Maq (hərf)
𐕌 (səslənməsi /m/, transkripsiyası M, m) — Alban əlifbasının 29-cu hərfi. Matenadaran MS 7117 əlyazmasında hərfin adı erm. Մա́կ (Mák) kimi verilmişdir. Tədqiqatçılar Jost Gippert və Wolfgang Schulze'nin fikrincə bu hərfin əsl adını təyin etmək üçün ermənicə sözdəki diakritik işarələrə fikir vermək lazımdır. Bu işarə udlaqlaşmış tələffüzü göstərə bilər (*mˤaḳ), lakin sözün son samitinin dilardı artikulyasiyası da nəzərə alınmaqla "Maq̇" versiyasını da irəli sürmək olar. Erməni tədqiqatçı Aşot Abramyan qrafemin gürcü əlifbasındakı Ⴋ hərfinin baş-aşağı forması hesab edirdi.
Kobus maqnoliyası
== Təbii yayılması: ==
Vətəni Yaponiya və Koreyadır.
== Botaniki təsviri: ==
Ən iri və soyuğadavamlı maqnoliya növlərindən biridir. Vətənində hündürlüyü 25-30 m-ə, mədəni şəraitdə hündürlüyü 10 m-ə çatan, yarpağı tökülən ağacdır. Təbii şəraitdə çayların ətrafında, bəzən bataqlıq sahələrdə digər yarpağı tökülən ağaclarla birgə bitir. Cavanlıqda çətiri ensiz-piramidal, sonra şarşəkilli olur. Çiçəkləri ağ rəngli, diametri 10 sm-ə qədər, xoş ətirlidir. Yazda yarpaqların açılmasına qədər çiçəkləyir. Tez böyüyür. Yarpaqları enli, yumurtaşəkilli, uzunluğu 10-12 sm, eni 4-6 sm, üst tərəfi parlaq yaşıl, alt tərəfi açıq yaşıl rənglidir. Saplaqların uzunluğu 2,5 sm-dir.
M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası
Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyası — Bakıda konsert kompleksi. Filarmoniya binası 1910–1912-ci illərdə mülki-mühəndis Qavril Ter-Mikelovun layihəsi əsasında Niyazi küçəsi (keçmiş Sadovaya küçəsi) və İstiqlaliyyət küçəsinin (keçmiş Nikolayevskaya küçəsi) kəsişməsində, sonradan Filarmoniya bağı adlandırılmış park (keçmiş adı Qubernator bağı) ərazisində inşa edilmişdir. Dövlət Filarmoniyası isə 25 may 1936-cı ildə yaradılmışdır.
== Binası ==
=== Tarixi ===
1910-cu ilə kimi Bakıda şəhər varlılarının əylənməsi üçün taxtadan pavilyon mövcud idi. Suvaqlanmış və əhənglənmiş bu taxta bina "Ağ klub" adlandırılırdı. Bina Bakı qalasının Şirvan qapısı yaxınlığında yerləşirdi. Bir dəfə gecə güclü xəzri nəticəsində binada yanğın başlayır və "Ağ klub" tamamilə yanaraq məhv olur. Binanın qəsdən yandırılması da ehtimal edilir. 1910-cu ildə "Ağ klub"un yanaraq məhv olmasından sonra şəhərdə zənginlərin əylənməsi üçün yeni bina inşa edilməsinə ehtiyac var idi.
Binanın layihəsinin hazırlanması mülki-mühəndis Qavriil Ter-Mikelova həvalə edilir.
MAQATE
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (ing. International Atomic Energy Agency) və ya qısaca BAEA (ing. IAEA) — BMT-nin ixtisaslaşdırılmış agentliyi.
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (AEBA), nüvə enerjisindən sülh istifadəsini təşviq etmək və nüvə silahları da daxil olmaqla, onun hər hansı bir hərbi məqsəd üçün istifadəsinə maneə törətmək istəyən beynəlxalq bir təşkilatdır.
== Təşkilatın yaradılması ==
BAEA, 29 iyul 1957-ci ildə müstəqil bir təşkilat kimi yaradılmışdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatından öz beynəlxalq müqaviləsi ilə qurulmuş olsa da, statusuna görə həm Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasına, həm də Təhlükəsizlik Şurasına məlumat verir.
== Fəaliyyəti və məqsədləri ==
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin Avstriyanın Vyana şəhərində qərargahı var. Beynəlxalq Atom Enerjisi Təşkilatının Toronto, Kanada və Yaponiyanın Tokio şəhərində yerləşən iki "Regional Təhlükəsizlik Təşkilatları Ofisləri" var. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin Nyu-Yorkda, ABŞ-də və İsveçrənin Cenevrə şəhərində yerləşən iki əlaqə bürosu var. Bundan əlavə, AEBA Seibersdorf, Avstriya, Monako və Triest şəhərlərində yerləşən laboratoriya və tədqiqat mərkəzlərinə malikdir.
Maqdalena Oqorek
Maqdalena Oqurek (pol. Magdalena Agnieszka Ogórek; d. 23 fevral 1979, Rıbnik, Polşa) — Polşa tarixçisi, humanitar sahə üzrə elmlər doktoru. Polşa prezidentliyinə namizəd (2015).
== Elmi fəaliyyəti ==
Maqdalena Oqurekin əsas işlərindən biri kilsə tarixini araşdırmaqdır.
Maqdalena Oqurek
Maqdalena Oqurek (pol. Magdalena Agnieszka Ogórek; d. 23 fevral 1979, Rıbnik, Polşa) — Polşa tarixçisi, humanitar sahə üzrə elmlər doktoru. Polşa prezidentliyinə namizəd (2015).
== Elmi fəaliyyəti ==
Maqdalena Oqurekin əsas işlərindən biri kilsə tarixini araşdırmaqdır.
Maqdalena adası
Maqdalena adası — Çilinin Aysen vilayəti ərazisində yerləşir. Maqdalena Adası Milli Parkı ərazisinin bir hissəsini əhatə edir. Ən hündür nöqtəsi sönmüş Montalat vulkanıdır. Dağın hündürlüyü 1,659 metrdir. Adanın sahəsi 2025 km², sahil xətdinin uzunluğu isə 435,5 km təşkil edir.
Maqdalena çayı
Maqdalena çayı — ölkənin qərb hissəsindən təxminən 1528 kilometr (949 mil) şimala doğru axan Kolumbiyanın əsas çayıdır. Onun drenaj hövzəsi ölkə ərazisinin 24% -ni təşkil edən və əhalisinin 66% -nin yaşadığı 273.000 kvadrat km (105.000 kv m) bir sahəni əhatə edir. Adını bibliya xadimi Mary Magdalene'dən alıb. Magdalena yalnız yağış suları ilə dolu olduğundan, hövzə mövsümündə, çayın aşağı hissəsində su artdıqca daşqınlar çoxalır. Bu, aprel-may və sentyabr-noyabr aylarında Magdalena çayını görməyə gedərkən nəzərə alınmalıdır.
== İstiqamət ==
Magdalena çayının qaynağı Kolumbiyanın cənubundadır. Çay, şimaldan şərqə, iki kordilleralar arasındakı böyük bir vadidə axır. Təxminən doqquz dərəcə şimalda sahil düzənliyinə çatır, sonra 100 km (62 mil) qərbə doğru hərəkət edir, şimalda Bocas de Ceniza olaraq bilinən bölgədəki Barranquilla şəhərində Karib dənizinə çatır.
== Balıq ==
Cauca çayı və digər qolları daxil olan Magdalena çayı hövzəsi balıqlarla çox zəngindir. 2008-ci ilə qədər hövzədə 213 balıq növü məlum idi.
Maqdalin çubuqlucası
Maqdalin çubuqlucası (lat. Philadelphus magdelenae) — hortenziyakimilər fəsiləsinin çubuqluca cinsinə aid bitki növü.
== Təbii yayılması ==
Çində yabanı halda bitir.
== Botaniki təsviri ==
Hündürlüyü 3-5 m olan koldur. Zoğları cavan vaxtı tüklü olur, sonradan isə çılpaqlaşır. Yaşlı budaqları qonur və ya sarımtıl-qonur rəngli olub, soyulan qabıqla örtülmüşdür. Yarpaqları yumurtavari və ya yumurtavari-neştərşəkilli, uzunluğu 2,5-6 sm, eni 1-2 sm-dir. Uc hissəsi sivri, qaidəsi pazvari və ya dairəvi, kənarları xırda dişlidir. Üst tərəfdən sıx, qısa tüklü, alt tərəfdən isə biz və sıx tükcüklərlə örtülmüşdür. May ayının ikinci yarısından iyun ayının əvvəllərinə qədər çiçəkləyir.
Maqdeburq
Maqdeburq (alm. Magdeburg [ˈmakdəbʊrk] dinlə) — Almaniyanın şəhər, Saksoniya-Anhalt vilayətinin paytaxtı.
== Əhali ==
== Qardaş şəhərlər ==
Sarayevo, Bosniya və Herseqovina (1977)
Braunşveyq, Almaniya (1987)
Neşvill, ABŞ (2003)
Zaporojye, Ukrayna (2008)
Radom, Polşa (2008)
Harbin, Çin (2008)
Havr, Fransa (2011)
== Xarici keçidlər ==
VikiSəyahətdə Magdeburg haqqında səyahət məlumatları var.
Maqdeburq İK
Aufbau (Maqdeburq) — Almaniyanın futbol klubu.
== Tarixi ==
== Avropa kuboklarında iştirak ==
Bir dəfə Avropa kubok yarışlarında iştirak edib.
Maqere-Burq
Maqere-Burq körpüsü — Amstel çayı üzərində yerləşən körpüsüdür. Körpü Kerkstraat və Nive-Kerkstraat şəhərlərini birləşdirir. Tamamilə ağ rəngdə boyanmış körpü 1691-ci ildə tikilmiş və 1871-ci ildə istifadəyə verilmişdir. 2003-cü ildə bütün nəqliyyat üçün açıqdır. O cümlədən piyada və velosiped yolları vardır. Maqere Burqun mərkəzi hissəsi ağ rəngli ağacdan hazırlanmış bir baskül körpüsüdür.
Maqeyoya adası
Maqeyoya adası (norv. Magerøya — kasıb ada) — Skandinaviya yarımadasının şimalında, Barens dənizi sahillərində yerləşən ada. Ada Norveçə məxsusdur.
Adada Nordkap və Knivşellodden burunları yerləşir. İnzibati baxımdan inzibati mərkəzi adanın cənubunda olan Nordkap kommunasına daxildir. Burada yaşayan əhalinin əsas gəliri balıqçılıq və turizmdən əldə edilir.
Tundra bitkilərinə sahibdir. Sahilləri parçalıdır. Sahəsi 436,6 km², ən hündür nöqtəsi 417 m-dir. Nordkapda hündürlük isə 307 metrdir.
Maqgemit
Maqgemit — mineral, Fe2O3.
== Haqqında ==
Maqgemit - kubik. Sıx. Rəngi və cizgisi qəhvəyi. Sərtliyi 5. Kəskin maqnitlidir. Aşağı temperaturlarda dəmir «papaqlarında» maqnetitin və ya lepidokrokitin dəyişilməsindən əmələ gəlir. Lavalarda rast gəlniir. Asanlıqla hematitə keçir.
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti.
Maqistr
Magistr (lat. magister — müəllim, usta) — bəzi ölkələrdə magistraturanı başa vurduqdan sonra tələbələrin əldə etdikləri ali ixtisas dərəcəsi, ilkin elmi dərəcə.
Magistratura — ali xüsusi təhsil pilləsi olaraq, ikinci pillə ali təhsildə müəyyən ixtisas üzrə biliklərin dərinləşdirilməsinə xidmət edir.
Avropanın "Bolonya prosesinə" qoşulmuş ölkələri, o cümlədən Azərbaycan ümumi Avropa təhsil çərçivəsi yaratmaq məqsədilə magistr təhsil pilləsini daxil etmişlər. Magistr iki il, peşə yönümündən asılı olaraq öncədən alınmış təhsili elmi cəhətdən dərinləşdirməyə və əlavə ixtisasa yiyələnməyə xidmət edə bilər. Bundan əlavə magistr dərəcəsi aspiranturada təhsil üçün əsas şərt sayılır. Magistraturada təhsilə məhdudiyyət vardır. Azərbaycanda magistr təhsilinin əsasları "Azərbaycan Respublikasının təhsil qanununda" ətraflı verilir.
Maql
Maql — Coan Roulinq tərəfindən yazılan Harri Potter romanında heç bir sehr gücü olmayan insanlara deyilən sözdür.
Sehrbazlıq qabiliyyəti olmayan ata və anadan olan uşaqlarda bəzən sehrbaz yaxud cadugər olar bilir buna misal olaraq Lili Potter və Hermiona Qreynceri göstərmək olar. Bunun yanında valideynlərindən biri maql biri sehrbaz olan uşaqlarda vardır, elə sehrbazlara maql doğumlu, mələz və yaxud yarım-qan deyilir. Buna misal olaraq isə Severus Sneypi yaxud Lord Voldemortu göstərmək olar. Maql nəslindən gələn sehrbazları, safqan sehrbazlar Bulanıq (ing. Mudblood) deyərək alçaldırlar.
Amerikadaki Sehr Cəmiyyəti maql sözünün yerinə, No-Maj kəliməsindən istifadə edilir. İngilis dilində No sözü Yox, Maj sözü isə Magic sözündən törəmiş Sehr mənasını verir. Birlikdə mənası heç bir sehr gücü olmayan deməkdir.
=== Bilinən və önəmli maqllar ===
Dörslilər, Harri onunla yaşayır.
Maqlar
Maqlar (Qədim fars dilində. 𐎶𐎦𐎢𐏁 (maguš), q. yunan dili. Μάγοι, lat. magus) — qədim İranda, eləcə də İranla qonşu olan bir sıra ölkələrdə keşişlər və kahinlər kastasının üzvləridir. Midiya tayfalarından biri olan Herodota görə və eyni zamanda Midiya falçıları və kahinləri maqlar kimi adlanırdı. Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, maqlar öz dini baxışlarında monoteizmə sitayiş etmişlər.
Zərdüştiliyin Qərbi İranda yayılması ilə maqlar Zərdüştün öz peyğəmbəri kimi tanıyaraq onun kahinləri kimi fəaliyyət göstərirlər (tədqiqatçılar bu hadisəni müxtəlif yollarla qeyd edirlər: eramızdan əvvəl 7-ci əsrdən 5-ci əsrin sonu - IV əsrin əvvəlinə qədər). Maqlar Qədim İranın siyasi həyatında böyük rol oynamışlar; dövlətçiliyin ilkin mərhələlərində qəbilə zadəganlarına qarşı mübarizədə ümumiyyətlə kral hakimiyyətini dəstəkləyirdilər; Sasanilər dövründə maqlar əsasən ictimai həyatın mühafizəkar normalarının əsas dayağı idi. Ellinizm dövründə və sonralar “maqlar” sözü sehrbazlar, astroloqlar və s.
Maqlemoze
Maqlemoze (dan. Maglemosekultur) — mezolit mədəniyyəti e.ə. VII - V minillik , qalıqları əvvəlcə Danimarkada aşkar edilmişdir.
== Coğrafiya ==
Bu mədəniyyətə aid əsərlər Şimali Avropanın şərqindən İngiltərədən Litvaya və Norveçin cənubundan Pikardiya qədər , o cümlədən Fransa, Hollandiya, Böyük Britaniya, İrlandiya, İsveçin cənubu, Şimali Almaniya, Polşa, Estoniya, Finlandiya əraziərini daxil etmişdir.
== Qəsəbələr və yaşayış yerləri ==
Maqlemozyalılar göllərin sahillərində yerləşməyə və daxmalarda və ya hörmə daxmalarında yaşamağa üstünlük verirdilər.
== Təsərrüfat ==
Onlar ovlanmaq və avarçəkmə qayıqlarını balıq ovlanmağı ilk istifadə edənlərdən biri idilər. Silahlarda sümük ucları olan yaylar və oxlar, eləcə də sümük harpusu istifadə olunurdu.
== Antropoloqiya ==
Antropoloji olaraq, Maqlemozyalılar (Norveç antropoloqu Şreynerin dediyinə görə) Kromanyon idi . Görünür, buzlaqların əriməsindən sonra Şimali Avropanı yenidən məskunlaşdıran ilk insanlar idi.
== Mədəniyyət və sənət ==
Maqlemoze sənəti Şimali Afrikanın Berber sənətini xarakterizə edən eyni həndəsi naxışlarla xarakterizə olunur və heyvanların real şəkilləri, İberiya sənəti ilə demək olar ki, eynidir.
Maqliç (qəsr)
Magliç (serb-kiril. Маглич) ― Serbiyada, Kralyevo şəhərindən təxminən 20 km məsafədə yerləşən 13-cü əsrə aid qəsr. Qəsr İbar çayının ətrafından döbdüyü, çaydan təxminən 100 m yüksəklikdə yerləşən təpənin üstündədir. Qala əvvəllər Böyük Morava vadisi ilə Kosovo-Pole şəhərlərini birləşdirən yeganə yolu qoruyurdu. Qəsrin adı seb dilində "duman" mənasını verən "Maqla" (serb-kiril. Магла) sözündən götürülüb.
Maglič 1979-cu ildə "müstəsna əhəmiyyətə malik mədəniyyət abidələri" siyahısına daxil edilmişdir.
== Tarix ==
Maqliç 13-cü əsrin ilk yarısında ya Stefan Nemaniç ya da oğlu I Stefan Uroş tərəfindən inşa edilmişdir. Qala iki mühüm monastırı: Sopoçani və Studenitsa monastırlarını qorumaq və gələcəkdə Serbiya torpaqlarına daha dərin monqol hücumunun qarşısını almaq üçün inşa edilmişdir. Serbiya imperiyası dövründə Magliç orada yaşayan məşhur aqioqraf və regioqraf olan baş yepiskop II Danilonun iqamətgahı idi.
Maqliç dağı
Maqliç (Şablon:Dil-sr-cyr)) - Bosniya və Hersoqovinada ən yüksək dağ zirvəsi. Hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 2386 metr yüksəklikdə yerləşir. Zirvə Monteneqro ilə olan sərhəddə yerləşir. Şimal-qərbdən cənub-şərq istiqamətdə uzanır. Dağ Suteska milli parkının ərazisinə daxildir. Park 1962-ci ildə yaradılmışdır. Sahəsi 175 km2-dır. Milli park şərqdən Pivska dağı (1.775 m) və Piva çayı, cənub-qərbdən Moqliç dağı (2386 metr), Voluyak dağı (2337 metr) və Bioç dağı (2388 metr) ilə, qərbdən Zelenqro dağı (2014 metr) dağı ilə əhatə olunub Park ərazisini Suteska çayı kəsib keçir. Maqliç dağı ərazisində böyük olmayan kanyon dərəsi yaradıb.
== Coğrafiyası ==
Foça şəhəri Monteneqro sərhəddinin 20 km-də yerləşir.
Maqma
Maqma (yun. μάγμα — qatı yağ, xəmir) — Yer qabığında və ya yuxarı mantiyada, böyük olmayan dərinlikdə təbii halda yaranan, soyuduqda maqmatik dağ qayalarna çevrilən, silikat tərkibli, isti və maye ərintidir. Axan maqma lava adlanır.
== Geomorfoloji termin ==
Maqma — (rus. магма, ing. maqma) Yerin dərinliyində əmələ gələn mürəkkəb, əksərən silikat tərkibli ərgin, qızğın kütlə. M. tərkibində oksigen, silisium, alüminium, dəmir, maqnezium, natrium və kaliumun üstünlük təşkil etdiyi çoxlu miqdarda kimyəvi elementlərin birləşmələrindən, bəzən bir neçə faizi uçan komponentlərdən (su, kükürd, hidrogen, ftor, xlor və s.) təşkil olmuş məhluldan ibarətdir.
== Kimyəvi tərkibi ==
Maqmada demək olar ki, bütün kimyəvi elementlərə rast gəlinir, onların arasında: Si, Al, Fe, Са, Mg, К, Ti, Na, həmçinin müxtəlif uçan komponentlərə (karbon oksidi, kükürd, hidrogen, flüor, xlor və s.) və buxarşəkilli suya da rast gəlinir. Uçan komponentlər maqmanın kristallaşması zamanı müxtəlif minerallara daxil olur. Nadir hallarda qeyri-silikat tərkibli maqmatik ərintilər mövcud olur.
Maqmatik süxur fatsiyaları
Maqmatik süxurlar — Maqmanın yerqabığının dərinliklərində və ya yer kürəsində soyuyaraq qatılaşmasıyla əmələ gələn süxurlara deyilir.
== Təsnifat ==
Süxurlar 5 nomenklatur vahidə bölünür: tip, sinif, qrup, sıra, ailə: süxur tipi — birinci nomenklatur vahid olub süxurların əmələgəlmə şəraitinə əsaslanır. Ümumiyyətlə, süxurlar maqmatik, metamorfik və çökmə olmaqla üç tipə bölünür. İkinci nomenklatur vahid – sinif, süxurların fatsial göstəricilərinə, tekstur, struktur əlamətlərinə və onların yatma şəraitinə əsaslanır. Maqmatik süxurlar vulkanik və plutonik siniflərə ayrılır və onların hər biri qruplara, sıralara və ailələrə bölünürlər. Üçüncü nomenklatur vahid –qrup, süxurların kimyəvi tərkibin əsas xüsusiyyətlərinə görə ayrılır. Maqmatik süxur qrupları silisiumun miqdarına görə təyin olunur: turş (64–78%), orta (53–64%), əsasi (44–53%), ultraəsasi (30–44%). Dördüncü nomenklatur vahid – sıra, kimyəvi tərkibin əlavə xüsusiyyətlərinə — qələvilərin miqdarına görə ayrılır. (Na2O+H2O) və SiO2 nisbətinin dəyişməsinə görə üç maqmatik sıra ayrılır: normal qələvi, subqələvi (qələvilərin yüksək miqdarına görə) və qələvi. Birinci və ikinci sıranın süxurlarında qələvi, rəngli minerallar və feldşpatoidlər yoxdur, bu minerallar üçüncü sıra süxurları üçün səciyyəvidir.
Maqmatik süxurlar
Maqmatik süxurlar — Maqmanın yerqabığının dərinliklərində və ya yer kürəsində soyuyaraq qatılaşmasıyla əmələ gələn süxurlara deyilir.
== Təsnifat ==
Süxurlar 5 nomenklatur vahidə bölünür: tip, sinif, qrup, sıra, ailə: süxur tipi — birinci nomenklatur vahid olub süxurların əmələgəlmə şəraitinə əsaslanır. Ümumiyyətlə, süxurlar maqmatik, metamorfik və çökmə olmaqla üç tipə bölünür. İkinci nomenklatur vahid – sinif, süxurların fatsial göstəricilərinə, tekstur, struktur əlamətlərinə və onların yatma şəraitinə əsaslanır. Maqmatik süxurlar vulkanik və plutonik siniflərə ayrılır və onların hər biri qruplara, sıralara və ailələrə bölünürlər. Üçüncü nomenklatur vahid –qrup, süxurların kimyəvi tərkibin əsas xüsusiyyətlərinə görə ayrılır. Maqmatik süxur qrupları silisiumun miqdarına görə təyin olunur: turş (64–78%), orta (53–64%), əsasi (44–53%), ultraəsasi (30–44%). Dördüncü nomenklatur vahid – sıra, kimyəvi tərkibin əlavə xüsusiyyətlərinə — qələvilərin miqdarına görə ayrılır. (Na2O+H2O) və SiO2 nisbətinin dəyişməsinə görə üç maqmatik sıra ayrılır: normal qələvi, subqələvi (qələvilərin yüksək miqdarına görə) və qələvi. Birinci və ikinci sıranın süxurlarında qələvi, rəngli minerallar və feldşpatoidlər yoxdur, bu minerallar üçüncü sıra süxurları üçün səciyyəvidir.
Maqmatik süxurların təsnifatı
Maqmatik süxurlar — Maqmanın yerqabığının dərinliklərində və ya yer kürəsində soyuyaraq qatılaşmasıyla əmələ gələn süxurlara deyilir.
== Təsnifat ==
Süxurlar 5 nomenklatur vahidə bölünür: tip, sinif, qrup, sıra, ailə: süxur tipi — birinci nomenklatur vahid olub süxurların əmələgəlmə şəraitinə əsaslanır. Ümumiyyətlə, süxurlar maqmatik, metamorfik və çökmə olmaqla üç tipə bölünür. İkinci nomenklatur vahid – sinif, süxurların fatsial göstəricilərinə, tekstur, struktur əlamətlərinə və onların yatma şəraitinə əsaslanır. Maqmatik süxurlar vulkanik və plutonik siniflərə ayrılır və onların hər biri qruplara, sıralara və ailələrə bölünürlər. Üçüncü nomenklatur vahid –qrup, süxurların kimyəvi tərkibin əsas xüsusiyyətlərinə görə ayrılır. Maqmatik süxur qrupları silisiumun miqdarına görə təyin olunur: turş (64–78%), orta (53–64%), əsasi (44–53%), ultraəsasi (30–44%). Dördüncü nomenklatur vahid – sıra, kimyəvi tərkibin əlavə xüsusiyyətlərinə — qələvilərin miqdarına görə ayrılır. (Na2O+H2O) və SiO2 nisbətinin dəyişməsinə görə üç maqmatik sıra ayrılır: normal qələvi, subqələvi (qələvilərin yüksək miqdarına görə) və qələvi. Birinci və ikinci sıranın süxurlarında qələvi, rəngli minerallar və feldşpatoidlər yoxdur, bu minerallar üçüncü sıra süxurları üçün səciyyəvidir.
