Tula
Tula — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Tula vilayətinə daxildir. Şəhər "Qəhrəman şəhər" (1976-cı ildən) statusuna malikdir. Tula, Orta Rus Dağının şimalında, Upa çayının sahilində, Moskvadan 193 km cənubda yerləşir. Şimaldan cənuba şəhərin uzunluğu 30 km, qərbdən şərqə 25 km.
2014-cü ildə "Rusiyada ən rahat şəhər (kənd) qəsəbəsi" adı uğrunda keçirilən Ümumrusiya müsabiqəsinin nəticələrinə görə Tula "Rusiya Federasiyasının subyektlərinin inzibati mərkəzləri (paytaxtları) olan şəhər yerləri (şəhər rayonları)" kateqoriyasında üçüncü yeri tutdu.
Tula ilk dəfə 1146-cı ildə 16-cı əsrin Nikon Salnaməsində xatırlandı. Tula ərazisində 300-dən çox mədəni irs obyekti var: bunlar memarlıq və şəhərsalma, tarix, monumental sənət əsərləri, arxeologiya abidələridir.
Tula, şəhərin tarixinə kök salmış üç istiqamətdə məşhurdur: silah anbarı, samovar və zəncəfil çörəyi. Hər biri şəhərdə Rusiyanın ən böyüklərindən biri olan Silahlar Muzeyi, Samovarlar Muzeyi və Tula Gingerbread Muzeyi ilə təmsil olunur. Həm də şəhərin əlamətdar xüsusiyyəti, şəhərin ən qədim binası, XVI əsrin memarlıq abidəsi olan Tula Kremlidir.
Tula-Buqa
Tula-Buqa xan - 1287-ci ildə taxta çıxmışdı. 1259-cu ildə Litvanın işğalında iştirak etmiş, 1286-cı ildə Polşa yürüşündən 20.000 əsirlə qayıtmışdı. 1287-ci ildə xan olandan sonra isə Məngü Timurun oğlu Algü ilə birlikdə bir daha Polşaya yürüş etmişdi. Onun dövründə dövlət güclü olsa da əsas hakimiyyət Noğay xanın əlində cəmləşmişdi. 1291-ci ildə Noqay xan onu devirərək taxta Toxtanı gətirdi.
Tula vilayəti
Tula vilayəti (rus. Тульская область) — Rusiya Federasiyasının subyektlərindən biri. İnzibati mərkəzi Tula şəhəridir.
Tula bölgəsi Rusiya Federasiyasının tərkib hissəsidir və Mərkəzi Federal Dairənin bir hissəsidir [7]. Rusiyanın mərkəzinin iqtisadi cəhətdən ən inkişaf etmiş bölgələrinə aiddir. Tula bölgəsi 25,7 min kvadrat metr ərazini əhatə edir. kilometr. Şimaldan cənuba bölgənin ən böyük ərazisi 200 kilometr, qərbdən şərqə 190 kilometrdir. Bölgənin inzibati mərkəzi Tula şəhəridir. Yarandığı il - 1146.
Tula şəhəri
Tula — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Tula vilayətinə daxildir. Şəhər "Qəhrəman şəhər" (1976-cı ildən) statusuna malikdir. Tula, Orta Rus Dağının şimalında, Upa çayının sahilində, Moskvadan 193 km cənubda yerləşir. Şimaldan cənuba şəhərin uzunluğu 30 km, qərbdən şərqə 25 km.
2014-cü ildə "Rusiyada ən rahat şəhər (kənd) qəsəbəsi" adı uğrunda keçirilən Ümumrusiya müsabiqəsinin nəticələrinə görə Tula "Rusiya Federasiyasının subyektlərinin inzibati mərkəzləri (paytaxtları) olan şəhər yerləri (şəhər rayonları)" kateqoriyasında üçüncü yeri tutdu.
Tula ilk dəfə 1146-cı ildə 16-cı əsrin Nikon Salnaməsində xatırlandı. Tula ərazisində 300-dən çox mədəni irs obyekti var: bunlar memarlıq və şəhərsalma, tarix, monumental sənət əsərləri, arxeologiya abidələridir.
Tula, şəhərin tarixinə kök salmış üç istiqamətdə məşhurdur: silah anbarı, samovar və zəncəfil çörəyi. Hər biri şəhərdə Rusiyanın ən böyüklərindən biri olan Silahlar Muzeyi, Samovarlar Muzeyi və Tula Gingerbread Muzeyi ilə təmsil olunur. Həm də şəhərin əlamətdar xüsusiyyəti, şəhərin ən qədim binası, XVI əsrin memarlıq abidəsi olan Tula Kremlidir.
Arsenal Tula FK
Arsenal Tula FK (rus. ФК Арсенал Тула) — Rusiya Premyer Liqasında oynayan Tula şəhərin təmsil edən rus futbol komandası.
1946-cı ildə qurulan Arsenal Tula, 2013–14 Rus Milli Futbol Liqasında sona çatdıqdan sonra tarixində ilk dəfə 2014-cü ildə Rusiya Premyer Liqasına yüksəlmişdir. Bu nailiyyət klub üçün üç ardıcıl promosyonu qeyd etdi. 2014–15 Rusiyanın Premyer Liqasında debüt mövsümündə son yerləri bitirdilər və FNL-ə qayıtdılar. Klub, 2016–17 mövsümündəPremyer Liqaya dönməzdən əvvəl FNL-də bir mövsüm keçirdi və bu günlərdə yarışdılar. Komanda 19,241 tutumu olan Arsensal Arenada ev oyunlarını keçrir.
Tula silah muzeyi
Tula silah muzeyi — Tula şəhəri hələ XVI-XVII əsrlərdə Rusiyanın əsas silah istehsalı mərkəzinə çevrilmişdi. 1712- ci ildə I Pyotrun əmri ilə Tulada silah zavodu tikildi. I Pyotr belə bir əmr də verildi: "Silahları əbədi şöhrət üçün xatirə saxlamalı". Bu əmrdən sonra Tula silah ustaları istehsal olunan nadur silah nümunələrindən xatirə kimi saxlamağa başladılar. Tula Silah Muzeyi 1873-cü ildə fəaliyyətə başladı. İlk vaxtlar muzey zavodun otaqlarından birində yerləşirdi. Sovet hakimiyyəti qurulandan sonra, 1920-ci ildə muzey üçün xüsusi bina ayrıldı. Nəhayət, 1924-cü ilin noyabrında muzey öz qapılarını ziyarətçilərin üzünə açdı.
Muzey eksponatları dünyada analoqu olmayan nadir silah nümunələridir. Burada qədim muşketlər, tapança və karabinlər, artilleriya silahları və s.
Tula Dövlət Silah Muzeyi
Tula silah muzeyi — Tula şəhəri hələ XVI-XVII əsrlərdə Rusiyanın əsas silah istehsalı mərkəzinə çevrilmişdi. 1712- ci ildə I Pyotrun əmri ilə Tulada silah zavodu tikildi. I Pyotr belə bir əmr də verildi: "Silahları əbədi şöhrət üçün xatirə saxlamalı". Bu əmrdən sonra Tula silah ustaları istehsal olunan nadur silah nümunələrindən xatirə kimi saxlamağa başladılar. Tula Silah Muzeyi 1873-cü ildə fəaliyyətə başladı. İlk vaxtlar muzey zavodun otaqlarından birində yerləşirdi. Sovet hakimiyyəti qurulandan sonra, 1920-ci ildə muzey üçün xüsusi bina ayrıldı. Nəhayət, 1924-cü ilin noyabrında muzey öz qapılarını ziyarətçilərin üzünə açdı.
== Eksponatlar haqqında ==
Muzey eksponatları dünyada analoqu olmayan nadir silah nümunələridir. Burada qədim muşketlər, tapança və karabinlər, artilleriya silahları və s.
Tula Rud-e Bala (Talış)
Tula Rud-e Bala (fars. طولارودبالا) — İranın Gilan ostanının Talış şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 2,039 nəfər yaşayır (476 ailə).
Atriplex tularensis
Atriplex tularensis (lat. Atriplex tularensis) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin sirkən cinsinə aid bitki növü.
Euseius tularensis
Euseius tularensis (lat. Euseius tularensis) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin euseius cinsinə aid heyvan növü.
Passiflora tulae
Passiflora tulae (lat. Passiflora tulae) — qonaqotukimilər fəsiləsinin qonaqotu cinsinə aid bitki növü.
Tulallar bələdiyyəsi
Göygöl bələdiyyələri — Göygöl rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub.
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Tulan xaqan
Tulan xaqan — birləşmiş Göytürklərin sonuncu xaqanı hesab olunur.
588-ci ildə taxta çıxmışdır. Atasının həyat yoldaşı şahzadə Kvancin ilə evlənmişdi. 593-cü ildə Suy sülaləsinin Göytürklərdəki səfiri Pey Çju idi. Pey Çju xaqanın qardaşına şahzadəni öldürməyi, əvəzində Suy sülaləsindən bir şahzadə ilə evlənməyi təklif etmişdi. Xaqan şahzadəni öldürsə də yeni Suy şahzadəsi 597-ci ildə qardaşı ilə evləndi. Beləliklə Suy sülaləsinə qarşı düşmən münasibəti bəsləməyə başladıqda Tardu xaqanla birlikdə ittifaq quraraq Çinə yürüş etdi. Çin onları məğlub edərək Tulan xaqanı 599-cu ildə səhrada öldürdü. Yerinə Tulan xaqanın qardaşı Yami xaqan keçdi. Yami xaqan Çin vassalı oldu.
Tulaqan Xujamyarov
Tulaqan Xujamyarov, Tavollo (1883, Daşkənd, Rusiya Türkistanı general-qubernatorluğu – 10 noyabr 1937, Daşkənd) — özbək yazıçı, şair, ictimai xadim, represiya qurbanı.
Onun doğum tarixini gah 1880-ci il, gah 1882-ci il, gah da 1883-cü il yazırlar. Bu rəqəmlərdən 1883-ci ili daha mötəbər saymaq olar. Çünki, Tavollo 1937-ci il avqust ayının 14-də KGB müstəntiqinə verdiyi izahatda 1883-ci ildə Daşkənd şəhərində doğulduğunu və hazırda doğulduğu şəhərdəki Kükça məhəlləsinin Viladimir küçəsindəki 32 saylı evdə yaşadığını yazıb.
Atası ticarətlə məşğul olan Tulaqan Xujamyarov ilk təhsilini məhəllə məktəbində, sonra da Obi Nazir məhəlləsindəki Bəylərbəyi mədrəsəsində alır. Bu mədrəsə Türküstanda məşhur idi. Mədrəsəni bitirdikdən sonra atası onu Rusiya hökumətinin yeril əhalidən kiçik məmurlar hazırlayan məktəbə göndərir. Bu məktəblər Azərbaycanda, Kırımda, Qüzey Qafqazda və b. bölgələrdə rus-tatar məktəbləri, Türküstanda, Sibirdə isə rus-tuzem məktəbi adlandırılırdı.
Atanın oğlunu bu məktəbə göndərməkdən məqsədi Rusiya ilə ticarət əlaqələri qurmaq idi.
Tulare qraflığı (Kaliforniya)
Tulare — Amerika Birləşmiş Ştatlarının Kaliforniya ştatında yerləşən qraflıq. Qraflığın əhalisi 2010-cu il hesablamasına görə 442,179 nəfər olmuşdur. Mərkəzi Visaliya şəhəridir.
Tulay evləri
Fucyen tulouları (Çincə:福建土樓|福建土楼|Fújiàn Tǔlóu) — Çində XII və XX əsrlərdə inşa edilən yaşayış yerləri.
Tulay evləri 46 evdən ibarətdir. Çinin Fuji bölgəsinin 120 km-də yerləşir. Hər birinin içində 800 adam yaşaya biləcək şəkildə tikilmişdir. Bütün bir qəbiləni içində saxlaya bilən bu evlər sanki kiçik şəhəri xatırladır.
Tulaş
Tulaş və ya Tolaşt (fars. طولش) — İranın Ərdəbil ostanının Xalxal şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
2006-cı il məlumatına görə kənddə 1,372 nəfər yaşayır (306 ailə).
Horkelia tularensis
Potentilla tularensis (lat. Potentilla tularensis) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin qaytarma cinsinə aid bitki növü.
Tulakenia
Jurinea (lat. Jurinea) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Potentilla tularensis
Potentilla tularensis (lat. Potentilla tularensis) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin qaytarma cinsinə aid bitki növü.
Tulakenia blanda
Jurinea blanda (lat. Jurinea blanda) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin jurinea cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Serratula blanda M.Bieb.
Tulakenia blanda (M.Bieb.) Raf.
=== Heterotipik sinonimləri ===
Jurinea exuberans Sosn.
