E-seçki
Elektron seçki — bülletenlərin atılması və sayılmasına kömək etmək üçün elektron vasitələrdən istifadə edən seçki.
Xüsusi tətbiqdən asılı olaraq, e-seçkidə müstəqil elektron səsvermə maşınlarından (EVM) və ya internetə qoşulmuş kompüterlərdən (onlayn səsvermə) istifadə edilə bilər. O, cədvəlləşdirilmiş nəticələrin əsas ötürülməsindən tutmuş ümumi birləşdirilə bilən məişət cihazları vasitəsilə tam funksiyalı onlayn seçkiyə qədər bir sıra internet xidmətlərini əhatə edə bilər. Avtomatlaşdırma dərəcəsi kağız səsvermə bülleteninin qeyd edilməsi ilə məhdudlaşa bilər və ya səslərin daxil edilməsi, səslərin qeydə alınması, məlumatların şifrələnməsi və serverlərə ötürülməsi, seçki nəticələrinin konsolidasiyası və cədvəli kimi hərtərəfli sistem ola bilər.
Elektron seçki sistemi tənzimləyici orqanlar tərəfindən müəyyən edilmiş standartlar toplusuna əməl etməklə bu vəzifələrin əksəriyyətini yerinə yetirməli, həmçinin təhlükəsizlik, dəqiqlik, dürüstlük, çeviklik, məxfilik, yoxlanıla bilmə, əlçatanlıq, iqtisadi səmərəlilik, miqyaslanma və ekoloji davamlılıq ilə bağlı güclü tələbləri uğurla həll edə bilməlidir.
Elektron seçki texnologiyasına perfokartlar, optik skan səsvermə sistemləri və ixtisaslaşdırılmış səsvermə köşkləri (o cümlədən, birbaşa qeyd edən elektron səsvermə sistemləri və ya DRE) daxil ola bilər. Bu, həmçinin bülletenlərin və səslərin telefonlar, şəxsi kompüter şəbəkələri və ya internet vasitəsilə ötürülməsini əhatə edə bilər. Ümumiyyətlə, elektron səsvermənin iki əsas növünü müəyyən etmək olar. Birincisi hökumət və ya müstəqil seçki orqanlarının nümayəndələri tərəfindən fiziki olaraq nəzarət edilən elektron səsvermə (məsələn, seçki məntəqələrində yerləşən elektron səsvermə aparatları), digəri isə seçicinin istənilən yerdən öz səsini seçki orqanlarına elektron şəkildə təqdim etməsidir.
Elektron səsvermə sistemləri dünyanın Argentina, Avstraliya, Banqladeş, Belçika, Braziliya, Kanada, Fransa, Almaniya, Hindistan, İtaliya, Yaponiya, Qazaxıstan, Cənubi Koreya, Malayziya, Hollandiya, Norveç, Pakistan, Filippin, İspaniya, İsveçrə, Tailand, Birləşmiş Krallıq və ABŞ kimi bir çox ölkəsində istifadə olunur.
Elektron seçki
Elektron seçki — bülletenlərin atılması və sayılmasına kömək etmək üçün elektron vasitələrdən istifadə edən seçki.
Xüsusi tətbiqdən asılı olaraq, e-seçkidə müstəqil elektron səsvermə maşınlarından (EVM) və ya internetə qoşulmuş kompüterlərdən (onlayn səsvermə) istifadə edilə bilər. O, cədvəlləşdirilmiş nəticələrin əsas ötürülməsindən tutmuş ümumi birləşdirilə bilən məişət cihazları vasitəsilə tam funksiyalı onlayn seçkiyə qədər bir sıra internet xidmətlərini əhatə edə bilər. Avtomatlaşdırma dərəcəsi kağız səsvermə bülleteninin qeyd edilməsi ilə məhdudlaşa bilər və ya səslərin daxil edilməsi, səslərin qeydə alınması, məlumatların şifrələnməsi və serverlərə ötürülməsi, seçki nəticələrinin konsolidasiyası və cədvəli kimi hərtərəfli sistem ola bilər.
Elektron seçki sistemi tənzimləyici orqanlar tərəfindən müəyyən edilmiş standartlar toplusuna əməl etməklə bu vəzifələrin əksəriyyətini yerinə yetirməli, həmçinin təhlükəsizlik, dəqiqlik, dürüstlük, çeviklik, məxfilik, yoxlanıla bilmə, əlçatanlıq, iqtisadi səmərəlilik, miqyaslanma və ekoloji davamlılıq ilə bağlı güclü tələbləri uğurla həll edə bilməlidir.
Elektron seçki texnologiyasına perfokartlar, optik skan səsvermə sistemləri və ixtisaslaşdırılmış səsvermə köşkləri (o cümlədən, birbaşa qeyd edən elektron səsvermə sistemləri və ya DRE) daxil ola bilər. Bu, həmçinin bülletenlərin və səslərin telefonlar, şəxsi kompüter şəbəkələri və ya internet vasitəsilə ötürülməsini əhatə edə bilər. Ümumiyyətlə, elektron səsvermənin iki əsas növünü müəyyən etmək olar. Birincisi hökumət və ya müstəqil seçki orqanlarının nümayəndələri tərəfindən fiziki olaraq nəzarət edilən elektron səsvermə (məsələn, seçki məntəqələrində yerləşən elektron səsvermə aparatları), digəri isə seçicinin istənilən yerdən öz səsini seçki orqanlarına elektron şəkildə təqdim etməsidir.
Elektron səsvermə sistemləri dünyanın Argentina, Avstraliya, Banqladeş, Belçika, Braziliya, Kanada, Fransa, Almaniya, Hindistan, İtaliya, Yaponiya, Qazaxıstan, Cənubi Koreya, Malayziya, Hollandiya, Norveç, Pakistan, Filippin, İspaniya, İsveçrə, Tailand, Birləşmiş Krallıq və ABŞ kimi bir çox ölkəsində istifadə olunur.
Seçki
Seçki — dövlət hakimiyyəti nümayəndələrinin, həmçinin ictimai təşkilatların rəhbər orqanlarının seçilməsi üsulu. Seçkilər qanunda nəzərdə tutulan seçki reqlamentinə uyğun olaraq gizli və açıq keçirilir.
Müasir demokratiyanın bərqərar olmasının təsirli mexanizmləri sırasında seçkilər həlledici rol oynayır. Xalq hakimiyyətinin həyata keçirilməsinin təmin edilməsi seçkilər nəticəsində meydana çıxır. Seçkilər hakimiyyətin xalq etimadını və müdafiəsinin əldə etməsinin ən təsirli və sınanmış vasitəsidir. Bu mühüm vasitə cəmiyyəti ədalətsizlikdən və diktatura təhlükəsindən qoruyur.
Dünya təcrübəsində seçki sisteminin iki əsas tipi – majoritar seçki sistemi və proporsional seçki sistemi mövcuddur. Bunlardan əlavə bir sıra ölkələrdə hər iki sistemin ayrı-ayrı ünsürlərini özündə əks etdirən qarışıq seçki sistemi adlanan formada tətbiq edilir.
Estoniyada seçki yaşına çatmamış şəxslərin e-seçki barəsində məlumatlandırılması və vərdişlərinin artırılması üçün "kölgə səsverməsi" həyata keçirilir.
Seçki hüququ Azərbaycan Respublikasında seçkili dövlət orqanlarının təşkili qaydalarını nizamlayan hüquq normalarının sistemidir.
Majoritar seçki
Majoritar seçki sistemi — Majoritar sözü fransız dilindən tərcümədə "çoxluq" deməkdir. Majoritar seçki sistemində kim çoxluğun səsini qazanarsa o da seçilir. Azərbaycan Respublikasında seçki sistemi majoritar sistemə əsaslanır. Çox geniş yayılmış seçki sistemlərindən biri majoritar seçki sistemidir. Bu seçki sisteminə uyğun olaraq, deputatlığa (lat. "deputatus" — "göndərilmiş") namizəd seçkilərdə fərdi qaydada iştirak etməlidir və o, seçkili orqana deputat seçilmək üçün seçki dairəsi üzrə digər namizədlərə nisbətdə daha çox səs toplamalıdır.
Səs çoxluğunun sayından asılı olaraq majoritar seçki sisteminin iki növü müəyyən edilir: mütləq səs çoxluqlu majorilar seçki sistemi və nisbi səs çoxluqlu majoritar seçki sistemi.
== Giriş ==
Majoritar Seçki Sistemi, həmçinin First-Past-the-Post (FPTP) və ya Qalib Hamısını Alır sistemi kimi də tanınır, bütün dünyada demokratik ölkələrdə nümayəndələrin seçilməsi üçün geniş istifadə olunan üsuldur. Bu seçki sistemi sadəliyi və siyasi partiyalara deyil, ayrı-ayrı namizədlərə önəm verilməsi ilə xarakterizə olunur. Majoritar sistemdə ümumi səslərin faizindən asılı olmayaraq konkret coğrafi dairədə ən çox səs toplayan namizəd qalib gəlir.
Nümayişi seçki
Nümayişi seçki (ing. Show election)əldəqayırma seçki və ya rezin möhür seçki kimi də tanınan, hər hansı əhəmiyyətli siyasi məqsədi olmayan seçkidirlər ki, sırf nümayiş üçün keçirilir. Nümayişi seçkilər diktator rejimlərədə yayılmış bir hadisədir ki ictimai qanuniliklərin təbliğ edirlər.
What Are Sham Elections?
Proporsional seçki
Proporsional seçki sistemi (PS) — seçicilərin alt qruplarının seçilmiş orqanda mütənasib şəkildə əks olunduğu hər hansı bir seçki sistemi növü. Konsepsiya əsasən seçicilər arasında siyasi bölgülərə (siyasi partiyalara) aiddir. Bu sistemlərin əsas prinsipi ondan ibarətdir ki, onlar nəticəyə təsir etmək üçün verilən səslərin [demək olar ki] hamısından istifadə edirlər. Bu səslər yalnız sadə çoxluğun yox namizədin seçilməsinə kömək edir və sistem səslərin necə verildiyini əks etdirən qarışıq, balanslaşdırılmış təqdimat yaradır.
Səsvermə sistemləri kontekstində proporsional seçki məclisdəki hər bir nümayəndənin təxminən bərabər sayda seçici tərəfindən seçilməsi deməkdir. Yalnız partiyaların seçiminə imkan verən seçki sistemlərinin adi vəziyyətində yerlər hər bir partiyanın aldığı səs payına proporsional olaraq bölünür.
Seçki bloku
Seçki bloku — dövlət seçkili orqanlarına seçki dövründə bir neçə siyasi partiyaların ümumi proqramla vahid namizədlərin irəli sürülməsi üçün yaratdığı birlik.
Seçki bülleteni
Seçki vərəqəsi və ya seçki bülleteni — gizli səsvermə ucun seçki sənədi. Onun formasını müvafiq dövlət orqanları müəyyən edir. SSRİ-də seçki bülletenində həmin secki dairəsində qeydə alınmış deputatlığa namizədin (xalq məhkəməsinə seckilər zamanı xalq hakimliyinə namizədin) soyadı, adı, atasının adı və onu irəli sürmüş təşkilatın adı göstərilir. Seçki kecirilən binalarda bülletenləri doldurmaq ücün xüsusi otaqlar, yaxud kabinələr ayrılır.
Smith, Sydney. Ballot . London: Longman, Orme, Brown, Green and Longmans. 1839.
Seçki hüququ
Seçki hüququ — iki əsas mənası olan hüquqi anlayış:
Obyektiv seçki hüququ — vətəndaşlara seçkilərdə iştirak etmək hüququnun verilməsi qaydasını və seçkili hakimiyyət orqanlarının formalaşdırılmasını tənzimləyən hüquq normalarından, qanunla təsdiq edilmiş qaydalardan və praktikada müəyyən edilmiş adətlərdən ibarət konstitusiya hüququnun alt sahəsi. Buna yanaşmada əsas baxış bucağı onun konstitusiya hüququnun bir alt qolu kimi başa düşülməsidir.
Subyektiv seçki hüququ — dövlət vətəndaşlarının seçmək (aktiv seçki hüququ) və seçilmək hüququ (passiv seçki hüququ).
Hüquqi şəxslərin idarəetmə və nəzarət-təftiş orqanlarının formalaşdırılması qaydası seçki hüququ normaları ilə tənzimlənmir, korporativ hüququn normativ aktlarına daxil edilir.
Seçki sistemi
Seçki sistemi seçkilərin və referendumların necə keçirildiyini və onların nəticələrinin necə müəyyən edildiyini özündə ehtiva edən qanunlar toplusudur. Siyasi seçki sistemləri hökumətlər tərəfindən müəyyən edilsə də, biznesdə, qeyri-hökumət təşkilatlarında və rəsmi olmayan təşkilatlarda da müəyyən seçki sisteminə əsaslanan seçkilər təşkil edilə bilər.
Seçki sistemləri seçki prosesinin bütün yönlərini özündə ehtiva edir: nə zaman seçkilər keçirilir, kimlər səs verə bilər, kimlər namizəd ola bilər, bülletenlər necə işarələnir və necə hesablanır, seçki kompaniyasi xərcləmələrinin limiti nə qədər olur və s. Seçki sistemləri konstitutsiyalar və ya seçki qanunları ilə müəyyən edilir və çox zaman müəyən seçki komissiyaları vasitəsilə həyata keçirilir. Müxtəlif məqsədlər üçün müxtəlif seçki sistemlərindən istifadə oluna bilər.
Bəzi seçki sistemləri prezident, baş nazir, qubernator kimi yalnız 1 qalibi müəyyən edir, bəziləri isə parlament üzvləri, direktor şurası üzvləri kimi birdən çox qalibi müəyyən edir. Xeyli sayda seçki sistemləri mövcud olsa da, daha çox bunlardan istifadə olunur: Nisbi əksəriyyət sistemi, iki mərhələli sistem, proporsional seçki sistemi və öncəlikli seçki sistemi. Bəzi seçki sistemləri isə qarışıqdır. Məsələn qarışıq seçki sistemi qeyri-proporsional və proporsional seçki sistemlərinin üstünlüklərini birləşdirmək üçün yaradılmışdır.
Rəsmən tanımlanmış seçki sistemlərinin çalışmasına sosial seçim nəzəriyyəsi və ya seçki nəzəriyyəsi deyilir.
Seçki vərəqəsi
Seçki vərəqəsi və ya seçki bülleteni — gizli səsvermə ucun seçki sənədi. Onun formasını müvafiq dövlət orqanları müəyyən edir. SSRİ-də seçki bülletenində həmin secki dairəsində qeydə alınmış deputatlığa namizədin (xalq məhkəməsinə seckilər zamanı xalq hakimliyinə namizədin) soyadı, adı, atasının adı və onu irəli sürmüş təşkilatın adı göstərilir. Seçki kecirilən binalarda bülletenləri doldurmaq ücün xüsusi otaqlar, yaxud kabinələr ayrılır.
Smith, Sydney. Ballot . London: Longman, Orme, Brown, Green and Longmans. 1839.
Seçki dairəsi
Seçki dairəsi — dövlətin nümayəndəli orqanlarına seçkilər keçirmək üçün yaradılan ərazi vahidi. SSRİ-də seçki dairəsi bərabər sayda əhali hesabı ilə, yaxud eyni adlı milli dövlət-ərazi birlətmələri olan millətlərin və xalqların bərabər numayəndəlik prinsipi üzrə yaradılır. Hər dairədən 1 deputat seçilir. Bu prinsip bərabər seçki hüququnu, bütün seçicilərin seçkilərdə bərabər əsaslarla iştirakını təmin edir. SSRİ Ali Sovetinin Millətlər Sovetinə seckilərdə hər müttəfiq respublika əhalisinin sayından asılı olmayaraq 32 deputat irəli sürülürdü.
Seçki məntəqəsi
Seçki məntəqəsi — seçki dairəsinin bir hissəsi. Seçki məntəqəsi hərbi hissələrdə, sərnişin qatarlarında, səfərdə olan gəmilərdə, xəstəxanalarda, sanatoriyalarda, doğum evlərində də yaradılır.
SSRİ-də Xalq Deputatları Sovetlərinin və xalq hakimlərinin seçkisi zamanı seçki keçirilməsi, seçki bülletenlərinin verilməsi, qəbulu və səslərin hesablanması üçün yaradılır. Seçki məntəqəsini müvafiq Xalq Deputatları Sovetinin icraiyyə komitəsi ərazi prinsipi üzrə, yəni seçicilərin yaşayış yerləri üzrə (100–300 min nəfərə bir seçki məntəqəsi hesabı ilə) təşkil edir.
Seçki senzi
Seçki senzi — seçki hüququndan istifadə etmək üçün konstitusiya və ya seçki qanunu ilə müəyyən olunmuş şərtlər. Senzlər hələ XVIII–XIX əsrlərdə tətbiq edilmişdir. Ən çox yayılmış seçki senzi aşaqıdakılar idi:
Əmlak senzi — seçici müəyyən əmlaka sahib olmalıdır.
Təhsil senzi — seçkilərdə iştirak etmək ucun müəyyən təhsil tələb olunurdu.
Oturaqlıq senzi — bir ölkədə, yaxud şəhərdə müəyyən müddət yaşamaq tələbi.
Vətəndaşlıq senzi — seçki hüququ yalnız müəyyən müddət ərzində bir dövlətin vətəndaşı olan şəxslərə verilirdi.
Bir çox ölkədə cins senzi, yüksək yaş senzi və s. də tətbiq olunurdu. Zəhmətkeşlərin mübarizəsi nəticəsində müasir burjua dövlətlərində ümumi seçki huququ elan olunmuş, seçki senzinin çoxu ləğv edilmişdir. Buna baxmayaraq, seçkilərdə iştirak etmək üçün müxtəlif maneələr saxlanılmaqdadır.
Seçki siyahısı
Siyasi siyahı, partiya siyahısı və ya seçki siyahısı — adətən proporsional və ya qarışıq seçki sistemlərində, eyni zamanda bəzi çoxluqlu seçki sistemlərində olan seçki üçün namizədlər qrupu. Seçki siyahısı siyasi partiya tərəfindən qeydə alınır və ya müstəqil namizədlər qrupunu təşkil edilir. Siyahılar açıq ola bilər, bu halda seçicilər qalib namizədlərin reytinqinə müəyyən təsir göstərə bilər. Bu həmçinin, qapalı ola bilər ki, bu halda namizədlərin sırası siyahının qeydiyyatı zamanı müəyyən edilir.
Seçilmiş nümayəndə öz yerini tərk edən zaman proporsional nümayəndəlik siyahı sistemindəki təsadüfi vakansiya adətən yerini tərk etmiş nümayəndənin siyahısında daha seçilməmiş ən yüksək səviyyəli namizəd tərəfindən doldurulur. Şəxsi və ya partiya-strateji səbəblərə görə, bu şəxs yerini aşağı səviyyəli həmkarına verməyi seçə bilər.
Əvəzedici siyahılar bəzən tək ötürülə bilən səsli seçki sistemlərində təsadüfi vakant yerləri doldurmaq üçün istifadə olunur. Buna misal olaraq 1984-cü ildən İrlandiyada keçirilən Avropa Parlamentinə seçkiləri göstərmək olar.
Majoritar seçki sistemi
Majoritar seçki sistemi — Majoritar sözü fransız dilindən tərcümədə "çoxluq" deməkdir. Majoritar seçki sistemində kim çoxluğun səsini qazanarsa o da seçilir. Azərbaycan Respublikasında seçki sistemi majoritar sistemə əsaslanır. Çox geniş yayılmış seçki sistemlərindən biri majoritar seçki sistemidir. Bu seçki sisteminə uyğun olaraq, deputatlığa (lat. "deputatus" — "göndərilmiş") namizəd seçkilərdə fərdi qaydada iştirak etməlidir və o, seçkili orqana deputat seçilmək üçün seçki dairəsi üzrə digər namizədlərə nisbətdə daha çox səs toplamalıdır.
Səs çoxluğunun sayından asılı olaraq majoritar seçki sisteminin iki növü müəyyən edilir: mütləq səs çoxluqlu majorilar seçki sistemi və nisbi səs çoxluqlu majoritar seçki sistemi.
== Giriş ==
Majoritar Seçki Sistemi, həmçinin First-Past-the-Post (FPTP) və ya Qalib Hamısını Alır sistemi kimi də tanınır, bütün dünyada demokratik ölkələrdə nümayəndələrin seçilməsi üçün geniş istifadə olunan üsuldur. Bu seçki sistemi sadəliyi və siyasi partiyalara deyil, ayrı-ayrı namizədlərə önəm verilməsi ilə xarakterizə olunur. Majoritar sistemdə ümumi səslərin faizindən asılı olmayaraq konkret coğrafi dairədə ən çox səs toplayan namizəd qalib gəlir.
Mərkəzi Seçki Komissiyası
Mərkəzi Seçki Komissiyası (Azərbaycan) — Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan Respublikası Prezident seçkilərinin və Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi deputatlarının seçkilərinin, həmçinin referendumların (ümumxalq səsvermələrin), bələdiyyələrə seçkilərin hazırlanmasını və keçirilməsini təmin edir. Seçki komissiyalarının işinə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyası rəhbərlik edir.
Ece Seçkin
Ece Seçkin (12 sentyabr 1991, İstanbul) — Türkiyə müğənnisi. Krım tatarı olan ailədə anadan olmuşdur.
== Həyatı ==
=== Karyera həyatı ===
Ece Seçkin 1991-ci il sentyabrın 12-də İstanbulda Krım tatar ailəsində anadan olub. Musiqi həyatına 3 yaşında piano müəllimi olan anası Lalə Seçkinlə başlayıb. Musiqi təhsilini fortepiano və solfecio üzrə davam etdirərkən, 1998-ci ildə konservatoriya imtahanında birinci yerlə fortepiano şöbəsini qazanıb. Musiqiyə olan həvəsi ilə yanaşı, Filiz Coşkunerdən balet dərsləri alıb, 8 ilə yaxın balet və rəqs məşqlərini davam etdirib. Orta məktəb illərində qurduğu musiqi qrupunun solisti olmağa başlayıb. Məktəb illərində qatıldığı müxtəlif musiqi yarışmalarında fərqlənən Ece Seçkin 2006-cı ildə Levent Arslandan fərdi müğənnilik dərsləri almağa başlayıb.
2010-cu ildə musiqiyə qarşı çox uzaq bir seçim edərək Baxçaşəhər Universitetinin Hüquq fakültəsinə daxil olub.
2011-ci ildə Ozan Doğulu ilə tanışması onun musiqi həyatında dönüş nöqtəsi olub.
Ermənistan Respublikası Prezidenti seçkiləri (2013)
2013-cü il Ermənistan Respublikası prezidenti seçkiləri — Ermənistan Prezidenti postuna keçiriləcək 6-cı seçkilərdir. Seçkilər 18 fevral, 2013 tarixində keçirildi. Ölkənin 3-cü prezidenti Serj Sarqsyan səslərin 58%-ni toplayaraq qalib gəldi və ikinci müddətə prezident seçildi. Onun əsas rəqibi Raffi Hovanisyan səslərin 36%-ni qazandı və ikinci yeri tutdu. Qalan 5 namizəd ümumilikdə səslərin qalan 4%-ini aldı.
== Seçkidən əvvəl vəziyyət ==
Son prezident seçkilərində Respublikan partiyanın sədri Serj Sarqsyan səslərin 52%-ni qazanaraq qalib gəldi. 2012-ci ildə Ermənistanda keçirilən parlament seçkilərində Respublikan Partiyası səslərin 70%-ni aldı və parlamentdə 151 yerdən 69-una sahib oldu. Çiçəklənən Ermənistan partiyası 37 yer, Ermənistanın ilk prezidenti Levon Ter-Petrosyanın liderlik etdiyi Ermənistan Milli Konqresi isə 7 yer qazandı. Seçkilərdən sonra əsas müxalif partiyalar seçkilərin nəticələrinin düzgün olmadığını və seçkilərin qeyri-şəffaf keçdiyini bildirdi. Keçirilən son sorğulara əsasən 2013-cü ildə prezident seçkilərində qələbəyə ən böyük namizad hazırkı prezident S. Sarqsyandır.
Ermənistan Respublikası Prezidenti seçkiləri (2018)
2018-ci il Ermənistan Respublikası prezidenti seçkiləri — Ermənistanda prezident seçkisi.
2 mart 2018-ci ildə Ermənistanda prezident seçkiləri keçirildi.2015-ci ilin Ermənistan konstitusiyası referendumunun nəticəsi olaraq prezident xalq tərəfindən yox,parlament tərəfindən seçildi.Referendumun digər bir nəticəsi isə, yeni seçilmiş prezidentin gəlişi ölkənin prezident respublikasından parlament respublikasına keçməsinin başlanğıcı olacaqdır. Eks-prezident Serj Sarkisyan Ermənistan Konstitusiyası tərəfindən növbəti dəfə yəni üçüncü dəfə seçilməsinə qadağa qoyuldu. Armen Sarkisyan 90 millət vəkilinin səsiylə asanlıqla seçkini qazanmışdır.
Ermənistanda Parlament seçkiləri (1919)
Ermənistanda Parlament seçkiləri — 21–23 iyun 1919-cu il tarixlərində Ermənistanda keçirilən seçkilər. İstifadə edilən seçki sistemi bir ümumi bölgədə D'Hondt metodundan istifadə edilərək partiya siyahısına mütənasib təmsilçilik idi. Nəticədə, 80 yerdən 72-sini Daşnaksutyun Partiyası qazandı. Azərbaycanlıları təmsil edən Müsəlmanların Partiyasız İttifaqı isə 3 yer qazandı. Lakin seçkilər Sosial Demokrat Hnçak Partiyası və xalqçılar tərəfindən boykot edildi. Seçici fəallığı% 71,2 idi. İlk Ermənistan Respublikası Sovet Rusiyası tərəfindən işğal edildikdən sonrakı illərdə çox partiyalı seçkilər keçirilmədi. İlk çox partiyalı seçki isə ancaq müstəqilliyin əldə edilməsindən sonra, 1995-ci ilə keçirildi.
Ermənistanda Prezident seçkiləri (2013)
2013-cü il Ermənistan Respublikası prezidenti seçkiləri — Ermənistan Prezidenti postuna keçiriləcək 6-cı seçkilərdir. Seçkilər 18 fevral, 2013 tarixində keçirildi. Ölkənin 3-cü prezidenti Serj Sarqsyan səslərin 58%-ni toplayaraq qalib gəldi və ikinci müddətə prezident seçildi. Onun əsas rəqibi Raffi Hovanisyan səslərin 36%-ni qazandı və ikinci yeri tutdu. Qalan 5 namizəd ümumilikdə səslərin qalan 4%-ini aldı.
== Seçkidən əvvəl vəziyyət ==
Son prezident seçkilərində Respublikan partiyanın sədri Serj Sarqsyan səslərin 52%-ni qazanaraq qalib gəldi. 2012-ci ildə Ermənistanda keçirilən parlament seçkilərində Respublikan Partiyası səslərin 70%-ni aldı və parlamentdə 151 yerdən 69-una sahib oldu. Çiçəklənən Ermənistan partiyası 37 yer, Ermənistanın ilk prezidenti Levon Ter-Petrosyanın liderlik etdiyi Ermənistan Milli Konqresi isə 7 yer qazandı. Seçkilərdən sonra əsas müxalif partiyalar seçkilərin nəticələrinin düzgün olmadığını və seçkilərin qeyri-şəffaf keçdiyini bildirdi. Keçirilən son sorğulara əsasən 2013-cü ildə prezident seçkilərində qələbəyə ən böyük namizad hazırkı prezident S. Sarqsyandır.
Ermənistanda Prezident seçkiləri (2018)
2018-ci il Ermənistan Respublikası prezidenti seçkiləri — Ermənistanda prezident seçkisi.
2 mart 2018-ci ildə Ermənistanda prezident seçkiləri keçirildi.2015-ci ilin Ermənistan konstitusiyası referendumunun nəticəsi olaraq prezident xalq tərəfindən yox,parlament tərəfindən seçildi.Referendumun digər bir nəticəsi isə, yeni seçilmiş prezidentin gəlişi ölkənin prezident respublikasından parlament respublikasına keçməsinin başlanğıcı olacaqdır. Eks-prezident Serj Sarkisyan Ermənistan Konstitusiyası tərəfindən növbəti dəfə yəni üçüncü dəfə seçilməsinə qadağa qoyuldu. Armen Sarkisyan 90 millət vəkilinin səsiylə asanlıqla seçkini qazanmışdır.
Gürcüstan Respublikası Prezidenti seçkiləri (2018)
2018-ci il Gürcüstan Respublikası prezidenti seçkiləri — Gürcüstanda prezident seçkisi.
Gürcüstan Respublikası Prezidenti postuna keçirilməsi nəzərdə tutulan rəsmi ümumilli seçkidir. 2018-ci ilin oktyabr ayının 28-də keçirilib.
== Seçki ==
Gürcüstan prezidenti ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında, beş il müddətinə gizli səsvermə yolu ilə seçilir. Seçkilərin keçirildiyi gün seçkidən ən az 60 gün əvvəl Gürcüstan Baş Naziri tərəfindən təyin edilir.
Gürcüstan vətəndaşı 35 yaşından etibarən Gürcüstanın prezidenti namizədi ola bilər. Eyni zamanda, Gürcüstanda ən azı beş il, son üç ildə isə seçkilərin keçirilməsi üçün yaşamaq lazımdır. Eyni şəxs yalnız iki dəfə Gürcüstanın prezidenti seçilə bilər. Seçkidə iştirakçıların yarısından çoxunun səs vermiş Gürcüstan prezidentliyinə namizəddir.
5 yanvar 2018-ci ildə Gürcüstanın Mərkəzi Seçki Komissiyası 2018-ci il prezident seçkiləri üçün dövlət tərəfindən ayrılmış vəsaitlərin paylanmasının və istifadəsinin müəyyənləşdirilməsi haqqında qətnamə qəbul etmişdir.
Gürcüstan parlament seçkiləri (2012)
2012-ci il Gürcüstan Respublikası Parlament seçkilər — 1 oktyabr 2012 tarixində keçirilib.
== Seçkilər ==
150 deputat Parlamentə 4 illik müddətə seçilirdi. Bunlardan 73 nəfər majoritar, 77 nəfər isə proporsional sistemə uyğun olaraq seçilməli idi. Seçkilərdə əsas mübarizə prezident Mixail Saakaşvilinin sədrlik etdiyi iqtidarı təmsil edən Vahid Milli Hərəkat Partiyası və Bidzina İvanişvilinin yenicə yaratdığı Gürcü arzusu — Demokratik Gürcüstan müxalif bloku arasında gedirdi. Seçkilərin nəticələrinə əsasən "Gürcü Arzusu" qalib gəldi və parlamentin yeni çağırışında 85 mandat qazandı. Vahid Milli Hərəkat isə parlamentdə 65 təmsilçi qazandı. Gürcü Arzusunun sədri Bidzina İvanişvili yeni parlament tərəfindən Gürcüstan Respublikasının 10-cu baş naziri seçildi.
== Nəticələr ==
== Seçkidən sonra ==
Seçkilərə əsasən yalnız iki partiya parlamentdə yer ala bildi. Gürcü Arzusu 85, Vahid Milli Hərəkat isə 65 yer aldı. Mixail Saakaşvili seçkilərdə məğlubiyyətini tanıdı və müxalifətə keçdiyini bildirdi.
Gürcüstanda Parlament seçkiləri (2012)
2012-ci il Gürcüstan Respublikası Parlament seçkilər — 1 oktyabr 2012 tarixində keçirilib.
== Seçkilər ==
150 deputat Parlamentə 4 illik müddətə seçilirdi. Bunlardan 73 nəfər majoritar, 77 nəfər isə proporsional sistemə uyğun olaraq seçilməli idi. Seçkilərdə əsas mübarizə prezident Mixail Saakaşvilinin sədrlik etdiyi iqtidarı təmsil edən Vahid Milli Hərəkat Partiyası və Bidzina İvanişvilinin yenicə yaratdığı Gürcü arzusu — Demokratik Gürcüstan müxalif bloku arasında gedirdi. Seçkilərin nəticələrinə əsasən "Gürcü Arzusu" qalib gəldi və parlamentin yeni çağırışında 85 mandat qazandı. Vahid Milli Hərəkat isə parlamentdə 65 təmsilçi qazandı. Gürcü Arzusunun sədri Bidzina İvanişvili yeni parlament tərəfindən Gürcüstan Respublikasının 10-cu baş naziri seçildi.
== Nəticələr ==
== Seçkidən sonra ==
Seçkilərə əsasən yalnız iki partiya parlamentdə yer ala bildi. Gürcü Arzusu 85, Vahid Milli Hərəkat isə 65 yer aldı. Mixail Saakaşvili seçkilərdə məğlubiyyətini tanıdı və müxalifətə keçdiyini bildirdi.
Gürcüstanda prezident seçkiləri (1995)
Gürcüstanda prezident seçkiləri (gürc. საქართველოს საპრეზიდენტო არჩევნები 1995) 5 noyabr 1995-ci ildə baş verdi. Nəticədə, qələbəni Gürcüstan Vətəndaşlar Birliyi partiyasının nümayəndəsi Eduard Şevardnadze qazandı, o, ümumi bülletenlərin 74,94% səsini topladı, seçki fəallığı 68,29% idi. Prezident seçkilərində iştirak etmək üçün qeydiyyatdan keçmiş seçicilər ölkə əhalisinin təxminən 68%-ni təşkil edirdi.
== Namizədlər ==
== Seçki sistemi ==
Gürcüstanın 1995-ci il Konstitusiyasına görə, prezident vəzifəsi ölkədə (1992-1995-ci illərdə Parlamentin Sədri idi), bir dəfə təkrar seçilmək imkanı ilə, 18 yaşına çatmış hər bir vətəndaşın seçki günü səs vermək hüququ vardı. Səbəbdən məhrum edilmiş və məhkəmə tərəfindən məhkum edilmiş şəxslərin səsvermə hüququ yox idi. Səsvermə isteğe bağlı idi.
Ölkə ərazisində doğulan və ən azı 15 il əyalətdə yaşayan hər bir Gürcüstan vətəndaşı prezidentliyə namizəd ola bilər. Namizəd irəli sürmək hüququ təşəbbüs qruplarına və siyasi partiyalara məxsus idi. Hər bir namizəd 50.000 seçicinin imzası ilə dəstəklənməli, ərizəçinin yaşı ən azı 35 yaşında olmalı idi.
Gürcüstanda prezident seçkiləri (2018)
2018-ci il Gürcüstan Respublikası prezidenti seçkiləri — Gürcüstanda prezident seçkisi.
Gürcüstan Respublikası Prezidenti postuna keçirilməsi nəzərdə tutulan rəsmi ümumilli seçkidir. 2018-ci ilin oktyabr ayının 28-də keçirilib.
== Seçki ==
Gürcüstan prezidenti ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında, beş il müddətinə gizli səsvermə yolu ilə seçilir. Seçkilərin keçirildiyi gün seçkidən ən az 60 gün əvvəl Gürcüstan Baş Naziri tərəfindən təyin edilir.
Gürcüstan vətəndaşı 35 yaşından etibarən Gürcüstanın prezidenti namizədi ola bilər. Eyni zamanda, Gürcüstanda ən azı beş il, son üç ildə isə seçkilərin keçirilməsi üçün yaşamaq lazımdır. Eyni şəxs yalnız iki dəfə Gürcüstanın prezidenti seçilə bilər. Seçkidə iştirakçıların yarısından çoxunun səs vermiş Gürcüstan prezidentliyinə namizəddir.
5 yanvar 2018-ci ildə Gürcüstanın Mərkəzi Seçki Komissiyası 2018-ci il prezident seçkiləri üçün dövlət tərəfindən ayrılmış vəsaitlərin paylanmasının və istifadəsinin müəyyənləşdirilməsi haqqında qətnamə qəbul etmişdir.
Gürcüstanda seçkilər
Gürcüstanda seçkilər — seçkilərin nəticələri haqqında məlumat verir. Seçkilər, vəzifəyə namizədlərin seçilməsi üçün səsvermə prosesidir. Demokratiyanın qanunverici orqanda, bəzən də icra və məhkəmə orqanlarında seçkili vəzifələri doldurduğu və seçicilərin yerli hökumət rəsmilərini seçdiyi mexanizmdir.
Gürcüstan milli səviyyədə dövlət başçısı - prezidenti və qanunverici orqanı seçir. Prezident xalq tərəfindən 5 il müddətinə seçilir. Gürcüstan Parlamenti dörd il müddətinə seçilən 150 deputatdan, 77 nisbətlə proporsional, 73 mandat isə birmandatlı seçki dairələrindən ibarətdir.
2019-cu ilin yayında Gürcüstanda keçirilən etiraz aksiyaları daha proporsional sistemə keçməyi tələb etdi (birmandatlı seçki dairələrinin ləğv edilməsi) və bunun üçün "Gürcü Arzusu" partiyasının lideri Bidzina İvanişvilinin sözünü verdi. Ancaq 2019-cu ilin noyabr ayında ayrı-ayrı millət vəkilləri yeni etirazlara səbəb olan seçki sistemini dəyişdirmək haqqında qanun layihəsinin əleyhinə səs verdilər.
== Statistika ==
1990-cı ildən bu yana Gürcüstanda beş seçki, yeddi parlament, yeddi Acarıstan Ali Məclisinə və dörd yerli idarəetmə orqanına seçkilər olmaqla 22 seçki keçirildi; referendum və plebisit də təşkil olumuşdur. Ən çox qeydə alınmış seçici sayı (3.594.810) 26 may 1991-ci ildə keçirilən prezident seçkilərində iştirak etdi.
Latviyada Prezident seçkiləri (1922)
Latviyada Prezident seçkiləri — 1922-ci ildə Latviyada baş tutan sayca 1-ci Prezident seçkiləri.
== Məlumat ==
1922-ci il noyabrın 14-də Latviya Prezidenti vəzifəsinə seçkilər baş tutdu. seçkilərə Latviya Seyminin 100 üzvündən 98-i qatıldı. seçkilərin yeganə namizədi olan "Kəndçi Birliyi" Partiyasının üzvü Yanis Çaqste birinci turdaca Latviya Prezidenti seçildi. Onun lehinə 92 deputat, əleyhinə isə 6 deputat səs verdi.
Yanis Çaqstenin andiçmə mərasimi noyabrın 18-də baş tutdu və onun səlahiyyət müddəti üç ili əhatə etdi.
