* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 [fars.] Vurğun, vurulmuş, aşiq. Oğlan qıza bənddir. □ Bənd olmaq – aşiq olmaq, vurulmaq, bərk sevmək, məftun olmaq. Düşübdür xəyalım yarın ruyinə; Can quşu bənd olub zülfü muyinə. M.V.Vidadi. Bənd olmuşam şirin-şirin sözünə; Şəkər dodağında balı sevmişəm. M.P.Vaqif. Kimin zülfünə bənd oldunsa, Seyyid, bivəfa çıxdı. S.Ə.Şirvani. Aşığı bənd eylər zülfünün tağı; Ahu gözlüm, nə gəzirsən məzarı. Aşıq Kərəm.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / bənd2 is. [fars.] 1. anat. Skelet sümüklərinin oynaq yerləri; buğum, məfsəl. Barmaqların bəndləri. Bəndləri ağrımaq. Bəndləri qırılmaq. – [Qazan xan] başında, bədəninin bəndlərində bir ağırlıq və sızıltı duydu. M.Rzaquluzadə. 2. Müxtəlif hissələrdən ibarət olan şeyin hissələrini bir-birinə rəbt edən, bağlayan, bərkidən bağ və s. Qamışın bəndləri. Borunun bəndləri aralandı. // Sınmış, aralanmış, qopmuş bir şeyi bərkitmək üçün ona keçirilən halqa, sarğı və s. 3. Ümumiyyətlə, bağ, ip, düyün. Ol türfə qəzalın açdı bəndin; Şad eylədi canidərdməndin. Füzuli. Aç kiseyi-səxavətüvün bəndin, ey qəni. M.Möcüz. …Sona hərdən onun [Ceyranın] bəndini açıb həyətə buraxırdı. Mir Cəlal. // Məc. mənada. Damizülfün bəndinə mürği-giriftarəm hənuz. Xətayi. □ Bənd edilmək – bağlanmaq, rəbt edilmək, birləşdirilmək, keçirilmək, ilişdirilmək. Bənd etmək – bağlamaq, rəbt etmək, ilişdirmək. Milis nəfəri öz atını ağaca bənd etdi və asanlıqla üzüaşağı sallandı. S.Rəhimov. 4. Ayrı-ayrı hissələrdən ibarət olan bir şerin bir parçası. Şerin birinci bəndi. – Kupletlər bir-birindən nəqarət vasitəsilə ayrılır, hər bənddən sonra təkrar edilən nəqarətin musiqisi və bəzən sözləri də dəyişdirilmədən olduğu kimi saxlanır. Ə.Bədəlbəyli. 5. Qanun məcəlləsinin, yaxud hər hansı bir mətnin, sənədin və s.-nin rəqəm və ya hərflə ayrılan kiçik hissəsi, maddəsi. Qanunun 3-cü fəslinin “D” bəndi. Müqavilə üç bənddən ibarətdir. Qərarın üçüncü bəndində belə yazılmışdır. – Müştərilərə üzümüzü tutub, onlara etdiyimiz nəsihətlərin birinci bəndi budur. C.Məmmədquluzadə. 6. Bir yeri seldən, daşqından qorumaq, yaxud suyun (arxın, kanalın) kənara axmasının qabağını almaq üçün çəkilən sədd. Bənd çəkmək. – Axırda o bənd ki, suyun qabağını kəsmişdi və suyu axmağa qoymurdu, rəxnə tapar və su mürur ilə bəndi uçurub aparar. H.Zərdabi. [Xanmurad:] Sementlədiyimiz bəndi su yuyub aparıb. İ.Əfəndiyev. Hər tərəfdə yeni dünya qurulur; Sərt sulara dəmir bəndlər vurulur. Z.Xəlil. ◊ Bənd almaq – gedib, ya qaçıb bir yerdə dayanmaq, durmaq, qərar tapmaq. Nə olardı Ağa Məhəmməd xan bu cəlalı görəydi. Yəqin qorxudan qaçaraq Tehranda bənd alardı. Ə.Haqverdiyev. Kişi mayallaq vurub, fırlanafırlana balkonun ayağında bənd aldı. S.Rəhimov. Bənd etmək (eləmək) – məftun etmək, cəlb etmək, aşiq etmək. Sərxoş oturanda əlində sazı; Bənd edir quşları göydə avazı. M.P.Vaqif. Bənd olma(yın)! – fikir vermə( yin), əhəmiyyət vermə(yin), işin(iz) olmasın, mane olma(yın). Nina bacı, mən ölüm mənə bənd olma, belə başına dönərəm. M.S.Ordubadi. Xəlil dayı: – Sən Allah, bənd olma, – dedi, – yaxşısı budur Firidundan danış. M.Hüseyn. Bənd olmaq – 1) bir işdən yapışmaq, bir işlə məşğul olmaq, bir işlə başı qarışmaq. [Məşədi Cəfər:] Məndən sonra bir bölük yetim-yesir qalacaq, onların əlləri gərək bir şeyə bənd olsun, ya yox? Ə.Haqverdiyev; 2) ilişmək, yapışmaq, bağlanmaq. Çox keçmədi, onu gördüm ki, bir əl mənim yaxama bənd oldu. Mir Cəlal; 3) ilişib qalmaq, dayanmaq, durmaq, qərar tutmaq. Əvvəl mən, sonra qonaqlar məclisin şirin yerində bənd olduq. C.Məmmədquluzadə; 4) bağlanmaq, rəbt olunmaq, mərbut olmaq. Məmləkətdə qoyulmuş qanunların hamısı zəncirin halqası kimi bir-birinə bənd olubdur. M.S.Ordubadi. Bəndə çəkmək – əl-qolunu bağlamaq, hərəkət etməsinə mane olmaq. Sevastopol, düşmənin böyük bir qüvvəsini burada bəndə çəkibdir. Ə.Əbülhəsən. Bəndə düşmək – yubanmaq, gecikmək, təxirə düşmək, ləngimək, ilişib qalmaq. Çox yağılar bəndə düşdü, qayıtmadı bir də geri. R.Rza. Bəndə salmaq – 1) girə keçirmək, ələ keçirmək; 2) dustaq etmək, həbsə salmaq. Bəndə saldın mənim kimi dustağı; Çox məni qoyubsan darda, gül Pəri. Aşıq Abbas. Bəndə vurmaq – 1) dustaq etmək, həbsə salmaq; qaçmasın deyə əllərini, ayaqlarını bağlamaq; 2) məəttəl etmək. – Axı, Nəbi kişi, binanı tikən sizsiniz, camaatı niyə bəndə vurursunuz? S.Rəhimov. Bəndinə çəkmək – əlinə keçirmək, cənginə keçirmək (salmaq). [Xırdaxanım:] Yoxsa o qızları oxutmuş ləçərlər, əgər bilsələr, oğlanı çəkəcəklər bəndlərinə. N.Vəzirov.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / bənd3 f. 1) bağ, ip; 2) suyun qarşısını kəsmək üçün divar, sədd; 3) paraqraf (sənəddə); 4) bir neçə misradan ibarət şeir bölgüsü; 5) bağlı, əlaqədar; 6) zəncir, qandal; 7) həbs; 8) aşiq, vurğun; 9) oynaq, buğum, düyün; 10) biclik, hiylə. Bəndi-rikab üzənginin qayışı; bəndi-şəmşir qılıncın qayışı.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti / bənd4 Keçid, keçilə biləcək yer. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ancaq gərək qoşun bəndləri kəsməmiş sən qaladan çıxasan. Yoxsa sonra çətin olar. (“Həmzənin Qıratı aparmağı”) * O gündən bütün yollara, bəndlərə, yazılara, kövşənlərə adamlar qoydu ki, “gözdə-qulaqda olun”. (“Koroğlunun Bayazid səfəri”)
Azərbaycan dastanlarının leksikası / bənd5 hər hansı axar suyun və ya daşqın sularının qarşısını almaq üçün torpaqdan, daşdan və b. materiallardan təşkil olunmuş qurğu. B. dəmir yolu çəkilməsində və bəzi sahələrdə şose yol çəkilməsində də istifadə edilir. плотина dam
Geomorfoloji̇ termi̇nləri̇n i̇zahli lüğəti̇ / bənd1 Farsca bəstən (bağlamaq) məsdəri ilə eyni kökə malikdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / bənd7 I 1. BƏND (anat. skelet sümüklərinin oynaq yerləri) Qazan xan başında, bədəninin bəndlərində bir ağırlıq və sızıltı duyurdu (M.Rzaquluzadə), BUĞUM, MƏFSƏL. 2. BƏND, BAĞ, DÜYÜN, İP, SAP II BƏND (ədəb., mus., şeirdə); KUPLET Kupletlər bir-birindən nəqarət vasitəsilə ayrılır, hər bənddən sonra təkrar edilən nəqəratın musiqisi və bəzən sözləri də dəyişdirmədən olduğu kimi saxlanır (Ə.Bədəlbəyli); YARPAQ [Rəsul:] Güloğlana dörd yarpaq söz deyəcəyəm (“Aşıq Qərib”). III bənd bax vurğun IV bənd bax maddə 1
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / bənd1 BƏND I is. [ fars. ] anat. Skelet sümüklərinin oynaq yerləri; buğum, məfsəl. Qazan xan başında, bədəninin bəndlərində bir ağırlıq və sızıltı duydu. (M.Rzaquluzadə). BƏND II is. [ fars. ] Şerin bir neçə misradan ibarət olan bölgüsü. Koroğlu elə sözün birinci bəndini demişdi... (Dastanlar). BƏND III is. [ fars. ] Bir yeri seldən, daşqından qorumaq, suyun kənara axmasının qabağını almaq üçün çəkilən sədd. O çürük şalbanları taxta bəndin altına kim qoyub? (C.Cabbarlı). BƏND IV is. [ fars. ] Bağ, ip, düyün. Sona hərdən onun bəndini açıb həyətə buraxırdı (Mir Cəlal). BƏND V is. [ fars. ] Vurğun, aşiq. Hər bir dərdə mən doldum; Səni gördüm bənd oldum (Ü.Hacıbəyov). BƏND VI is. [ fars. ] Maddə. Maarifyanı şurada müzakirə olunub nöqsanlara görə qərarın bir bəndində direktorun və dərs hissə müdirinin, necə deyərlər, “başları sığallanıb”. BƏND VII is. Bağlı. Səlim ağa hirsindən yer eşirdi, bircə sözə bənd idi ki, yapışa Hürünün boğazından, ata darvazadan küçəyə... (M.İbrahimov).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / bənd1 1. плотина, запруда, дамба, шлюз; 2. анат. сустав; 3. строфа, куплет; 4. скоба, накладка, перемычка; 5. завязка, связь; 6. узел; 7. пункт (в договоре); 8. закрепа, засов, задвижка;
Azərbaycanca-rusca lüğət / bənd2 1 I сущ. 1. анат. сустав (подвижное сочленение костей). Barmaqların bəndləri суставы пальцев, qol bəndləri суставы плеча 2. тех. закрепа, закрепка, скрепа. Borunun bəndləri закрепы трубы 3. обруч, перевязка. Boçkaya (çəlləyə) bənd salmaq натянуть обруч на бочку 4. завязка, узел. Yaşıl bəndi olan qovluq папка с зелёными завязками 5. скоба, перемычка, накладка. Bənd bilərziyi тех. хомут-скоба, ehtiyat bənd резервная перемычка 6. плотина, запруда, дамба, шлюз, преграда, браверсы, вал. Bəndin tikilməsi строительство плотины, bəndin yuyucu gözü промывное отверстие плотины, torpaq bənd земляной вал 7. тех. звено (однотипная составная часть чего-л. целого). Bənd elementləri элементы звеньев, bənd kütləsi масса звена 8. строит. ухват (металлическая вилка для прикрепления водосточных труб к стене). Bənd düzəltmək строить ухват 9. муз. бочок (часть кларнета между мундштуком и верхним коленом) 10. морск. ряж (подводный вал) 11. морск. кафель-нагель (металлический или деревянный держатель, за который завязываются верёвки паруса) II прил. 1. тех. звеньевой 2. плотинный. Bənd gölləri плотинные озёра; bənd etmək привязывать, привязать, связывать, связать, укреплять, укрепить, прицеплять, прицепить, прикреплять, прикрепить; bənd edilmək привязываться, быть привязанным, связываться, быть связанным, соединяться, быть соединенным, прицепляться, быть прицепленным; bənd almaq остановиться, устроиться ◊ bənd olmaq: 1. заняться чем-л., связываться с каким-л. делом; 2. зацепиться, приставать, пристать, привязываться, привязаться; 3. задержаться, остановиться где-л.; 4. связываться, быть связанным; bənd olmayın не обращайте внимания, не придавайте значения; bəndə düşmək попасться на крючок кому-л.; bəndə salmaq kimi 1. втянуть в неблаговидное дело кого 2. арестовать, посадить в тюрьму; bəndə çəkmək kimi связать руки кому; bəndinə çəkmək затянуть в свои сети; bəndini bağlamaq загораживать, загородить, закрывать, закрыть все выходы 2 сущ. 1. строфа (повторяющееся в стихотворении сочетание строк с определённой рифмовкой) 2. муз. период (соединение двух предложений, одинаковых по своей мелодической основе) 3. пункт, параграф. Yeddi bənddən ibarət təkliflər предложения из семи пунктов, qanunun üçüncü bəndi третий параграф закона 3 прил. влюблённый. Mən ona bəndəm я влюблён в неё, очарован; bənd olmaq влюбляться, влюбиться; özünə bənd etmək (eləmək) kimi очаровывать, очаровать, обвораживать, обворожить, влюбить в себя кого
Azərbaycanca-rusca lüğət / bənd1 i. 1. anat. joint, articulation; 2. (tikili) dam, dike (dyke); weir; 3. (şerdə) couplet, stanza, strophe; 4. (düyün) tie, bond; 5. (yazıda) point, item, paragraph; bütün ~lər üzrə at all points, at every point; ~ vurmaq 1) (düyün vurmaq) to tie; 2) (suyun qabağını kəsmək) to build* a dam / dike; ~ etmək 1) (bağlamaq) to hitch (d. to); to hook (d. to, on), to tie (d. to) 2) məc. to charm (d.), to fascinate (d.), to captivate (d.); ~ olmaq 1) (bağlamaq) to be* tied / hooked / sticked; Mənə bənd olma Leave me alone; 2) məc. to love (d.) to fall* in love (with), to lose* one’s heart
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / bənd1 is. anat. 1) articulation f ; 2) joint m (tikilidə) ; 3) point m, paragraphe m (yazıda) ; bütün ~lər üzrə en tout point ; ~ (düyün) vurmaq nouer vt ; 4) strophe f ; stance f (şerdə) ; ~ olmaq devenir vi (ê) amoureu//x, -se de qn, tomber vi (ê) amoureu//x, -se
Azərbaycanca-fransızca lüğət / bənd1 [fars.] сущ. 1. анат. жалгъа, кӀалам; barmaqların bəndləri тупӀарин жалгъаяр; bəndləri ağrımaq жалгъаяр тӀа хьун; 2. кӀалам, тӀур (нацӀунин, турбадин ва мсб.); qamışın bəndləri нацӀунин кӀаламар; 3. гьалкъа, уьнуьг, гьака, тӀапӀан, ченбер ва мс.; 4. кутӀундай затӀ, багъ, еб; тӀвал (епинин); bənd etmək кутӀунун, акалун, гилитӀун, галкӀурун; 5. бенд, куплет (шиирдин, манидин); 6. пункт, бенд (кхьенвай са затӀунин рекьемралди ва я гьарфаралди чара авунвай гъвечӀи паярикай гьар сад); 7. банд, дамба, кьантӀар (са чка селдикай хуьн ва я яд къерехдихъ тефин патал чӀугунвай); bənd çəkmək банд чӀугун; ** bəndə çəkmək гъил-кӀвач кутӀунун, гьерекат авуниз манийвал авун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / bənd2 [fars.] ашукъ, бенд, кьару; oğlan qıza bənddir гада рушал ашукь я; // bənd etmək (eləmək) бенд авун, гьейран авун, кьару авун, вичел чӀугун, (вич) кӀанарун, ашкъида ттун; bənd olmaq бенд хьун. ашукь хьун, гьейран хьун, кьару хьун, кӀан хьун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / bəndI (Şəmkir) dilin ucuna çıxan kiçik sızaq. – Dilimə bənd düşüf II (Şəmkir) qoyun xəstəliyi adı. – Ay ha! Çovannara tafşır, qoynu Qahramanın qoynuna qatmasın, de:llər oların qoynunda bənd var
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.