* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. 1. Bədənin yuxarı hissəsinə geyilən yüngül geyim. İpək köynək. Miləmil köynək. Köynək tikdirmək. Köynəyini ütüləmək. – [Qız:] Keçən il burada student olurdu, həmişə evdə bir köynəkdə oturardı. Çəmənzəminli. Nazlı əynindəki tünd şabalıd rəngli … köynəyini çıxartdı… S.Rəhman. // məc. Libas, paltar mənasında (adətən rəng adları ilə). Yaşıl köynəyini geyinir meşə; Yaxama quş kimi qonur bənövşə. S.Vurğun. Köynəyi al ipək lalə; Zərif, qəşəng, göyçək lalə. M.Rahim. 2. Musiqi alətlərini və s.-ni qoymaq üçün parçadan və s.-dən tikilmiş torba; çexol. …Bəlli Əhməd sazı ipək köynəkdən çıxartdı. “Koroğlu”. Çıxartsın köynəkdən Ələsgər sazı; Genə cuşa gəlsin eşqi, avazı… Aşıq Ələsgər. [Pərşan:] İki dəqiqə keçməmiş xüsusi köynək içində saxlanan sazı gətirdi. M.İbrahimov. 3. tex. Örtük, sipər. …Qoruyucu köynək həncama vasitəsilə birləşdirilmiş oynaqlı iki yarımhissədən ibarətdir. M.Süleymanov. 4. Baramanın iç qatı. // Buğdanın üstündə olan nazik qabıq. 5. məh. Arabanın dəmir oxunun yerləşdiyi ağac hissə. ◊ Köynək-köynək (bir köynək) ət tökmək – bərk utanmaq, xəcalət çəkmək, pərt olmaq, xəcil olmaq, xəcalətindən yerə girmək. Qədir buraxıldısa da, məscid həyətində bir köynək ət tökdü. Mir Cəlal. [Nəcəfalı:] Bu gün qolu-qıçı sınanları yığıb şəhərə apardıqlarını eşidəndə köynək-köynək ət tökmüşəm. B.Bayramov. Köynəyinin yaxasından keçirmək etnoqr. – övladlığa götürmək əlaməti olaraq körpə uşağı köynəyinin yaxasından keçirməkdən ibarət köhnədənqalma adət. Xala, qızı köynəyinin yaxasından keçirib, özünə övlad etmişdi. B.Bayramov.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / köynək2 Musiqi alətləri üçün tikilmiş torba, çexol. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bunu deyib Bəlli Əhməd sazı ipək köynəkdən çıxartdı. (“Məhbub xanımın Çənlibelə gəlməyi”)
Azərbaycan dastanlarının leksikası / köynək1 Bir neçə ehtimal söyləmək olar: 1. Geymək feili zəminində yaranıb. Əsli geynək kimi olub, sonra formasını dəyişərək köynək şəklinə düşüb. Keçmişdə paltar dəridən olub, onu bədənə geyiblər. Kürk həm dəri deməkdir, həm də üst paltarıdır. Bu mənada köynək də “dəri” (kürk) sözü ilə bağlı ola bilər. Rus dilindəki рубашка sözü də рубить feili ilə bağlıdır: dərini kəsib-tikmək deməkdir. Dilimizdə pərdə, örtük mənalarını əks etdirən kölö sözü mövcud olub. Kölgə, kalağay kəlmələri onun zəminində yaranıb. Güman etmək olar ki, köynək sözü də həmin kölö sözü ilə bağlıdır. Başqa yozum da mümkündür: köynək bədəni isidir, soyuqdan qoruyur. Bu mənada od, yanmaq anlamı ilə bağlı olan göy ismi ilə də əlaqədar ola bilər. Sonuncu daha inandırıcıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / köynək2 I сущ. 1. рубашка, рубаха, сорочка (одежда из легкой ткани для верхней части тела). İpək köynək шелковая сорочка, alt köynəyi нижняя (нательная) рубашка, gecə köynəyi ночная рубашка 2. перен. одежда, одеяние, покрывало; наряд. Ağaclar yaşıl köynəyini geydi деревья одели зеленый наряд 3. чехол, футляр из материи (для музыкальных инструментов) 4. обкладка. Xarici köynək физ. внешняя обкладка, kondensatorun köynəyi обкладка конденсатора II прил. рубашечный. Köynək düyməsi рубашечная пуговица; əsgər köynəyi гимнастерка, yanyaxa köynək косоворотка ◊ bir köynək (köynək-köynək) ət tökmək сгореть от (со) стыда; köynəyinin yaxasından keçirmə этногр. ритуал усыновления ребенка (букв. проведение через ворот рубашки)
Azərbaycanca-rusca lüğət / köynək1 i. 1. shirt; (qadının alt geyimi) chemise; gecə ~i night-robe; nightgown, night-dress; 2. tex. casing; (topda, pulemyotda) jacket
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / köynək1 сущ. 1. перем; ağ köynək лацу перем; yun köynək сун перем; // пер. ппек манада (тешпигьра); 2. чехол, турба (мес. тар, чуьнгуьр ттвадай); 3. тех. винел пад кӀевдай (хуьдай) затӀ; 4. кӀазун перем, барамадин къен патан къат; 5. хъуьруьш (къуьлуьн тварарин винел жедай кьелечӀ къат, хъире); 6. пер. къене арабадин ракьун гиг авай кӀарасдин пай; ** köynək-köynək (bir köynək) ət tökmək са чӀиб як вегьин, гзаф регъуь хьун, хажалат чӀугун, перт хьун, регъуьвиляй чилерик фин; köynəyinin yaxasından keçirmək этногр. эвледвилиз къачунин лишан яз бицӀи аял перемдин хурудай ттуна акъуддай куьгьне адет.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / köynək(Biləsuvar) arabanın dəmir oxunun yerləşdiyi ağac hissə
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.