibin oğlu Məhəmməd Xudabəndənin (1578—1587) dövründə də davam etmişdir. Dümbülü tayfasının əmiri Hacı bəyin vəfatından sonra Məhəmməd Xudabəndə onun oğlu Əli bəyi bu vəzifəyə təyin edir, Süleyman-Saray mahalını və Abanay mahalının yarısını da onun idarəsinə verir. Müəllif yazır: “O, (Əli bəy-N.Ə.) həmin vilayətin əmiri olaraq Şərurda bir neçə il yoxsulluq içində yaşadı. Çünki həmin vilayət qarmaqarışıqlıqlar nəticəsində süquta uğramış və boşalmışdı, heç bir gəlir vermirdi. Naxçıvana tabe olan Şərur və Dərəyi Əlkisin vergilərindən müəyyən məbləğ alırdı və burada, Şərurda da öldü” (Ş.Bidlisi, “Şərəfnamə”, I c., M, 1967, səh 362).

Sökmənabad mahalı — Xoy xanlığının mahalı. Ələnd mahalının şimalında yerləşirdi. Uzun müddət Xoyb xanlığında hakimiyyətdə olan Dünbüli tayfa başçılarının ilk məskəni kimi tanınırdı. == Mahal haqqında qısa bilgi == Sahəsi — Əhalisi — Yaranması — 1747-ci il Paytaxtı— Sökmənabad kəndistanı Sərhədləri — == Etimologiyası == 1725-ci ildə Osmanlı İmperiyasının Azərbaycan vilayətinin Xoy livasının nahiyəsi Şərəf xan yazır ki, Şah I Təhmasib(1524—1576) Xoy və Sökmənabad şəhərlərinin, eləcə də onların ətraf ərazilərinin idarəçiliyini dümbülü tayfasına vermişdi və onların hakimliyi atadan oğula keçirdi. Bu imtiyaz Şah Təhmasibin oğlu Məhəmməd Xudabəndənin (1578—1587) dövründə də davam etmişdir. Dümbülü tayfasının əmiri Hacı bəyin vəfatından sonra Məhəmməd Xudabəndə onun oğlu Əli bəyi bu vəzifəyə təyin edir, Süleyman-Saray mahalını və Abanay mahalının yarısını da onun idarəsinə verir. Müəllif yazır: “O, (Əli bəy-N.Ə.) həmin vilayətin əmiri olaraq Şərurda bir neçə il yoxsulluq içində yaşadı. Çünki həmin vilayət qarmaqarışıqlıqlar nəticəsində süquta uğramış və boşalmışdı, heç bir gəlir vermirdi. Naxçıvana tabe olan Şərur və Dərəyi Əlkisin vergilərindən müəyyən məbləğ alırdı və burada, Şərurda da öldü” (Ş.Bidlisi, “Şərəfnamə”, I c., M, 1967, səh 362).

İhsan Lətif Sökmən (1873, Konstantinopol – 27 dekabr 1955, İstanbul), türk əsgəri və siyasətçisi. == Həyatı və hərbi xidməti == İhsan Lətif Sökmən 1873-cü ildə İstanbulda anadan olmuşdur. 1895-ci ildə Hərbi Akademiyanı bitirmişdir. Osmanlı-Yunan müharibəsində və Balkan müharibələrində iştirak etmişdir. Afinada Hərbi Attaşe, Yəmən Ordusu Korpusu Baş Qərargah rəisi, Edremit Diviziya Komandiri və Muş Diviziya Komandiri vəzifələrində çalışıb. Birinci Dünya Müharibəsi başlayanda Qafqaz Cəbhəsindəki 9-cu Ordu Korpusu Komandiri vəzifəsini icra edərkən, 22 dekabr 1914-cü ildə Sarıqamış Döyüşündə Rus Ordusu tərəfindən əsir düşdü və Sibirə sürgün edildi. 1915-ci ilin mayında Sibirdən qaçmağı bacardı və 1915-ci ilin sentyabrında Çin, Yaponiya, ABŞ və Yunanıstan vasitəsilə İstanbula döndü. 1915-ci ilin oktyabrında təqaüdə çıxdı. İstanbul Şəhr-əmanəti Yeniköy Bələdiyyə Başçısı və Pursaklar Müfəttişi vəzifələrini icra etdi. 1919-cu ildə həqiqi hərbi xidmətə qayıtdı.

Şükrü Sökmensüer və ya İbrahim Şükrü Sökmensüer (d. Skopye, Osmanlı imperiyası; 1890 - ö. Ankara, Türkiyə; 18 oktyabr 1978) - türkiyəli siyasətçi və köhnə daxili işlər naziri. == Həyatı == 1890-cı ildə Osmanlı imperiyasının Balkan bölgəsində yerləşən şəhəri olan Skopyedə dünyaya gəlmiş və Ərkanı Hərbiyyədən məzun olmuşdur. === Hərbi karyerası === Osmanlı ordusundakı xidməti zamanı IV Ordu korpusunun IV Ağır topçu alayının birinci taborunun III batareyasında, Çatalca VIII Topçu alayında, XX Ordu korpusunun baş qərərgahında, II Firqənin V Ordu korpusunun I şöbəsində zabit kimi xidmət etmiş, sonradan XV Firqənin ərkani hərbiyyə rəisliyini etmişdir. === Türkiyə Respublikasındakı fəaliyyəti === Respublikanın qurulmasından etibarən mühüm vəzifələrdə çalışmışdır. Bu vəzifələr bunlardır: Məskunlaşdırma İdarəsi, Asayiş İdarəsi müdürlüyü, Təhlükəsizlik İşləri müdürünün müavini, Trakya Ümummüfəttişliyinin baş müşavirliyi, Təhlükəsizlik Ümümmüdürlüyünün rəhbəri, Hatay Suverenlik Cəmiyyətinin baş katibliyi, Hatay valiliyi, Ticarət Vəkaləti İaşə vəkilliyi, Türk Hava Qurumu başqanlığı, Uşaq Yetişdirmı Qurumu İdarə Heyyəti üzvlüyü, Köhnə Döyüşçülər Cəmiyyəti Heysiyyət Divanı başqanlığı. SÖkmensüer Hatayın Türkiyəyə birləşdirilməsində mühüm rol oynamış, bu proses zamanı bir neçə vacib vəzifəni yerinə yetirmişdir. Bundan başqa, Sökmensüer bir neçə dəfə TBMM-ə də seçilmişdir. O. VI çağırış (ara dönəm) və VII çağırış Ərzincandan, VIII çağırış Gümüşxanədən TBMM-ə üzv seçilmişdir.