xaça sözü azərbaycan dilində

Aram İliç Xaçaturyan (24 may (6 iyun) 1903, Tiflis, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası[…] və ya Kocori, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası – 1 may 1978[…], Moskva, RSFSR, SSRİ[…]) — erməni mənşəli bəstəkar; Azərbaycan SSR xalq artisti (1973), SSRİ xalq artisti, 4 dəfə Stalin mükafatı laureatı (1941, 1943, 1946, 1950). Ermənistan SSR Dövlət himninin müəllifidir (1944).

Murad Şamil oğlu Xaçayev (14 aprel, 1998, Luqansk, Ukrayna) - Azərbaycanlı futbolçu. Hazırda Azərbaycan Premyer Liqasıda iştirak edən Sumqayıt klubunda çıxış edir. Ukraynada doğulan Murad Xaçayev ilkin futbol təhsilini bu ölkənin Şaxtyor klubunda almışdır. Futbolçu peşəkar karyerasına isə Sumqayıt klubunda başlamışdır və hazırda da bu komandanın şərəfini qoruyur. Ukraynalı oyunçu milli seçimini Azərbaycandan yana edib və bu ölkənin U-19 komandasına dəvət alıb. Ancaq hələki əsas millidə debüt etməyib.

Vaaqn Qarniki Xaçaturyan (erm: Վահագն Գարնիկի Խաչատուրյան) (22 aprel 1959, Sisian) — Ermənistan siyasətçisi, 13 mart 2022-ci ildən bəri Ermənistan Respublilasının 5-ci Prezidenti. 2022-ci il martın 3-də yüksək texnologiyalar sənayesi naziri Vaaqn Xaçaturyan parlament tərəfindən ikinci turda Ermənistan Respublikasının 5-ci Prezidenti seçilib. Vahaqn Xaçaturyan 22 aprel 1959-cu ildə Qarakilsədə (Sisyan) anadan olub. 1975–1980-ci illərdə İrəvan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunu iqtisadçı ixtisası üzrə bitirib. 1980–1981-ci ildə Sovet ordusunda xidmət edib. 1981–1989-cu illərdə İrəvanda "Razdanmaş" İstehsalat Birliyində iqtisadçı işləyib. 1989–1992-ci illərdə "Mars" dövlət müəssisəsində şöbə müdiri, daha sonra baş direktor müavini olub. Vaaqn Xaçaturyan 1992–1996-cı illərdə Yerevan meri və Ermənistan prezidenti Levon Ter-Petrosyanın müşaviri olub. Ter-Petrosyanın istefasından sonra iqtisadi məsələlər üzrə müstəqil ekspert kimi çıxış edib. 1996–1999-cu illərdə parlament deputatı olub.

Vaaqn Qarniki Xaçaturyan (erm: Վահագն Գարնիկի Խաչատուրյան) (22 aprel 1959, Sisian) — Ermənistan siyasətçisi, 13 mart 2022-ci ildən bəri Ermənistan Respublilasının 5-ci Prezidenti. 2022-ci il martın 3-də yüksək texnologiyalar sənayesi naziri Vaaqn Xaçaturyan parlament tərəfindən ikinci turda Ermənistan Respublikasının 5-ci Prezidenti seçilib. Vahaqn Xaçaturyan 22 aprel 1959-cu ildə Qarakilsədə (Sisyan) anadan olub. 1975–1980-ci illərdə İrəvan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunu iqtisadçı ixtisası üzrə bitirib. 1980–1981-ci ildə Sovet ordusunda xidmət edib. 1981–1989-cu illərdə İrəvanda "Razdanmaş" İstehsalat Birliyində iqtisadçı işləyib. 1989–1992-ci illərdə "Mars" dövlət müəssisəsində şöbə müdiri, daha sonra baş direktor müavini olub. Vaaqn Xaçaturyan 1992–1996-cı illərdə Yerevan meri və Ermənistan prezidenti Levon Ter-Petrosyanın müşaviri olub. Ter-Petrosyanın istefasından sonra iqtisadi məsələlər üzrə müstəqil ekspert kimi çıxış edib. 1996–1999-cu illərdə parlament deputatı olub.

Xaçakilsə - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Artik rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 6 km məsafədə yerləşir. «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə Xaçkilsə kimi qeyd edilmişdir. Toponim «cüt, qoşa», «bir-birinə yaxın sivri uclu şiş təpəli iki fiziki-coğrafi obyekt» mənasında işlənən xaça sözündən və «dini məbəd» mənasını bildirən kilsə sözündən əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında əmələ gələn mürəkkəb quruluşlu toponimdir. «Xaça» sözü indi Azərbaycan dilində «haça» formasında işlənir. Azərbaycan dilində x~h səsəvəzlənməsi qanunauyğun haldır və bu özünü xansı-hansı, xamusu-hamısı sözlərində göstərir . Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 3.l.1935-ci il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Paros, 30.l.1961-ci il tarixli fərmanı ilə yenidən dəyişdirilərək Nahabetavan qoyulmuşdur. Xaçakilsə at GEOnet Names Server Report of the results of the 2001 Armenian Census, Ermənistan Respublikası Milli Statistika Xidməti Kiesling, Rediscoving Armenia, p. 77, available online at the US embassy to Armenia's website Arxivləşdirilib 2008-06-26 at the Wayback Machine "Dictionary of Armenian residences (Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան), page 143" (PDF).

Xaçaparaq nekropolu — Culfa rayonunun Nəhəcir kəndindən 2 kilometr şərqdə orta əsrlərə aid arxeoloji abidə.

Xaçapuri (gürc. ხაჭაპური - Khač’ap’uri və ya "Pendirli çörək") — Gürcüstanda bişirilən pendirli pidedir. Pide Pita Acar üsulu xaçapuri resepti Arxivləşdirilib 2015-04-07 at the Wayback Machine Xaçapuri.

Xaçatur Abovyan (erm. Խաչատուր Աբովյան; 15 oktyabr 1809[…], Kanakir – 14 aprel 1848, İrəvan, Tiflis quberniyası) — erməni yazıçı, XIX əsrin milli ictimai xadimi, müasir erməni ədəbiyyatının banisi, pedaqoq Xaçatur Abovyan ilk əvvəl Eçmiədzin monastırında təhsil almış, sonra Tiflis ruhani məktəbində oxuyub yenə Eçmiədzinə geri qayıtmışdır. O, 24–25 yaşına qədər monastır mühitindən uzaqlaşmağa macal tapmır, buna görə də təhsilini davam etdirə bilmirdi. Və yalnız bir təsadüf nəticəsində Eçmiədzindən yaxa qurtarmağa nail olur. Ədib o dövrdə Ermənistana gəlmiş bir professorun sayəsində Derpt universitetinə oxumağa gedir. Təhsilini başa vurduqdan sonra o, milli maarifi inkişaf etdirmək, ədəbiyyatı xalqa yaxınlaşdırmaq üçün vətəninə qayıtsa da, burada müqavimətə rast gəlib Tiflisə getməli və orada işləməli olur. Tələbəlik illərində o, şeirlərini qədim dildə yaradır, rus, Avropa klassiklərini də o dilə tərcümə edirdisə, sonralar bunun səhv olduğu qənaətinə gəlir və sonrakı bütün əsərlərini erməni dilində yazmağa başlayır. O, müəllim, şair və bir vəkil idi. Müasir erməni ədəbiyyatının atası olaraq tanınmışdır. Xaçatur Abovyan mühüm tarixi və tərbiyəvi əhəmiyyəti olan sənət abidələri qoyub getmişdir.

Yuri Xaçaturov (erm. Յուրի Խաչատուրով, 1 may 1952, Tetritskaro) — Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin baş qərargah rəisi, general polkovnik, Xocalı soyqırımını törədənlərdən biri. Yuri Xaçaturov 1952-ci ildə Gürcüstanda, Borçalının Ağbulaq (indiki adı Tetritskaro) şəhərində anadan olub. 1969-cu ildə Ağbulaq orta məktəbini bitirdikdən sonra Tbilisi Artilleriya məktəbinə daxil olub. Yuri bu məktəbi fəxri diplomla 1974-cü ildə bitirib. Məzun olduqdan sonra Yuri Xaçaturov Uzaq Şərqdə yerləşən artilleriya alay vzvodunun komandiri təyin edildi. 1976-dan 1982-ci ilədək Yuri Xaçaturov Uzaq Şərqdə artilleriya batareyasının komandiri, qərargah rəisi, tank əleyhinə artilleriya batalyonunun komandir müavini kimi vəzifələrdə xidmət edib. Y.Xaçaturov 1982-dən 1985-ə kimi Leninqraddakı Kalinin Hərbi Artilleriya Akademiyasında təhsil alır. Bundan sonra o, Belarus Hərbi Dairəsinin Raket Qoşunlarının və Artilleriya Tank Diviziyasının qərargah rəisi təyin edilir. Daha sonra Xaçaturov 1987-ci ildən 1989-cu ilin fevralına kimi Əfqanıstandakı 40-cı Ordunun Raket Qoşunlarının və Artilleriya Diviziyasının qərargah rəhbəri təyin edilir.

Meşəli qətliamı, həmçinin Meşəli soyqırımı və ya Meşəli faciəsi — 23 dekabr 1991-ci ildə Azərbaycanda, Xocalı rayonunun Meşəli kəndində erməni hərbi birləşmələri tərəfindən törədilmiş qətliam. MDB qoşunları tərəfindən bir qədər əvvəl silahsızlaşdırılmış kənd sakinləri hücum edən tərəfə qarşı müqavimət göstərməyə çalışmış, lakin bir neçə saat davam edən döyüşlərdən sonra ətrafdakı meşəliyə çəkilmişdi və kənd ermənilərin "Böyük Tiqran" və "Sasunlu David" dəstələrinin nəzarəti altına düşmüşdür. Həmin gün Azərbaycan qüvvələri əks-hücum edərək kəndə nəzarəti bərpa etmişdilər. Meşəli kəndinə daxil olan azərbaycanlılar evlərin və tövlələrin yandırıldığını, kənddə mülki əhaliyə qarşı qətliam törədildiyinə şahid olmuşdular. Qətliam zamanı 28 nəfər öldürülmüş, 14 nəfər yaralanmışdır. Meşəlinin əhalisindən 358 nəfər məcburi köçkün olmuş, kənd özü məhv edilmişdir. Qətliamda Meşəli kəndində 5,496,900 manat məbləğində maddi ziyan vurulmuşdur. Ermənistan tərəfi Meşəlidə qətliam olduğunu inkar edir. 29 iyul 2023-cü ildə Meşəli qətliamında iştirak etməkdə ittiham olunan, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin vasitəçiliyi ilə hərəkət edən Vaqif Xaçaturyan Laçın sərhəd-keçid məntəqəsində Azərbaycan sərhəd xidmətinin nümayəndələri tərəfindən saxlanılmışdır. O, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 103 (soyqırımı) və 107-ci (əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə) maddələrilə təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb olunması barədə qərar qəbul edilmişdi və beynəlxalq axtarışa verilmişdi.

Meşəli qətliamı, həmçinin Meşəli soyqırımı və ya Meşəli faciəsi — 23 dekabr 1991-ci ildə Azərbaycanda, Xocalı rayonunun Meşəli kəndində erməni hərbi birləşmələri tərəfindən törədilmiş qətliam. MDB qoşunları tərəfindən bir qədər əvvəl silahsızlaşdırılmış kənd sakinləri hücum edən tərəfə qarşı müqavimət göstərməyə çalışmış, lakin bir neçə saat davam edən döyüşlərdən sonra ətrafdakı meşəliyə çəkilmişdi və kənd ermənilərin "Böyük Tiqran" və "Sasunlu David" dəstələrinin nəzarəti altına düşmüşdür. Həmin gün Azərbaycan qüvvələri əks-hücum edərək kəndə nəzarəti bərpa etmişdilər. Meşəli kəndinə daxil olan azərbaycanlılar evlərin və tövlələrin yandırıldığını, kənddə mülki əhaliyə qarşı qətliam törədildiyinə şahid olmuşdular. Qətliam zamanı 28 nəfər öldürülmüş, 14 nəfər yaralanmışdır. Meşəlinin əhalisindən 358 nəfər məcburi köçkün olmuş, kənd özü məhv edilmişdir. Qətliamda Meşəli kəndində 5,496,900 manat məbləğində maddi ziyan vurulmuşdur. Ermənistan tərəfi Meşəlidə qətliam olduğunu inkar edir. 29 iyul 2023-cü ildə Meşəli qətliamında iştirak etməkdə ittiham olunan, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin vasitəçiliyi ilə hərəkət edən Vaqif Xaçaturyan Laçın sərhəd-keçid məntəqəsində Azərbaycan sərhəd xidmətinin nümayəndələri tərəfindən saxlanılmışdır. O, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 103 (soyqırımı) və 107-ci (əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə) maddələrilə təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb olunması barədə qərar qəbul edilmişdi və beynəlxalq axtarışa verilmişdi.