basma sözü azərbaycan dilində

basma

* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur

Yazılış

  • basma • 82.0463%
  • Basma • 17.7606%
  • BASMA • 0.1931%

* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.

Mündəricat

OBASTAN VİKİ
Basma (zərgərlik)
Basma — zərgərlikdə üsul. XVIII əsrdə Azərbaycanda metaldan hazırlanmış məişət əşyaları, silah, zinət şeyləri əsas etibarı ilə basma üsulu ilə hazırlanırdı. Basma üsulunda istənilən ölçüdə qızıl, gümüş və qiymətli metal parçasını hündür naxışlı və yaxud rəsmli qəlib üstə qoyurlar. Sonra bu qiymətli metal parçasının üstündən də elə bu ölçüdə qurğuşun parçası qoyaraq, taxta çəkiclə döyməyə başlayırlar və beləliklə, qiymətli metal istənilən rəsmin formasını alır. Basma üsul daha çox kəmər, düymə, qolbaq və s. şeylərin düzəltməsində işlədilirdi.
Basma üsulu
Basma üsulu - fırlanma səthinə malik hissələrin təzyiq altında emalı üçün tətbiq olunur. Bu üsulun səciyyəvi göstəricisi ondan ibarətdir ki, deformasiya zamanı alətlə pəstah arasında təmas presləmə, ştamplama və döymə kimi üsullardan fərqli olaraq lokal baş verir. Yəni alət kiçik xətt və ya sahə üzrə pəstahla kontakta girərək onu addım-addım plastiki deformasiya etdirir. Emaldan sonra divarın qalınlığı sabit qalır. Pəstahın fırlanması sayəsində alətin trayektoriyası pəstah üzrə qalxımı kiçik olan vintvari iz buraxır. Alətin verişi kiçik olduğundan pəstahın bəzi sahələri dəfələrlə plastikiləşmə prosesindən keçir. Basma zamanı metal lövhədən olan pəstah orta hissəsindən dayaqla matrisaya sıxılaraq fırladılır. Eninə supportda bərkidilmiş alət yandan pəstaha yaxınlaşır və onu tədricən deformasiya edərək basma patronun üzərinə sıxır. Üsulun texnoloji imkanları toxunan gərginlikləri sayəsində qırışların, toxunan və radial istqamətlərdə çatların yaranması ilə müəyyən olunur. Şəkildə basma üsulu ilə əldə edilmiş hissələr təsvir olunmuşdur.
Basmaxana
Basmaxana (türk. Basmane) — Türkiyənin İzmir metropoliten arazisində bir mahal və dəmiryol vağzalıdır. Dəmiryol vağzalı 7 yol ve artdeko tarzda bir binədən mütəşəqqildir.
Basmaxanə
Basmaxana (türk. Basmane) — Türkiyənin İzmir metropoliten arazisində bir mahal və dəmiryol vağzalıdır. Dəmiryol vağzalı 7 yol ve artdeko tarzda bir binədən mütəşəqqildir.
Basmaçı hərəkatı
Basmaçı hərəkatı — 1918 -1942-ci illərdə müstəmləkəçi və kommunist Rusiyaya qarşı müsəlmanlar tərəfindən Orta Asiyada başladılmış olan üsyanların adıdır. Bu hərəkatın savaşçılarını müsəlman türklər, qismən də taciklər təşkil edirdi. Basmaçı hərəkatı islamçı hərəkatlardan biri sayılır. Basmaçı hərəkatının başlanğıcı Fərqanə vadisində 1917-ci ildə oldu və çox tez zamanda Orta Asiya türklərinin arasında yayıldı. == Arxa fonu == Bolşeviklər Orta Asiyada hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra apardıqları siyasət ilə qısa zaman içində xalqın nifrətini qazandılar. Beləcə, Orta Asiyanın hər yerində Bolşevik müxalifləri çoxaldı. Hər cür maddi varlıqları əllərindən alınan və əzilən xalq, Bolşevik dövrünün çar dönəmindən heç də fərqli olmadığını, hətta xüsusi ilə özəl mülkiyyət işlərinə Bolşeviklərin daha çox düşmənlik bəslədiklərini (halbuki Çar Rusiyasında dövründə özəl mülkiyyət sərbəst idi) görərək, eləcə də milli muxtariyyətlərinin ləğv olduğunu anlayaraq üsyan üçün məqam axtarmağa başladılar. == Hərəkatın başlanması == Gedərək böyüyən bu üsyan hərəkatı, 1918-ci illərin əvvəlindən etibarən Ruslara qarşı milli mücadiləyə döndü. Ruslar bu üsyançıları Basmaçı adlandırırdılar. Lakin Orta Asiya türkləri özlərinə “İslam əsgərləri” və ya “Türkistan azadlığının əsgərləri” deyirdilər.
Basmaçı qalxınışı
Basmaçı hərəkatı — 1918 -1942-ci illərdə müstəmləkəçi və kommunist Rusiyaya qarşı müsəlmanlar tərəfindən Orta Asiyada başladılmış olan üsyanların adıdır. Bu hərəkatın savaşçılarını müsəlman türklər, qismən də taciklər təşkil edirdi. Basmaçı hərəkatı islamçı hərəkatlardan biri sayılır. Basmaçı hərəkatının başlanğıcı Fərqanə vadisində 1917-ci ildə oldu və çox tez zamanda Orta Asiya türklərinin arasında yayıldı. == Arxa fonu == Bolşeviklər Orta Asiyada hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra apardıqları siyasət ilə qısa zaman içində xalqın nifrətini qazandılar. Beləcə, Orta Asiyanın hər yerində Bolşevik müxalifləri çoxaldı. Hər cür maddi varlıqları əllərindən alınan və əzilən xalq, Bolşevik dövrünün çar dönəmindən heç də fərqli olmadığını, hətta xüsusi ilə özəl mülkiyyət işlərinə Bolşeviklərin daha çox düşmənlik bəslədiklərini (halbuki Çar Rusiyasında dövründə özəl mülkiyyət sərbəst idi) görərək, eləcə də milli muxtariyyətlərinin ləğv olduğunu anlayaraq üsyan üçün məqam axtarmağa başladılar. == Hərəkatın başlanması == Gedərək böyüyən bu üsyan hərəkatı, 1918-ci illərin əvvəlindən etibarən Ruslara qarşı milli mücadiləyə döndü. Ruslar bu üsyançıları Basmaçı adlandırırdılar. Lakin Orta Asiya türkləri özlərinə “İslam əsgərləri” və ya “Türkistan azadlığının əsgərləri” deyirdilər.

Tezlik illər üzrə

Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.

Ümumi • 0.91 dəfə / 1 mln.
2006 •••• 0.68
2007 ••••••••••••••• 3.17
2008 •••••••••••••••••••• 4.39
2009 ••• 0.48
2010 •••••••••• 2.18
2011 •••• 0.86
2012 ••• 0.60
2013 •• 0.44
2014 •••• 0.86
2015 ••• 0.51
2016 • 0.17
2017 •• 0.33
2018 • 0.15
2019 ••• 0.56
2020 ••• 0.53

basma sözünün leksik mənası və izahı

  • 1 is. tar. Rusiyada monqol-tatar istilası dövründə: üzərində tatar xanının şəkli olan möhür.

    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / basma

  • 2 1. “Basmaq”dan f.is. 2. sif. Üzərinə müxtəlif naxışlar, rəng və s. basılmış. Basma çit. Basma sətin. Basma kəlağayı. // is. Parça üzərində naxış. Qanovuz köynəyin atlaz çutqusu; Yaşıl basmaları nə gözəl imiş. Aşıq Abbas. 3. sif. köhn. Çap edilmiş, mətbəə və ya basma üsulu ilə hazırlanmış; mətbu (əlyazma əksi). Basma kitab. 4. sif. Basılmış, sıxılmış (şey). // is. Kərpic şəklində sıxılıb, qurudulmuş mal təzəyi. 5. is. Yazı qurulayan kağız, suçəkən kağız. // Yazını qurutmaq üçün üzərinə hopdurucu kağız parçası keçirilmiş alət; pres. 6. sif. Bir-birinin içinə keçirməklə bağlanan. 7. is. məh. Buxarı və ya ocaq bacasının kənarı. 8. is. məh. Kömür hazırlamaq üçün yığılmış odun qalağı. 9. is. məh. Balaca çay və arxlardan keçmək üçün suya tökülən şax budaq; şax və çırpıdan qayrılan körpü.

    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / basma

  • 3 is. Saç boyamaq üçün rəng.

    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / basma

basma sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

basma sözünün omonimləri (çox mənalı sözlər)

  • 1 BASMA I is. Saçı boyamaq üçün rəng. O, başına həmişə basma qoyardı. BASMA II is. tar. Üzərində tatar xanın şəkli olan möhür. BASMA III is. Yazı qurulayan, suçəkən kağız. Bəli, uzun sözün qısası, yazdım bu hekayəni, basma ilə quruladım (Ə.Əliyev). BASMA IV is. Naxış, rəng və s. basılmış. Qanovuz köynəyin atlaz çutqusu; Yaşıl basmaları nə gözəl imiş (Aşıq Abbas). BASMA V is. Çap, mətbu. Əksəri qayış cildli Təbriz basmasıdır (Çəmənzəminli). BASMA VI is. məh. Kömür yandıran. Kömürçülər bir dəstə basmaçı görüb, özdəriçin basma qoymiyə göndərdilər (“Dialektoloji lüğət”).

    Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / basma

basma sözünün rus dilinə tərcüməsi

  • 1 1. давление, надавливание, сдавливание; 2. типографское тиснение, печатание, оттиск; 3. печатный;

    Azərbaycanca-rusca lüğət / basma

  • 2 1 I сущ. от глаг. basmaq 1. давление 2. надавливание, сдавливание. Pedalı basma надавливание на педаль 3. типогр. тиснение, печатание, оттиск: 3. штамповка 4. кнопка (застёжка, состоящая из двух половинок, входящих друг в друга) 5. переправа через речку (из хвороста, веток); мостик для въезда на паром 6. переводные картинки II прил. 1. сдавленный, сжатый (о сене), срубленный (о кусте) 2. печатный, нерукописный (о книге) 3. набивной. Basma ornament архит. набивной орнамент 4. давильный. Basma başlığı давильная головка, basma dəzgahı давильный станок 5. строит. калиброванный. Basma zəncir калиброванная цепь 6. промокательный. Basma kağız промокательная бумага 7. штампованный. Basma kirəmit строит. штампованная черепица 8. физ. нагнетательный. Basma nasos нагнетательный насос 9. переводной. Basma şəkil переводная картина 2 сущ. basma (краска для волос) 3 сущ. истор. basma (металлическая пластинка, выдававшаяся татаро-монгольскими ханами в качестве верительной грамоты)

    Azərbaycanca-rusca lüğət / basma

basma sözünün inglis dilinə tərcüməsi

basma sözünün fransız dilinə tərcüməsi

basma sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

  • 1 1. f.is. кил. basmaq; 2. прил. басма (ранг алай са затӀунив илисна винел нехишар, ранг ва мс. янавай); basma kəlağayı басма буьшме; // сущ. парчадин винел илисна авур нехиш; 3. прил. куьгьн. чап авунвай, басмадалди ва я типографияда гьазурнавай; basma kitab басма улуб; 4. сущ. купӀ (керпич хьиз атӀана кьурурнавай малдин фид); // прил. чуькьвенвай, илиснавай (затӀ); 5. сущ. рангуд ччар (чернилдин кхьинар кьурурдай, ранг къачудай кагъаз); яд чӀугвадай кагъаз; // ранг къачудай алат; пресс-папье; 6. прил. сад-садан къене туна кӀевдай; илисна твадай (мес. дуьгме); 7. сущ. нугъ. гурмагъдин къерех; 8. сущ. нугъ. басма (цӀивинар кун патал кӀватӀнавай кӀарасрин хара); 9. сущ. нугъ. гъвечӀи вацӀалай ва я хвалалай алатун патал циз вегьенвай цӀерцӀ, шах-шулах, ттаран хел ва мс.; шахарикай, цӀерцӀерикай авур гъвечӀи муьгъ.

    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / basma

  • 2 сущ. чӀарар твадай ранг.

    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / basma

  • 3 сущ. ист. кӀумп, басма (винел татар хандин шикил алай).

    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / basma

basma sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində

Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.

I (Gəncə, Göyçay, Kürdəmir) qamışdan hörülən həyət qapısı II (Ağdam) yalan, gop. – Bejə yerə boğazını yırtma, hamı bilir ki, sözləriyin hamısı basmadı III (Çənbərək, Hamamlı, Xanlar, Kürdəmir) kərmə (mal peyinindən hazırlanan yanacaq). – Basmanın üsdünü süpür, gələx’ kəsəx’, Ay Səlvi (Çənbərək); – Ay uşax, basmanı su töküf əyaxlıyın tovuxlar eşməsin (Xanlar); – Basmanı quruduf qutarannan sonra dorğoyuf qalax qayrerıx (Hamamlı) IV (Kürdəmir, Mingəçevir) birbirinin içinə keçməklə bağlanan düymə V (Kürdəmir, Şamaxı) kömür yandırmaq üçün yığılmış odun qalağı ◊ Basma qoymağ (Kürdəmir, Şamaxı) – kömür hazırlamaq. – Ollar meşiyə basma qoymağa getdilər (Şamaxı) VI (Kürdəmir, Şəmkir) çay və ya arxdan keçmək üçün şax – budaq və s. düzəldilən keçid körpü. – Büyün sabaxdan əlləşdix’, Şəmkirdən bir basma basa bilmədix’ (Şəmkir); – Basmadan o taya adda (Kürdəmir) VII (Kürdəmir) 1. suvat (çaydan su götürmək üçün düzəldilən yer). – Basmanın üssündə durub su götürüllər 2. çaydan su götürülən yerdə əl tutmaq üçün basdırılan uzun ağac. – Su gəlib suatdan basmanı aparıb VIII (Mingəçevir) yolayırıcı IX (Mingəçevir) ov yeri, ovlaq X (Gəncə) buxarı və ya peç bacasının qapağı. – Bizim buxarının basması yoxdu XI (Göyçay) otun arabadan aşmaması üçün onun üstünə qoyulub bağlanan uzun ağac XII (Qazax) bir yaba ağzı qədər, bir dəstə <kol>. – Bir basma tikan ver, çəpərin bu uçuğunu qayrax

Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.

"basma" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər

#basma nədir? #basma sözünün mənası #basma nə deməkdir? #basma sözünün izahı #basma sözünün yazılışı #basma necə yazılır? #basma sözünün düzgün yazılışı #basma leksik mənası #basma sözünün sinonimi #basma sözünün yaxın mənalı sözlər #basma sözünün əks mənası #basma sözünün etimologiyası #basma sözünün orfoqrafiyası #basma rusca #basma inglisça #basma fransızca #basma sözünün istifadəsi #sözlük

Sözlərin siyahısı

Obastan-ın layihəsi
Sözlük © 2020