Pirə Məhəmməd xan Ustaclı
Pirə Məhəmməd xan Ustaclı (?-1581) — qızılbaş sərkərdəsi, Ərdəbil hakimi.
Pirə Məhəmməd bəy şahın oğlu İmamqulu mirzənin lələsi idi.
Xalxal vilayətinin Tarum mahalı Səfəvilər dövlətinin ilk illərində ustaclılar tərəfindən məskunlaşdırılmışdı. Sonralar bu mahalı Ustaclı elinin nümayəndələri tərəfindən idarə olunurdu. İskəndər bəy Münşi yazır: "Tarum, Xalxal və bəzi [digər] mahallar Pirə Məhəmməd xana tapşırıldı".
Pirə Məhəmməd bəy I Şah Təhmasibin fərmanı ilə 1571-ci ildə Gilan əyalətinin Biyəpiş vilayətinin hakimi təyin olunmuşdu. İskəndər bəy Münşi yazır:
"Əzəmətli əmirlər [isə belə özbaşına hərəkətə yol verdiklərinə görə] ittiham edildilər. Allahqulu sultan Gilan əyalətindən kənar olundu, o vilayətin var-yoxu cavan şahzadə İmamqulu mirzənin lələsi Pirə Məhəmməd xan Ustaclıya verildi".
II Şah İsmayıl ilk növbədə yerinə keçə biləcək şahzadələri məhv etməyi qərara aldı. O, bu məqsədlə Mustafa mirzəni «himayə etməyi» adlı-sanlı ustaclı əmirlərindən olan Pirə Məhəmməd xana tapşırdı.
Kiçik Pirəkəşkül
Kiçik Pirəkəşkül (yaxud Kiçik Pir-Kəşkül; sonrakı adları Nasoslu (rus. Насосный), Hacı Zeynalabdin) — Azərbaycanda Abşeron yarımadasında hal-hazırkı Sumqayıt inzibati ərazi vahidliyinin Hacı Zeynalabdin qəsəbəsi ərazisində mövcud olmuş kiçik kənd.
== Tarixi ==
Kiçik Pirəkəşkül kəndi Sumqayıt inzibati ərazi vahidliyinin Hacı Zeynalabdin qəsəbəsi ərazisində «Təkə qumu» deyilən yerdə maldarlıqla məşğul olan kiçik yaşayış məntəqəsi kimi mövcud olub. 1907-ci ildə Zaqafqaziya dəmir yolunun salınması ilə əlaqədar olaraq Kiçik Pirəkəşkül kəndinin yaxınlığında dəmiryol stansiyası tikilmişdir. Şollar su kəmərinin çəkilişi ilə bağlı olaraq kənd ərazisində sonralar Nasoslu (rus. Насосный) adlanacaq qəsəbə inkişaf etmişdir.
Kəndi Abşeron yarımadasında Sumqayıtçaya yaxın ərazidə yerləşən Pirəkəşkül kəndindən gələn əhalinin qurduğu hesab olunur. Kiçik Pirəkəşkül kəndi öz adını həmin kəndin adından götürüb. Toponimin tərkibindəki ikinci komponent hind qozundan düzəldilmiş və dərvişlərin gəzdirdiyi nəzir qabının adından - "kəşkül" sözündəndir. Keçmişdə pirlərin üstündən kəşkül asarmışlar.
Kiçik Pirəli
Kiçik Pirəli və ya Kiçik Pirəlli — Azərbaycan Respublikasının Qəbələ rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
== Coğrafi məlumatlar ==
Kiçik Pirəlli kəndi mərkəzdən 9 km. cənub-qərbdə Qəbələ-Ağdaş şose yolunun kənarında Topalançayın sahilində (Türyan çayın qolu) Alazan –Həftəran vadisində yerləşir.
Toponimikada yazılıb ki, Pirəli adında şəxsin adıyla bağlıdır, əslində tarixi adı Pirəlilidir. Söz təhrifə uğrayaraq indiki halına düşüb.
Sosial məsələlər öz həllini tapıb. Mavi yanacaqdan istifadə olunur, işıqları daimidir.
Fındıq bağlarından, taxıldan gəlir götürürlər. 700 başdan çox iri buynuzlu mal-qara və 800 başa yaxın qoyun-keçi saxlayan kənd əhali təsərrüfatlarını artıraraq yaxşı yaşayış qurublar.
== Toponimikası ==
Kiçik Pirəlli oyk, mür.
Kiçik Pirəli bələdiyyəsi
Qəbələ bələdiyyələri — Qəbələ rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
== Tarixi ==
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub.
== Siyahı ==
== Mənbə ==
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Kiçik Pirəlli
Kiçik Pirəli və ya Kiçik Pirəlli — Azərbaycan Respublikasının Qəbələ rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
== Coğrafi məlumatlar ==
Kiçik Pirəlli kəndi mərkəzdən 9 km. cənub-qərbdə Qəbələ-Ağdaş şose yolunun kənarında Topalançayın sahilində (Türyan çayın qolu) Alazan –Həftəran vadisində yerləşir.
Toponimikada yazılıb ki, Pirəli adında şəxsin adıyla bağlıdır, əslində tarixi adı Pirəlilidir. Söz təhrifə uğrayaraq indiki halına düşüb.
Sosial məsələlər öz həllini tapıb. Mavi yanacaqdan istifadə olunur, işıqları daimidir.
Fındıq bağlarından, taxıldan gəlir götürürlər. 700 başdan çox iri buynuzlu mal-qara və 800 başa yaxın qoyun-keçi saxlayan kənd əhali təsərrüfatlarını artıraraq yaxşı yaşayış qurublar.
== Toponimikası ==
Kiçik Pirəlli oyk, mür.
Məlik Namazəli bəy Pirəhmədli-Dizaği
Məlik Namazəli bəy Şəmil bəy oğlu Pirəhmədli (1735) — Qarabağ bəylərindən biri, Xırdapara-Dizaq mahalının naibi, məlik.
Məlik Namazəli bəy Şəmil bəy oğlu 1735-ci ildə Qarabağın Dizaq nahiyəsinin Pirəhmədli kəndində dünyaya göz açmışdı. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Xanlığın ictimai-siyasi yaşamında fəal iştirak etmişdi. İbrahimxəlil xan Sarıcalı-Cavanşir onu yeni yaranmış Xırdapara-Dizaq mahalına naib, məlik təyin etmişdi. Savaş zamanı mahalın piyada tüfəngçilərinə başçılıq edirdi. Onun törəmələri Məliknamazəliyev soyadını daşıyırlar.
Məlik Namazəli bəyin Rəhim bəy adlı oğlu vardı.
M.İ. Əmrahov, Ə. Çingizoğlu, H.İ.Həsənov. Qarabağ xanlığı.
Pirəbbə
Pirəbbə — Azərbaycan Respublikasının Neftçala rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Xəlil Rza Ulutürk — azərbaycanlı şair, tənqidçi, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi.
Pirəbilqasım
Pirəbülqasım – Azərbaycan Respublikasının İsmayıllı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Pirəbülqasım kəndi rayon mərkəzindən 16 km şərqdə yerləşir. ”Bədo” istirahət yerinin yaxınlığında, Bakı – İsmayıllı şossesindən 3 km cənubdadır.
Pirəbülqasım kəndində aşağıdakı tayfa tipli əqrabalar olmuşdur. İndi də onların qarışıq da olsa nümayəndələri var. Abdullu (bir kökdən başlayıb), Kərimli, Qədirli, Cabarli, Mollacəbili, Məhərrəmli (Qubadan gəlmədi), Mahmudlu (bir kökdəndirlər Eyvazli Dağistandan gəlmə), Mməmmədli (Qubadan gəlmədir), Əbilli (bir-birinə yaxındırlar), Seyidli
Zahir Müslimov
Ağasən Bədəlzadə
Xəlil İsgəndərov
Ərəstun Mahmudov – Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
Əhalisi 161 nəfərdir ki onunda 73 nəfəri kişi, 88 nəfəri qadındır. Pirəbülqasım piri – qabarıq heksoqonal günbəz – 1655-1656-cı illərdə usta Hacıbaba tərəfindən inşa edilmişdir. Bundan əlavə, Pirəsürə (Yeddibulaq) piri, Şamqərib piri, Əncirli pir, Sofu baba piri, qədim Kəlovdan kəndinin qalıqları, Şeyitlər adlanan tiflan bulağı yaxınlığındakı qəbirlər, daş bulaqlar və sair abidələr vardır.
Mənbə kimi Sadıqov Sadıq Mustafa oğlunun şəxsi əlyazmasından istifadə olunub.
Pirəbülqasım
Pirəbülqasım – Azərbaycan Respublikasının İsmayıllı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Pirəbülqasım kəndi rayon mərkəzindən 16 km şərqdə yerləşir. ”Bədo” istirahət yerinin yaxınlığında, Bakı – İsmayıllı şossesindən 3 km cənubdadır.
Pirəbülqasım kəndində aşağıdakı tayfa tipli əqrabalar olmuşdur. İndi də onların qarışıq da olsa nümayəndələri var. Abdullu (bir kökdən başlayıb), Kərimli, Qədirli, Cabarli, Mollacəbili, Məhərrəmli (Qubadan gəlmədi), Mahmudlu (bir kökdəndirlər Eyvazli Dağistandan gəlmə), Mməmmədli (Qubadan gəlmədir), Əbilli (bir-birinə yaxındırlar), Seyidli
Zahir Müslimov
Ağasən Bədəlzadə
Xəlil İsgəndərov
Ərəstun Mahmudov – Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
Əhalisi 161 nəfərdir ki onunda 73 nəfəri kişi, 88 nəfəri qadındır. Pirəbülqasım piri – qabarıq heksoqonal günbəz – 1655-1656-cı illərdə usta Hacıbaba tərəfindən inşa edilmişdir. Bundan əlavə, Pirəsürə (Yeddibulaq) piri, Şamqərib piri, Əncirli pir, Sofu baba piri, qədim Kəlovdan kəndinin qalıqları, Şeyitlər adlanan tiflan bulağı yaxınlığındakı qəbirlər, daş bulaqlar və sair abidələr vardır.
Mənbə kimi Sadıqov Sadıq Mustafa oğlunun şəxsi əlyazmasından istifadə olunub.
Pirəbədil
Pirəbədil — Azərbaycan Respublikasının Şabran rayonunun inzibati-ərazi vahidində kənd.
1 yanvar 1914-cü il tarixinə olan məlumata əsasən kənddə əsasən etnik tatarlardan (azərbaycanlılardan) ibarət hər iki cinsdən toplam 507 nəfər yaşayırdı.
13-22 aprel 2009-cu il Ümumazərbaycan əhali siyahıyaalınmasına əsasən Pirəbədil kənd iznibati ərazi dairəsində 887 nəfər yaşayır.
Kəndin əhalisi 834 nəfər təşkil edir. Kəndin keçmiş sakinləri tatlar olmuşlar. Şamaxı şəhərində baş vermiş dağıdıcı zəlzələdən sonra bura azərbaycanlılar köçməyə başlamışdır. Xruşovun perspektivsiz kəndləri daha böyük kəndlərə köçürmə siyasətindən sonrs isə kəndə Əhmədbulağı kəndinin əhalisi köçürülmüşdir. Dindarları müsəlman-sünnülərdir.
Ayna Sultanova - Azərbaycanlı qadın kommunist siyasi xadimi, Qəzənfər Musabəyovun bacısı
Qəzənfər Musabəyov - SSRİ, ZSFSR və Azərbaycan SSR-də yüksək dövlət vəzifələri tutmuş dövlət xadimi.
Sündüz Babayeva - Dəvəçi (indiki Şabran) Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı (1995-2007).
Pirəbədil Tarix Muzeyi
Pirəbədil Tarix Muzeyi — Şabran rayonu Pirəbədil kəndində muzey.
Pirəbədil Tarix Muzeyi 1968-ci ildə Qəzənfər Musabəyovun ev muzeyi adı ilə Şabran rayonu Pirəbədil kəndində açılmışdır. Muzey Qəzənfər Musabəyovun atası Mahmudağa bəyə məxsus olan malikanədə yerləşir. Muzey Musabəyovun 80 illik yubleyi münasibətilə açılan aşılaraq binanın iki otağında yerləşdirilmişdir.1988-ci ildə Musabəyovun 100 illik yubleyi münasibətilə bina tamamilə təmin olunmuş bütünlüklə muzeyin istifadəsinə verilmişdir. 2013-cü ildən muzeyin adı dəyişdirilərək ″ Pirəbədil Tarix Muzeyi″ adı verilmişdir.
Malikanə 1862-ci ildə bişmiş kərpicdən tikilmiş 2 mərtəbə 14 otaqdan, eyvan və aynabənddən ibarətdir. Musabəyovun 80 illik yubleyi münasibətilə açılan muzey binanın iki otaqında yerləşdirilmişdir. 1988-ci ildə Musabəyovun 100 illik yubleyi münasibətilə bina tamamilə təmir olunmuş bütünlüklə muzeyin istifadəsinə verilmişdir. 2013-cü ildən muzeyin adı dəyişdirilərək Pirəbədil Tarix Muzeyi adı ilə adlandırılmışdır.
Muzey hal-hazırda müstəqil muzey kimi fəaliyyət göstərir.
Pirəbədil bələdiyyəsi
Şabran bələdiyyələri — Şabran rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis edilib.
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Pirəhmədli (Füzuli)
Pirəhmədli – Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Pirəhmədli kəndi öz adını məşhur türkman əmiri Pir Əhməddən alıb. Kənd Səfəvilər dövləti dönəmində Qarabağ əyalətinin Dizaq nahiyəsinə aid idi. Qarabağ xanlığına bağlı Xırdapara-Dizaq mahalının başkəndi bir sürə Pirəhmədli şenliyi olub. XVIII yüzildə mahalın naibi bu kənddə əyləşirdi. Sonralar bu kəndə "Xanlıq Pirəhmədli" deyildi.
1727-ci ilə aid Osmanlı qaynağında Pirəhmədli kəndindən bəhs olunur. Həmin bilgini yazımıza köçürürük.
Dizaq nahiyəsinə tabe olan Pirəhmədli kəndi
Kənd Əriş (Arış) kəndinin yaxınlığında yerləşir.
Kəndin gəliri 9.600 ağça idi.
Pirəhmədli (Kəleybər)
Pirəhmədli (fars. پيراحمدلو) - İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Kəleybər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 95 nəfər yaşayır (21 ailə).
Pirəhmədli (Tuzxurmatu)
Pirəhmədli — İraqın Səlahəddin mühafazasının Tuzxurmatu qəzasında kənd. Kəndin əhalisini qədim Bayat boyudan törəmiş etnik türkmanlar təşkil edir.
Pirəköcə
Pirəköcə — Azərbaycan Respublikasının Kürdəmir rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Pirəköcə kəndi Kürdəmir rayonunun eyniadlı bələdiyyəsinin tərkibində, Kür çayının sağ sahilində, Şirvan düzündə yerləşir. Rayon mərkəzindən 50 km, Sabirabad rayonunun mərkəzindən 23 km, Bakı şəhərindən isə 239 km uzaqlıqdadır. Sabirabadın Muradbəyli kəndi ilə Kür çayı, Kürdəmirin Axtaçı və Qocalı kəndləri ilə isə quru vasitəsilə qonşudur. Qədim zamanlarda Kür çayı vasitəsilə Pirəköcədən Tiflis, Qazax şəhərlərinə getmək olardı. Lakin XX əsrin ortalarından başlayaraq çay üzərində Mingəçevir, Şəmkir, Yenikənd və s. su-elektrik stansiyaları tikildiyindən hazırda həmin şəhərlərə getmək mümkün deyildir.
Kəndin adının etimologiyası orta əsrlərdə burada olan bir pirlə bağlıdır. Kür çayı daşarkən həmin piri məhv etmişdir. Hazırda pirin qalıqları belə qalmamışdır.
Pirəkəkə bələdiyyəsi
Ağdaş bələdiyyələri — Ağdaş rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub.
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Pirəkəşkül
Pirəkəşkül (əvvəlki adı: Çaylı) — Azərbaycan Respublikasının Abşeron rayonunun Pirəkəşkül kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı ilə Abşeron rayonunun faktiki mövcud olan Pirəkəşkul kəndi dəqiqləşdirmə qaydasında rayonun yaşayış məntəqələri siyahısına daxil edilmiş, bu kənd mərkəz olmaqla Pirəkəşkül kənd Soveti yaradılmışdır.
Kəndin ərazisi 5200 hektar, əhalisi isə 3085 nəfərdir.
Pirəkəşkül vaxtilə Abşeronun qədim kəndlərindən olub. Kənd uzun müddət Çaylı adını daşıyıb. Pirəkəşkül kəndinin adının mənşəyi çox qədimlərə gedib çıxır. Adın etimologiyası baradə fikirlər demək olar ki, haçalanmır. Əsas üzdə olan və qəbul edilən mülahizə ondan ibarətdir ki, yaşayış məntəqəsinin adı bu ərazidə mövcud olmuş pirin adı ilə bağlıdır. Toponimin tərkibindəki ikinci komponent hind qozundan düzəldilmiş və dərvişlərin gəzdirdiyi nəzir qabının adından — kəşkül sözündəndir. Keçmişdə pirlərin üstündən kəşkül asarmışlar.
Pirəkəşkül-Qobustan bələdiyyəsi
Abşeron bələdiyyələri — Abşeron rayonunda fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
Abşeron rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən 15 bələdiyyə var.
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis edilib.
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
