bel sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Bədənin ortası, qurşaq bağlanan yeri. İncə bel. Beli ağrımaq. Belinə qayış bağlamaq. Belə qədər suya girmək. – Bu süngünü onlar sağ tərəfdən bel qayışlarından asmışdılar. Ə.Əbülhəsən. Belində qəbzəli xəncər olan bir kişi içəri girdi. İ.Əfəndiyev. 2. İnsanın və bəzi heyvanların qarnının arxa tərəfi, sağrı ilə çiyinlər arasındakı hissə; dal. Əyri bel. Beli bükülmüş. Yükü atın belinə qaldırmaq. – Elə, obaya səs düşür. İgidlər at belinə qalxır. M.İbrahimov. …Kürən at belində ağırlıq hiss etməyib yolun çoxusunu oynaqlayır. S.Rəhimov. □ Bel sümüyü anat. – onurğanın ayrıca sümüyü. Bel sütunu anat. – insanda və bəzi heyvanlarda: bel ortasındakı bir-birinin içinə keçmiş sümük və qığırdaqlardan ibarət onurğa sümüyü. 3. məc. Hündür dağın iki təpəsi arasındakı əyrilmiş yer və alçaq keçid. Şehli kəndinin sağ tərəfində yalın beli ilə xırmanlar salınmışdı. S.Rəhimov. Baxsanız a, beli çökmüş yamaca; Sinəsində şən quzular bəslənir. A.Şaiq. Min Qazaxda köhlən ata; Göy yaylaqlar belinə qalx. S.Vurğun. 4. məc. Dövrə, ətraf. Şəhərin belinə yarımqurşaq kimi dolanan minlərcə sahil işıqları yerə səpilmiş ulduzlar kimi sayrışırdı. M.Hüseyn. ◊ Bel bağlamaq – güvənmək, inanmaq, etibar etmək, arxalanmaq, arxayın olmaq, xatircəm olmaq. Sənin qapında Firəngiz həqir cariyədir; Günəş də xidmətə bel bağlamış dilü candan. Heyran xanım. [Bayram:] Zalxa hiyləgər arvaddır, ona bel bağlamaq olarmı? M.F.Axundzadə. Naçalniklərə, pristavlara, yasavullara bel bağlamaq olmaz. Ə.Haqverdiyev. Bağlamaq bel, ya güvənmək çox çətindir zahidə. C.Cabbarlı. Beli bükülmək – 1) qocalmaq; 2) ağır müsibət, bədbəxtlik, fəlakət üz vermək. Beli sınmaq (qırılmaq) məc. – bax beli bükülmək 2-ci mənada. [Xan:] Məmməd, belimiz sındı, – dedi, – görürsən, Ağası duz-çörəyimi itirib, necə namərdlik elədi. Çəmənzəminli. Belinə çöpdən dirək – görülmüş bir işə qarşı istehzalı münasibət bildirən ifadə. Çox əziyyət çəkirsən, belinə çöpdən dirək. Ə.Haqverdiyev. Belini bükmək məc. – ağır bir fəlakətə, bədbəxtliyə, müsibətə məruz qalaraq qocalmaq, ruhən və cismən sarsılmaq. Belini sındırmaq (qırmaq) məc. – çox ağır mənəvi zərbə vurmaq, son dərəcə sarsıtmaq, bədbəxt etmək.

2 is. Sağ və ya sol yanında ayaqla basmaq üçün çıxıntısı olan uzun saplı qazma aləti. Dəmir bel. Bel ilə belləmək. – Ulduz həyətə girərkən [ana] hasarın yanında əlində bel yer qazırdı. Ə.Məmmədxanlı. Fəhlələr işə başladılar. Çoxu yeri bel ilə qazırdı. Ə.Sadıq. ◊ Əlinə bel vermək məc. – qızışdırmaq, təhrik etmək. Dəliyə yer ver, əlinə bel. (Ata. sözü).

3 Hündür dağın iki təpəsi arasındakı əyrilmiş yer. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) – Oğul, bax gör, bu bel ki deyirsən, bunun hər tərəfində bir uca qaya görünmür ki? Rövşən dedi: – Ata, görünür. Biri sağında, biri də solunda. Özü də başları qardır. (Alı kişi)

4 Monq.d. dağ tirələri və alçaq dağlıq massivdən başlayan geniş dağətəyi düzənlik. бель bel

1 Qabırğanın qurtaracağındakı ətraflar belə adlanır, ba (bağlamaq) feili zəminin­də yaranıb. Qədim mənası “bağlamaq üçün yer (bağ yeri)” deməkdir. Bələk, bilək sözləri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 dal

2 I BEL (yer qazmaq üçün alət) Cövdət beli torpağa sancıb qapıya doğru getdi (H. Abbaszadə); KÜRƏK Çöldə işləmək üçün külüng, kürək və kisə hazırlamalısınız (Y.Şirvan); LAPATKA (dan.) [Məsmə:] Biz lapatka ilə Hitlerə qəbir qazacağıq (X.Hasilova). II 1. BEL Yasavul əyilmiş belini düzəltməyə çalışaraq; “Mən tapmışam” – dedi (S.Rəhimov); QAMƏT Buna şahid qocalsam da bükülməyən qamətimdir (S.Vurğun); QƏDD Meydanda “mənəm” deyibdi; Bu dərd Ələsgərin qəddin əyibdi (Aşıq Ələsgər). 2. bel bax arxa 1 3. bel bax qurşaq 2

1 BEL I is. Bədənin ortası, qurşaq bağlanan yeri. Belində qəbzəli xəncər olan bir kişi içəri girdi (İ.Əfəndiyev). BEL II is. Uzun saplı qazma aləti. Ulduz həyətə girərkən hasarın yanında əlində bel yer qazırdı (M.Ənvər).

1 1. поясница, талия; 2. позвоночный хребет; 3. заступ, железная лопата;

2 1 I сущ. 1. спина. Əllərini belinə qoymaq заложить руки за спину, belinə yükləmək взвалить на спину, belində daşımaq таскать на спине; belini düzəltmək распрямить спину 2. талия; bel ağrısı мед. люмбаго, прострел 3. поясница 4. nəyin седловина чего. Dağın beli седловина горы 5. строит. конёк II прил. 1. спинной. Bel tikişi бот. спинной шов, bel süzgəci зоол. спинной плавник; биол. bel sümüyü спинная кость, bel sütunu спинной хребет, позвоночник 2. поясничный. мед. Bel punksiyası поясничный прокол, люмбальная пункция, bel kələfi поясничное сплетение, bel fəqərələri поясничные позвонки, bel dəbəliyi поясничная грыжа, bel sinirləri поясничные нервы; beli bükülmək: 1. постареть; 2. испытать большое несчастье, горе; beli qırılmaq (sınmaq) см. beli bükülmək (в 1 зн.); belini çəkmək: 1. подпоясываться, подпоясаться; 2. подтягивать, подтянуть, подпоясывать, подпоясать роженицу, чтобы вызвать роды (делают знахари); belini düzəltmədən işləmək работать, не разгибая спины; belindən gələn kimin рождённый кем (о мужчине); bel bağlamaq kimə 1. возлагать надежды на кого, питать надежду, делать ставку на кого, на что, ввериться, верить кому, чему 2. надеяться на кого, на что; belinə mindirmək kimi подставлять, подставить спину кому; belini qırmaq (sındırmaq) kimin сделать кого несчастным, причинить тяжкое горе, убить горем, нанести чувствительный ущерб (удар) кому 2 сущ. 1. лопата, лопатка. Belin sapı ручка лопаты, dəmir bel железная лопата, bel ilə yer qazmaq копать землю лопатой 2. заступ (большая железная лопата, употребляемая на земляных работах) ◊ əlinə bel vermək kimin шутл. разжигать, разжечь страсти; вовлекать, вовлечь кого-л. в скандал, подстрекать к чему-л.

1 I. i. 1. waist; incə ~ slender waist; bir kəsin ~ini qucmaq to put* one’s arms round smb.’s waist; 2. anat. spine, backbone, vertebral column; 3. back; ~ini əymək to bend* one’s back; ~ində on one’s back; ~ində daşımaq to carry smth. on one’s back; ~ini sındırmaq / qırmaq 1) to break* one’s backbone; 2) məc. to cause heavy damage to smb., to give* a great trouble to smb., to make* smb. unhappy / unfortunate; ~ bağlamaq to rely (on), to believe (d.) II. s. spinal, dorsal; ~ üzgəci (balıqda) dorsal fin; ~ sütunu spinal column, backbone spine; ~ sümüyü backbone III. i. (alət) spade

1 1) is. 1) dos m ; taille f ; incə ~ taille fine ; bir kəsin ~ini qucmaq prendre (serrer) bien la taille de qn ; prendre qn par la taille ; 2) anat. colonne f vertébrale ; 3) reins m pl, lombes m pl ; ~ini əymək courber le dos ; ~ində sur le dos ; ~ində daşımaq porter qch sur le dos ; ~ini sındırmaq (qırmaq) 1) casser les reins de qn ; 2) məc. causer les dommages à qn, lui porter de grandes troubles ; rendre malheureu//x, -se qn ; ~ bağlamaq 1) placer ses espérances en qn ; miser sur qn ; 2) sif. anat. spinal, -e dorsal, -e ; ~ üzgəci (balıqda) nageoire f dorsale ; ~ sütunu épine f dorsale ; ~sümüyü échine f ; colonnes f vertébrale 3) (alət) bêche f ; pique m

1 сущ. ппер (яргъи тум галай ччил эгъуьндай алат); dəmir bel ракьун пер; ** əlinə bel vermək пер. гъиле пер вугун, худугун, гьалдарун, гьавалатун.

2 сущ. 1. юкь (бедендин юкь, чӀул кутӀундай чка); incə bel шуькӀуь юкь; beli ağrımaq юкь тӀа хьун; 2. юкь, далу (инсандин ва бязи гьайванрин руфунин кьулухъ пад, къуьнеринни сагъридин арада авай пай); əyri bel какур юкь; // юкьван, кьулан; bel sütunu анат. юкьван ттар, кьулантар; 3. пер. кьакьан дагъдин кьве пелен арада авай алгъай хьтин чка; аскӀан улам; 4. пер. къвал-къерех, невегьар, элкъвер; ** bel bağlamaq далу кутун (акалун), чӀалахъ хьун, агъун, ихтибар авун, архайин хьун; beli bükülmək а) юкь какун, юкь алгъун, кьуьзуь хьун; б) кил. beli sınmaq; beli sınmaq (qırılmaq) пер. юкь хун, сед хьун, гуч хьун, бедбахт хьун; belini bükmək пер. юкь какурун (алгъурун), кьилел мусибатар, бедбахтвилер атуникди кьуьзуь хьун, руьгь къарсун; belini sındırmaq (qırmaq) пер. юкь хун, сед авун, бедбахт авун, гзаф азабдик кутун, къарсурун.

1 bel