moğ sözü azərbaycan dilində

«Böyük Moğol» (hind मुग़ल-ए आज़म, Mughal-e-Azam, urdu مغلِ اعظم, ing. The Greatest of the Mughals) — 1960-cı ildə rejissor K. Asif tərəfindən çəkilən hind filmi. == Süjet == Böyük Moğollar imperiyasının hökmdarı Əkbərin və Codxa xanımın çoxdan gözləninilən vəliəhdi Səlim doğulur. Ərsəyə çatan şahzadə Anarkali adlı rəqqasəyə vurulur. Hətta evlənmək istəyir. Həngamə başlayır. Atası böyük Əmir Teymurun nəvəsi, Hindistanın dayağı bu izdivaca qarşı çıxır. Rəqqasəni zindan küncünə atdırır. Şahzadə atasına qarşı üsyan qaldırır. Döyüşdə məğlub olsa da, istəklisini zindandan çıxara bilir.

Böyük Moğol İmperiyası (fars. گورکانیان‬‎, translit. Gūrkāniyān; urdu مغلیہ سلطنت‬, translit. Mughliyah Saltanat) və ya Baburlu İmperiyası (fars. امپراتوری مغولی هند‎, translit. Empīrāturī-ye Moġolī-ye Hend) — 1526–1857-ci illər arasında mövcud olmuş və əsası Teymurilər sülaləsindən olan Babur tərəfindən qoyulmuş türk dövləti. Moğollar türk idilər. "Moğol" adı onlara onları səhvən monqol bilən avropalılar tərəfindən verilmişdir. Baburlu imperiyasının hökmdarları şah, xan, xaqan və padşah titulları daşıyırdılar. Qərbdə (Avropada) isə Baburlu xanları "Monqol (moğol) imperatoru" olaraq bilinirdilər.

Böyük Moğol İmperiyası (fars. گورکانیان‬‎, translit. Gūrkāniyān; urdu مغلیہ سلطنت‬, translit. Mughliyah Saltanat) və ya Baburlu İmperiyası (fars. امپراتوری مغولی هند‎, translit. Empīrāturī-ye Moġolī-ye Hend) — 1526–1857-ci illər arasında mövcud olmuş və əsası Teymurilər sülaləsindən olan Babur tərəfindən qoyulmuş türk dövləti. Moğollar türk idilər. "Moğol" adı onlara onları səhvən monqol bilən avropalılar tərəfindən verilmişdir. Baburlu imperiyasının hökmdarları şah, xan, xaqan və padşah titulları daşıyırdılar. Qərbdə (Avropada) isə Baburlu xanları "Monqol (moğol) imperatoru" olaraq bilinirdilər.

Böyük Moğol İmperiyasının hökmdarlarının siyahısı – Böyük Moğol İmperiyasını idarə etmiş hökmdarların ümumi siyahısı. Böyük Moğol İmperiyasının əsası 1526-cı ildə qoyulmuşdur. Dövlətin ilk hökmdarı Babur şahıdır. Sonuncu hökmdar isə II Bahadır Şah olmuşdur. Böyük Moğol İmperiyası mövcud olduğu 332 il ərzində 19 hökmdar tərəfindən idarə edilmişdir. == Baburilərin mənşəyi haqqında == Böyük Moğol İmperiyasının əsası Zahirəddin Məhəmməd Babur (fars. ﻇﻬﻴﺮﺍﻟﺪﻳﻦ محمد‎ ; al-ṣultānu 'l-ʿazam wa 'l-ḫāqān al-mukkarram bādshāh-e ġāzī) tərəfindən qoyulmuşdur. Babur ata tərəfdən Teymurilər sülaləsindən, ana tərəfdən isə Çingizlilər sülaləsindəndir. Baburun atası Əmir Teymurun nəvəsi olan Ömər Şeyx Mirzə Barlas idi. Baburun anası isə Çingizlilər nəslindən olan Yunus xanın qızı Qutluq Nigar xanım idi.Baburun ata tərəfdən mənsub olduğu Teymurilər sülaləsinin əsasını qoyan Əmir Teymur əslən barlas boyundandı.

Böyük Moğol İmperiyası (fars. گورکانیان‬‎, translit. Gūrkāniyān; urdu مغلیہ سلطنت‬, translit. Mughliyah Saltanat) və ya Baburlu İmperiyası (fars. امپراتوری مغولی هند‎, translit. Empīrāturī-ye Moġolī-ye Hend) — 1526–1857-ci illər arasında mövcud olmuş və əsası Teymurilər sülaləsindən olan Babur tərəfindən qoyulmuş türk dövləti. Moğollar türk idilər. "Moğol" adı onlara onları səhvən monqol bilən avropalılar tərəfindən verilmişdir. Baburlu imperiyasının hökmdarları şah, xan, xaqan və padşah titulları daşıyırdılar. Qərbdə (Avropada) isə Baburlu xanları "Monqol (moğol) imperatoru" olaraq bilinirdilər.

Dost Məhəmməd xan (Uyğurca: دوست‌محمد خان‎); 1440—1469) — Moğolustan hakimi, Əsən Buğa xanın oğlu. == Həyatı == Atası Əsən Buğa xan Sultan Üveys xan oğlu 1462-ci ildə vəfat edəndən sonra hakimiyyətə yiyələndi. Onun Moğolustan taxtına əyləşməsində Duqlat tayfasının böyük yardımı olmuşdu. Dostməhəmməd xan 1469-cu ildə vəfat etdi. == Ədəbiyyat == Акимушкин О. Ф. Средневековый Иран: Культура, история, филология. — СПб.: Санкт-Петербург "Наука", 2004. — С. 257-264. — 403 с. — (Восток: Общество, культура, религия). — 1200 экз.

Dost Məhəmməd xan (Uyğurca: دوست‌محمد خان‎); 1440—1469) — Moğolustan hakimi, Əsən Buğa xanın oğlu. == Həyatı == Atası Əsən Buğa xan Sultan Üveys xan oğlu 1462-ci ildə vəfat edəndən sonra hakimiyyətə yiyələndi. Onun Moğolustan taxtına əyləşməsində Duqlat tayfasının böyük yardımı olmuşdu. Dostməhəmməd xan 1469-cu ildə vəfat etdi. == Ədəbiyyat == Акимушкин О. Ф. Средневековый Иран: Культура, история, филология. — СПб.: Санкт-Петербург "Наука", 2004. — С. 257-264. — 403 с. — (Восток: Общество, культура, религия). — 1200 экз.

Moğol-Səfəvi müharibəsi (1622-1623) — iki imperiya arasında müasir Əfqanıstan ərazisində yerləşən önəmli bir qala-şəhər olan Qəndəhar uğrunda baş vermiş müharibədir. Qəndəhar bölgənin idarə olunması üçün çox vacib idi və qalaya sahib olan dövlət çox böyük əraziyə nəzarət edə bilmə fürsəti əldə edirdi. Həmçinin şəhər çox mühüm ticarət yollarının kəsişməsində yerləşirdi. == Müharibə == Şah I Abbas 1595-ci ildə itirdiyi Qəndəharı hələ çox əvvəldən ələ keçirməyi arzulayırdı. 1605-ci ildə Heratın hakimi Hüseyn xan Qəndəhar şəhəri üzərinə yürüş edərək oranı mühasirəyə aldı. Lakin qalanın moğol hakimi Şah bəy Xanın inadkar müqaviməti və bunun ardınca da güclü moğol ordusunun yardıma gəlməsi nəticəsində Səfəvi ordusu geri çəkilməyə məcbur oldu. Səfəvi–Osmanlı müharibəsinin (1603–1618) bitməsindən sonra Şah Abbas Osmanlı üzərindəki qələbədən də ruhlanaraq şərqdə yeni bir müharibəyə başlamağın vaxtının gəlib çatdığını düşünürdü. Beləliklə, 1621-ci ildə Səfəvi ordusuna Nişapurda toplaşma əmri verdi. Ordu toplandıqdan sonra cənubi Xorasanda - Tabas Giləki adlanan yerdə yeni ili qeyd etdikdən sonra Qəndəhara doğru yola çıxıldı. 20 mayda I Abbas komandanlığında Qəndəhara çatan Səfəvi ordusu dərhal şəhərin mühasirəsinə başladı.

Böyük Moğol İmperiyası (fars. گورکانیان‬‎, translit. Gūrkāniyān; urdu مغلیہ سلطنت‬, translit. Mughliyah Saltanat) və ya Baburlu İmperiyası (fars. امپراتوری مغولی هند‎, translit. Empīrāturī-ye Moġolī-ye Hend) — 1526–1857-ci illər arasında mövcud olmuş və əsası Teymurilər sülaləsindən olan Babur tərəfindən qoyulmuş türk dövləti. Moğollar türk idilər. "Moğol" adı onlara onları səhvən monqol bilən avropalılar tərəfindən verilmişdir. Baburlu imperiyasının hökmdarları şah, xan, xaqan və padşah titulları daşıyırdılar. Qərbdə (Avropada) isə Baburlu xanları "Monqol (moğol) imperatoru" olaraq bilinirdilər.

Moğol memarlığı — türk memarlığından bəhrələnən xüsusi memarlıq üslubu olub müasir Hindistan ərazisində Böyük Moğol İmperiyası dövründə mövcud memarlıq sənətidir. XVI-XVII əsrlərdə özünün inkişaf dövrünü yaşamışdır. == Xüsusiyyətləri == Moğol imperatorluğu dövründə müsəlman-hind memarlığının bir sıra nümunələri yaradılmışdı. Əkbər şah dövründə Hümayun şahın Dehlidəki məqbərəsi, Aqra və Lahor şəhərində saraylar, Təthpur-Sikri qalası inşa edilmişdi. Əkbər şah Aqra şəhərindən 25 mil aralıda yerləşən, özü tikdirdiyi Təthpur-Sikri qalasında 1569-1584-cü illərdə yaşamışdı. == Tac-Mahal məqbərəsi == Moğol memarlığının ən yüksək nümuməsi Tac-Mahal məqbərəsidir. Moğol imperatoru Cahan şah sevimli arvadı Mümtaz Mahal Banu Bəyimin qəbri üzərində 1630-1652-ci illərdə Tac-Mahal məqbərəsini tikdirmişdi. Bu məqbərə «Hindistanın incisi» adlanır. Ağ mərmərdən tikilmiş məqbərənin memarı usta Məhəmməd İsa Əfəndi, onun köməkçiləri səmərqəndli Məhəmməd Şərif və İstanbullu Xan Rumi idilər. Məqbərə müxtəlif miniatür janrda rəsmlərlə bəzədilmişdir.

Moğol rəssamlığı, Moğol miniatürü və ya Moğol məktəbi — orta əsr hind boyakarlığının əsas məktəblərindən biri. Böyük Moğol imperiyasının sarayında inkişaf etmişdir. Moğol miniatür məktəbi Azərbaycan, İran, Mərkəzi Asiya miniatürlərinin təsiri ilə, həmçinin Avropa boyakarlığı və qrafikasından faydalanmaqla yerli ənənələr əsasında formalaşmışdır. Moğol miniatür məktəbinin erkən inkişaf mərhələsi Təbrizdən Hindistana dəvət olunmuş Azərbaycan rəssamı Mir Seyid Əli və Şirazlı Əbd əs-Səmədin yaradıcılığı ilə bağlıdır. Onların rəhbərliyi ilə XVI əsrin ikinci yarısında Hindistanda böyük rəssamlar qrupu fəaliyyət göstərirdi. Moğol miniatür məktəbinə məxsus əsərlərdə çoxfiqurlu kompozisiyalar, hadisələrlə şərti dekorativ mənzərə fonunda verilmişdir. XVII əsrin birinci yarısında Moğol miniatür məktəbi ilə portret miniatürləri əsas janr idi. XVII əsrin ikinci yarısında animalistik janr inkişaf etmişdir. XVIII əsrin miniatürlərində realist əlamətlər yoxa çıxmış, təsvirlə quruluq və qeyri-həyatilik üstün yer tutur. Hindistanın şimal rayonlarının və Dəkkənin miniatür rəssamları Moğol miniatür məktəbinin ənənələrini mənimsəmişdir.

Moğol rəssamlığı, Moğol miniatürü və ya Moğol məktəbi — orta əsr hind boyakarlığının əsas məktəblərindən biri. Böyük Moğol imperiyasının sarayında inkişaf etmişdir. Moğol miniatür məktəbi Azərbaycan, İran, Mərkəzi Asiya miniatürlərinin təsiri ilə, həmçinin Avropa boyakarlığı və qrafikasından faydalanmaqla yerli ənənələr əsasında formalaşmışdır. Moğol miniatür məktəbinin erkən inkişaf mərhələsi Təbrizdən Hindistana dəvət olunmuş Azərbaycan rəssamı Mir Seyid Əli və Şirazlı Əbd əs-Səmədin yaradıcılığı ilə bağlıdır. Onların rəhbərliyi ilə XVI əsrin ikinci yarısında Hindistanda böyük rəssamlar qrupu fəaliyyət göstərirdi. Moğol miniatür məktəbinə məxsus əsərlərdə çoxfiqurlu kompozisiyalar, hadisələrlə şərti dekorativ mənzərə fonunda verilmişdir. XVII əsrin birinci yarısında Moğol miniatür məktəbi ilə portret miniatürləri əsas janr idi. XVII əsrin ikinci yarısında animalistik janr inkişaf etmişdir. XVIII əsrin miniatürlərində realist əlamətlər yoxa çıxmış, təsvirlə quruluq və qeyri-həyatilik üstün yer tutur. Hindistanın şimal rayonlarının və Dəkkənin miniatür rəssamları Moğol miniatür məktəbinin ənənələrini mənimsəmişdir.

Moğol rəssamlığı, Moğol miniatürü və ya Moğol məktəbi — orta əsr hind boyakarlığının əsas məktəblərindən biri. Böyük Moğol imperiyasının sarayında inkişaf etmişdir. Moğol miniatür məktəbi Azərbaycan, İran, Mərkəzi Asiya miniatürlərinin təsiri ilə, həmçinin Avropa boyakarlığı və qrafikasından faydalanmaqla yerli ənənələr əsasında formalaşmışdır. Moğol miniatür məktəbinin erkən inkişaf mərhələsi Təbrizdən Hindistana dəvət olunmuş Azərbaycan rəssamı Mir Seyid Əli və Şirazlı Əbd əs-Səmədin yaradıcılığı ilə bağlıdır. Onların rəhbərliyi ilə XVI əsrin ikinci yarısında Hindistanda böyük rəssamlar qrupu fəaliyyət göstərirdi. Moğol miniatür məktəbinə məxsus əsərlərdə çoxfiqurlu kompozisiyalar, hadisələrlə şərti dekorativ mənzərə fonunda verilmişdir. XVII əsrin birinci yarısında Moğol miniatür məktəbi ilə portret miniatürləri əsas janr idi. XVII əsrin ikinci yarısında animalistik janr inkişaf etmişdir. XVIII əsrin miniatürlərində realist əlamətlər yoxa çıxmış, təsvirlə quruluq və qeyri-həyatilik üstün yer tutur. Hindistanın şimal rayonlarının və Dəkkənin miniatür rəssamları Moğol miniatür məktəbinin ənənələrini mənimsəmişdir.

Moğollar (fars. مغول‎; hind मुग़ल/مغل‎) — orta əsrlərdə Moğolustandan Hindistana gəlmiş türk-monqol mənşəli xalqların nümayəndələri. Onlar əsasən Pakistan və Şimali Hindistanda yaşayırlar. "Moğol" adı monqol deməkdir.

Moğollar, 1967-ci ildə İstanbulda qurulmuş türk rok qrupu. Murad Səs və Əziz Azmet tərəfindən qurulan qrup 1960-1970-ci illərdə buraxılan albomları ilə şöhrət qazanır və Anadolu rokun inkişafında önəmli rol oynayır. İlk 45lik valları “Eastern love/Artıq çox gec” 1967-ci ilin fevralında çıxdı. Eyni il Qızıl mikrafon yarışmasına qatıldılar və “Ilgaz” adlı mahnı ilə üçüncü oldular. 1969-cu ildə musiqilərinə Anadolu Pop adını verdilər. 1970-ci ilin sonunda Parisə getdilər və burada CBS firması ilə çalışdılar. 1971-ci ildə çıxardıqları "Academie Charles Cros" albomu Böyük Val mükafatına layiq görüldü. Daha sonra Türkiyədə Barış Manço, Cem Karaca və Selda Bağcan kimi müğənnilərlə ortaq işlər gördülər. Qrup 1972-ci ildə dağıldı. 1992-ci ildə bir televiziya proqramında Moğolları görərək təsirlənən Ləman dərgisinin rəssamlarından Kaan Ertem “Moğallar təkrar bir araya gəlsin” imza kampaniyası keçirdir və kampaniya daxildi 4000-dən çox imza toplayır.

Moğollar (monq. могол) — Əfqanıstanda yaşayan monqol mənşəli kiçik xalq. Bir qismi monqol dilinin arxaik dialektində, qalanları isə dari dilində danışır. Dindarları müsəlmandır. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Жуковская Н. Л. Моголы // Народы мира: Историко-этнографический справочник / Глав. ред. Ю. В. Бромлей; Институт этнографии АН СССР имени Н. Н. Миклухо-Маклая. — М.: Советская энциклопедия, 1988. — С. 305—306. Кисляков В. Н. Хазарейцы, аймаки, моголы (к вопросу об их происхождении и расселении) // Советская этнография.

Moğolların Qəndəhar mühasirələri — Səfəvi−Moğol müharibəsi (1649-1653) zamanı moğol qüvvələri 3 dəfə Qəndəharı mühasirəyə almışdır. 3 mühasirədə moğollar üçün uğursuzluqla nəticələnmiş və Səfəvi ordusu qalib gəlmişdir.Beləliklə, moğolların Qəndəharı ələ keçirmə istəkləri baş tutmamışdır. == Arxa plan == XVII əsrin ortalarında Səfəvi imperiyası ilə Moğol imperiyası arasında ərazi münaqişələri meydana çıxdı. Bu münaqişələrin meydana çıxdığı ərazilər müasir Əfqanıstan ərazilərini təşkil etməkdədir. Kabul və Qəndəhara nəzarət edən dövlətin bütün regiona nəzarət etdiyi hesab edilirdi. 1630-cu illərdə Qəndəhar şəhərini idarə edirdisə, moğollar da Kabil şəhərini idarə edirdilər. Münaqişəyə yol açan əsas dəyişiklik isə 1638-ci ildə baş verdi. Beləki, Səfəvlərin Qəndəhardakı hakimi Əli Mərdan xan öz dövlətinə xəyanət edərək moğollara sığındı və şəhərin idarəetməsini onlara verdi. Bundan sonra iki imperiya arasında münasibətlər pozuldu. This event provoked further tensions between the two empires.1647-ci ildə moğolların Bədəxşanı ələ keçirmə istəkləri uğursuzluqla nəticələndi.

Moğolsaray (ing. Mughalsarai); Hindistanın Uttar Pradeş ştanında Chandauli vilayyətində şəhər. Bənarəs şəhərin 16 kilometr uzaqlığında yerləşir.

Moğolustan (Moğollar ulusu, Ulusi-Cete, Məmləkəti-Moğolistan) — XIV əsrin ortalarında Qazaxıstanın cənubi-şərqində, Qırğızıstanda və Şərqi Türkistanda yaranan dövlət. == Tarixi == Tarmaşirindən sonra Cığatay xanlığı, Duva xanın oğullarının hərb mübarizə meydanı olmudur. 1340-cı ildən sonra Cığatay xanlığı iki hissəyə — aralarında sərhəd Pamir dağları olamaqla şərqi və qərbi Cağatay xanlığına parçalandı. lakin sonra şərqdə taxta çıxan Tuğluq Teymur xan (1329–1360) qərb bölgəsini də ələ keçirərək Cığatay ulusunu yenidən birləşdirdi. Cığatay xanlığı Altışəhr (Yarkənd xanlığı), Moğolustan və Uyquristan olmaqla üç bölgəyə bölündü. Mirzə Heydər Duqlat Moğolustanın tarixi ilə bağlı xeyli məlimat verir. == Moğolustan xanları == Tuğluq Teymur xan, əvvəl Şərqi Cığatay xanlığı 1347–1359, daha sonra Cığatay xanlığı 1359–1362 İlyas xoca, 1363–1390; Tuğluq Teymurun oğlu. Xızır xoca, 1390–1399; Tuğluq Teymurun oğlu. Şəmi Cahan, 1399–1408; Xıdır xocanın oğlu. Məhəmməd xan, 1408–1416; Şəmi Cahanın qardaşı.

Moğonojoba — Azərbaycan Respublikasının Lənkəran rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Lənkəran rayonunun Şürük kənd inzibati-ərazi vahidi tərkibindəki yaşayış məntəqəsi Moğonojoba kəndi adlandırılmış və rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatına daxil edilmişdir. == Toponimikası == "moğonıj" — talış dilindən Muğanlı, oba-oba, orijinal adı Moğonıj oba, tərcümədə Müğanlı obası.

Moğul (fars. مغول‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Salmas şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 622 nəfər yaşayır (119 ailə).

Moğulu (fars. مغولو‎) - İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Mərənd şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə yaşayış yoxdur.

Məhəmməd Şah (17 avqust 1702 və ya 7 avqust 1702, Fatehpur-Sikri – 26 aprel 1748 və ya 16 aprel 1747, Qırmızı Qala və ya Dehli) — Böyük Moğol İmperiyasının XIII padşahı.

Mənsur xan (1484–1544) —1501–1522-illərdə Şərqi, 1501–1504-cü illərdə Mərkəzi, 1516–1544-cü illərdə Moğolustan hakimi, I Sultan Əhməd xanın oğlu. == Həyatı == Mənsur xan Sultan Əhməd xan oğlu 1484-cü ildə anadan olmuşdu. Moğolustan hakimi I Sultan Mahmud xan 1502–1503-cü illərdə qardaşı Sultan Əhməd oğlanla bərabər Məhəmməd Şeybani xana qarşı döyüşə yollanmışdı. O zaman Mənsur xan Turfan dairəsinin hakimi idi.Şərqi və 1501-ci ildən Mərkəzi Moğolustan ona verildi.1504-cü ildə atası I Sultan Əhməd xanın vəfatından sonra Duqlat tayfası Əbubəkr mirzənin başçılığı ilə onu Mərkəzi Moğolustandan çıxarıb, Aksu şəhərinə yiyələndi. 1508-ci ildə I Sultan Mahmud xanın öldürülməsindən sonra qardaşları Sultan Xəlil oğlan və Sultan Səid oğlanla hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladı. Elə həmin ildə Almatı yaxınlığında Çarun-Çulanda onları məğlub etdi. Sultan Xəlil oğlan Fərqanəyə qaçdı və orda Məhəmməd Şeybani xan tərəfindən öldürüldü. Sultan Səid oğlan isə qaçıb Kabulda məskunlaşdı. Orda özünü bütün Moğolustanın hakimi elan etdi. Əlində isə ancaq Turfan və Çalış qalmışdı.

Səfəvi-Moğol müharibələri 1537-ci ildə şah I Təhmasibin Böyük Moğollar imperiyasının nəzarətində olan Qəndəhar şəhərini ələ keçirməsi ilə başlamışdır. Bu müharibə böyük iqtisadi-ticarət əhəmiyyyətinə malik olan Qəndəhar şəhəri uğrunda olmuşdur. Bu müharibədə hərbi əməliyyatlar əsəsən 5 mərhələdən ibarət olmuşdur. Səfəvi-Moğol müharibəsi 1739-cü ildə Hindistanın Karnal şəhərinin Əfşar-Səfəvilərin tabeliyində qalması ilə başa çatmışdır.