Şan
Şan (alm. Schaan) – Lixtenşteynin ən iri yaşayış məntəqəsi.
== Əsas göstəriciləri ==
Ölkənin paytaxtı Vadus şəhərinin yaxınlığında, mərkəzində yerləşir. 2010-cu ilin məlumatlarına görə əhalinin sayı 5767 nəfər, sahəsi isə 26,921 km²-dir. Rəsmi kodu 7005, poçt indeksi 9494.
== Coğrafiyası ==
Cənubdan paytaxt Vadusla, şərqdən Trizenberq və Plangen, şimaldandan isə Eşen və Qamprin şəhərləri ilə sərhədlənir. Qərbdən isə İsveçrə ilə həmsərhəddir. Şərq hissədə "Üç bacı" sıra dağları ucalır.
Şərəf
Şərəf — sədaqət, ədalət, dürüstlük, alicənablıq kimi fərdi keyfiyyətləri qiymətləndirilməsi ilə bağlı kompleks etik və sosial mənaları. Şərəf müəyyən mədəni və ya sosial ənənələr, maddi səbəbləri və ya şəxsi ambisiyaları ilə həyat gətirdi nisbi anlayış kimi görülə bilər. Digər tərəfdən, şərəf ilk xas insan duyğusu, onun şəxsiyyətinin ayrılmaz hissəsi kimi qəbul edilir.Lüğət VI Dahl, bu bölgü əks etdirən şərəf müəyyən və bir "daxili mənəvi ləyaqət, cəsarət, dürüstlük, soul və yaxşı vicdan alicənablıq," və "şərti, dünyəvi, dünyəvi alicənablıq, tez-tez yalan, xəyali".
Lyu Şan
Lyu Şan (çin. ənən. 劉禪, sadə. 刘禅, pinyin: Líu Shàn), (207—271), digər adı Qunsı (çin. ənən. 公嗣), həmçinin Şençji (çin. ənən. 升之) — Çin ərazisində Üç çarlıq dövründə Şu çarlığının ikinci və sonuncu hökmdarı.
Sen-Şan
Talisyo (fr. Thézillieu) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Otvil-Lones kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle.
INSEE kodu — 01417.
== Coğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 410 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 65 km şərqdə və Burk-an-Bres şəhərindən 45 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 324 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 192 nəfər arasında (15-64 yaş arasında) 146 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 46 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici - 76.0%, 1999-cu ildə 70.4%). Aktiv 146 sakindən 139 nəfər (79 kişi və 60 qadın), 7 nəfər işsiz (3 kişi və 4 qadın) idi.
Tyan-Şan
Tyanşan dağları — Orta Asiyada olan böyük dağ sistemlərindən biri.
== Geoloji quruluşu ==
Tyanşanın geoloji quruluşunda müxtəlif püskürmə, metomorfik və çökmə süxurlar iştirak edir. Bu çöküntülər, əsasən qranitdən, porfiritdən qneysdən, siyenitdən, mərmərdən, kristallik şistlərdən, əhəng daşlarından konqlomeratdan, qumdaşlarından ibarətdir.
Kembriyə qədərki və paleozoy çöküntüləri ərazidə geniş yayılıb. Tyan- şanın yüksək dağ sistemlərini əhatə edir. Demək olar ki, aşağı və orta daş kömür dövrünün süxurları hər yerdə yayılmışdır. Üst daş kömür və perm dövrünün süxurları nisbətən az sahədə inkişaf etmişdi. Dağarası çökmə zona isə başlıca olaraq Mezo-Kaynazoy yaşlı qırıntı çökmə suxurları ilə doldurulmuşdur. Bu çöküntülər içərisində üçüncü və dördüncü dövrün kontinental çöküntüləri üstünlük təşkil edir. Mezozoy çöküntüləri əsasən yura dövrünün qırıntı süxurlarından ibarətdir.
Şan-şuy
'Şan-şuy' (Çin dilində:山水 hərbi mənası «dağlar-sular») - Çində dünyanın kişi və qadın başlanğıcının (in-yan) simvolu kimi, dağların və suların, sarkal elementlərin təsvirlərinin kompozisiyasından ibarət peyzaj rəsmləri. Bu rəsmlərin çəkilməsində mineral boyalardan və qara tuşdan istifadə olunur, təsvirlər kalliqrafik yazılarla müşayət olunurdu .
Bu janr eramızın əvvəllərində meydana çıxmış, X-XIII əsrlərdə ən yüksək inkişaf mərhələsinə çatmışdır. (Pəssamlar Qo Si , Li Tan, Ma Yuan). Şan-şuy öz ənənəvi mahiyyətini bizim günlərə qədər qoruyub saxlamışdır.
== Görkəmli rəssamları ==
=== Suy sülaləsi dövründə ===
Çjan Tszitsyan (550-617)
=== Tan sülaləsi dövründə ===
U Dao-tszi (685-758)
Tszin Xao (870-915)
Quan Tun (870-960)
Dun Yuan (? -962)
Xuan Tsyuan (900-965)
Tszuy-jan (X əsr)
=== Sun sülaləsi dövründə ===
Fan Kuan (990—1020)
Tsuy Bo (1050—1074)
Li Qun-lin (1049—1106)
Mi Fu (1051—1107)
Van Simen (1096—1119)
Sya Quy (1180 — 1230)
=== Yuan sülaləsi düvründə ===
Çjao Menfu (1254—1322)
U Çjen (1280—1354)
Xuan Qunvan (1269—1356)
=== Min sülaləsi dövründə ===
Van Men (1308—1385)
Li Tszay (?—1431)
Day Tszin (1388—1462)
Tan In (1470—1524)
Ven Çjenmin (1470—1559)
Çen Çun (1482—1544)
Dun Tsiçan (1555—1636)
=== Tsin sülaləsi dövründə ===
Lan In (1585—1666)
Van Şi-min (1592—1680)
== Mənbə ==
Виноградова Н. А. Китайская пейзажная живопись. — М.: Изобразительное искусство, 1972
Го Жо Сюй. Записки о живописи: что видел и слышал. — М.: Наука, 1978.
Şan (Myanma)
Şan ştatı — Myanmada yerləşən ştat. Şan ştatı şimaldan Çin, şərqdən Laos, cənubdan Tayland və qərbdən Myanmanın 5 inzibati ərazi ilə həmsərhəddir.
Şan (dəqiqləşdirmə)
Şan — Lixtenşteynin ən iri yaşayış məntəqəsi.
Şan həmçinin bu mənalara gələ bilər:
Şan (Myanma) — Myanmada ştat
Şanlar — Cənub-Şərqi Asiyada yaşayan etnik qrup
Şan dili — Şan xalqının doğma dili
Arı şanı — arı məhsulu.
Şan dövləti
Şan dövləti — indiki Myanma ərazisində tarixi dövlət. Myanmada yaşayan xalqlardan olan şanların ilk dövləti (mərkəzi Muanmau). VII əsrdə yaranmış, XIV–XV əsrlərə yaxın ərazisi xeyli genişlənmişdi. XV əsrdən sonra tənəzzül etmiş və 30 feodal knyazlıqa parçalanmışdı. Myanma 1948-ci ildə istiqlaliyyət qazandıqdan sonra Myanma İttifaqının tərkibindədir. 1974-cü il konstitusiyasına əsasən Şan milli vilayəti yaradılmışdır.
Şan sülaləsi
Şan sülaləsi — e.ə. 1554 və e.ə. 1046-cı illər arasında mövcud olmuş Çin səltənəti.
== Tarixi ==
XX əsrin 20-ci illərinin sonuna qədər Şan sülaləsinə də əfsanə kimi baxılırdı. Lakin Xenan əyalətində indiki Anyan şəhəri yaxınlığında tapıntılar bu sülalənin mövcudluğunu sübut etdi. Tapılan şəhərin xarabalıqları Pan-qen hökmdarının hakimiyyəti zamanı (E.ə. 1401 - E.ə. 1374-cü illər) Xuanxedən cənuba uzanan və tez-tez daşqınlara məruz qalan rayonlardan köçəndən sonra əsası qoyulan şanların paytaxtı ilə uyğun gəlirdi. O dövrlər paytaxtın yeni ərazisi İn adlanırdı. Bu səbəbdən də Şan sülaləsi Çin tarixşünaslığında həm də İn adlandırılmağa başlamışdı.
Şan ştatı
Şan ştatı — Myanmada yerləşən ştat. Şan ştatı şimaldan Çin, şərqdən Laos, cənubdan Tayland və qərbdən Myanmanın 5 inzibati ərazi ilə həmsərhəddir.
"Şərəf" ordeni
"Şərəf" ordeni — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. 16 fevral 2007-ci ildə təsis edilmişdir.
== Tarixi və statusu ==
"Şərəf" ordeni və onun statusu Azərbaycan Respublikasının 2007-ci il 16 fevral tarixli 248-IIIQ saylı Qanunu ilə təsis edilmişdir.
Əsasnaməyə əsasən orden Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarına, əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə aşağıdakılara görə verilir:
Azərbaycan Respublikasının dövləti və xalqı qarşısında böyük xidmətlərinə görə;
Azərbaycan Respublikasının milli dövlət quruculuğu işlərində xüsusi xidmətlərinə görə;
İqtisadi, elmi-texniki, sosial-mədəni inkişafda müstəsna xidmətlərinə görə;
Elm, mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət, təhsil və səhiyyə sahələrində böyük xidmətlərinə görə.
Azərbaycan Respublikasının "Şərəf" ordeni döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda "Rəşadət" ordenindən sonra taxılır.
== Təsviri ==
"Şərəf" ordeninin hal-hazırkı təsviri Azərbaycan Respublikasının 30 sentyabr 2013-cü il tarixli 726-IVQD nömrəli Qanunu ilə edilmiş dəyişikliklərlə aşağıdakı formada verilmişdir:
"Şərəf" ordeni qızıldan və platindən hazırlanmış səkkizguşəli ulduz və onun üzərinə bərkidilmiş girdə lövhədən ibarətdir. Girdə lövhədə platindən duzəldilmiş xarici və qızıldan düzəldilmiş daxili dairə mövcuddur. Platindən hazırlanmış xarici dairənin yuxarı hissəsində çevrə boyunca qızıldan "Şərəf" sözü həkk olunmuşdur. Girdə lövhənin ortasında süni yaqut bərkidilmişdir. Orden halqa və ilgək vasitəsilə kənarları qoşa sarı xətli tünd qırmızı rəngdə lentə birləşdirilmişdir.
Şərəf Rəşidov
Şərəf Rəşidoviç Rəşidov (özb. Sharof Rashidovich Rashidov; 24 oktyabr (6 noyabr) 1917, Cizak, Rusiya Türkistanı general-qubernatorluğu – 31 oktyabr 1983, Daşkənd) — Özbəkistanın partiya və dövlət xadimi, yazıçı, iki dəfə sosialist əməyi qəhrəmanı, 1959–1983-cü illərdə Özbəkistan KP MK-nın I katibi olmuşdur.
== Həyatı ==
Şərəf Rəşid oğlu Rəşidov Özbəkistan Dövlət Universitetinin Filologiya fakultəsini bitirmişdir (1941). Səmərqənd şəhərində "Ленин йўли" qəzetinin redaktoru vəzifəsində işləmişdir.
Şərəf Taşlıova
Şərəf Taşlıova (d. 10 aprel 1938, Ərdahan – ö. 20 sentyabr 2014, Türkiyə) — Türkiyə aşığı.
== Həyatı ==
Aşıq Şərəf Taşlıova 10 aprel 1938-ci ildə Ərdahanın Çıldır ilçəsinin Gülyüzü kəndində doğulmuşdur. Kiçik yaşlarda atası vəfat etmişdir. Atasını adı Hacı bəy, anasının adı isə Nərgiz xanımdır.
10 yaşı olanda Aşıq Şenniyin oğlu Aşıq Qasım onu toyda görmüş, səsini bəyənmiş və beləcə o aşıqlığa başlamışdır.
13 sentyabr 2014-cü ildə xəstələnmiş və 20 sentyabr 2014-cü il axşam saat 21:30-da Dışkapı Hastanesində vəfat etmişdir.
Qarsda İnönü Prospekti üzərindəki "Aşıklıq heykəlləri"ndə heykəli ucaldılmışdır
== Fəaliyyəti ==
Şərəf Taşlıova Türkiyənin məşhur aşığı olmaqla, YUNESCO-nun "Canlı insan xəzinəsi" titulunu qazanmış bir aşıqdır.
44 il Konya aşıqlar bayramına qatılmışdır.
Şərəf abidəsi
Şərəf abidəsi (türk. Onur Anıtı) — Türkiyənin Samsun şəhərininin İlkadım ilçəsindəki "Atatürk parkında yerləşən və şəhərin simvolu olan abidə. Mustafa Kamalın Samsuna gəldiyi hissəyə inşa edilən abidə İstiqlaliyyət müharibəsinin başlanğıcı sayılan bu hadisənin simvoludur.
Abidənin heykəli Samsun qubernatoru Kazım paşa tərəfindən Samsun əhalisi adına Avstriya heykəltaraşı Heinriç Krippelə 1927-ci ildə sifariş edilmiş, həmin il 19 may tarixində qaydalara uyğun olaraq rəsmi təməlatma mərasimi keçirilmiş, 1928-ci ildə Vyana şəhərində başlayan heykəlin istehsal müddəti 1931-ci ildə sona çatdırılmış və heykəl 29 oktyabr 1931-ci il tarixində inşa edilmişdir. 15 yanvar 1932-ci il tarixində abidənin rəsmi açılış mərasimi keçirilərək respublika tarixinin on üçüncü abidəsi, Heinriç Krippelin isə Türkiyədəki inşa etdiyi dördüncü abidə olmuşdur.
Tuncdan hazırlanmış heykəlin hündürlüyü – 4.75 metr (15.6 ft). Daş blok ayaqlığın hündürlüyü – 4.10 metr (13.5 ft). Bütün heykəlin ümumi hündürlüyü – 8.85 metr (29.0 ft). Heykəl üçün memar 37.000 ABŞ dollarına razılaşmış, lakin heykəltaraş Heinriç Krippelə 5.500 ABŞ dolları əlavə olaraq ödəniş edilmişdir.
== İdeya, inşa və tikiliş müddəti ==
Samsunda Mustafa Kamala həsr edilmiş bir abidənin inşa edilməsi fikri Samsun qubernatoru Kazım paşa tərəfindən ortaya çıxmışdır.
Tyan Şan dağları
Tyanşan dağları — Orta Asiyada olan böyük dağ sistemlərindən biri.
== Geoloji quruluşu ==
Tyanşanın geoloji quruluşunda müxtəlif püskürmə, metomorfik və çökmə süxurlar iştirak edir. Bu çöküntülər, əsasən qranitdən, porfiritdən qneysdən, siyenitdən, mərmərdən, kristallik şistlərdən, əhəng daşlarından konqlomeratdan, qumdaşlarından ibarətdir.
Kembriyə qədərki və paleozoy çöküntüləri ərazidə geniş yayılıb. Tyan- şanın yüksək dağ sistemlərini əhatə edir. Demək olar ki, aşağı və orta daş kömür dövrünün süxurları hər yerdə yayılmışdır. Üst daş kömür və perm dövrünün süxurları nisbətən az sahədə inkişaf etmişdi. Dağarası çökmə zona isə başlıca olaraq Mezo-Kaynazoy yaşlı qırıntı çökmə suxurları ilə doldurulmuşdur. Bu çöküntülər içərisində üçüncü və dördüncü dövrün kontinental çöküntüləri üstünlük təşkil edir. Mezozoy çöküntüləri əsasən yura dövrünün qırıntı süxurlarından ibarətdir.
Şərəf Bəy (serial)
Şərəf bəy – 1 yanvar 2021-ci ildə Exxen adlı veb saytda yayımlanan serial. Onur Ünlü rejissor, Ali Atay isə ssenari məsləhətçisidir. Baş rollarda Haluk Bilginer, Songül Ödən, Ərtan Saban, Devrim Yaqut və Sərhad Qılıçdır.
Şərəf Nişanı ordeni
"Şərəf nişanı" ordeni (rus. Орден «Знак Почёта») — 25 noyabr 1935-ci ildə təsis olunmuş SSRİ ordeni.
== Tarixi ==
Sərəncam SSRİ Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 25 noyabr 1935-ci il tarixli qərarı ilə təsis edilib . Ordenin taxılması, lentin rəngi və təltif blokunda yerləşdirilməsi qaydaları SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin “SSRİ orden və medalları üçün lentlərin nümunələrinin və təsvirlərinin təsdiq edilməsi haqqında” Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. və orden, medal, lent və fərqlənmə nişanlarının taxılması Qaydaları” 19 iyun 1943-cü il tarixli qərarı ilə qəbul olunub.
22 avqust 1988-ci ildə "Şərəf ordeni" adlandırıldı .
1991-ci ilə qədər təxminən 1 milyon 581 min "Şərəf nişanı" ordeni verilib.
== Təsviri ==
“Şərəf Nişanı” ordeni oval formaya malikdir , yanları palıd budaqları ilə haşiyələnmişdir. Onun mərkəzində “ Bütün ölkələrin zəhmətkeşləri, birləşin!” sözləri yazılmış plakatlar daşıyan fəhlə və fəhlə fiqurları var. "
Ordenin yuxarı hissəsində beşguşəli ulduz var, onun altında pankartların fonunda “ SSRİ ” relyef yazısı var.
Şərəf Xan Bitlisi
Şərəf xan ya da Şərəf xan ibn Şəmsəddin bəy bin Şərəf bəy Bidlisi (fars. شرفخان ya da شرفخان بدلیسی; d. 1543 Qum - ö. 1599? Bitlis) — Bitlisin kürd əmiri. O, həm də tarixçi, yazıçı və şair olmuşdur. Şərəf xan yalnız fars dilində yazıb yaratmışdır. O, gənc yaşlarında Səfəvi sarayına göndərilmiş və orada təhsil almışdır. Şərəfnamənin müəllifidir.
== Həyatı ==
Şərəf xan Bidlisi 25 fevral 1543-cü ildə Qum vilayətində Rojkan (Ruzəki) əşirətindən olan Əmir Şəmsəddinin ailəsində doğuldu.
Şərəf medalı (ABŞ)
Şərəf medalı (ing. Medal of Honor) — ABŞ-nin ən ali hərbi mükafatı. Müxtəlif kateqoriyadan olan hərbçilər təltif edilir.
Medalın təltifedilmə səbəbi kimi "Birləşmiş Ştatların düşmənlərinə qarşı döyüşlərdə iştirak edərkən həyati təhlükə altında olan və vəzifə borcunu aşaraq görkəmli cəsarət və şücaətə görə; müxalif xarici qüvvələrlə qarşıdurma ilə bağlı hərbi əməliyyatlarda; və ya ABŞ-nin döyüşən tərəf olmadığı müxalif hərbi qüvvələrlə hərbi münaqişədə iştirak edən dost xarici qüvvələrlə xidmət" göstərilir.
ABŞ ordusunun hər bir qoşun növü üçün fərqli medal dizaynı mövcuddur, lakin praktikada Dəniz piyadaları və Sahil mühafizəsi Hərbi Dəniz Qüvvələrinin dizaynından istifadə edir.
Şərəf xan Bidlisi
Şərəf xan ya da Şərəf xan ibn Şəmsəddin bəy bin Şərəf bəy Bidlisi (fars. شرفخان ya da شرفخان بدلیسی; d. 1543 Qum - ö. 1599? Bitlis) — Bitlisin kürd əmiri. O, həm də tarixçi, yazıçı və şair olmuşdur. Şərəf xan yalnız fars dilində yazıb yaratmışdır. O, gənc yaşlarında Səfəvi sarayına göndərilmiş və orada təhsil almışdır. Şərəfnamənin müəllifidir.
== Həyatı ==
Şərəf xan Bidlisi 25 fevral 1543-cü ildə Qum vilayətində Rojkan (Ruzəki) əşirətindən olan Əmir Şəmsəddinin ailəsində doğuldu.
Əbdürrəhman Şərəf Əfəndi
Əbdürrəhman Şərəf Əfəndi (1853, İstanbul – 1925, İstanbul) — Türkiyə alimi.
== Həyatı ==
Əbdürrəhman Şərəf Əfəndi 1835-ci ildə doğulmuşdur. 1909-cu ildə açılan Türk Tarix İnstitutuna rəhbər seçilmiş, ölənə qədər bu vəzifədə çalışmışdır.
Millət vəkili olduğu zaman 1925-ci ildə Küraba xəstəxanasında vəfat etmişdir.
== Əsərləri ==
Ümumi coğrafiya
Osman Fəzləki tarixi
Fəzləki dövlətinin tarixi
Dünya coğrafiyası
Statistika
Elmi anlamaq
Züvdə-tül-knas
Osmanlı dövlətinin tarixi
Tarixi-əsri-həzir
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
100 böyük türk. (Azərbaycan dilinə tərcümə edəni Sabir Adil. Redaktoru: Məlik Allahverdiyev), Bakı, 1991. səh.31–32.
"Şərəf" ordeni (Gürcüstan)
Şərəf ordeni (gürc. ღირსების ორდენი) — Gürcüstan Prezidenti tərəfindən təltif edilən fəxri addır. 1992-ci ildə təsis edilmiş "Şərəf" ordeni Corciya ştatının quruculuğunda — idarəetmənin, müdafiənin, asayişin, iqtisadiyyatın, səhiyyənin, mədəniyyətin, təhsilin, elmin, incəsənətin və ya ədəbiyyatın inkişafında fərqlənən şəxslərə verilir. Həmçinin töhfəli, idman nailiyyətləri, qəhrəmanlıq, sədaqət və s kimi seçilən şəxslərdə layiq görülür.
== Nişanlar ==
"Şərəf" ordeninin diametri 38 millimetr olan dairəvi formaya malikdir. Yeddiguşəli hörüklü qızılı ulduz dairəvi laylı morkal formalardan ibarət gümüş sahənin üzərində dayanır. Diametri 20 millimetr olan hörükün ortasında yeddiguşəli gümüşü Ulduz işarəsinə bənzər fiqurlu qızılı üzüm yarpağı var. Ulduz qəlpələri arasında üzüm toxumu şəklində altı gümüş dənəsi var
Sifarişin sapı hərəkətli şəkildə 28 mm genişlikdə bir mötərizə ilə mötərizəyə bərkidilir. Qrupun ağ fonunun ortasında geniş mavi zolaq var. Mavi zolağın hər iki tərəfində 2 mm enində qırmızı zolaqlar var.
