Tszı sözü azərbaycan dilində

Lao-tszı (e. ə. VI əsr – e. ə. V əsr, چین[d]) — Çin filosofu. == Həyatı == Lao Tzı (Çin: 老子; pinyin: Lǎozǐ; Wade–Giles: Lao Tzu; həmçinin Lao Tse, Lao Tu, Lao-Tsu, Laotze, Laosi, Laocius, və digər şəkildə tərcümə edilir) qədim Çin filosofudur. Öz Dao De Cin əsərinə görə tanınır və bu səbəbdən ənənəvi şəkildə Daoizm-in banisi kimi qəbul edilir. Daoizmin dini formalarının çoxunda bir ilahi varlıq kimi qəbul edilir — Taishang Laojun — yəni "Saf Üç kəslərdən Biri". Çin ənənəsinə əsasən, Lao Tzu eramızdan əvvəl 6-cı əsrdə yaşayıb. Bəzi tarixçilər isə onun eramızdan əvvəl 5–4-cü əsrlərdə yaşadığını, bəziləri isə Lao Tzu-nun bir neçə tarixi şəxsiyyətləri birləşdirən bir mifoloji figur olduğunu vurğulayır.

Mеn-Tszı (çin. 孟子) (e.ə. 372, Tszou[d], Çjou sülaləsi – e.ə. 289) — Çin filosofu. == Fəlsəfəsi == Konfutsinin davamçısı Mеn-Tszı (е.ə. 372–289) bеlə bir nəzəriyyə irəli sürürdü ki, insanın həyatı ilahi iradəyə tabеdir, bilik isə insanda anadangəlmə-dir. İnsan anadan olanda bilik ilahi, "Hüdudsuz ruh" tərəfindən ona vеrilir. İnsan bu biliklərin köməyi ilə həyatın bütün suallarına cavab vеrməlidir. O, insanları bütün müvəffəqiyyətsizliklərin və bədbəхtliklərin səbəbini müəy-yənləşdirməyə, dözümlü və mərhəmətli olmağa çağırırdı.

Mo-di(çin. 墨翟), Ustad Mo, Mo-tszı (çin. 墨子}) (E.ə. 470 — E.ə. 391) — Çin filosofu. == Həyatı == == Fəlsəfəsi == Qədim Çində biz despotizmin klassik nəzəriyyələrindən biri ilə rastlaşırıq. Çin despotik siyasi təfəkkürü üçün fəlsəfi əsasların başlanğıcını Mo-tszı qoydu. O, bunu özünün belə bir sadə ideyası ilə etdi: İnsanlar bərabərdir, dövlətin idarə olunmasında da bərabər hüquqla iştirak etməlidirlər. Siyasi fəaliyyət üçün yararlılıq meyarını heç də insanların hansı zümrəyə aid olmasında deyil, onların fərdi qabiliyyətlərində və xalqa xidmət etmək məramında axtarmaq lazımdır. Mo-tszının bu fikirləri xüsusən müasir liberal dəyərlər baxımından gözəl səslənir.

Sun-Tszı (çin. 孙子算经; III əsr) — Çin riyaziyyatçısıdır; "Riyazi traktat" əsərinin müəllifidir; hesablama taxtasında hesab əməllər qaydasını vermiş, bir dərəcəli tənliklərin tam ədədlərdə həll üsulunu şərh etmişdir. == Həyatı == == Ədəbiyyat == Берёзкина Э. И. Математический трактат Сунь-Цзы // «Историко-математические исследования». Вып. 3. — М., 1963. Lam Lay Yong and An Tian Se. "Fleeting Footsteps", p. 4. World Scientific.

Syun-Tszı (çin. 荀子) (E.ə. 298 - E.ə. 238) — Çin filosofu. == Fəlsəfəsi == Konfutsiliyin digər nümayəndəsi Syun-Tszının (e.ə. 298-238) təlimində isə mərkəzi xətt cəmiyyət və insan problemidir. O, iddia edirdi ki, göy, səma, təbiətin ayrılmaz bir hissəsi olan, materiyadır. Təbiətdə bütün hadisə və proseslər onun öz qanunları əsasında baş verir və dəyişir. Onun nəzərincə, insan taleyi ilahidən deyil, onun özündən asılıdır. Bundan əlavə insan aləmi dərk etmək və ondan öz xeyrinə istifadə etmək qabiliyyətinə malikdir.

Çjuan Tszı, (莊子, ing. Zhuang Zi; təq. e.ə. 369 – təq. e.ə. 288) — qədim Çin filosofu, daosizmin banilərindən biri, Sun çarlığının Xuanxe vadisində anadan olmuşdur. == Həyatı == Gəncliyində lak ağacları plantasiyasında nəzarətçi işləmişdir. Sonralar işdən çıxıb azad filosof kimi yaşamağa başlamış, səndəl hörməklə, balıq ovlamaqla dolanmışdır. Xalq arasında böyük şöhrət qazanıb gününü dostları və şagirdləri ilə söhbətlərdə keçirmişdir. Dərin dərrakəli bir adam kimi yanına məsləhətə gələnlərə düzgün yol göstərmiş, məsələləri xeyirxahlıq və ədalətlə yoluna qoymuşdur.