Gənc Astronomlar (1977)
== Məzmun ==
Televiziya filmi Yuri Qaqarin adına Pionerlər sarayının gənc texniklərindən, A.Sorinin rəhbərliyi altında məktəblilərin astronomiya sahəsində qazandıqları uğurlardan, fəzanı və Günəşi tədqiq etmək üçün teleskop hazırlamalarından bəhs edir.
Gənc astronomlar (film, 1977)
== Məzmun ==
Televiziya filmi Yuri Qaqarin adına Pionerlər sarayının gənc texniklərindən, A.Sorinin rəhbərliyi altında məktəblilərin astronomiya sahəsində qazandıqları uğurlardan, fəzanı və Günəşi tədqiq etmək üçün teleskop hazırlamalarından bəhs edir.
Həvəskar astronom
Həvəskar astronom — hər kəsin məşğul ola biləcəyi səma müşahidələrinə, araşdırmalara və əldə edilən məlumatlara verilən astronomiya elminin alt sahəsidir.
Astronomiya ilə həvəskar olaraq məşğul olan şəxslərə "həvəskar astronom" deyilir.
Həvəskar astronomlar, yalnız bir durbinlə ya da başqa teleskoplarla səma müşahidəsi edə bilərlər. Həvəskar astronomiyada müşahidə etmək, göy hadisələrini anlamaq və kosmologiya qədər uzanan geniş bir elm sahəsində araşdırma etmək vacibdir. İstifadə edilən müşahidə vasitəsinin növünə görə müşahidə sahəsi artar. Həmçinin həvəskar kosmonavtika proqramları da var. Bunlar; Hallo northern sky, Carte du ciel, "Alpha Centauri" kimi planetaryum proqramları və yalnız hesablarla ya da gələn siqnalları araşdıran radioteleskoblu proqramlarıdır.
Həvəskar astronomiya
Həvəskar astronom — hər kəsin məşğul ola biləcəyi səma müşahidələrinə, araşdırmalara və əldə edilən məlumatlara verilən astronomiya elminin alt sahəsidir.
Astronomiya ilə həvəskar olaraq məşğul olan şəxslərə "həvəskar astronom" deyilir.
Həvəskar astronomlar, yalnız bir durbinlə ya da başqa teleskoplarla səma müşahidəsi edə bilərlər. Həvəskar astronomiyada müşahidə etmək, göy hadisələrini anlamaq və kosmologiya qədər uzanan geniş bir elm sahəsində araşdırma etmək vacibdir. İstifadə edilən müşahidə vasitəsinin növünə görə müşahidə sahəsi artar. Həmçinin həvəskar kosmonavtika proqramları da var. Bunlar; Hallo northern sky, Carte du ciel, "Alpha Centauri" kimi planetaryum proqramları və yalnız hesablarla ya da gələn siqnalları araşdıran radioteleskoblu proqramlarıdır.
Keçisaqqal astrakanta
Astracantha barba-caprina (lat. Astracantha barba-caprina) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin astrakanta cinsinə aid bitki növü.
== Ümumi yayılması ==
Azərbaycan.
== Azərbaycanda yayılması ==
Naxçıvanın Şahbuz rayonunda (Tirkeş kəndi) yayılmışdır.
== Statusu ==
Azərbaycanın nadir bitkisidir. VU C2a(i).
== Bitdiyi yer ==
Azərbaycan Naxçıvan dağlarının quru, daşlı yamaclarında, dəniz səthindən 1400–1500 m hündürlükdə yayılmışdır.
== Təbii ehtiyatı ==
Azərbaycanda təbii ehtiyatı azdır.
== Bioloji xüsusiyyətləri ==
Yarpaq tökən, 1-2 sm diametrində olan, budaqları qalın və yoğun tikanlarla örtülü, 50-70 sm hündürlüyündə koldur. Kollarının üzərindəki budaqlardan çoxlu qısa yan budaqları çıxmışdır.
Leopold və Astrid sahili
Leopold və Astrid sahili (ing. Leopold and Astrid Coast) — Şərqi Antarktidanın Şahzadə Elizabet Torpağı ərazisində, 81° və 87,5° şərq uzunluqları arasında yerləşən sahil ərazisi.
Leopold və Astrid sahili əsasən Qərbi şelf buzlağında ilə örtülmüş bölgələri əhatə edir. Sahil ilk dəfə 1934-cü ildə Norveç ekspedisiyasının rəhbəri Lars Kristensen tərəfindən kəşf edilmiş və III Leopold və kraliça Astridin şərəfinə adlandırılmışdır.
Meyl (astronomiya)
Meyl (δ) — astronomiyada ekvatorial koordinat sisteminin iki koordinatından biri.
Microtus astrachanensis
Microtus socialis (lat. Microtus socialis) — gəmiricilər dəstəsinin boz tarlasiçanı cinsinə aid məməli heyvan növü.
== Sinonimləri ==
Microtus syriacus
Microtus astrachanensis
Microtus parvus
== Mənbə ==
Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds). Mammal Species of the World. 3rd edition. Johns Hopkins University Press. 2005. ISBN 0-801-88221-4.
N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası və ya qısaca: AMEA ŞAR (tam adı: Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası) — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 975 saylı qərarı ilə 17 noyabr 1959-cu ildə yaradılmış, AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsi tərkibində elmi-tədqiqat institutu statusunda fəaliyyət göstərən Rəsədxana.
Rəsədxana Böyük Qafqaz dağlarının şimali-şərqində Bakı şəhərindən 150 km məsafədə, Pirqulu dağının şərq hissəsində, dəniz səviyyəsindən 1435–1500 m yüksəklikdə, λ = 48⁰ 35' 04" E, φ = 40⁰ 46' 20" N coğrafi koordinatlarında yerləşir. Burada müşahidə üçün əlverişli aydın gecələrin sayı il ərzində 150–180-ə çatır.
== Tarixi ==
Azərbaycanın bir sıra rayonlarında astroiqlimin öyrənilməsi üçün yaradılmış astronomik ekspedisiya hələ 1927-ci ildən fəaliyyətə başlamışdı. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ, Kəlbəcər, Laçın, Şamaxı, Xızı və s. bölgələrinin ayrı-ayrı məntəqələrində gələcəkdə astronomiya rəsədxanası yaradılması üçün əlverişli yerin seçilməsi istiqamətində işlər aparılmışdı. Aparılan tədqiqatlar nəticəsində, 1953-cü ildə Şamaxı rayonunun Pirqulu ərazisində müşahidə bazasının, sonralar isə rəsədxananın tikilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Rəsədxana o zamanki Azərbaycan EA Fizika və Riyaziyyat İnstitutunun tərkibində 1954-cü ildə yaradılmış Astrofizika şöbəsi, sonradan 1956-cı ildə Elmlər Akademiyasının Astrofizika Sektoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1960-cı ildən müstəqil elmi-tədqiqat institutu statusu ilə Azərbaycan EA strukturuna daxil edilmişdir.
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının yaradılmasında böyük xidmətləri olan akademik H. F. Sultanov 1960–1981-ci illərdə rəsədxananın direktoru vəzifəsində işləmişdir.
Nadir İbrahimov (astrofizik)
Nadir Baba oğlu İbrahimov (28 dekabr 1932, Quba, Azərbaycan SSR, SSRİ – 1 yanvar 1977, Azərbaycan SSR) — Azərbaycan astronomu və astrofiziki. 1956-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) fizika fakültəsini bitirəndən sonra Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında işləmişdir.
Nadir İbrahimov Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının 2 metrlik teleskopunda apardığı müşahidələr nəticəsində planetlərin (Mars, Venera və Yupiterin İo peyki) öyrənilməsində böyük nailiyyətlər əldə etmişdir. O, Mars planetinin böyük qarşıdurması zamanı (Yerlə Mars planeti arasında ən qısa məsafə) onun irimiqyaslı, çoxsaylı təsvirlərini almış və planetin xəritəsini tərtib etmişdir.
1982-ci ilin avqust ayında Beynəlxalq Astronomiya İttifaqının Yunanıstanın Patras şəhərində keçirilən Baş Assambleyasında onun şərəfinə Mars səthindəki krater adlandırılmışdır.
== Həyatı ==
=== Erkən illəri ===
Nadir İbrahimov 1932-ci il dekabrın 28-də Qubada anadan olub. Peşəcə misgər olan atası Baba kişi Lahıc qəsəbəsindən köçmüşdü.
=== Elmi tədqiqatları ===
Nadir İbrahimov 1956-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) fizika fakültəsini bitirərək Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında işləməyə başlayır. O, rəsədxanaya gəldiyi vaxtdan Mars planetinin atmosferinin tədqiqi ilə məşğul olur. Nadir İbrahimov 1966-cı ildə Ukrayna EA-nın akademiki N. P. Barabaşovun rəhbərliyi ilə Xarkovda "Marsın inteqral spektrometriyası" mövzusunda dissertasiyanı müdafiə edir.
Nəsrəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası və ya qısaca: AMEA ŞAR (tam adı: Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası) — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 975 saylı qərarı ilə 17 noyabr 1959-cu ildə yaradılmış, AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsi tərkibində elmi-tədqiqat institutu statusunda fəaliyyət göstərən Rəsədxana.
Rəsədxana Böyük Qafqaz dağlarının şimali-şərqində Bakı şəhərindən 150 km məsafədə, Pirqulu dağının şərq hissəsində, dəniz səviyyəsindən 1435–1500 m yüksəklikdə, λ = 48⁰ 35' 04" E, φ = 40⁰ 46' 20" N coğrafi koordinatlarında yerləşir. Burada müşahidə üçün əlverişli aydın gecələrin sayı il ərzində 150–180-ə çatır.
== Tarixi ==
Azərbaycanın bir sıra rayonlarında astroiqlimin öyrənilməsi üçün yaradılmış astronomik ekspedisiya hələ 1927-ci ildən fəaliyyətə başlamışdı. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ, Kəlbəcər, Laçın, Şamaxı, Xızı və s. bölgələrinin ayrı-ayrı məntəqələrində gələcəkdə astronomiya rəsədxanası yaradılması üçün əlverişli yerin seçilməsi istiqamətində işlər aparılmışdı. Aparılan tədqiqatlar nəticəsində, 1953-cü ildə Şamaxı rayonunun Pirqulu ərazisində müşahidə bazasının, sonralar isə rəsədxananın tikilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Rəsədxana o zamanki Azərbaycan EA Fizika və Riyaziyyat İnstitutunun tərkibində 1954-cü ildə yaradılmış Astrofizika şöbəsi, sonradan 1956-cı ildə Elmlər Akademiyasının Astrofizika Sektoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1960-cı ildən müstəqil elmi-tədqiqat institutu statusu ilə Azərbaycan EA strukturuna daxil edilmişdir.
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının yaradılmasında böyük xidmətləri olan akademik H. F. Sultanov 1960–1981-ci illərdə rəsədxananın direktoru vəzifəsində işləmişdir.
Nəzəri astronomiya
Nəzəri astronomiya — astronomik obyektləri və astronomik hadisələri təsvir etmək üçün fizika və kimyanın analitik modellərini istifadə etməkdir.
Ptolemaiosun Almagest nəzəri astronomiya üzərinə mükəmməl bir məqalə ilə birlikdə hesablama üçün praktik bir əl kitabı olsa da, yenə də uyuşmayan müşahidələri uzlaşdırmaq üçün bir çox güzəşt verməyi ehtiva edir. Nəzəri astronomiya ümumiyyətlə Johannes Kepler (1571–1630) və Keplərin qanunları ilə başlamış olaraq qəbul edilir. Müşahidə ilə bərabərdir. Astronomiyanın ümumi tarixi XVI əsrin sonundan XIX əsrin sonuna qədər Günəş Sisteminin identifikator və nəzəri astronomisinin tarixiylə əlaqədardır. Müasir astronomiya tarixindəki əsərlər arasında ümumi tarixlər, milli və təşkilati tarixlər, cihazları, identifikator astronomiya, nəzəri astronomiya, konumsal astronomiya və astrofizika yer alır. Göy elm, ulduzlar və qalaktik formalaşması və səma mexanikası modellemek üçün hesablama texnikalarını mənimsəmək üçün erkəndən başlamışdı. Nəzəri astronomiya baxımından, riyazi ifadə məqbul dərəcədə doğru olmalıdır, ancaq spesifik problemlərdə istifadə edildiyində, daha irəli riyazi analizə tabe tutula bilən bir formada olmalıdır. Bilinən gərçək, nəzəri astronomiya, göylərdə olan hər ulduzun yerini, ölçüsünü və istiliyini təxmin edə bilməz (və deyilməz). Nəzəri astronomiya, göy cisimlərinin görünüşcə kompleks, lakin vaxtaşırı hərəkətlərini analiz edərək cəmlənmişdir.
Oxatan (astrologiya)
(lat. Sagittarius). Oxçu üçün Latın adı oxçu rəmzi isə stilizə olunmuş bir oxdur. Oxatan ümumiyyətlə bir yay çəkən bir kentavr şəklində təmsil olunur. Qərbdə Ophiuchus ilə şərqdə Oğlaq arasında yerləşir. Şimal yarımkürəsindən göründüyü kimi, bürcün parlaq ulduzları 'Çaydan' olaraq bilinən asanlıqla tanınan bir asterizm meydana gətirir. Ulduzlar və Sgr (Kaus Media), ɛ Sgr (Kaus Australis), 7 Sgr (Ascella) və p Sgr (Nanto) qazanın bədənini təşkil edir; A Sgr (Kaus Borealis) qapağın nöqtəsidir; y2 Sgr (Alnasl) - mələfənin ucu; və o Sgr (Nunki) və t Sgr qolu Süd Yolu Oxatan yaxınlığında ən sıx yerdədir, çünki qalaktik mərkəzin yerləşdiyi yerdir. Nəticə etibarı ilə Oxatan, A Sagittarii yaxınlığında Lagoon Dumanı (Messier 8) də daxil olmaqla bir çox tanınmış dumanlıqdan ibarətdir; Scutum ilə sərhədə yaxın olan Horseshoe Dumanı və ya Swan Dumanı olaraq da bilinən Omega Dumanı (Messier 17).
22 noyabr - 21 dekabr
Ünsürü – od
Rəmzi – kentavr
Rəngi – mavi
Himayəçi planeti – Yupiter
Uğurlu günləri-Çərşənbə
Uğurlu rəqəmi-3,5
Uğurlu daşı-Firuzə
Aparıcı motivi – məsləhət və rəhbərlik
Rəmzi görkəmi ilə insanın qanını təsəvvürə gətirir.
Müsbət xüsusiyyətləri – fəal, sərbəst, səmimi, şən, qəlbitəmiz, dostcanlı və ədalətlidir.
Oğlaq (astrologiya)
Oğlaq bürcü (lat. Capricorn) — 22 dekabrdan 20 yanvaradək. Astroloqlar hesab edirlər ki, Oğlaq bürcü altında doğulmuş insanlar etibarlı, əməksevər, dərrakəli, ciddi və məsuliyyətlidirlər.
Rəmzləri: keçi, oğlaq, nərdivan, qüllə saatları.
Rəngləri: tünd-yaşıl, qara, küi-boz, mavi, açıq sarı, tünd qəhvəyi və bütün tutqun tonlar.
Daşları: yaqut, oniks, qranit, aydaşı, lazurit.
Metalları: qurğuşun.
Çiçəkləri: ağ qərənfil, qara lalə, sarmaşıq.
Anatomik emfazası: öd kisəsi, dəri xəstəlikləri, sümük skeleti, qaraciyər, mədə.
Tilsimləri: qara pişik, şeytan.
Oğlaq (astronomiya)
Oğlaq (latınca, Capricornus) Göyün cənub yarımkürəsində zodiak bürcü. Ən parlaq ulduzu 2.8 vizual ulduz ölçülüdür. Qədim Yunanıstanda bürcləri adlandıranda qış günəşduruşu nöqtəsi Oğlaqda olduğundan Cənub Tropiki Oğlaq Tropiki adlanır.
Praqa astronomik saatı
Praqa astronomik saatı və ya Praqa orloyu (çex. Pražský orloj) — Çexiyanın paytaxtı Praqa şəhərində yerləşən orta əsrlərə aid astronomik saatdır. İlk dəfə 1410-cu ildə quraşdırılmış saat dünyanın üç ən qədim astronomik saatından biri olmaqla, hələ də işləyən ən qədim astronomik saatdır. Hər saat tamamında tamam olmuş rəqəmi,saat 12 tamam olanda bütün rəqəmlərini görmək mümkündür. Həmçinin 1 gün ərzində Astronomik saatın ətrafında yüzlərlə insan görüşür. Buralarda çöl akrobatları müxtəlif hərəkətlərlə insanların diqqətini özlərinə çəkirlər. Həm də bu yerlər Avropalıların yaddaşında görüşmək , rastlaşmaq olaraq qalır. Çünki Praqaya gələn turistlər qohumlarını və ya orada yaşayanları Astronomik saatın yanına çağırırlar.
== Təsviri ==
Orloy Praqanın Qədim şəhər meydanında yerləşən Köhnə Şəhər Zalının cənub divarında yerləşir. Saat mexanizminin özü üç əsas komponentdən ibarətdir: Günəş və Ayın səmada yerini və müxtəlif astronomik detalları göstərən astronomik sferblat; "Həvarilərin keçidi", hər saatda həvarilərdən birinin və digər hərəkət edən fiqurları – zamanı dayandıran Ölüm fiquru (skelet şəklində təsvir olunub) onlardan ən diqqət çəkənidir — göstərən saat mexanizmi; ayları təsvir edən medalyonlarla təqvim sferblatı.
Qoç (astrologiya)
Qoç (♈︎) (lat. Aries) — Zodiakın birinci bürcü. Fəza koordinat sisteminin ilk 30 dərəcəsini (0° ≤ λ <30°) əhatə edir və eyni adlı bürcə aiddir. Tropik bürc altında Günəş bu bürcü hər il təxminən 20 mart – 21 aprel arasında keçir. Bu tarix Hicri təqvimində ilk aydır.
Tropik astrologiya sisteminə görə Günəş orta hesabla 21 martda baş verən mart ekinoksuna çatdıqda Qoç bürcünə girir. Yer kürəsinin Günəşin ətrafında dövr etməsi təxminən 365,24 gün çəkdiyindən, ekinoksun dəqiq vaxtı hər il eyni deyil. Bir sıçrayış ilinin 29 fevralı, həmin ilin mart ekinoksunun əvvəlki ilə nisbətən təqvimə görə on səkkiz saat əvvəl olmasına səbəb olur.
Qoç Zodiakdakı ilk atəş bürcüdür, digər atəş bürcləri Şir və Oxatandır. Bu tarixlər arasında anadan olanlara, hansı astrologiya sistemini seçdiklərinə görə, Arians və ya Ariens deyilə bilər.
Rentgen astronomiya
Rentgen astronomiyası — astronomiyanın rentgen şüalarının müşahidəsi və göy cisimləridən gələn rentgen şüallarının aşkarlanması ilə məşğul olan müşahidə bölməsidir. Rentgen şüaları Yer atmosferi tərəfindən absorbsiya edilildiyindən, rentgen şüalarının aşkarlanması üçün müşahidələr balonların, meteoroloji raketlərin və peyklərin vasitəsilə yüksək hündürlüklərdə aparılmalıdır. Rentgen astronomiyası kosmik elm olub, standart işıq-udulma teleskoplarından rentgen şüaları vasitəsilə daha uzağa nüfuz edə bilən kosmik teleskopla, məsələn Mauna Kea Rəsədxanaları kimi teleskoplarla bağlıdır.
Rentgen emissiyası təxminən bir milyon kelvindən (K) yüz milyonlarla kelvin (MK) qədər istiliyə malik qaynar göy cisimlərindən gözləniləndir. Rentgen şüaları Günəşdə 1940-cı illərdə aşkar edilməsinə baxmayaraq, 1962-ci ildə ilk kosmik rentgen şüalana mənbəyinin kəşfi surpiriz oldu. Bu mənbəyə Əqrəb bürcündə tapılan ilk rentgen şüalanma mənbəyi olduğundan Əqrəb X-1 (Scorpius X-1 və yaSco X-1) adı verilmişdir. Əqrəb X-1-in rentgen emissiyası vizual emissiyadan 10.000 dəfə çoxdur, Günəşinkindən isə təxminən milyon dəfə azdır. Bundan başqa, rentgen şüalarında enerji çıxışı bütün dalğa uzunluğunda Günəşin ümumi emissiyasından 100.000 dəfə çoxdur. Rentgen astronomiyasının Əqrəb X-1 ilə başlayan bu yeni sahədəki kəşflərinə əsaslanaraq Rikkardo Cakkoni 2002-ci ildə Fizika üzrə Nobel mükafatı almışdır. Artıq məlumdur ki rentgen mənbələri Əqrəb X-1 kimi kompakt, neytron ulduzları və ya qara dəliklərdir.
Rəhim Hüseynov (astrofizik)
Rəhim Hüseynov (tam adı: Rəhim Əyyub oğlu Hüseynov; d. 9 sentyabr 1924, Şuşa, Azərbaycan SSR, SSRİ – ö. 21 avqust 2012) — tanınmış azərbaycanlı alim, astrofizika üzrə Azərbaycanda ilk fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Beynəlxalq Astronomiya İttifaqının və Avropa Astronomiya Cəmiyyətinin üzvü, əməkdar müəllim, professor.
== Həyatı ==
Rəhim Əyyub oğlu Hüseynov 9 sentyabr 1924-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdur.
Hələ uşaqlıq yaşlarından XX əsrin 30-cu illərinin - o amansız aclıq dövrünün yaratdığı problemlərlə üz-üzə qalan Rəhim Hüseynov həm orta, həm də ali təhsili almaq üçün, sözün həqiqi mənasında, böyük çətinliklərə sinə gərməli olub. Vaxtında məktəbə getmək imkanı olmadığı üçün balaca Rəhim ondan 3 yaş böyük qardaşının kitablarından istifadə etməklə təhsilini evdə aldı, "biliyini" isə evdə böyüklər yoxlayıblar.
1933-cü ilin payızında ailəsi ilə Ağdam şəhərinə köçüb və xalq arasında böyük nüfuza malik Mirkazım müəllimin direktor olduğu 1 nömrəli natamam orta məktəbin yüksək hazırlığına görə birbaşa IV sinfinə qəbul olub. 1937-ci ildə bu məktəbin VII sinfini əla qiymətlərlə bitirərək təhsilini Bakıda davam etdirib. 1940-cı ildə orta məktəbi əla qiymətlə bitirərək, həmin il imtahansız Azərbaycan Dövlət Universitetinin Fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub. 1946-cı ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
Sabir Məmmədov (astrofizik)
Sabir Məmmədov (25 fevral 1933, Kirəç Muğanlı, Marneuli rayonu) — astrofizik.
== Həyatı ==
Məmmədov Sabir Həsən oğlu 25 fevral 1933-cü ildə Gürcüstan respublikası Borçalı mahalının Kirəç-Muğanlı kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1951-ci ildə orta məktəbi bitirmiş və həmin ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universitetinin) fizika –riyaziyyat faultəsinin fizika bölməsinə daxil olmuşdur. Ali məktəbi 1956-cı ildə bitirmiş və Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1959–1962-ci illədə Pulkovo Rəsədxanasında aspiranturada oumuş və 1962-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının müxbir üzvu professor V. A. Kratın rəhbərliyi altında "Zəif xromosfer alışmaları" mövusunda fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir. 2008-ci ildə " Günəş atmosferində dinamik proseslər" mövzusunda dissertasiya müdafiə etmiş və fizika- riyaziyyat elmləri doktoru elmi dərəcəi almışdır. 1972-ci ildə keçmiş SSRİ-nin Ali Attestasiya Komissiysının qərarı ilə ona Baş Elmi İşçi elmi adı diplomu verilmişdir.
Əsas elmi işləri Günəşin fəal üzvlərinin tədqiqinə həsr edilib: xromosfer alışmaları, spikullar, protuberanslar, tac protuberansları, Günəş tacında yayılan maqnitoakustik dalğaları. Günəş müşahidəsinin yeni üsulunu vermişdir. Bu üsul "Məmmədov üsulu" adlandırılmış və Moskvada dərc edilmiş ali məktəblər üçün dərslik " Курс астрофизики и звездной астрономии" kitabında geniş şərh edilmişdir.
Sarı-qırmızı astrakanta
== Ümumi yayılması ==
Azərbaycan.
== Azərbaycanda yayılması ==
Naxçıvan MR-də (Qapıca dağları) 1700–1800m yeksəklikdə təbii arealı vardır.
== Statusu ==
Azərbaycanın nadir bitkisidir. VU C2a(i).
== Bitdiyi yer ==
Quru daşlı yamaclarda yayılmışdır.
== Təbii ehtiyatı ==
Azərbaycanda təbii ehtiyatı çox deyildir.
== Bioloji xüsusiyyətləri ==
Təbiətdə yarpağını tökən, çoxlu budaqları olan, 25 sm hündürlüyə qalxan koldur. Qalın tüklə örtülmüş yarpaqaltlıqlarının və yarpaqlarının ucu tikanlı oxlarla qurtarır. Tikanları 2–4,5 sm uzunluqda düz yuxarı qalxmış, yaxud meyillidir. Yarpaqcıqları 7–8 cüt olub, hər iki tərəf-dən ağtüklü, ellipsvari, yaxud uzunsov-ellipsvarı, küt, yaxud qısa ucludur.
Solanum astrophorum
Solanum linnaeanum (lat. Solanum linnaeanum) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin quşüzümü cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Solanum astrophorum Jan (nomen nudum)
Solanum hermannii Dunal
Solanum mccannii Santapau
Solanum sodomeum L.
Solanum sodomeum var. hermannii (Dunal) Dunal
Solanum sodomeum var.
Səfəvi Astrabadı
Səfəvi Astrabadı və ya Astrabad vilayəti (həmçinin Gürgan da adlandırılır) — Səfəvi imperiyasının tərkibindəki vilayətlərdən biri olan Astrabad nəzərdə tutulur. Vilayət Səfəvi imperiyasının cənub-şərqində, həmçinin Xəzər dənizinin də cənub-şərqində yerləşmişdir. Vilayət şimaldan Atrek çayı, cənubdan Əlburz dağları, qərbdən Mazandaran vilayəti və şərqdən Cajarm ilə həmsərhəd olmuşdur. 1501-ci ildə Səfəvi imperiyasının əsasını qoyan I İsmayıl bundan sonra uzun müddət durmadan öz dövlətinin ərazisini böyütdü. Bu böyümə prosesinin bir parçası kimi Astrabad vilayəti 1510-cu ildə Səfəvi imperiyasına birləşdirildi.
Səfəvi imperiyasının sonuna doğru vilayət bu inzibati vahidlərə bölünməkdə idi: Girayi, Göklan, Hacılar, Cəlair, Kura-çupi və Yamut. Bu adların hamısı müxtəlif türk tayfalarının adlarından gəlməkdədir. Çünki bu bölgələrin idarə olunması bu tayfalara tapşırılmışdı və tayfa üzvləri də müvafiq olaraq orada məskunlaşmışdılar. Qıpçaqlar və türkmənlərdən bəzi tayfalar vilayətin şimalında yaşamaqda idilər və nominal olaraq Səfəvi imperiyasına tabe idilər.
1589-cu ildən 1598-ci ilə qədər Yaka türklərindən olan Saen-xanilər vilayət üzərində hakimiyyəti ələ keçirdilər.
The Astronomical Journal
The Astronomical Journal (ingilis dilindən – "Astronomik jurnal") —1849-cu ildən nəşr olunan, resenziyadan keçmiş ABŞ aylıq elmi jurnalı. Amerika Astronomiya Cəmiyyətinə məxsusdur və "IOP Publishing" (2008-ci ilə qədər "University of Chicago Press") tərəfindən nəşr edilmişdir. 2014-cü ildə 4,024 impakt faktoru var.
Bencamin Quld tərəfindən 1849-cu ildə təsis edilmişdir. 1896-cı ildə ölümünə qədər ilk baş redaktor olmuşdur. 1861–1886-cı illərdə vətəndaş müharibəsi və onun nəticələrinə görə jurnal nəşr olunmamışdır. 1909-cu ildən 1941-ci ilə qədər redaksiya Albanidə yerləşirdi, eyni ildə nəşr Amerika Astronomiya Cəmiyyətinə verilmişdir.
1998-ci ilin yanvarında jurnalın ilk nömrəsi elektron formada yayımlanmışdır. Çap və elektron versiyalarının bir-birindən tamamilə müstəqil olduğu azsaylı nəşrlərdən biridir.
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Ссылка на последний номер (ing.)
ISSN печатной версии
ISSN веб-версии
Журнал на сайте lccn.loc.gov
Сканы журнала за 1849—1861 и 1885—1997 гг.
