* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. [fars.] 1. Heyrət içində olan, təəccüblənmiş. Mən bu işə matam. □ Mat etmək – bax mat qoymaq. Yaşı on səkkizə yenicə yetmiş; Gözəllikdə tamam xəlqi mat etmiş. M.P.Vaqif. Fəqirlərə yüz minlərlə ehsan edib, bütün şəhəri öz səxavət və mərhəmətinə mat etmişdi. C.Cabbarlı. Mat qalmaq – təəccüblənmək, heyrət etmək, heyrətlənmək. Bu işlərə mat qalmışam. – Ağca xanım … divanın altına baxdı və Qaraca qızı orada görməyib mat qaldı. S.S.Axundov. Məclisdəkilər o qədər şiddətlə bu sözü alqışladılar ki, Cəfərqulu özü də mat qaldı. Qantəmir. Mat qoymaq – heyrətləndirmək, təəccübləndirmək. 2. Şahmat oyununda: məğlubiyyət, məğlub olma. □ Mat etmək – məğlub etmək, udmaq, aparmaq. Rəqibi mat etmək. Mat qalmaq – uduzmaq, məğlub olmaq. Mat qoymaq – bax mat etmək.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / mat1 Farscadır, “öldü” deməkdir (şahmat - “şah öldü” kimi başa düşülüb). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / mat1 MAT I is. [ ər. ] Şahmat oyununda: çıxılmaz vəziyyətdə qalma, uduzma. “Rəqib” də şahı kimi yol tapmayır; mat qalır (R.Rza). MAT II is. [ ər. ] Təəccüb, heyrət, məəttəl. Gülpəri mat qalıb yerində durur (S.Vurğun).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / mat2 1 в сочет: mat qalmaq удивляться, удивиться, поражаться, поразиться, изумляться, изумиться; mat qoymaq kimi удивлять, удивить, поражать, поразить, изумлять, изумить кого 2 I. сущ. спорт. мат (в шахматной игре: положение короля, которое означает проигрыш партии). Mat elan etmək объявлять, обьявить мат, mat qoymaq поставить мат к ому, mat olmaq получить мат II прил. матовый. Mat vəziyyəti матовое положение, mat hücumu матовая атака
Azərbaycanca-rusca lüğət / mat1 i. (şahmat oyununda uduzma) checkmate, mate; ~ elan etmək to mate (d.); ~ olmaq (şahmatda) to lose* (d.); ~ qalmaq to be* surprised / astonished / thunderstruck
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / mat1 is. şahm. mat \mat\] m ; ~ elan etmək faire échec et mat à qn ; şah və ~! Echec et mat! ~ qalmaq dan. être mat ; rester vi (ê) baba, ébahi, -e ; stupéfait, -e
Azərbaycanca-fransızca lüğət / mat1 [fars.] сущ. мат (1. пантӀ, пантӀ тир, тажуб тир; mat etmək кил. mat qoymaq; mat qalmaq мат хьун, пантӀ хьун, тажублу хьун, пагь атӀун, мягьтел хьун; mat qoymaq мат авун, пантӀ авун, тажублу авун, пагь атӀун, мягьтеларун; 2. мат хьун, кумукьун, магълубвал (шахматдал); mat etmək мат авун, магълуб авун, кумукьарун, тухун (шахматдал); mat qalmaq мат хьун, магълуб хьун, кумукьун; mat qoymaq кил. mat etmək).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / mat(Əli Bayramlı, Kürdəmir) sakit, lal. – Kür bırda yap mat axır (Kürdəmir); – Su mat axan yerdə iri balığ olur (Əli Bayramlı)
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.