MiQ sözü azərbaycan dilində

Friedrich Anton Wilhelm Miquel (alm. Friedrich Anton Wilhelm Miquel‎; 24 oktyabr 1811 – 23 yanvar 1871) — XIX əsr Hollandiya botanik-sistematiki. == Əsərləri == De nord-nederlandsche vergiftige Gewassen. Amsterdam, 1836 (36 cədvəl) (nid.) Commentarii phytographici. Leyden, 1838—1840 (14 cədvəl) (lat.) Genera cactearum : descripta et ordinata, quibus proemissi sunt characteres totius ordinis et adfinitatum adumbratio scripsit F. A. Guil. Miquel. Roterodami, 1839 (Yoxlanılıb 1 aprel 2011) (lat.) Monographia generis Melocacti. Breslau, Berlin, 1841 (11 cədvəl) (lat.) Monographia Cycadearum, Utrecht, 1842 (с 8 таблицами) (lat.) Systema Piperacearum, Rotterdam,1843—1844 (lat.) Illustrationes Piperacearum, Bonn, 1847 (92 cədvəl) (lat.) Revisio critica Casuarinarum, Amsterdam, 1848 (12 cədvəl) (lat.) Stirpes surinamenses selectae, Leyden, 1850 (65 cədvəl) (lat.) Analecta botanica indica, Amsterdam, 1850—1852 (20 cədvəl) (lat.) Cycadeae quaedam Americanae, partim novae. Amsterdam, 1851 (lat.) Plantae Junghuhnianae, Leyden, 1851—1855 (lat.) Flora Indiae batavae, Amsterdam, 1855—1859 (2 cilddə) (lat.) Prodromus Florae Sumatranæ, Amsterdam, 1860—1861 (lat.) Sumatra, seine Pflanzenwelt und deren Erzeugnisse, Leipzig, 1862 (alm.) Choix des plantes rares et nouvelles, cultivées et dessiné es dans le jardin botanique de Buitenzorg, Den Haag, 1863 (26 cədvəl) (fr.) Annales Musei botanici Lugduno-Batavi, Amsterdam, 1863—1869 (4 cilddə, 40 cədvəl) (lat.) Prolusio Florae japonicae, Amsterdam, 1865—1867 (lat.) De Palmis Archipelagi Indici observationes novae. Amsterdam, 1868 (lat.) Catalogus Musei botanici Lugduno-Batavi.

MiG-1 (Микоян-Гуревич МиГ-1) İkinci dünya müharibəsi zamanı SSRİ tərəfindən istifadə olunan bir qırıcı olmuşdur. İstifadəsi olduqca çətin olmasına baxmayaraq MiQ-3 üçün olduqca uğurlu bir baza modeli olmuşdur. Yüksək hündürlükdə uçarkən qazandığı uğurları ilə ad çıxarmışdır. MiG-1, Polikarpovdan ayrılıb MiG OKB-ni quran Artem Mikoyan və Mikhail Gureviçin öz adları altında meydana çıxarmış olduqları birinci təyyarə və əfsanə bir seriyanın başlanğıcıdır. 1938-ci ildə VVS-nin tələbi ilə dizayn üzərində işlərə start verilmiş, I-200 kodlu ilk prototipi uçuşunu 30.03.1940 tarixində reallaşdırmışdır. Yüksək hündürlükdə uçan qırıcı təyyarə olaraq 1941-ci ilin aprel ayından xidmətə qəbul edilmişdir. Ancaq SSRİ Hərbi Hava Qüvvələrinin aşağı və orta hündürlükdə uçan təyyarələrə olan güclü meyli səbəbinə və əsas üstünlüyünü Il-2 təyyarələrinə verməsi və mühərrik istehsalçısı olan Mikhulin şirkətinin AM-35 mühərriklərinin istehsalını dayandırmasına görə qısa ömürlü olmuşdur. MiG-3, MiG-1 ilə eyni aerodinamik quruluşa malikdir. Ən böyük fərqləri pilot oturacağının arxa hissəsində yerləşən zireh, daha artıq yanacaq daşımaq qabiliyyəti və qanadların altında 8 ədət hava-yer tipli raket daşıya bilməsi qabiliyyəti idi. Ümumi olaraq 3400 MiG-1 və MiG-3 istehsal edilmişdir.

MiQ-15 Faqot — 1947-ci ildə Artyom Mikoyan (Anastas Mikoyanın qardaşı) və Mixail Qureviç konstruktor bürosu tərəfindən yaradılmış 1 motorlu və bir yerlik təyyarədir. Rusiyanın ilk reaktiv təyyarəsidir. Təyyarədə Rolls-Roysun Nene turboreaktiv mühərriki Klimov VK-1 adlandırılaraq istifadə edilmişdir. MİQ-15 Koreya müharibəsində istifadə edilmişdir. ABŞ-də bu təyyarəyə qarşı F-86 Thunder təyyarəsi yaradılmışdır. 1 ədəd 37 mm və 2 ədəd 23 mm-lik top və idarə olunmayan raket daşıya bilir.

MİQ-17 Fresco, 1949-cu ildə Mikoyan Qureviç bürosu tərəfindən inkişaf etdirilən tək motorlu və tək şəxsiyyət bir təyyarədir. MiQ-15-in inkişaf etdirilmiş versiyasıdır. İlk dəfə bu təyyarədə AAM (Hava Hava) mərmiləri istifadə edilmişdir.

Mikoyan Qureviç MiG-19 (NATO kod adı “Farmer”), Sovet istehsalı ikinci nəsil bir yerli, reaktiv motorlu ovçu təyyarəsi. Düz uçuşda səs üstü sürətə çata bilən ilk Sovet təyyarəsidir. NATO-da qarşılaşdırıla biləcəyi təyyarə North American F-100 Super Sabredir, ancaq Vyetnam müharibəsi əsnasında qarşısında daha müasir F-4 Phantom və Republic F-105 Thunderchief təyyarələriylə vuruşmaq vəziyyətində qalmışdır.

MiQ-21 (rus. Микоян и Гуревич МиГ-21) (NATO kod adı: “Fishbed”) — SSRİ-də Mikoyan Guryeviç KB tərəfindən düzəldilən və istehsal olunan supersonik (səsdən sürətli) qırıcı təyyarədir. Təyyarənin məşhur rus telli musiqi alətinə oxşadığına görə pilotlar ona “balalayka” ləqəbi vermişdilər. İlk versiyaları ikinci nəsil qırıcı təyyarə olaraq bilinsə də sonrakı versiyaları üçüncü nəsil qırıcı təyyarələr kimi qəbul edildi. MiG-21 dörd qitədə əllidən çox ölkənin üzərindən uçmuşdur və ilk uçuşundan 50 ildən çox keçməsinə baxmayaraq hələ də bəzi ölkələrdə istifadə olunur. Bu döyüş təyyarəsi modern aviasiya tarixində ən çox istehsal olunan supersonik təyyarə, Koreya müharibəsindən bəri ən çox istehsal olunan döyüş təyyarəsi və 1959-cu ildən 1985-ci ilə kimi bütün versiyalarında ən çox istehsal olunan döyüş təyyarəsi rekordunu hələ də özündə saxlayır. MiG-21-in bütün versiyalarından təqribən 11.000 ədəd istehsal olunmuşdur. == Texniki xüsusiyyətləri == Ekipaj: 1 Uzunluq: 15.76 m (51 ft 8.47 in Qanadların uzunluğu: 7.154 m (23 ft 5.66 in) Qanadların uzunluğu: 7.154 m (23 ft 5.66 in) Hündürlük: 4.1 m (13 ft 5.41 in) Qanadların sahəsi: 23.0 m² (247.3 ft2) Boş halda ağırlığı: 4,871 kg (10,738 lb) Dolu halda ağırlığı: 7,100 kg (15,650 lb) Mühərrik: 1 × Tumanskiy R11F-300, normal itələmə gücü 37.27 kN (8,380 lbf), afterburner-ilə itələmə gücü 56.27 kN (12,650 lbf) == Performans == Maksimum sürət: 2,175 km/s (1,350 mph) Mach 2.05 Uçuş məsafəsi: 1,580 km (981 mil) Uçuş hündürlüyü: 19,000 m (62,335 ft) == Silah təchizatı == 1 ədəd 23 mm-lik QŞ-23 aviatop K-13,K-5,R-60,R-77,R-73,R-27 Hava-hava tipli raketlər Kh-25,Kh-31,S-24 Hava-yer tipli raketlər KAB-500KR Televizor idarəli bomba == İstifadəçilər == === Sivil istifadəçilər === Bəzi təyyarələr hal-hazırda bəzi kolleksiyaçılar tərəfindən satın alınaraq döyüş quşu (warbird) olaraq uçurulurlar. Hətta ABŞ-də bəzi idxalatçılar r və digər ölkələrdən MiG-21, MiG-15 ve MiG-17 təyyarələrini satın alaraq bunları mülki insanlara təxminən 45,000 dollara satırlar.

MiQ-23 (rus. МиГ-23; NATO kod adı: Flogger) Mikoyan adına konstruktor bürosunda, Qureviç tərəfindən çıxarılan dəyişən qanad quruluşuna sahib Sovet döyüş təyyarəsi. İlk prototip uçuşu 1967-ci ildə olmuşdur. 1968-ci ildə Domodedovo Aviasiya Sərgisində Avropa ölkələrinin böyük marağına səbəb olmuşdur. Təyyarə MiQ-23S kimi 1968-ci ildə seriyalı istehsala başlamışdır. Qısa və qeyri-standart yollarda havaya qalxma xüsusiyyətinə malikdir. Ayrıca MiQ-23PD kodlu bir VTOL dikinə qalxıb-enə bilən bir modeli də mövcuddur. Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrində 1998-ci ildən etibarən silahlanmadan çıxarılsa da, bir sıra ölkələrdə istifadə edilir. İyirmi bir ölkədə on beş ayrı modeli istifadə edilmişdir. Bir motorlu və bir yerli təyyarədir.

MiQ-25, (rus. МиГ-25) (NATO kod adı: Foxbat Foksbet — «qanadlı») - SSRİ istehsalı olan biryerli, yüksək hündürlükdə və yüksək sürətlə uça bilən qırıcı təyyarəsi. MiQ-25 proyekti 60-cı illərdə Mikoyan-Quryeviç Konstruktor Bürosu tərəfindən yüksək sürətli və yüksək hündürlükdə uça bilən Amerikan bombardman (XB-70 "Valkyrie") və kəşfiyyat (SR-71 “Blackbird”) təyyarələrinə qarşı müdafiə məqsədi ilə başlanmış, nəticədə Sovet ordusunda MiQ-25, səsdən 3 dəfə sürətli təyyarə kimi effektiv qırıcı-kəşfiyyatçı rolunu oynamışdır. Güclü radar və dörd ədəd hava-hava roketlərilə təchiz olunmuş təyyarə bir müddət NATO üçün çox böyük təşviş yaratsa da, 1976-cı ildə Sovet pilotu Leytenant Viktor Belenkonun idarə etdiyi MiQ-25 ilə Yaponiyaya qaçması Qərb ölkələrinə bu təyyarəni analiz etməyə və sirrlərini öyrənməyə imkan vermişdir. İlk prototipi 1964-cü il mart ayının 6-sı uçmuşdur. İstismar müddəti hələ də davam edir. İstehsal miqdarı təqribən 1200-dür. == Əsas Məlumatlar == Təyyarənin hissələrinin çoxu əl ilə və olduqca kobud şəkildə qaynaq olunmuşdur. Ucuz və asan istehsal olunması üçün amerikan dizaynlarının əksinə olaraq boltların başları təyyarənin aerodinamik dizaynına təsir edə bilməyəcəyi düşünülən yerlərdə gövdəyə bastırılmamışdır. Təyyarənin elektronika sistemlərinin çox hissəsi vakuum diodlarından (lampalı dövrədən) ibarətdir.

MiQ-27 (NATO-nun təsnifatına görə Flogger-D) - 1974-cü ildə Mikoyan Qureviç Konstruktor Bürosu tərəfindən yaradılan təyyarə MiQ-23-ün modernizasiya edilmiş variantıdır. Tək motorlu, bir yerli təyyarənin qanadları dəyişə bilən əyilmə bucağına malikdir. Təyyarədə: 1 ədəd 30 mm-lik top AAM (Hava Hava) vəzifələri üçün: AA-8 AGM (Hava Yer) vəzifələri üçün: AS-12, AS-14 mərmilərini istifadə etməkdədir. == Texniki xüsusiyyətləri == Uzunluğu: 16,6 metr Hündürlüyü: 8,5 metr Qanadların eni: 14,26 metr Çəkisi (boş): 11 908 kq Çəkisi (tam yüklü): 18 100 kq Uçuş yüksəkliyi: 14 000 metr Maksimal uçuş sürəti:yer səthinə yaxın: 1350 km/s 8000 m yüksəklikdə: 1885 km/s == Xarici keçidlər == MiQ-27 Dil--en Vikianbarda MiQ-27 ilə əlaqəli mediafayllar var.

MiQ-29 (rus. МиГ-29) (NATO kod adı: Fulcrum – Dayaq nöqtəsi) — Sovet İttifaqında dizayn olunmuş iki mühərrikli, çoxməqsədli, dördüncü nəsil döyüş təyyarəsi. 1970-ci illərdə Mikoyan dizayn bürosu tərəfindən konstruksiya olunmuş bu qırıcı öz ölçülərinə görə daha böyük olan Su-27 ilə birlikdə ABŞ istehsalı F-15 və F-16 tipli döyüş təyyarələri ilə rəqabət aparmaq məqsədilə hazırlanıb. MiQ-29 ilk dəfə 1982-ci ildə Sovet Hərbi Hava Qüvvələrində silahlanmaya daxil edilmişdir. Bu qırıcının istehsal olunmasında ilkin məqsəd düşmən qırıcıları ilə havada mübarizə aparmaq hesab olunsa da, sonradan ona əlavə edilmiş yüksək dəqiqlikli və uzun mənzilli hava-səth silahları sayəsində müxtəlif döyüş əməliyyatlarında istifadə edilə bilən çoxməqsədli qırıcıya çevrilmişdir. Çoxməqsədli MiQ-29M və hərbi dəniz qüvvələri üçün nəzərdə tutulmuş MiQ-29K da daxil olmaqla indiyə qədər bir neçə variantı istehsal olunmuşdur ki, bunlardan da ən müasiri MiG-35 hesab olunur. İlkin modellə müqayisədə növbəti variantlar təkmilləşdirilmiş mühərrik, HOTAS uçuşu idarəetmə sistemi ilə təchiz olunmuş şüşə kokpit, müasir radar və IRST sensorları, həmçinin artırılmış yanacaq tutumu və bəzi variantlar isə havada yanacaqdoldurma imkanlarına sahibdir. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri də daxil olmaqla bir çox keçmiş Sovet respublikaları bu təyyarələrdən hələ də istifadə edir. Rusiya HHQ hal-hazırda öz silahlanmasında olan mövcud flotiliyaları modernizasiya olunmuş MiQ-29SMT konfiqurasiyası ilə əvəz etmək istəsə də, maliyyə çətinliklərinə görə bu plan tamamlanmamışdır. MiQ-29 olduqca məşhur ixrac təyyarəsi də hesab edilir.

MiG-3 (Микоян и Гуревич МиГ-3) İkinci dünya müharibəsi dövründə SSRİ tərəfindən istifadə olunan qırıcı təyyarə. İkinci dünya müharibəsində SSRİ tərəfinin istifadəsində olmuş birinci qırıcı təyyarə olmuşdur. MiQ-1 qırıcı təyyarəsindən yaradılmış olan uğurlu bir versiya olmuşdur. Yüksək hündürlükdə qazandığı uğurları ilə ad çıxarmışdır. İlk uçuşunu 29 oktyabr 1941-ci ildə həyata keçirmişdir. 1940-1941-ci illər arasında istehsal edilmişdir. 1945-ci ildə xidmətdən çıxarılmışdır. MiG-3, MiG-1 ilə eyni aerodinamik quruluşa malikdir. Ən böyük fərqləri pilot oturacağının arxa hissəsində yerləşən zireh, daha artıq yanacaq daşımaq qabiliyyəti və qanadların altında 8 ədət hava-yer tipli raket daşıya bilməsi qabiliyyəti idi. Ümumi olaraq 3400 MiG-1 və MiG-3 istehsal edilmişdir.

MiQ-31 1975-ci ildə Mikoyan Qureviç tərəfindən inkişaf etdirilən iki yerli, iki motorlu yüksək hündürlükdə uçan təyyarəsi olan MiQ-25-in inkişaf etdirilmiş törəməsidir. Vəzifəsi düşmənin nüvə başlıqlı mərmilərini, cəsus təyyarələrini və borbardman təyyarələrini havadaca qabaqlamaq ya da məhv etməkdir. Dünyanın mexaniki olaraq ən yüksək performanslı havada üstünlük qazanmaq üçün nəzərdə tutulmuş təyyarəsidir. Çox yüksək sürətə və çox yaxşı manevr qabiliyyətinə malikdir, ancaq istehsalından qaynaqlanan səhvlər səbəbi ilə vəzifəsini Suxoy Su-27-ə vermişdir. Qərbdə onun bənzəri yoxdur. Təyyarədə 200 km mənzilə sahib Zaslon radarı istifadə edilməkdədir. Son illərdə modernizasiya edilərək yer hücum xüsusiyyətidə qazanan MiQ-31, müasir aviyoniklər və rəngli ekranlı kokpitə malikdir. MiQ-31 MiQ-25in konstruksiyasının əsasında inkişaf etdirilmişdir. Əsas vəzifəsi düşmənin ərazisində yuxarıdan kəşfiyyat aparmaq və düşmənin hücumlarının qarşısını almaqdır. İlk prototipləri 1975-ci ildə uçmuş, kütləvi surətdə istehsalında isə 1978-ci ildən etibarən başlanılmışdır.

MiQ-29 (rus. МиГ-29) (NATO kod adı: Fulcrum – Dayaq nöqtəsi) — Sovet İttifaqında dizayn olunmuş iki mühərrikli, çoxməqsədli, dördüncü nəsil döyüş təyyarəsi. 1970-ci illərdə Mikoyan dizayn bürosu tərəfindən konstruksiya olunmuş bu qırıcı öz ölçülərinə görə daha böyük olan Su-27 ilə birlikdə ABŞ istehsalı F-15 və F-16 tipli döyüş təyyarələri ilə rəqabət aparmaq məqsədilə hazırlanıb. MiQ-29 ilk dəfə 1982-ci ildə Sovet Hərbi Hava Qüvvələrində silahlanmaya daxil edilmişdir. Bu qırıcının istehsal olunmasında ilkin məqsəd düşmən qırıcıları ilə havada mübarizə aparmaq hesab olunsa da, sonradan ona əlavə edilmiş yüksək dəqiqlikli və uzun mənzilli hava-səth silahları sayəsində müxtəlif döyüş əməliyyatlarında istifadə edilə bilən çoxməqsədli qırıcıya çevrilmişdir. Çoxməqsədli MiQ-29M və hərbi dəniz qüvvələri üçün nəzərdə tutulmuş MiQ-29K da daxil olmaqla indiyə qədər bir neçə variantı istehsal olunmuşdur ki, bunlardan da ən müasiri MiG-35 hesab olunur. İlkin modellə müqayisədə növbəti variantlar təkmilləşdirilmiş mühərrik, HOTAS uçuşu idarəetmə sistemi ilə təchiz olunmuş şüşə kokpit, müasir radar və IRST sensorları, həmçinin artırılmış yanacaq tutumu və bəzi variantlar isə havada yanacaqdoldurma imkanlarına sahibdir. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri də daxil olmaqla bir çox keçmiş Sovet respublikaları bu təyyarələrdən hələ də istifadə edir. Rusiya HHQ hal-hazırda öz silahlanmasında olan mövcud flotiliyaları modernizasiya olunmuş MiQ-29SMT konfiqurasiyası ilə əvəz etmək istəsə də, maliyyə çətinliklərinə görə bu plan tamamlanmamışdır. MiQ-29 olduqca məşhur ixrac təyyarəsi də hesab edilir.

DIS-200 və ya MiG-5, (Дальний истребитель сопровождения — "uzun mənzilli qırıcı eskortu"), SSRİ-nin İkinci dünya müharibəsi zamanında istifadə etmək istədiyi MiQ Dizayn Bürosu tərəfindən yaradılmış olan bir prototip idi. Cüt mühərrikli və cüt quyruqlu kombinasiya edilmiş olan təyyarədən sadəcə olaraq iki ədəd istehsal edilmişdir. Kəşfiyyat təyyarəsi və bombardmançı kimi istifadə edilməsi planlaşdırılmışdı, amma bu plan heç vaxt həyata keçirilməmişdir. İlk örnək T dizayn ofisi tərəfindən Mikulin AM-37 mühərriki ilə istehsal edilmişdir. İlk uçuşunu 1941-ci ilin oktyabr ayında reallaşdırmışdır. Testləri çox uğurlu olmuşdur. İkinci örnək, IT, Shvetsov M-82F motoru ilə 1942-ci ilin oktyabr ayında hazır edildi, ancaq ilk uçuş reallaşdırılmadan layihə ləğv edilmişdir. Prototipin uğuruna baxmayaraq yükgötürmə tutumu və qabiliyyətləri istehsal olunan Petlyakov Pe-2 ilə çox yaxın olduğu düşünülmüş və buna görə də layihə ləğv edilmişdir. MiQ-5 adı bu təyyarə üçün nəzərdə tutulmuş olsa da, istehsalı baş tutmadığı üçün adı DIS olaraq qalmışdır.

Mikoyan-Qureviç MiQ-9 (Микоян и Гуревич МиГ-9; NATO kod adı: Fargo), Mikoyan-Qureviç şirkəti tərəfindən istehsal olunan SSRİ mənşəli reaktiv qırıcı hərbi təyyarə növüdür. Təyyarə İkinci dünya müharibəsindən sonra reaktiv təyyarəyə olan ehtiyaclara görə yaradılmış və orta səviyyəli uğurlara malik olmuşdur. Ancaq silahlar qazından dolayı çox yüksək hündürlükdə uçarkən mühərrik bölməsində yanğın çıxırdı. Buna görə təyyarədə çoxsaylı mühərriklər sınaqdan keçirilmiş, ancaq Mikoyan-Gurevich MiG-15 təyyarəsi daha üstün olduğu üçün öz yerini MiQ-15 təyyarələrinə vermişdir. 1946-1948-ci illər arasında 598 ədəd istehsal edilmişdir.

MiQ-29 (rus. МиГ-29) (NATO kod adı: Fulcrum – Dayaq nöqtəsi) — Sovet İttifaqında dizayn olunmuş iki mühərrikli, çoxməqsədli, dördüncü nəsil döyüş təyyarəsi. 1970-ci illərdə Mikoyan dizayn bürosu tərəfindən konstruksiya olunmuş bu qırıcı öz ölçülərinə görə daha böyük olan Su-27 ilə birlikdə ABŞ istehsalı F-15 və F-16 tipli döyüş təyyarələri ilə rəqabət aparmaq məqsədilə hazırlanıb. MiQ-29 ilk dəfə 1982-ci ildə Sovet Hərbi Hava Qüvvələrində silahlanmaya daxil edilmişdir. Bu qırıcının istehsal olunmasında ilkin məqsəd düşmən qırıcıları ilə havada mübarizə aparmaq hesab olunsa da, sonradan ona əlavə edilmiş yüksək dəqiqlikli və uzun mənzilli hava-səth silahları sayəsində müxtəlif döyüş əməliyyatlarında istifadə edilə bilən çoxməqsədli qırıcıya çevrilmişdir. Çoxməqsədli MiQ-29M və hərbi dəniz qüvvələri üçün nəzərdə tutulmuş MiQ-29K da daxil olmaqla indiyə qədər bir neçə variantı istehsal olunmuşdur ki, bunlardan da ən müasiri MiG-35 hesab olunur. İlkin modellə müqayisədə növbəti variantlar təkmilləşdirilmiş mühərrik, HOTAS uçuşu idarəetmə sistemi ilə təchiz olunmuş şüşə kokpit, müasir radar və IRST sensorları, həmçinin artırılmış yanacaq tutumu və bəzi variantlar isə havada yanacaqdoldurma imkanlarına sahibdir. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri də daxil olmaqla bir çox keçmiş Sovet respublikaları bu təyyarələrdən hələ də istifadə edir. Rusiya HHQ hal-hazırda öz silahlanmasında olan mövcud flotiliyaları modernizasiya olunmuş MiQ-29SMT konfiqurasiyası ilə əvəz etmək istəsə də, maliyyə çətinliklərinə görə bu plan tamamlanmamışdır. MiQ-29 olduqca məşhur ixrac təyyarəsi də hesab edilir.

Mikoyan MiQ-35 (rus. Микоян МиГ-35, NATO kod adı: Fulcrum-F) — Mikoyan tərəfindən dizayn edilmiş rus çoxməqsədlı qırıcı təyyarə. MiG-29 təyyarələrinin daha da inkişaf etdirilmiş versiyasıdır. Bu təyyarələrin Qərbli rəqibləri Rafale və EF-2000 hesab olunur. Bu təyyarələrin radarlardan qaçmaq imkanı yoxdur. İlk dəfə olaraq 2007-ci ildə Aeo India 2007 sərgisində nümayiş etdirilmişdir. Yeni məlumat sistemi, radar sistemi, nişanalma sistemi və əlavə bir sıra müasir cihazlar ilə təchiz edilmiş olan hərbi təyyarədir. Vahidinin qiyməti təxminən 40 milyon ABŞ dollarıdır. Satış üçün iki versiyası təklif olunur: MiG-35 (təkoturacaqlı) və MiG-35D (cütoturacaqlı). Silahları isə aşağıdakılardır: 1.

Mikoyan Gurevich Proyekt 1.44/1.42 MiG şirkəti tərəfindən Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri üçün istehsal edilmiş 5-ci nəsil havada üstünlüyü təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş olan təyyarə prototipidir. MiG-MFI adı ilə də tanınan təyyarənin NATO kod adı Flatpack olmuşdur. MiG 1.44 birbaşa olaraq F-22 döyüş təyyarəsinə qarşı istehsal edilmişdir. Təyyarənin istehsalı zamanı əldə edilən məlumatlar Suxoy Su-47 təyyarələrinin istehsalı zamanı toplanılmış məlumatlar ilə birlikdə PAK FA layihəsində istifadə edilmişdir. PAK FA layihəsində bu təyyarə üçün istehsal edilmiş olan Lyulka AL-41F mühərrikindən istifadə edilməsi planlaşdırılır. Avropanın ortaq təyyarəsi olan Eurofighter Typhoonun dizaynında bu təyyarənin dizaynından istifadə edilməsi fikri irəli sürülür. Çinin yeni nəsil təyyarəsi olan Shenyang J-XX adlı təyyarəsinin ortaya çıxmış olan şəkillərində də Mig 1.44 ilə olan oxşarlıqları layihənin Çinə satılmış ola bilmə ehtimallarını artırır. MFI”(*) layihəsi olaraq da tanınan MiG-1.42-nin ilk və tək prototipi 1999-cu ildə ilk uçuşunu həyata keçirmişdir. MiG-1.42 radarda çox balaca görüntü verən “stealth” çoxməqsədli hava müharibə təyyarəsi olaraq, Suxoy Su-27/Suxoy Su-35 təyyarələrinin yerini alması üçün dizayın edilmişdir. 2004-2006-cı illərdə xidmətə qəbul edilməsi planlaşdırılırdı.

MiQ-29 təyyarəsinin qəzası — 29 yanvar 2008-ci ildə Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus "MiQ-29" döyüş təyyarəsinin təlim uçuşu zamanı qəzası. == Hadisə == 29 yanvar 2008-ci ildə Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus MiQ-29 döyüş təyyarəsi təlim uçuşu zamanı qəzaya uğrayıb. Qəza nəticəsində təyyarəni idarə edən hər iki pilot Fəxrəddin Əsgərov və Əfqan Aslanov həlak olub. Ə. Aslanovun cəsədi bir neçə gün sonra dənizdən aşkarlansa da, F. Əsgərovun meyitini tapmaq mümkün olmayıb.Hacı Zeynalabdin Tağıyev qəsəbəsindəki hərbi bazadan təlim uçuşu üçün havaya qalxan "MiQ-29" markalı döyüş təyyarəsi sahildən 6 km uzaqlıqda dənizə düşüb. Həmin gün Azərbaycan şahinləri – kapitan Əfqan Aslanov və polkovnik-leytenant Fəxrəddin Əsgərov qəzaya uğrayan təyyarəni yaşayış məntəqələrindən mümkün qədər uzaqlaşdıraraq dənizə salmaqla daha dəhşətli faciənin qarşısını ala bildilər. Təyyarənin qalıqları və pilotlardan Ə. Aslanovun cəsədini dənizin dibindən 1 ay sonra çıxarmaq mümkün olub, digər pilotun meyiti isə tapılmayıb. MiQ-29 təyyarələri Rusiyada istehsal olunur. Lakin qəzaya uğrayan təyyarə Ukraynadan alınıb.

MiQ-29 təyyarəsinin qəzası — Bakı vaxtı ilə iyul ayının 24-ü saat 22.00 radələrində plana uyğun olaraq gecə vaxtı təlim-məşq uçuşları keçirən Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus MiQ-29 təyyarəsi ilə qəflətən rabitə əlaqəsi kəsilib və aviasiya vasitəsi radarlardan itib. Təyyarə Xəzər dənizinə düşüb. Qəza nəticəsində təyyarənin pilotu, polkovnik-leytenant Rəşad Atakişiyev itkin düşüb. Uzun sürən axtarışlardan sonra pilotun nəşi tapılmışdır. == Hadisə == 24 iyul 2019-cu ildə Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus MiQ-29 döyüş təyyarəsi təlim uçuşu zamanı Xəzər dənizində qəzaya uğrayıb. Təyyarə suyun üzərinə düşərkən parçalanıb. Təyyarənin qəzaya uğradığı yer Bakıdan 65 km şimalda yerləşən Zarat kəndindən 9 km şərqdə olub. Xəzər dənizində itkin düşən pilot polkovnik-leytenant Rəşad Atakişiyevdir. Hərbi hissə komandirinin müavini olan Atakişiyev tanınmış politoloq Qabil Hüseynlinin kürəkənidir. Təyyarənin axtarış ərazisinin təxmini sahəsi 600 kvadrat kilometr, dərinliyi 40 metrə qədər olub.

"Miqrasiya orqanları ilə səmərəli əməkdaşlığa görə" medalı — Azərbaycan Respublikasının medalı. 2012-ci il 2 noyabr tarixli 454-IVQD nömrəli Qanunla təsis edilmişdir. == Haqqında == "Miqrasiya orqanları ilə səmərəli əməkdaşlığa görə" medalı 2012-ci il 2 noyabr tarixli 454-IVQD nömrəli Qanunla təsis edilmişdir. "Miqrasiya orqanları ilə səmərəli əməkdaşlığa görə "Azərbaycan Respublikasının medalı haqqında Əsasnamədə qeyd edilir ki, "Miqrasiya orqanları ilə səmərəli əməkdaşlığa görə" medalı ilə Azərbaycan Respublikasının və xarici ölkələrin dövlət və digər qurumlarının, habelə beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri aşağıdakılara görə təltif edilirlər: — miqrasiya orqanları ilə səmərəli əməkdaşlığa görə; — miqrasiya sahəsində mühüm layihələrin hazırlanmasında və həyata keçirilməsində fəal iştiraka görə. Miqrasiya orqanlarının işçilərini bu medallarla müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təltif edir. Həmin medallar döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. "Miqrasiya orqanları ilə səmərəli əməkdaşlığa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra — medal) bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, diametri 35 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir. Hər bir guşəsi qabarıq olan səkkizguşəli ulduz formalı medalın ön tərəfində iki dairə yerləşdirilib. Birinci dairənin daxilində aşağı hissədə həkk edilmiş diametri 2 mm olan səkkizguşəli ulduzdan sol tərəfdə aşağıdan başlamaqla dairə boyunca "MİQRASİYA ORQANLARI İLƏ SƏMƏRƏLİ ƏMƏKDAŞLIĞA GÖRƏ" sözləri həkk olunub. Medalın ön tərəfinin səthi nahamardır.

== 2014 ==

"Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" III dərəcəli medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. == Əsasnaməsi == "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının 2012-ci il 2 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının miqrasiya orqanlarında qulluğunun hər il martın 19-dək 10, 15 və 20 təqvim ili tamam olmuş xüsusi rütbəsi olan işçilər vəzifə borclarını qüsursuz yerinə yetirdiklərinə görə təltif edilirlər."Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı – miqrasiya orqanlarında azı 10 il qüsursuz qulluq edən şəxslərə verilir. Maddə 2. Təltif edən orqan Miqrasiya orqanlarının işçilərini "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təltif edir.Maddə 3. Taxılma qaydası "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. === Təsviri === Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və gümüş suyuna çəkilmiş, diametri 50 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir. Hər bir guşəsi qabarıq olan səkkizguşəli ulduz formalı medalın ön tərəfində iki dairə yerləşdirilmişdir.

"Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" III dərəcəli medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. == Əsasnaməsi == "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının 2012-ci il 2 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının miqrasiya orqanlarında qulluğunun hər il martın 19-dək 10, 15 və 20 təqvim ili tamam olmuş xüsusi rütbəsi olan işçilər vəzifə borclarını qüsursuz yerinə yetirdiklərinə görə təltif edilirlər."Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı – miqrasiya orqanlarında azı 10 il qüsursuz qulluq edən şəxslərə verilir. Maddə 2. Təltif edən orqan Miqrasiya orqanlarının işçilərini "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təltif edir.Maddə 3. Taxılma qaydası "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. === Təsviri === Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və gümüş suyuna çəkilmiş, diametri 50 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir. Hər bir guşəsi qabarıq olan səkkizguşəli ulduz formalı medalın ön tərəfində iki dairə yerləşdirilmişdir.

"Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" III dərəcəli medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. == Əsasnaməsi == "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının 2012-ci il 2 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının miqrasiya orqanlarında qulluğunun hər il martın 19-dək 10, 15 və 20 təqvim ili tamam olmuş xüsusi rütbəsi olan işçilər vəzifə borclarını qüsursuz yerinə yetirdiklərinə görə təltif edilirlər."Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı – miqrasiya orqanlarında azı 10 il qüsursuz qulluq edən şəxslərə verilir. Maddə 2. Təltif edən orqan Miqrasiya orqanlarının işçilərini "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təltif edir.Maddə 3. Taxılma qaydası "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. === Təsviri === Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və gümüş suyuna çəkilmiş, diametri 50 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir. Hər bir guşəsi qabarıq olan səkkizguşəli ulduz formalı medalın ön tərəfində iki dairə yerləşdirilmişdir.

"Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" III dərəcəli medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. == Əsasnaməsi == "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının 2012-ci il 2 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının miqrasiya orqanlarında qulluğunun hər il martın 19-dək 10, 15 və 20 təqvim ili tamam olmuş xüsusi rütbəsi olan işçilər vəzifə borclarını qüsursuz yerinə yetirdiklərinə görə təltif edilirlər."Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı – miqrasiya orqanlarında azı 10 il qüsursuz qulluq edən şəxslərə verilir. Maddə 2. Təltif edən orqan Miqrasiya orqanlarının işçilərini "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təltif edir.Maddə 3. Taxılma qaydası "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. === Təsviri === Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və gümüş suyuna çəkilmiş, diametri 50 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir. Hər bir guşəsi qabarıq olan səkkizguşəli ulduz formalı medalın ön tərəfində iki dairə yerləşdirilmişdir.

"Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" III dərəcəli medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. == Əsasnaməsi == "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının 2012-ci il 2 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının miqrasiya orqanlarında qulluğunun hər il martın 19-dək 10, 15 və 20 təqvim ili tamam olmuş xüsusi rütbəsi olan işçilər vəzifə borclarını qüsursuz yerinə yetirdiklərinə görə təltif edilirlər."Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı – miqrasiya orqanlarında azı 10 il qüsursuz qulluq edən şəxslərə verilir. Maddə 2. Təltif edən orqan Miqrasiya orqanlarının işçilərini "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təltif edir.Maddə 3. Taxılma qaydası "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. === Təsviri === Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və gümüş suyuna çəkilmiş, diametri 50 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir. Hər bir guşəsi qabarıq olan səkkizguşəli ulduz formalı medalın ön tərəfində iki dairə yerləşdirilmişdir.

"Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" III dərəcəli medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. == Əsasnaməsi == "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının 2012-ci il 2 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının miqrasiya orqanlarında qulluğunun hər il martın 19-dək 10, 15 və 20 təqvim ili tamam olmuş xüsusi rütbəsi olan işçilər vəzifə borclarını qüsursuz yerinə yetirdiklərinə görə təltif edilirlər."Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı – miqrasiya orqanlarında azı 10 il qüsursuz qulluq edən şəxslərə verilir. Maddə 2. Təltif edən orqan Miqrasiya orqanlarının işçilərini "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təltif edir.Maddə 3. Taxılma qaydası "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. === Təsviri === Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Miqrasiya orqanlarında qüsursuz qulluğa görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və gümüş suyuna çəkilmiş, diametri 50 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir. Hər bir guşəsi qabarıq olan səkkizguşəli ulduz formalı medalın ön tərəfində iki dairə yerləşdirilmişdir.

Acianthera miqueliana (lat. Acianthera miqueliana) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin acianthera cinsinə aid bitki növü.

Ageratina miquihuana (lat. Ageratina miquihuana) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.

Anadrom miqrasiya — dənizdən çaya getmək. == Ədəbiyyat == R. Ə. Əliyeva, Q. T. Mustafayev, S. R. Hacıyeva. "Ekologiyanın əsasları" (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı, "Bakı Universiteti" nəşriyyatı, 2006, s. 478 – 528.

Artma miqdarı(artım, en. increment ~ ru. приращение, прибавляемая величина ~ tr. artım, artma miktarı) – ədədin müəyyən kəmiyyət qədər böyüdülməsi; həmçinin belə ədədin artırıldığı kəmiyyət. Məsələn, 10-u ardıcıl olaraq hər addımda 2 vahid artırsaq, onda belə bir ədədlər ardıcıllığı alarıq: 12, 14, 16, 18 və s. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Atomların biogen miqrasiyası qanunu– Yer səthində və bütövlükdə biosferdə kimyəvi elementlərin miqrasiyası bilavasitə canlı maddə və orqanizmlərin iştirakı ilə baş verir. == Ümumi məlumat == Geoloji keçmişdə, milyon illər bundan əvvəl də, müasir dövr şəraitində də atomların biogen miqrasiyası belə baş vermişdir. Canlı maddə ya biokimyəvi proseslərdə bilavasitə iştirak edir ya da oksigen, karbon qazı, hidrogen, azot, fosfor və digər maddələrin zənginləşdirilmiş mühit əmələ gətirir. Bu qanunun mühüm nəzəri və təcrübi əhəmiyyəti vardır. Biogen faktorların təsirini nəzərə almadan geosferdə baş verən kimyəvi prosesləri öyrənmək mümkün deyildir. Müasir dövrdə insanlar biosferə təsir edərək, onun fiziki və kimyəvi tərkibini, əsrlərlə atomların biogen miqrasiyasının balanslaşdırılmış şəraitini dəyişdirirlər. Bu da gələcəkdə çox zərərli, qlobal, idarə olunmayan dəyişikliklər əmələ gətirə bilər.Səhralaşma, torpağın deqradasiyası, minlərlə növ orqanizmlərin məhv olması və s. yə səbəb ola bilər. == Qanunun əhəmiyyəti == Bu qanunun köməyilə şüurlu və aktiv surətdə belə zərərli dəyişikliklərin aradan qaldırılması və “mülayim” ekoloji üsullardan istifadə etməklə biogeokimyəvi proseslərə rəhbərlik etmək mümkündür. Bundan başqa ekologiyanın qanunlarına eyni zamanda B.Kommonerin “qanun – aforizmlər”i də daxil edilir ki, onlarda da ekologiyanın bir çox qanunauyğunluqları öz əksini tapmışdır: Hər şey bir-biri ilə əlaqədardır.

Avropa miqrant böhranı və ya Avropa qaçqın böhranı — Avropa İttifaqına qaçqınların və miqrantların Aralıq dənizini və ya cənubi-şərq Avropadan nəticəsində yaranmışdır. == Zəmin == == Mühacirlik == === Statistika === ==== AB-yə dəniz və quru yolu ilə gələnlər ==== ==== Miqrant marşrutları ==== Avqust 2015-də, Frontex Avropa İttifaqına daxil olmaq üçün qeyri-qanuni miqrantların istifadə etdiyi dəniz və quru marşrutları qeyd edib: Qərbi Afrika marşrutu Qərbi Aralıq marşrutu Mərkəzi Aralıq Dənizi marşrutu Apulia və Kalabriya marşrutu Albaniyadan Yunanıstana keçən dairəvi marşrut Qərbi Balkan marşrutu. Şərqi Aralıq marşrutu Şərqi Avropa sərhədləri marşrutuBundan əlavə, Sentyabr 2015-ci ildə Arktika marşrutu yaranmışdır. ===== Macarıstan ===== 17 iyun 2015-ci ildə olan gərginlik Macarıstan öz səhədini bağlaması ilə qaçqınların şimala olan yolda digər marşrut tapmaq üçün Xorvatiya və Sloveniyaya üz tutmağa məcbur olması ilə artıb. == Reaksiya == == Sağlamlıq təlimatı == == Siyasi müzakirələr == === Avropa Birliyi === 19 aprel 2015-ci ildə İtaliyanın Baş naziri Matteo Renzinin reaksiyası Avropa miqrant böhranına belə idi: ”Əgər 40 min insan məsələsində razılığa gələ bilmirsinizsə, özünüzü avropalı kimi təqdim etməyə haqqınız yoxdur. Əgər sizin Avropa idealınız budursa, özünüzə saxlayın. Ya həmrəylik olmalı, ya da vaxtımızı boş yerə almayın”.

Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti — Azərbaycanda miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə yaradılan dövlət orqanıdır. Dövlət Miqrasiya Xidmətinin rəisi 24 aprel 2018-ci ildən Vüsal Hüseynovdur. == Tarixi == Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə və Azərbaycan Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 7-ci bəndini rəhbər tutaraq Dövlət Miqrasiya Xidməti yaradıldı. == Vəzifələri == Azərbaycan Prezidentinin 20 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilən Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti haqqında Əsasnamənin III. maddəsində Dövlət Miqrasiya Xidmətinin vəzifələri göstərilib.

Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti — Azərbaycanda miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə yaradılan dövlət orqanıdır. Dövlət Miqrasiya Xidmətinin rəisi 24 aprel 2018-ci ildən Vüsal Hüseynovdur. == Tarixi == Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə və Azərbaycan Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 7-ci bəndini rəhbər tutaraq Dövlət Miqrasiya Xidməti yaradıldı. == Vəzifələri == Azərbaycan Prezidentinin 20 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilən Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti haqqında Əsasnamənin III. maddəsində Dövlət Miqrasiya Xidmətinin vəzifələri göstərilib.

Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti — Azərbaycanda miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə yaradılan dövlət orqanıdır. Dövlət Miqrasiya Xidmətinin rəisi 24 aprel 2018-ci ildən Vüsal Hüseynovdur. == Tarixi == Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə və Azərbaycan Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 7-ci bəndini rəhbər tutaraq Dövlət Miqrasiya Xidməti yaradıldı. == Vəzifələri == Azərbaycan Prezidentinin 20 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilən Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti haqqında Əsasnamənin III. maddəsində Dövlət Miqrasiya Xidmətinin vəzifələri göstərilib.

Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti — Azərbaycanda miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə yaradılan dövlət orqanıdır. Dövlət Miqrasiya Xidmətinin rəisi 24 aprel 2018-ci ildən Vüsal Hüseynovdur. == Tarixi == Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə miqrasiya sahəsində dövlət siyasətinin aparılması, idarəetmə sisteminin, miqrasiya proseslərinin tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması, bu sahədə müvafiq dövlət orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə və Azərbaycan Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 7-ci bəndini rəhbər tutaraq Dövlət Miqrasiya Xidməti yaradıldı. == Vəzifələri == Azərbaycan Prezidentinin 20 mart 2007-ci il tarixli 560 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilən Azərbaycanın Dövlət Miqrasiya Xidməti haqqında Əsasnamənin III. maddəsində Dövlət Miqrasiya Xidmətinin vəzifələri göstərilib.

== Baş miqyas == Baş miqyas-coğrafiya xəritələrində sıfır təhrifli xətt və nöqtələrin miqyasına deyilir. Xəritənin qalan hissələrində miqyaslar xüsusi miqyas adlanır. Dünya və yarımkürələr xəritəsində baş miqyas ekvator xəttinin miqyasıdır.

Beynəlxalq Miqrantlar Günü (ing. International Migrants Day) — 18 dekabr 1990-cı ildə Baş Assambleya Bütün fəhlə mühacirlərin və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsi haqqında beynəlxalq Konvensiyanı qəbul etdi.Hər il dekabrın 18-də Birləşmiş Millətlər Təşkilatı BMT ilə əlaqəli Beynəlxalq Miqrasiya Agentliyi vasitəsilə təxminən 272 milyon miqrant, o cümlədən 41 milyondan çox məcburi köçkün və qarşılaşdıqları problemləri qeyd etmək üçün beynəlxalq miqrant günündən istifadə edir.Bu qlobal tədbir Beynəlxalq Miqrasiya Agentliyinin 500-ə yaxın ölkə nümayəndəliyi və bölmələri, beynəlxalq və milli tərəfdaşlarının təşkil etdiyi tədbirlərin dəstəyi ilə miqrasiya, sosial birlik, ləyaqət, istismar, miqrasiyanın müdafiəsi kimi mövzuların geniş spektrini nəzərdən keçirir, bu prinsip əsasında humanist və nizamlı miqrasiyanın miqrantlara və cəmiyyətə fayda gətirməsini nəzərdə tutur. == Günün səbəbləri == 1997-ci ildə Filipinlilər və digər Asiya miqrant təşkilatları dekabrın 18-ni miqrantlarla Beynəlxalq Həmrəylik Günü kimi qeyd etməyə və təbliğ etməyə başladılar. Bu tarix ona görə seçilib ki, BMT-nin Bütün fəhlə mühacirlərin və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsi haqqında beynəlxalq Konvensiyası məhz 18 dekabr 1990-cı ildə qəbul edilib. Bu təşəbbüsə əsaslanaraq, 18 dekabr tarixində Miqrant Hüquqları Beynəlxalq Təşkilatı və Beynəlxalq Miqrant Hüquqları Konvensiyasının təsdiqinə dair Qlobal Kampaniyanın və bir çox digər təşkilatın dəstəyi ilə 1999-cu ilin sonlarında BMT-nin rəsmi bir Beynəlxalq Miqrantın təyin olunması üçün onlayn təşviqat başladı və bu kampaniya 4 dekabr 2000-ci ildə yekun olaraq elan edilib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Beynəlxalq Miqrantlar Günü elan etməsi miqrantların müdafiəsi ilə məşğul olanların hamısını birləşdirmək üçün vacib bir addımdır. BMT bütün BMT-yə üzv dövlətlərə, hökumətlərarası və qeyri-hökumət təşkilatlarına insan hüquqları və miqrantların əsas azadlıqları haqqında məlumatların yayılması, təcrübə mübadiləsi edərək miqrantların müdafiəsinin təmin edilməsi üzrə tədbirlərin görülməsi yolu ilə bu günü qeyd etməyi təklif edib. Miqrantların beynəlxalq günü milyonlarla miqrantların onları qəbul edən ölkələrin və onların mənşə ölkələrinin iqtisadiyyatına verdikləri töhfəni tanımaq imkanı kimi qiymətləndirilir.

Beynəlxalq Miqrasiya Siyasətinin İnkişafı Mərkəzi dünyanın 90-dan çox ölkəsində fəaliyyət göstərən beynəlxalq təşkilatdır. 1993-cü ildə Avstriya və İsveçrə tərəfindən yaradılmış və o vaxtdan bəri 19 üzv dövlətə qədər artmışdır. BMSIM miqrasiya ilə bağlı məsələlər üzrə tədqiqatlar, layihələr və fəaliyyətlər həyata keçirmək və dövlətlərin dövlət qurumlarına, habelə xarici hökumət və hökumətlərarası qurumlara siyasət tövsiyələri vermək üçün yaradılmışdır. BMSIM həmçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatında müşahidəçi statusuna malikdir. BMSIM qlobal əməliyyatlara malik olsa da, o, ilk növbədə Avropa bölgəsinə yönəlib və baş ofisi Vyanada, Avstriyada yerləşir. Beynəlxalq Miqrasiya Siyasətinin İnkişafı Mərkəzi hazırda 19 Üzv Dövlətdən, təxminən 470 əməkdaşdan, Brüsseldəki missiyadan, Ankara və Maltadakı regional ofislərdən, həmçinin Afrika, Mərkəzi Asiya, Yaxın Şərq və Cənubi Asiyadakı Layihə ofislərindən ibarətdir. == Məqsədləri == Beynəlxalq Miqrasiya Siyasətinin İnkişafı Mərkəzi miqrasiya ilə bağlı sahələrdə siyasətin işlənib hazırlanmasında, habelə miqrasiya məsələləri ilə bağlı nou-hauların ötürülməsi üçün təlimlərin təşkilində və s. işlərdə hökumətlər, digər beynəlxalq təşkilatlar, tədqiqat institutları və vətəndaş cəmiyyətinin üzvləri ilə əməkdaşlıq edir. Beynəlxalq Miqrasiya Siyasətinin İnkişafı Mərkəzinin məqsədi innovativ, hərtərəfli və davamlı miqrasiya siyasətini təşviq etmək və hökumətlər və təşkilatlar üçün xidmət mübadiləsi mexanizmi kimi fəaliyyət göstərməkdir. Beynəlxalq Miqrasiya Siyasətinin İnkişafı Mərkəzi nəzəriyyə ilə praktika arasındakı boşluğu aradan qaldırmaqda böyük təcrübəyə malikdir.

Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı (IOM) hökumətlərə və miqrantlara miqrasiya ilə bağlı xidmətlər və məsləhətlər verən Birləşmiş Millətlər Təşkilatıdır. , o cümlədən məcburi köçkünlər, qaçqınlar və işçi miqrantlar. BMqT 1951-ci ildə Avropa Miqrasiya üzrə Hökumətlərarası Komitə (ICEM) kimi İkinci Dünya Müharibəsi zamanı məcburi köçkün insanların məskunlaşmasına kömək etmək məqsədilə yaradılmışdır. 2016-cı ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatına çevrildi.Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı BMT-nin miqrasiya sahəsində fəaliyyət göstərən əsas agentliyidir. BMqT hökumətlərə və miqrantlara xidmətlər və məsləhətlər verməklə humanist və nizamlı miqrasiyanı təşviq edir. BMqT miqrasiya idarəçiliyinin dörd geniş sahəsində işləyir: miqrasiya və inkişaf, miqrasiyanın asanlaşdırılması, miqrasiyanın tənzimlənməsi və məcburi miqrasiyanın həlli. == Tarix == BMqT 1951-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Qərbi Avropanın xaos və yerdəyişməsi nəticəsində yaranıb. O, ilk olaraq Avropadan Miqrantların Hərəkatı üzrə Müvəqqəti Hökumətlərarası Komitə (PICMME) kimi tanınırdı. Müharibə nəticəsində kökündən qovulmuş təxmini 11 milyon insan üçün köçürülmə ölkələrini müəyyən etməkdə Avropa hökumətlərinə kömək etmək səlahiyyəti olan BMqT 1950-ci illərdə bir milyona yaxın miqrant üçün nəqliyyat təşkil etdi. Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının Konstitusiyası 1953-cü il oktyabrın 19-da Venesiyada Avropa Miqrasiya üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin Konstitusiyası kimi bağlanmışdır.

Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı (IOM) hökumətlərə və miqrantlara miqrasiya ilə bağlı xidmətlər və məsləhətlər verən Birləşmiş Millətlər Təşkilatıdır. , o cümlədən məcburi köçkünlər, qaçqınlar və işçi miqrantlar. BMqT 1951-ci ildə Avropa Miqrasiya üzrə Hökumətlərarası Komitə (ICEM) kimi İkinci Dünya Müharibəsi zamanı məcburi köçkün insanların məskunlaşmasına kömək etmək məqsədilə yaradılmışdır. 2016-cı ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatına çevrildi.Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı BMT-nin miqrasiya sahəsində fəaliyyət göstərən əsas agentliyidir. BMqT hökumətlərə və miqrantlara xidmətlər və məsləhətlər verməklə humanist və nizamlı miqrasiyanı təşviq edir. BMqT miqrasiya idarəçiliyinin dörd geniş sahəsində işləyir: miqrasiya və inkişaf, miqrasiyanın asanlaşdırılması, miqrasiyanın tənzimlənməsi və məcburi miqrasiyanın həlli. == Tarix == BMqT 1951-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Qərbi Avropanın xaos və yerdəyişməsi nəticəsində yaranıb. O, ilk olaraq Avropadan Miqrantların Hərəkatı üzrə Müvəqqəti Hökumətlərarası Komitə (PICMME) kimi tanınırdı. Müharibə nəticəsində kökündən qovulmuş təxmini 11 milyon insan üçün köçürülmə ölkələrini müəyyən etməkdə Avropa hökumətlərinə kömək etmək səlahiyyəti olan BMqT 1950-ci illərdə bir milyona yaxın miqrant üçün nəqliyyat təşkil etdi. Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının Konstitusiyası 1953-cü il oktyabrın 19-da Venesiyada Avropa Miqrasiya üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin Konstitusiyası kimi bağlanmışdır.

== Tarixi == Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı (IOM) (BMqT) Azərbaycanda mövcudluğu 1996-cı ilin yanvar ayında BMqT-nin Bakı ofisinin yaradılması ilə başlayır. 2006-cı ilin avqustunda Mingəçevirdə BMqT-nin ölkədəki sub-ofisi açılıb. Naxçıvan Muxtar Respublikasında şöbə 1998-2011-ci illərdə fəaliyyət göstərmişdir. 8 dekabr 1999-cu ildə miqrasiya məsələlərinin həllində BMqT ilə Azərbaycan Respublikası arasında dostluq əməkdaşlığının daha da inkişaf etdirilməsi üçün hüquqi bazanı müəyyən edən Saziş imzalanmışdır. Saziş Azərbaycan Respublikasının Milli Assambleyası tərəfindən 8 fevral 2000-ci ildə ratifikasiya edildikdən sonra BMqT Şurası Cenevrədə keçirilən 81-ci Sessiyasında Azərbaycanın 7 iyun 2001-ci ildə BMqT-nin Üzv Dövləti kimi qəbul edilməsinə razılıq verdi. == Fəaliyyəti == 1996-cı ilin yanvarında Bakı ofisinin açılışından sonra BMqT miqrasiyanın operativ problemlərinin həllində Azərbaycan hökumətinə yardım etmək, miqrasiya məsələlərini daha yaxşı başa düşmək, sosial və iqtisadi inkişafı təşviq etmək, miqrasiya problemlərinin həllində kömək etmək missiyasına uyğun olaraq müxtəlif layihələr həyata keçirir. və miqrantların insan ləyaqətini və rifahını müdafiə etmək. Daha konkret desək, hökumətə texniki yardım göstərməklə BMqT-nin Azərbaycanda müdaxilə sahələri: Qanunvericiliyin inkişafı və tənzimlənməsi Sərhəd İdarəetmə; Qeyri-qanuni miqrasiyanın, xüsusilə insan qaçaqmalçılığı və insan alverinin qarşısının alınması; Miqrasiya dialoqunun asanlaşdırılması; İcma inkişafı və mikro kreditlər; “Çəhəriz” adlanan yeraltı su sistemlərinin bərpası yolu ilə suyun verilməsi; Hərəkət yardımı; Yardımlı qayıdış və reinteqrasiya; == İstinadlar == https://azerbaijan.iom.int/about.

Beynəlxalq miqrasiya — insanlar dövlət sərhədlərindən keçərək və qonaq ölkədə qısa müddət ərzində ev sahibi kimi qaldığı təqdirdə baş verir. Miqrasiya bir çox səbəb üzündən baş verir. Bir çox insanlar öz ölkələrini bir digər ölkədə daha geniş iqtisadi imkanlar axtarmaq məqsədilə tərk edirlər. Digərləri ailə üzvləri ilə birgə öz ölkələrindəki siyasi duruma və ya bir başqa səbəbdən miqrasiya edirlər. Təhsil beynəlxalq miqrasiyada bir ayrı səbəblərdən biridir ki, bu halda tələbə xaricdə təhsilini davam etdirir. Beynəlxalq miqrasiyanı bir neçə müxtəlif potensial sistemlər üzrə kateqoriyalaşdırmaq mümkündür ki, bu sistemlərdən biri onları 9 fərqli qruplara bölür; müvəqqəti əmək miqrantları, qeyri-qanuni, qanuni və ya sənədləşdirilməmiş miqrantlar, yüksək ixtisaslı və biznes mühacirləri, qaçqınlar, sığınacaq axtaranlar, məcburi köç, ailə üzvləri, geri qayıdan mühacirlər və uzun müddətli aşağı ixtisaslı miqrantlar. Bu miqrantlarda həmçinin iki böyük qrupa bölünmüş, daimi və müəqqəti. Daimi miqrantlar yeni köç etdikləri ölkədə daimi yaşayış hüququ qazanmaq istəyir və mümkün olduğu təqdirdə ölkənin vətəndaşlığını qazanmaq niyyətində olurlar. Müvəqqəti miqrantlar isə yalnız müvəqqəti müddətdə qalmaq niyyətindədirlər ki, bu böyük ehtimal müqavilə bağladıqları işin, xüsusi təhsil proqramının və ya müəyyən bir iş mövsümünün sonuna qədər davam edə bilər. Hər iki növ miqrantların, olduqları ölkə və aid olduqları ölkə toplumlarının iqtisadiyyatına xüsusi təsirləri mövcuddur.Bənzər bir şəkildə, bu miqrantları ölkəsinə qəbul edən ölkələr çox vaxt bu miqrantları dörd fərqli qrupa bölürlər: ənənəvi qəsəbə ölkələri, İkinci dünya müharibəsindən sonra əmək miqrasiyasına həvəsli olan bəzi Avropa ölkələri, miqrant nüfuzunun önəmli bir hissəsini keçmiş koloniyalardan əldə edən Avropa ölkələri və keçmişdə miqrant nöqtələri olan lakin son zamanlarda immiqrant yerləri olaraq ortaya çıxan ölkələr.