Qazax sözü azərbaycan dilində

Cəfərli — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Kənd 1999-cu ildə yaradılmışdır. Cəfərli kəndi Ağstafa çayının sahilində, Gəncə-Qazax düzənliyində yerləşir. Yaşayış məntəqəsi sarıxanlı tayfasının cəfərli tirəsinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Cəfərli oyk, sadə. Ağsu r-nunun Kəndoba i.ə.v.-də kənd. Şirvan düzündədir; Cəlilabad r-nunun Astanlı i.ə.v.-də kənd. Burovar silsiləsinin ətəyindədir. Yaşayış məntəqələri muğanlı tayfasının cəfərli tirəsinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır; İmişli r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Mil düzündədir.

Dəmirçilər (Dəmirçilər, Qazax) — Azərbaycanın Qazax rayonunda kənd. Dəmirçilər (Birinci Şıxlı, Qazax) — Azərbaycanın Qazax rayonunda kənd. 14 iyul 1998-ci ildə ləğv edilmişdir.

Gəncə-Qazax iqtisadi rayonu — Ağstafa, Daşkəsən, Gədəbəy, Goranboy, Göygöl, Qazax, Samux, Şəmkir, Tovuz inzibati rayonlarını, Gəncə və Naftalan kimi şəhərləri əhatə etməklə Azərbaycanın qərbində yerləşir. İqtisadi rayon şərqdən Aran iqtisadi rayonuyla, şimal-şərqdən Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonuyla, şimaldan Gürcüstanın Kaxeti diyarıyla, şimal-qərbdən Gürcüstanın Aşağı Kartli (Borçalı) diyarıyla, cənubdan Kəlbəcər-Laçın iqtisadi rayonuyla, Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalıyla, cənubdan və qərbdən Qərbi Azərbaycanın Tavuş bölgəsiylə qonşudur. Gəncə-Qazax iqtisadi rayonunun ən inkişaf etmiş və önəmli şəhəri Gəncədir. İqtisadi rayon əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyə malikdir. İqtisadi və sosial-mədəni potensialına görə, Gəncə-Qazax Abşeron iqtisadi rayonundan sonra respublikada ikinci yeri tutur. Onun ərazisinin ümumi sahəsi 12,48 min km² olmaqla ölkə ərazisinin 14,4 %-nə bərabərdir. Ərazisinin böyüklüyünə görə Aran iqtisadi rayonundan sonra 2-ci yeri tutur. Relyef xüsusiyyətlərinə qörə rayonun ərazisi 4 zonaya: maili düzənliklər, dağətəyi, orta dağlıq (dəniz səviyyəsindən 1000–2000 metr yüksəklikdə), yüksək dağlıq (dəniz səviyyəsindən 2000 m yüksəklikdə) zonalara ayrılır. Rayonun iqlim şəraiti də bu zonalara müvafiq olaraq müxtəlifdir. İqtisadi rayonun əlverişli təbii şəraiti və iqtisadi-coğrafi mövqeyi əhalinin məskunlaşmasında mühüm rol oynamışdır.

Qazax — Azərbaycanda şəhər, Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati mərkəzi. Qazax vaxtilə oymaq, sultanlıq, sonralar isə qəza mərkəzi olmuşdur. 1909-cu ildən şəhər statusu almış, hazırda isə rayon mərkəzidir. Ehtimallara görə Qazaxın əsası VIII əsrdə ərəb sərkərdəsi Mərvan ibn Məhəmməd tərəfindən qoyulmuşdur. Bu yer haqqında VII əsr hadisələri ilə əlaqədar "Kasak" (Kasaq) kimi ərəb tarixçisi əl-Kufi (IX əsr) də məlumat vermişdir. Toponim özündə qıpçaq mənşəli "qazax" etnik birliyinin adını əks etdirir. Lakin qıpçaqların bir hissəsi bu zonaya sonralar da gəlmişdir. XI–XII əsrlərdə gürcü çarlarının hərbi qüvvə kimi istifadə etmək məqsədilə Şimali Qafqazdan Şərqi Gürcüstana kütləvi surətdə qıpçaq ailələri köçürdükləri məlumdur. Təkcə 1118–1120-ci illərdə gürcü carı IV Qurucu David 45 minlik süvari ordusu olan 225 min qıpcağı Gürcüstanda yerləşdirmişdi. Türkdilli əhali sayca çoxluq təşkil etdiyi üçün Şərqi Gürcüstan XI–XIII əsr gürcü mənbələrində Didi Türkoba (Böyük Türk obası) adlanırdı.

Hüseynbəyli (əvvəlki adı: Əzizbəyli) — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Əvvəlki adı Əzizbəyli olmuş və 29 may 1996-cı ildən dəyişdirilərək Hüseynbəyli adlandırılmışdır. Əzizbəyli oyk, sadə. Qazax r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Ağstafa çayının sol sahilində, Gəncə-Qazax düzənliyindədir. Kənd Məşədi Əzizbəyovun şərəfinə adlandırılmışdır. 2009-cu ilin əhalinin siyahıyaalınmasında kəndə 1574 nəfər əhali yaşayır. Əhalinin 796 nəfəri kişilər, 778 nəfəri qadınlar təşkil edir. Abdulla bəy Divanbəyoğlu (1883–1936) — yazıçı, nasir, pedaqoq, 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Dövlət arxivinin müdiri, Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunun tarix və etnoqrafiya şöbəsinin müdiri, Milli ədəbiyyatda nəsrin əsasını qoyanlardan biridir. Məmmədova Əsmər Vəli qizi (1913–1988)- Sosialist əmək qəhrəmani, üç dəfə Lenin ordeni medali ilə təltif edilmişdir.

Bala Çaylı (əvvəlki adı: Kommuna) — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 12 iyun 2018-ci il tarixli, 1190-VQ saylı Qərarı ilə Qazax rayonunun Çaylı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Kommuna kəndi Bala Çaylı kəndi adlandırılmışdır. Gəncə-Qazax düzənliyindədir. Çaylı kəndin yaxınlığında yerləşir və Çaylı Kommuna da adlanır. Çaylı Kommuna Qazax rayonunun Çaylı inzibati ərazi vahidində kənd. Düzənlikdədir. Kənd XIX əsrin 30-cu illərində Qıraq Kəsəmən və başqa kəndlərdən köçüb gəlmiş ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Coğaz çayının sahilində yerləşən və Çaylı adlanan bu kəndin adına kollektivləşmə illərində rəmzi olaraq Kommuna (lat. "umumi" mənasında olan bu soz burada "icma" mənasında işlənmışdır) komponenti artırılmışdır. 2009-cu ilin əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 1089 nəfər əhali yaşayır.

Kosalar — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Kəndin tarixi haqqında dəqiq məlumat verən mənbə hələ ki yoxdur. Onun tarixi diqqətlə və elmi şəkildə araşdırılmamışdır. Bir neçə fərziyyələr mövcuddur. Kəndin yaşlı və ağsaqqlarının dediyinə görə bu kənd Kosa Əli və onun kiçik qardaşı Canəli tərəfindən salınıb. Ona görə bu kənd hazırda Kosalar, yəni Kosa Alılar, qonşu kiçik kənd isə Canallı (Yəni Canəlidən törəyənlər) adlanır. Hazırda bu iki kəndin evləri tamamilə birləşmişdir. Kənd Gəncə-Qazax düzənliyində yerləşir. Yaşayış məntəqəsi kəndin əsasını qoymuş kosalar nəslinin adını daşıyır. Kənd Qazax rayonundan 5 kilometr şimal-şərqdə, Qazax-Tiflis yolunun şərq tərəfində yerləşir.

Məmməd Qazax və ya Gülməmməd Gülməmmədov(1899, Qazax rayonu – 1970, Amasya) — Azərbaycan Cümhuriyyətinin zabiti, Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin polkovniki. Qarabağ və Zəngəzur döyüşlərində, Əsgəran döyüşündə, Aprel işğalından sonra işğala qarşı baş tutmuş Tərtər üsyanı və Qarabağ üsyanlarında iştirak edib. Türkiyə İstiqlaliyyət Müharibəsində iştirak edib. İllərlə Türkiyə Silahlı Qüvvələrində xidmət edib. Gülməmməd Gülməmmədov 1899-cu ildə Qazax mahalının Salahlı kəndində anadan olub. Salahlıda ibtidai məktəbi yaxşı qiymətlərlə başa vurduqdan sonra təhsilini Qoridəki Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasında davam etdirib. 1917-ci ildə təhsilini bitirib vətənə qayıdıb. 1918-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyəti elan olunduqdan sonra Azərbaycan ordusuna qoşulan ilk könüllülərdən olub. Hərbi xidmətə Gəncədə polkovnik Süleyman bəy Əfəndiyevin komandanlıq etdiyi hərbi hissədə başlayıb. Fevral İnqilabından sonra Zaqafqaziya Komissarlığının tələbi ilə Cənubi Qafqazı tərk edən rus hərbi hissələri silahlarını təhvil verməli idilər, lakin bir çox hallarda rus qoşun hissələri silahları təhvil vermək istəmirdilər.

Qarapapaq — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Qarapapaq kəndi düzənlik ərazidə yerləşir. Toponim azərbaycanlıların etnoqrafik qrupu olan qarapapaqların adı ilə bağlıdır. Ta qədimdən Cənubi Qafqazda, xüsusilə Kvemo Kartli və Göyçə gölü ətrafında yaşayan qarapapaqların böyük əksəriyyəti siyasi hadisələrlə əlaqədar XIX əsrin əvvəllərində Türkiyə və İrana köçmüşdülər. Rusiyada qalan qarapapaqlar Qazax tayfa birləşməsinin tərkibində və Naxçıvanda yaşamışlar. Qarapapaq oyk., sadə. Qazax r-nunun Ağköynək i.ə.v.-də kənd. Düzənlikdədir. Bu toponim azərbaycanların etnoqrafik qrupu olan qarapapaq larin adı ilə bağlıdır. Qarapapaqlar türk tayfalarından birinin adıdır.

Qazax rayonu — Azərbaycan Respublikasında rayon. Qazax — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati mərkəzi. Qazax sancağı — Osmanlı inzibatı ərazisi. Qazax sultanlığı — Azərbaycanda tarixən mövcud olmuş sultanlıq. Qazax xanlığı — 1465-1847-ci illər mövcud olmuş türk dövləti. Qazax bələdiyyəsi — Azərbaycan Respublikasının Qazax şəhərində bələdiyyə. Qazaxlar — Qazaxıstan Respublikasının titul və əsas xalqı. Qazax dili — Türk dilləri ailəsinə aid dillərdən biri. Qazax distansiyası — Rusiya İmperiyası dövründə mövcud olmuş inzibati-ərazi vahidi. Qazax qəzası — Çar Rusiyası və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə inzibati-ərazi vahidi.

Qazax — Azərbaycanda şəhər, Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati mərkəzi. Qazax vaxtilə oymaq, sultanlıq, sonralar isə qəza mərkəzi olmuşdur. 1909-cu ildən şəhər statusu almış, hazırda isə rayon mərkəzidir. Ehtimallara görə Qazaxın əsası VIII əsrdə ərəb sərkərdəsi Mərvan ibn Məhəmməd tərəfindən qoyulmuşdur. Bu yer haqqında VII əsr hadisələri ilə əlaqədar "Kasak" (Kasaq) kimi ərəb tarixçisi əl-Kufi (IX əsr) də məlumat vermişdir. Toponim özündə qıpçaq mənşəli "qazax" etnik birliyinin adını əks etdirir. Lakin qıpçaqların bir hissəsi bu zonaya sonralar da gəlmişdir. XI–XII əsrlərdə gürcü çarlarının hərbi qüvvə kimi istifadə etmək məqsədilə Şimali Qafqazdan Şərqi Gürcüstana kütləvi surətdə qıpçaq ailələri köçürdükləri məlumdur. Təkcə 1118–1120-ci illərdə gürcü carı IV Qurucu David 45 minlik süvari ordusu olan 225 min qıpcağı Gürcüstanda yerləşdirmişdi. Türkdilli əhali sayca çoxluq təşkil etdiyi üçün Şərqi Gürcüstan XI–XIII əsr gürcü mənbələrində Didi Türkoba (Böyük Türk obası) adlanırdı.

Qazax ardıcı (lat. Juniperus sabina) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinin ardıc cinsinə aid bitki növü. Rusiya, Orta Asiya (Qazaxıstan, Qırğızıstan), Rumıniya, Bolqarıstan, Şimali Monqolustan, Çin (Tyan-Şan), Ukrayna və Ermənistanda yayılmışdır. Azərbaycanda yayılması: Naxçıvan MR və Quba rayonu ərazilərində rast gəlinir. Azərbaycanın nadir bitkisidir. NT. Azərbaycanda Quba rayonu meşələrində subalp və alp meşə qurşağında dəniz səviyyəsindən 2000–3000 m hündürlukdə daşlı-qayalı yamaclarda bitir. Azərbaycanda təbii ehtiyatı geniş deyildir. Asimmetrik çətirli, ikievli və ya birevli sürünən alçaqboylu, hündürlüyü 0,5–1 m-ə qədər olan koldur. Gövdəsinin qabığı sığallı və qırmızımtıl – sarı rənglidir. Hündürlüyü 1 m-ə çatir.

Juz— (Qazaxca: жуз jüz جٷز, həmçinin "ordu" və "yüz (sayı) deməkdir). Dəşt-i Qıpçaq bölgəsindəki üç əsas qazax icmasının nəzarət etdiyi ərazilər adlanır. Bu ərazilərin əksəriyyəti indiki Qazaxıstanın sərhədlərini əhatə edir. Böyük Juz (Qazaxca: Ұлы жүз / Ulı jüz / ۇلى جٷز) və ya Uysun ordası. Cənubi və Cənub-Şərqi Qazaxıstan, şimal-qərb Çin (Sincan) və Özbəkistan hissələrini əhatə edir. Orta Juz (Qazaxca: Орта жүз / Orta jüz / ورتا جٷز) və ya Argın ordası. Mərkəzi və Şərqi Qazaxıstanı əhatə edən 6 qəbilədən ibarətdir. Kiçik Juz (Qazaxca: Кіші жүз / Kişi jüz / كٸشٸ جٷز)) və ya Alşin ordusu Qərbi Qazaxıstanı əhatə edən üç tayfadan ibarətdir. Qazax Juzlarının xatırlandığı ilk mənbə XVII əsrə aiddir. Velyaminov Ezernova (1919) görə, juzun yaranmasının səbəbi Daşkənd, Türküstan və Sayram kimi vacib şəhərlərin ələ keçirilməsi idi.

Qazak Xan - türk, qazax və altay mifologiyasında əfsanəvi xaqan. Qazaxların atası olaraq qəbul edilir. Alaş Xanın oğludur. Üç oğlu vardır: Bakarıs: Nəsilindən gələnlər "Uluğ cüz"ü yaradırlar. ('Sol qazaxları' və ya 'Böyük Otağ') Akarıs: Soyundan gələnlər "Orta cüz"ü yaradırlar. ('Orta qazaxları' və ya 'Orta Otağ') Yanarıs: Soyu "Kiçik cüz" adıyla yad edilmişdir. ('Sağ qazaxları' və ya 'Kiçik Otağ') Qazax cüzlərinin necə meydana gəldiyi haqqında bir çox rəvayət vardır. Bunlardan ən çox bilinəni, yüzlərlə il əvvəl otuz iki qəbiləyə hakim olan Arıstan Xan və oğlu Alaş ilə əlaqədardır. Arıstan Xan, oğulu Alaş'a ilk il Uysun idarəsində yüz nəfər, ikinci il Bolat idarəsində yüz nəfər və üçüncü il də Aşlın idarəsində yüz nəfər verir. Bu üç yüz nəfərlə gəzən Alaş, ətrafındakı xalqları əmri altına alar.

Dilbaz atı (həmçinin, Dəliboz, Dilboz və ya Qazax atı) — XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişdirilmiş at cinsi. Azərbaycan Respublikasında milli at cinsidir Yerli Azərbaycan atlarının qədim cinslərindən biridir. Dilbaz atı təqribən XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində yerli atların Şərq atları ilə çarpazlaşdırılması əsasında və Qarabağ cinsinin təsiri altında Qazax qəzasında yaradılmışdır. Bir az Qarabağ atlarına oxşayır. Bu şərqi minik at növü Azərbaycanın Qazax, Ağstafa və Tovuz rayonlarında formalaşmışdır. Bəzi ədəbiyyatlarda bu at Azərbaycan "Qazax" atı kimi və ya Azərbaycan atı kimi əks olunmuşdur. Cinsin adı zaman keçdikcə bir neçə dəfə dəyişib, ona "Dəliboz", "Diliboz", "Dilbaz", "Dilboz" da deyirlər. Atçılığın inkişafında Qazaxın Xanlıqlar kəndində olan tanınmış Dilbozlar nəsli, habelə, Allahyar bəy Zülqədərli və onun sülalənin nümayəndələri böyük rol oynamışdır. Dilbozlar nəslin nümayəndələri 300 ildən artıq Qazax atının cinsləşməsinə qayğı göstərmiş və ona öz adını vermişdir. 1867-ci ildə Ümumrusiya At Sərgisində Dilboz bəylərinə məxsus Uzelok ləqəbli at yüksək mükafat almışdır.

Juz— (Qazaxca: жуз jüz جٷز, həmçinin "ordu" və "yüz (sayı) deməkdir). Dəşt-i Qıpçaq bölgəsindəki üç əsas qazax icmasının nəzarət etdiyi ərazilər adlanır. Bu ərazilərin əksəriyyəti indiki Qazaxıstanın sərhədlərini əhatə edir. Böyük Juz (Qazaxca: Ұлы жүз / Ulı jüz / ۇلى جٷز) və ya Uysun ordası. Cənubi və Cənub-Şərqi Qazaxıstan, şimal-qərb Çin (Sincan) və Özbəkistan hissələrini əhatə edir. Orta Juz (Qazaxca: Орта жүз / Orta jüz / ورتا جٷز) və ya Argın ordası. Mərkəzi və Şərqi Qazaxıstanı əhatə edən 6 qəbilədən ibarətdir. Kiçik Juz (Qazaxca: Кіші жүз / Kişi jüz / كٸشٸ جٷز)) və ya Alşin ordusu Qərbi Qazaxıstanı əhatə edən üç tayfadan ibarətdir. Qazax Juzlarının xatırlandığı ilk mənbə XVII əsrə aiddir. Velyaminov Ezernova (1919) görə, juzun yaranmasının səbəbi Daşkənd, Türküstan və Sayram kimi vacib şəhərlərin ələ keçirilməsi idi.

Qazax bələdiyyələri — Qazax rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.

Qazax bələdiyyələri — Qazax rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.

Qazax bəyləri—Azərbaycanın Qazax bölgəsinə mənsub zadəganlar:

Qazax folkloru, o cümlədən qazax dastanları uzun əsrlər boyu inkişaf yolu keçmiş və müxtəlif dövrlərdə formalaşmışdı. Tədqiqatçılar qazax qəhrəmanlıq dastanının yaranmasını Qızıl Orda dövrünə aid edərək ayrı-ayrı epik əsərlərin XIV əsrin sonunda və XV-XVI əsrlərdə təşəkkül tapdığını qeyd edirlər. Qazax dastanlarında xalqın ictimai-siyasi həyatında baş vermiş hadisələr, o cümlədən xalqın azadlıq, haqq-ədalət uğrunda tarixi mübarizəsi, gələcəklə bağlı arzu və diləkləri əsas yer tutur. Günümüzədək yaşadılan qazax dastanları, əsasən, qəhrəmanlıq və sosial-məişət dastanları olmaqla iki qrupa bölünür. Qəhrəmanlıq dastanlarının əsas mövzusunu dastanın əsas qəhrəmanları olan igid batırlar tərəfindən doğma vətənin yadelli işğalçılardan qorunması təşkil edir. Bu qəhrəmanlar torpağa sevgi, düşmənə nifrət, dönməzlik, şücaət, mərdlik kimi xalqın malik olduğu ən üstün keyfiyyətləri təcəssüm etdirirlər. Belə dastanlara “Alpamıs”, “Qoblandı batır”, “Er Sayın”, “Er Tarqın”, “Er Kökşe”, “Qambar batır”, “Qırx batır” dastanları və s. aiddir. Bu dastanlar həm də irihəcmli olması ilə diqqəti cəlb edir. Məsələn, “Qoblandı batır” dastanı 10 000 misra təşkil edir.

Qazax dialekti və ya Qazax ləhcəsi — Azərbaycan dilinin qərb dialektləri qrupuna daxil olan dialekt. Azərbaycanın Qazax, Ağstafa və Tovuz rayonlarında, Gürcüstanın Dmanisi və Marneuli bələdiyyələrində geniş yayılmışdır. Qazax dialektində, eləcə də Azərbaycan ədəbi dilində 9 sait fonem var. Amma bu ləhcədə onların uzun və qısa variantları var. Onda ilkin uzunluq yoxdur, o, müəyyən samitlərin, əsasən h, y, qismən v, ğ, k, n, l səslərinin düşməsi nəticəsində yaranır. Uzanma əsasən a, ə, o, ö, qismən e, i, u, ü saitləri ilə əlaqəlidir. Məsələn, ā (ikiqat a) da < daha (hələ), ça < çağa (yeni doğulmuş); ə̃ — də̃ < dəyə (ayaqda), sə̃r < səhər, Zə̃m < Zəyəm (Şəmkir r-nunda kənd); ī — īd < igid (cigit), īrmi < iyirmi (iyirmi), çid < çiyid; ē — dēr < deyir, yēr < yeyir; ō — dōr < doyur (doyur), dōğa < dovğa; õ — dõr < döyür (vurur), qarõz < qara göz (qara göz); ū — qurdūm < qurdugum (mən tikdirmişəm); ŭ — gŭm < güyüm (mis küp). Saitlər Sandhi ilə də uzadılır: bizə̃l < bizə gəl (bizə gəl), nəsirdi < nə gəzirdi (başqa yerdə olmaq). Qazax dialektində qapalı saitlərin ''(ı, i, u, ü)'' qısa variantları vardır. Qısalıq, bir qayda olaraq, kökün birinci vurğusuz hecasında görünür, məsələn: ''kilim, sini, qıfıl, qutu''.

Qazaxca ya da Qazax Türkcəsi (qaz. Қазақша, қазақ тілі / Qazaqşa, qazaq tili, قازاقشا، قازاق تىلى ) — türk dilləri ailəsinin qıpçaq qoluna aid dil, Qazaxıstan Respublikasının rəsmi dili və qazax xalqının doğma dili. Quruluş və tələffüz baxımından qaraqalpaq, noqay, və qırğız dillərini qazaxcaya ən yaxın olan türk dilləri olaraq hesab etmək olar. Əsasən Qazaxıstan ərazisində, Monqolustanın qərbindəki Bayan-Ölgii aymağında (qazaxca "Bayölke", yəni "Bayölkə / Bəyölkə; varlı, bərəkətli diyar" deməkdir) və az sayda digər aymaqlarda, qismən olaraq Rusiyanın qazaxlar yaşayan bəzi sərhədyanı bölgələrində (Həştərxan vilayəti, Orenburq vilayəti, Altay Respublikasının cənubundakı Koş-Aqaç / Koş-Aqaş (yəni "Qoşaağac") rayonunda), Çinin qərbindəki Şincan Uyğur Muxtar əyalətinin şimalındakı Yili / İli Qazax Muxtar dairəsində (xüsusilə onun Taçenq / Tarbağatay və Altay dairələrində), Hami / Qumul dairəsinin Balıkun / Barköl Qazax Muxtar rayonu, Çanqji (uyğurca "Sanci", lakin böyük ehtimalla təmiz çincə toponimdir) Hui Muxtar dairəsinin Mulei / Mori Qazax Muxtar dairəsində, və həmçinin Qansu əyalətinin Ciutsuan şəhəri / Sucau bölgəsinə bağlı Akesai / Aqsay (yəni "Ağçay") Qazax Muxtar dairəsində geniş yayılmışdır.

Qazax distansiyası (rus. Казахская дистанция) — Rusiya imperiyası tərkibində mövcud olmuş inzibati-ərazi vahidi. Rusiya İmperiyasına daxil olan Gürcüstan quberniyası tərkibində 12 sentyabr 1801 - 10 aprel 1840-cı illərdə mövcud olmuşdur. 1802–1803: vakansiya. 1804: dövlət müşaviri knyaz Qarsevan Revazoviç Çavçavadze (rus. Гарсеван Ревазович Чавчавадзе). 1805-1806: mayor İvan Tarasoviç Tarasov (rus. Иван Тарасович Тарасов). 1807-1808: polkovnik knyaz İosif Vasilyeviç Bebutov (rus. Иосиф Васильевич Бебутов).

Qazax körfəzi — Xəzər dənizinin şərqində, Mangistau yarımadası sahillərində yerləşir. Körfəzin uzunluğu 46 km, eni başlanğıcda 83 km təşkil edir. Dərinliyi 13–15 metrdir. Sahilləri hündürdür. Suyunun duzluğu 13–14 ‰ təşkil edir. Yayda suyunun temperaturu 26–27° S, qışda isə −8° S-yə kimi enir. İlin iki ayını nazik buz qatı ilə örtülür.

Qazax sancağı — Osmanlı İmperiyasının Tiflis əyalətində inzibati–ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Qazax şəhəri idi. Qazax livasının adı Kasax (əsli Qazax) çayının adındandır. Osmanlılar Qazax sancağını 4 nahiyyəyə bölünmüşdür. Bunlar Axtata (Ağstafa), İncə, Türk və Cuvar nahiyyələri idi.

Cümə məscidi — Qazax şəhərində yerləşən məscid. Məscid Qazax şəhərinin mərkəzi küçəsinin yanında - Şəhidlər Xiyabanı küçəsində yerləşir. Onun qarşısında digər bir tarixi abidə - İsrafil ağa hamamı var. Cümə məscidinin inşasına 1899-ci ildə Kəsəmən kəndindən olan İsrafil ağa Kərbəlayevin təşəbbüsü ilə memar Müzəffər Hüseynovun layihəsi əsasında başlanılıb. Məscidin iki uca minarəsinin üzərində onun Əhli-beyt aşiqi tərəfindən inşa edilməsinə bir imza var ki, Həzrət Əli vilayətinə sadiqliyi əks etdirən şəhadət yazılıb. Məscid həm interyer, həm eksteryer baxımdan zövqlə tikilib, bir növ Kərbəla şəhərində yerləşən İmam Huseynin pak hərəminin məscidinə bənzəyir. Qırmızı bişmiş kərpicdən ucaldılan məscid 17,2 m x 17,2 m ölçülü kvadrat quruluşlu zaldan ibarətdir. Sivri tağlar ilə yaranan səkkizbucaqlı formanın üzərində daxili diametri 13,4 m olan günbəz inşa edilmişdir. Məscidin ümumi hündürlüyü 15 m, divarların qalınlığı isə 1,9 m-dir. Məscidin giriş hissəsini baştağ bəzəyir.

Qazaxıstan-Cənubi Koreya əlaqələri — Qazaxıstan və Cənubi Koreya arasında iki tərəfli münasibətlər. İki tərəfli diplomatik əlaqələrin əsası 28 yanvar 1992-ci ildə qoyulmuşdur. Bu isə Qazaxıstanın müstəqilliyini elan etməsindən bir qədər sonra baş vermişdir. Bundan sonra iki tərəfli münasibətlər dinamik xətlə inkişaf edir. İki tərəfli əlaqələr əsasən siyasi, iqtisadi və təhsil sahələrini əhatə edir. Əsasəndə Qazaxıstanda yaşayan 100 minlik koreyalı bu münasibətlərin inkişafına zəmin yaradır. Cənubi koreya və Qazaxıstan arasında ilk rəsmi diplomatik münasibətlər 1992-ci ilin yanvarında qurulmuşdur. Bundan bir qədər somnra Cənubi Koreya alma-Atada öz səfirliyini aşmışdır. 1996-cı ildə isə Qazaxıstan Seulda səfirlik açır. Qazaxıstan Respublikası Prezidenti Nursultan Nazarbayev 1995 və 2003-cü illərdə rəsmi səfərlə Cənubi Koreyada olmuşdur.

Cənubi Qazaxıstan (qaz. Оңтүстік Қазақстан) — Qazaxıstan Respublikasın, keçmişdə isə Qazaxıstan SSR-in tərkibində iqtisadi region. O, şərqdən qərbə Almatı, Cambul, Türkistan və Qızılorda vilayətlərdən ibarətdir.

Muxtar Əvəzov adına Cənubi Qazaxıstan Dövlət Universiteti (CQDU) (qaz. М. О. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті (ОҚМУ)) (əvvəllər — Qazaxıstan Kimya Texnologiyaları İnstitutu, Cənubi Qazaxıstan Texniki Universiteti) — 76 texniki və humanitar ixtisas üzrə təhsil verən Çimkent şəhərində yerləşən dövlət nəznində olan ali təhsil müəssisəsi. 1943-cü ildə qurulmuşdur. Böyük Vətən Müharibəsinin dövründə, SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin 19 iyun 1943-cü il tarixli qərarı ilə 679B saylı Qərara uyğun olaraq İnşaat Materialları Texnoloji İnstitutunun yaradılması qərara alındı. Həmin il 29 iyun tarixində SSRİ Xalq Komissarlığı yanında Ümumittifaq Ali Təhsil Komitəsi və SSRİ Tikinti Materialları Komissarı “Qazaxıstan SSR-in Çimkent şəhərində Texnoloji Tikinti Materialları İnstitutunun təşkili haqqında” əmr verdi. Sovetskaya küçəsindəki (indiki Kazbek B) pedaqoji məktəbin binası universitetə ​​verildi. Əslində, institutun açılışında böyük bir töhfə verən, inşaat sahəsinə ehtiyac duyulan ixtisaslı mütəxəssislərin təcili olaraq ən yüksək orqanlara çatdırılmasıdır. 1940-cı il 30 mart 2012-ci ildə Almatı vilayətinin Taldıkorqan rayonunun Erkin kəndində anadan olmuşdur. Huak qəbiləsindən gəldi. 1958-59-cü illər Ukrayna SSR Dneprodzerjinskdəki 8 nömrəli texniki məktəbdə təhsil almışdır.

Türkistan vilayəti (qaz. Түркістан облысы) (1962–1992-ci illərdə Çimkənd vilayəti, 2018-ci ilədək Cənubi Qazaxıstan vilayəti) — Qazaxıstan Respublikasının cənubunda vilayət. Vilayətin əsası Cənubi Qazaxıstan vilayəti (qaz. Оңтүстік Қазақстан облысы) adı altında 10 mart 1932-ci ildə qoyulmuşdur. 3 may 1962-ci ildən 6 iyul 1992-ci ilə vilayətin adı dəyişdirilib Şimkent vilayəti adlandırıldı. Vilayətin əvvəlki adı 1992-ci ildə bərpa edildi. 2018-ci ilin 19 iyun tarixi Qazaxıstan prezidentinin fərmanı əsasında, vilayətin keçmiş paytaxt Şimkənd şəhəri onun inzibati tərkibindən çıxarılıb, respublika tabeli şəhəri edilmişdi. Onun əvəzinə vilayətin yeni inzibati mərkəzi Türkistan şəhəri olub. Vilayətin sahəsi 117 249 km² təşkil edir və respublika ərazisinin 4,3 %-i tutur, əhalisi 2,6 milyon nəfərdir (2011). 4 şəhəri, 11 rayonu var.

Türkistan vilayəti (qaz. Түркістан облысы) (1962–1992-ci illərdə Çimkənd vilayəti, 2018-ci ilədək Cənubi Qazaxıstan vilayəti) — Qazaxıstan Respublikasının cənubunda vilayət. Vilayətin əsası Cənubi Qazaxıstan vilayəti (qaz. Оңтүстік Қазақстан облысы) adı altında 10 mart 1932-ci ildə qoyulmuşdur. 3 may 1962-ci ildən 6 iyul 1992-ci ilə vilayətin adı dəyişdirilib Şimkent vilayəti adlandırıldı. Vilayətin əvvəlki adı 1992-ci ildə bərpa edildi. 2018-ci ilin 19 iyun tarixi Qazaxıstan prezidentinin fərmanı əsasında, vilayətin keçmiş paytaxt Şimkənd şəhəri onun inzibati tərkibindən çıxarılıb, respublika tabeli şəhəri edilmişdi. Onun əvəzinə vilayətin yeni inzibati mərkəzi Türkistan şəhəri olub. Vilayətin sahəsi 117 249 km² təşkil edir və respublika ərazisinin 4,3 %-i tutur, əhalisi 2,6 milyon nəfərdir (2011). 4 şəhəri, 11 rayonu var.

Qazaxıstan–Danimarka münasibətləri — Qazaxıstan Respublikası ilə Danimarka Krallığı arasında ikitərəfli diplomatik əlaqələr 7 may 1992-ci ildə qurulmuşdur. 21 fevral 2015-ci ildə Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayev eyni vaxtda Qazaxıstanın İsveçdəki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Dastan Eleukenovu Danimarkaya səfir təyin etdi. 28 noyabr 2013-cü ildə Qazaxıstanın Dövlət Katibi Marat Tacin, Danimarka Krallığının Rusiya Federasiyasındakı Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfiri Tomas Vinklerdən və həmçinin Qazaxıstan, Qırğızıstan, Belarus, Türkmənistan və TacikistanÖzbəkistandan etimadnamə aldı. 2000-ci ildə Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayev Danimarka Krallığına rəsmi səfər etdi. 9 fevral 2010-cu ildə Qazaxıstanın Almaniyadakı və eyni zamanda Danimarkadakı səfiri Nurlan Onjanov Danimarka Xarici İşlər Nazirliyinin Dövlət katibi Maykl Zilmer-Cons ilə görüşdü. 1 may 2015-ci il tarixinə Qazaxıstanda 35 birgə Qazaxıstan-Danimarka müəssisəsi qeydiyyatdan keçmişdir. Qazaxıstan (14 fevral 2009), sonra Danimarka (6 aprel 2010) bütün diplomatik pasport sahibləri üçün vizaları ləğv etdi. 1993-2003-cü illərdə Danimarka Qazaxıstan iqtisadiyyatına təxminən 1,7 milyon dollar sərmayə qoydu. Danimarkanın 2004-2008 -ci illərdə Qazaxıstana ixracatı 253 milyon DKK -dan 488 milyon DKK -ya yüksəldi. Amma 2009-cu ildə 297 milyon DKK -ya düşdü.

Qazaxıstan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi — təbii və texnogen fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması, mülki müdafiə sahəsində Qazaxıstan Respublikasının daxili işlər orqanları sistemini idarə edən Qazaxıstan Respublikasının mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı qanun, cinayətkarlıqla mübarizə, ictimai qaydanın qorunması və ictimai təhlükəsizliyin, yanğın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması üçün dövlət sisteminin daha da inkişaf etdirilməsi üçün bir planın işlənməsi və hazırlanması sahəsində sektorlararası koordinasiya, təşkilat yanğının qarşısının alınması və söndürülməsi. Missiya - həyat, sağlamlıq, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının, cəmiyyətin və dövlətin mənafelərinin qanunsuz təcavüzlərdən qorunması, əhalinin, obyektlərin və ərazilərin təbii və texnogen fövqəladə hallardan qorunması, ölkənin mülki müdafiə sisteminin inkişafı. Daxili işlər orqanlarının vəzifələri: cinayətin qarşısının alınması ictimai asayişin qorunması. cinayətkarlıqla mübarizə cinayət və inzibati cəzaların icrası təbii və texnogen fövqəladə halların və onların nəticələrinin qarşısının alınması və aradan qaldırılması, fövqəladə bölgədə əhaliyə təcili tibbi və psixoloji yardımın göstərilməsi, yanğın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, habelə ərazinin qurulması və işləməsi üçün əsas vəzifələri, təşkilati prinsipləri müəyyənləşdirmək Qazaxıstan Respublikasının mülki müdafiəsi. Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra, illərlə incələnmiş cinayətlərə qarşı mübarizə sahəsində hüquq mühafizə orqanları arasında qarşılıqlı əlaqə mexanizmləri artıq işə yaramadı. O illərdə cinayətkarlıq sürətlə artdı. İqtisadi cinayətlər geniş vüsət aldı və kölgə iqtisadiyyatı yarandı. Bu dövrdə mütəşəkkil cinayətkar qruplar çoxaldılar və təsir dairələrini genişləndirdilər və silah cinayətləri daha çox oldu. O dövrdə cəmiyyətdəki bir çox insan demokratiyanı yolverici və anarxiya kimi qəbul edirdi. Bu dövrdə hüquq-mühafizə orqanları çoxsaylı icazəsiz mitinqlər, yürüşlər, piketlər ilə qarşılaşır.

Dəmirçilər — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun Birinci Şıxlı kənd inzibati ərazi vahidinin tərkibində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 14 iyul 1998-ci il tarixli, 524-IQ saylı Qərarı ilə Qazax rayonunun Birinci Şıxlı kənd inzibati ərazi vahidi tərkibindəki Dəmirçilər kəndi rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatından çıxarılmışdır. Kənd dəmirçilər nəslinə mənsub ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. "Dəmirçilər" adında Qazax rayonunun Dəmirçilər kənd inzibati ərazi vahidinin tərkibində bir başqa kənd də mövcuddur. Kənd Gəncə-Qazax düzənliyində, Birinci Şıxlı kəndinin yaxınlığında yerləşir.

Dəmirçilər — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun Dəmirçilər kənd inzibati ərazi vahidində kənd. Kənd Coğaz çayının sahilində, dağın ətəyində yerləşir. Kənd dəmirçilər nəslinə mənsub ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. XVI əsrdə qızılbaş tayfaları sırasında adları çəkilən dəmirçilər sonralar qazax tayfa birliyinin ən qüdrətli tirələrindən birinə çevrilmişdir. "Dəmirçilər" adında Qazax rayonunun Birinci Şıxslı inzibati ərazi dairəsində də kiçik kənd mövcud olmuş, 14 iyul 1998-ci ildə ləğv edilmişdir. 2009-cu il əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 1489 nəfər əhali yaşayır. Əhalinin 736 nəfəri kişilər, 753 nəfəri qadınlardan ibarətdir.

Qazax bələdiyyələri — Qazax rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.

Ekologiya, Geologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (qaz. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі, ing. Ministry of Ecology, Geology and Natural Resources of the Republic of Kazakhstan) — dövlət siyasətinin formalaşdırılması və həyata keçirilməsi, ətraf mühitin mühafizəsi, "yaşıl iqtisadiyyat" ın inkişafı, tullantıların idarə edilməsi (bələdiyyə, tibbi və radioaktiv tullantılar istisna olmaqla) sahəsində Qazaxıstan Respublikasının mərkəzi icra orqanı , təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə üçün qorunma və nəzarət, yerin təkinin dövlət geoloji tədqiqi, mineral ehtiyat bazasının çoxalması, su fondunun istifadəsi və qorunması, su təchizatı, çirkab suların atılması, meşə təsərrüfatı, mühafizə, çoxalma vəhşi təbiət və xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərindən (bundan sonra tənzimlənən ərazilər) istifadə. Nazirlik öz fəaliyyətini Qazaxıstan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına, Qazaxıstan Respublikası Prezidenti və Hökumətinin aktlarına, digər normativ hüquqi aktlara, habelə bu Əsasnaməyə uyğun olaraq həyata keçirir. Nazirlik dövlət qurumunun təşkilati-hüquqi formasında bir hüquqi şəxsdir, dövlət dilində öz adı ilə möhür, Qazaxıstan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq müəyyən edilmiş nümunə formalarına, xəzinədə hesablarına malikdir. Nazirlik öz adından mülki hüquq münasibətlərinə girir. Nazirliyin, qanuna uyğun olaraq səlahiyyət verildiyi təqdirdə, dövlət adından mülki hüquq münasibətlərinin tərəfi kimi çıxış etmək hüququ vardır. Nazirlik, səlahiyyətlərinə aid məsələlərdə, qanunla müəyyən edilmiş qaydada, Nazir rəhbərinin əmrləri və Qazaxıstan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş digər aktlarla rəsmiləşdirilmiş qərarlar qəbul edir. Nazirliyin strukturu və ştat limiti mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq təsdiqlənir. Nazirliyin tam adı “Qazaxıstan Respublikasının Ekologiya, Geologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi” dövlət qurumudur.

Qazaxıstan Respublikasının Energetika Nazirliyi (qaz. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі) — enerji sahəsində dövlət idarəetməsini həyata keçirən və Qazaxıstan Respublikası Hökumətinin tabeliyində olan Qazaxıstanın respublika icra orqanı. Nazirlik 2014-cü ilin avqust ayında Qazaxıstan Respublikası hökumətinin yenidən qurulması zamanı yaradılmışdır. Ləğv edilmiş Qazaxıstanın Neft və Qaz Nazirliyi, Sənaye və Yeni Texnologiyalar Nazirliyi və Ətraf Mühit və Su Resursları Nazirliyinin funksiyaları və səlahiyyətləri Nazirliyə verildi. Qazaxıstanda Enerji Nazirliyi sovet illərində və müstəqilliyin ilk illərində mövcud idi. Sonradan ləğv edildi. 2014-cü ildə Qazaxıstanın energetikləri respublikanın Baş naziri Kərim Məsimova respublikada Enerji Nazirliyi yaratmaq istəyi ilə müraciət etdilər, çünki respublikada fəaliyyətində koordinasiya olmaması ilə əlaqədar bir vəziyyət var idi. elektrik sahəsində müxtəlif dövlət qurumları. Nazirliyin yaranmasından əvvəl, enerji məsələləri, verilən vəzifələrin öhdəsindən gələ bilməyən müxtəlif şöbələr tərəfindən həll edildi. 2015-cü ildə Qazaxıstanın enerji sənayesi, respublikada müxtəlif dövlət orqanlarının fəaliyyətlərinin uyğunsuzluğu ilə əlaqədar bir vəziyyət olduğu üçün Enerji Nazirliyini yaratmaq istəyi ilə ölkənin Baş naziri Kərim Məsimova müraciət etdi.

Qazax rayonunun Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş kəndləri — Qazax rayonu 7 kəndi Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir. Qazax rayonunun işğal altında olan anklav kəndləri: Sofulu, Barxudarlı və Yuxarı Əskipara kəndləridir. Qazax rayonunun işğaldan azad olunan kəndləri: Bağanıs Ayrım, Qızılhacılı, Aşağı Əskipara və Xeyrımlı kəndləridir. Kənd 8 iyun 1992-ci ildən Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altındadır. Kənd ərazisində çoxlu tarixi abidələr var: Şəkər qalası, Qatır körpüsü, Kazım körpüsü və s. Barxudarlı və Sofulu kəndlərinə ermənilərin hücumu 1992-ci ilin aprelin 23-dən başlayıb və çətinliklə də olsa onlar bu kəndləri aprelin 27-də işğal ediblər. Bir neçə gün davam edən döyüşlərdə kənd sakinləri Barxudarlıda 11, Sofuluda 9 post quraraq ermənilərə qarşı döyüşüblər. Qazax rayonundan köməyə gələn olmasın deyə, bura gələn dəmir yolu xəttidə ermənilər tərəfindən partladılıb. Sofulu və Barxudarlı yalnız 4 gün mühasirədə saxlanıldıqdan sonra çətinliklə işğal edilib. Hadisələrin şahidi Barxudarlı kənd sakin Əhmədin dedikləri: Hadisələr zamanı 7 nəfər kənd sakini şəhid olur, 3 nəfər ağır yaralanır.

Qazaxıstan-Ermənistan əlaqələri — Qazaxıstan və Ermənistan arasında iki tərəfli münasibətlər. İki tərəfli əlaqələrin əsası 27 avqust 1992 ildə qoyulmuşdur. Hər iki ölkə Müstəqil Dövlətlər Birliyi, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və ATƏT kimi təşkilat və qurumlarda təmsil olunurlar. 1991—1992 illərdə Qazaxıstan Qarabağ münaqişəsinin həllində cəhdlər göstərmişdir. 1993 ilin avqustundan Qazaxıstanda Ermənistan səfirliyi fəaliyyətə başlamışdır. Qazaxıstanın Ermənistan ərazisində səfirliyi isə 2007-ci ildə açılır. Ermənistan prezidenti Robert Koçaryan Qazaxıstanı 1999 ilin sentyabr və 2006 ilin noyabrında ziyarət etmişdir. Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan 2008-ci ildən Qazaxıstana dəfələrlə səfərlər təşkil etmişdir. Qazaxıstanın lideri olan Nursultan Nazarbayev 2001-ci ilin mayında Ermənistana səfər edir. 2013-ci ildə Ermənistanın Qazaxstandakı səfiri Parlantin keçmiş spikeri Ara Saakyan olmuşdur.

Fransa–Qazaxıstan münasibətləri — Fransa və Qazaxıstan arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər. Ölkələr Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvüdür. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Qazaxıstan 1991-ci ilin dekabrında müstəqil bir dövlətə çevrilir. Fransa və Qazaxıstan arasında 25 yanvar 1992-ci ildə diplomatik əlaqələr qurulur. Fransa Qazaxıstanı tanıyan ilk Avropa ölkəsi olur. 1993-cü ilin sentyabrında Fransa Prezidenti Fransua Mitteran Qazaxıstana rəsmi səfər edir. 2008-ci ilin iyun ayında ölkələr strateji tərəfdaşlıq müqaviləsi imzalayır. 2010-cu ildə hər iki dövlət başçılarının illik səfərlərini və 2011-ci ildən başlayaraq hər iki ölkənin xarici işlər nazirləri arasında illik məsləhətləşmələrini təşkil edən ortaq prezident komissiyası qurulur. 2008-ci ildə Fransa səfirliyini keçmiş paytaxt Almatıdan ölkənin yeni paytaxtı Astanaya köçür. Qazaxıstan və Fransa 2008-ci ilin iyununda strateji tərəfdaşlıq müqaviləsi imzalayaraq münasibətlərini gücləndirir.

Qazaxıstan Respublikasının Fövqəladə Hallar Nazirliyi (qaz. Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар министрлігі) — təbii və texnogen fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması, mülki müdafiə, yanğın və sənaye təhlükəsizliyi sahəsində sahələrarası koordinasiya, dövlət maddi ehtiyatının formalaşdırılması və inkişafı sahəsində dövlət siyasətinin formalaşdırılmasından məsul olan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı , fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması üçün dövlət sisteminin işləməsini və gələcək inkişafını təmin etmək, yanğının qarşısının alınması və söndürülməsini təşkil etmək. Qazaxıstan müstəqillik qazandığı gündən bu şöbə statusunu dəyişdirdi. 6 avqust 2014 - nazirlik ləğv edildi, maddi ehtiyat və sənaye təhlükəsizliyi məsələləri xaricində səlahiyyətlər Qazaxıstan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinə verildi. Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 9 sentyabr 2020-ci il tarixli "Qazaxıstan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin yaradılması haqqında" 408 nömrəli Fərmanı ilə fövqəladə hallar orqanları yenidən hökumətdəki ayrı bir şöbəyə ayrıldı.

Gömrük birliyi komissiyası — 2007-2012-ci illərdə fəaliyyət göstərən EurAsEC Gömrük İttifaqının vahid daimi tənzimləyici orqanı. Komissiya, Belarus Respublikası, Qazaxıstan Respublikası və Rusiya Federasiyası tərəfindən vahid gömrük ərazisinin yaradılması və Gömrük İttifaqının formalaşdırılmasına dair 6 oktyabr 2007-ci il tarixli müqaviləyə uyğun olaraq yaradılmışdır. Komissiyanın funksiyalarına aşağıdakılar daxildir: Gömrük İttifaqının ali orqanının - dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində dövlətlərarası şuranın qərarlarının icrası; Gömrük İttifaqının formalaşmasına dair beynəlxalq müqavilələrin icrasına nəzarət; Gömrük İttifaqının ali orqanı üçün Gömrük İttifaqının formalaşması və fəaliyyət göstərməsi ilə bağlı tövsiyələrin hazırlanması. 18 avqust 2011-ci il tarixində "Avrasiya İqtisadi Komissiyası haqqında" müqavilənin imzalanması ilə əlaqədar ləğv edilmiş Gömrük İttifaqı Komissiyasının səlahiyyətləri yeni millətlərarası quruma - Avrasiya İqtisadi Komissiyasına verildi. Komissiya bir sədr və iki üzvdən ibarət idi: Şuvalov İqor İvanoviç - Komissiyanın sədri - Rusiya Federasiyası Hökuməti sədrinin birinci müavini, Rumas Serqey Nikolayeviç - Komissiyanın üzvü - Belarus Respublikası Baş nazirinin müavini, Şukeyev Umirzak Estayeviç - Komissiyanın üzvü - Qazaxıstan Respublikası Hökuməti sədrinin birinci müavini. Komissiyadakı səslər aşağıdakı kimi paylandı: Rusiya - 57%; Belarusiya - 21,5%; Qazaxıstan -% 21,5. Qərarlar 2/3 səs çoxluğu ilə qəbul edildi. Gömrük İttifaqının daimi orqanı Sergey Yurievich Glazyevin rəhbərlik etdiyi Komissiya Katibliyi idi .

Göyəzən FK — Azərbaycanın Qazax rayonunu təmsil edən futbol klubu. 1977-ci ildə Qazaxda yaranmışdır. Müxtəlif vaxtlarda futbol üzrə Azərbaycan çempionatının elitasında iştirak etmişdir.

Gəncə-Qazax düzənliyi — Azərbaycanda düzənlik. Kür çayı ilə Kiçik Qafqaz dağları arasındadır. Hündürlüyü 100 metrdən 550 metrədəkdir. Kür çayına doğru meyillidir. Gətirmə konusları var. Düzənlikdəki torpaq açıq şabalıdı torpaqdır. Kartof, taxıl, pambıq əkilir. Üzüm, meyvələr yetişdirilir.

Qazaxıstan–Hindistan münasibətləri — Hindistan və Qazaxıstan arasında ikitərəfli diplomatik əlaqələr 22 fevral 1992-ci ildə qurulmuşdur . Qazaxıstan ilə Hindistan arasında birbaşa diplomatik əlaqələr qurulmamışdan əvvəl, Qazaxıstan SSR-in də daxil olduğu Hindistanla SSRİ arasında diplomatik əlaqələr mövcud idi. Qazaxıstanla Hindistan arasında diplomatik əlaqələr 22 fevral 1992-ci ildə qurulmuşdur. 1992-ci ilin eyni ayında Qazaxıstan Respublikası ilə Hindistan Respublikası arasında ticarət-iqtisadi əlaqələr, elm və texnologiya sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş və Respublikaların Hökumətləri arasında əməkdaşlıq haqqında Saziş bağlanıldı. mədəniyyət, incəsənət, təhsil, elm, kütləvi informasiya vasitələri və idman sahəsi. 9 dekabr 1996-cı ildə Qazaxıstan Respublikası Hökuməti və Hindistan Respublikası Hökuməti arasında İnvestisiyaların Təşviqi və Qarşılıqlı Müdafiəsi haqqında Saziş, həmçinin ikiqat vergitutmanın qarşısının alınması və vergidən yayınmanın qarşısının alınması, gəlir və kapital vergilərinə görə haqqında Konvensiya imzalanmışdır. 2002-ci ildə Nursultan Nazarbayev Hindistana rəsmi səfər etdi və həmin il Hindistanın Baş naziri Atal Bihari Vacpai, Qazaxıstanın keçmiş paytaxtı Almatıda Asiyada Qarşılıqlı Fəaliyyət və Etimad Tədbirləri Konfransında iştirak etmişdir . 2003-cü ildə Hindistan və Qazaxıstan arasında ticarət dövriyyəsi 78 milyon 910 min dollar təşkil etmişdir. Ticarəti inkişaf etdirmək üçün hər iki ölkə Hind-Qazaxıstan Birgə İş Şurasını yaratdı. Hindistan, Kurmangazi neft yatağından pay ala bilməsə də, Hindistan Neft və Təbii Qaz Korporasiyası Satpayev yatağından pay almaq niyyətindədir.