* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2004 | •••••••••••••••••••• | 0.67 |
2009 | •••••••••• | 0.32 |
2019 | ••••• | 0.14 |
2020 | •••• | 0.13 |
1 is. [ər.] 1. bax xəta. // Qəbahət, qüsur, günah, yanılma, istənilmədən edilən səhv. Kiçikdən xata, böyükdən əta. (Ata. sözü). □ Xata eləmək – səhv iş görmək, yanılmaq, səhv etmək. [Koroğlu:] Koroğlu eylədi xata; İndi sən bax bu büsata. “Koroğlu”. 2. Qorxu, təhlükə, xətər ehtimalı. Sənin xatan var. Xatadan qurtarmaq. // Qorxulu, təhlükəli, faciə ilə nəticələnə bilən iş, hərəkət, əməl; qorxu, təhlükə. Bəzi yerdə çiy ət yemək adətdir, çiy əti zəif xəstəyə və uşağa da verirlər. Amma belə çiy ət yeməyin xatası var. H.Zərdabi. Bu xatadan sovuşsam, çarmıxa çəksələr də; Ağzımı kilidlərəm, danışmaram bir daha. B.Vahabzadə. ◊ Xata baş vermək – ölüm və ya başqa ağır bir hadisə üz vermək. [İlyas Adiləyə:] Anamın da ürəyinə dammışdı ki, əgər mən Tərlanı minsəm, nə isə bir xata baş verəcək. Ə.Məmmədxanlı. Xata çıxar(t)maq – faciə ilə nəticələnə və ya pis nəticəsi ola biləcək bir iş görmək. [Ata:] O qalmışdı bir xata çıxardasan? S.Rəhimov. [Mindilli:] Yenə komissiya? Əşi, xata çıxarma, dayan… S.Rəhman. Xata dəymək – bəla üz vermək, xətər toxunmaq, zərər dəymək. Öz əlimlə xata dəydi özümə; Bədəndən qolumun sağı kəsildi. Aşıq Ələsgər. Xatada qalmaq – pis, çıxılmaz vəziyyətdə qalmaq, əngələ düşmək. İşə zərbə vurmuşam?! Ya işə gecikmişəm?! Əcəb kələyə düşdük, əcəb qaldıq xatada. S.Rüstəm. Xatanı başdan eləmək – gözlənilən təhlükədən uzaqlaşmaq, uzaqlaşdırmaq, qorxudan çıxmaq. Rəhim bəy, bir bəri gəl! Allahı sevirsən, bu xatanı mənim başımdan elə, al bu on manatı da qəndə, çaya ver, bu donuzu mənim qapımdan uzaqlaşdır. Ə.Haqverdiyev. Xatası başdan olmaq – xatası, təhlükəsi aradan qalxmaq, yox olmaq, sovuşmaq. Veysin xatası başdan olsaydı, [Allahqulunun] fikrincə, qalan hər şey öz yolu ilə düzələcəkdi. Ə.Əbülhəsən. Xataya düşmək – əngələ düşmək, təhlükəli vəziyyətə düşmək. Heç nədən xataya düşən dəllək diz qapaqları titrəyə-titrəyə küncə dayandı. S.Rəhimov. [Qurban Telliyə:] Həmişə yuxumda dəvə görəndə o biri gün xataya düşürəm, Telli. Ə.Məmmədxanlı. Əlindən xata çıxmaq – istəmədən adam öldürmək, qan tökmək. [Səkinə xanım:] Nə söyləyirsən, sən dayan, getmə, əlindən xata çıxar! M.F.Axundzadə. [Mirzə İsmayıl:] Dəli iyiddir. Əlindən xata çıxa bilər. Ə.Haqverdiyev. Öz(ü)-özünü xataya salmaq – gördüyü işin nəticəsini fikirləşmədən işini əngələ salmaq, özünü çətin vəziyyətə, bəlaya salmaq. [Səlimqızı:] Ay balam, özünüzü xataya salmayın. C.Cabbarlı.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / xata2 сущ. неприятность (неприятное событие, происшествие), беда. Xatadan qurtarmaq отделаться от неприятности, выпутаться из беды; xata baş verdi случилась неприятность ◊ xata dəydi kimə случилась беда с кем, xata çıxarmaq (törətmək) натворить беду, сделать какую-л. неприятность; xatada qalmaq оказаться в беде; оказаться виновником; xataya düşmək попасть в неприятную ситуацию; xataya salmaq kimi втянуть в историю (скандалит.п.) кого; xatanı başından eləmək не впутываться в неблаговидное дело; əlindən xata çıxıb совершил проступок; özünü xataya salmaq впутаться в какое-л. (неблаговидное) дело; xataya qoymaq kimi впутать в беду кого
Azərbaycanca-rusca lüğət / xata1 i. mistake, error; (kobud) blunder; kobud ~ bad* mistake; orfoqrafiya ~sı spelling mistake / error; ~ya yol vermək to make* a mistake; ~dan qurtarmaq 1) to pull through; to escape / to evade danger; 2) to save (d.); bir kəsi ~dan qurtarmaq to help smb. out of trouble, to hold* out a helping hand to smb.; Siz böyük xataya yol verirsiniz You are making a great mistake; öz ~sını boynuna almaq to acknowledge one’s mistake
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / xata1 is. désagrément m, ennui m, malheur m ; nə pis ~ ! quelle tuile! ~ çıxarmaq faire du mal à qn ; ~ya düşmək trouver (se) dans une situation désagréable ; orfoqrafiya ~sı faute f d’orthographe
Azərbaycanca-fransızca lüğət / xata1 [ər.] сущ. 1. кил. xəta; 2. гъалатӀ, гунагь, нукьсан, ягъалмиш хьунухь; xəta eləmək гъалатӀ авун, ягъалмиш хьун; 3. хата, кичӀ, кичӀевал, хасаратвилин игьтимал; кичӀе жедай, мусибатдалди куьтягь жедай хьтин кар, гьерекат, амал; бала, хата-бала; xatadan qurtarmaq хатадикай хкудун (хкатун); ** xata baş vermək кьил хатадик акатун, рекьиналди ва я бедбахтвилелди куьтягь жедай залан са вакъиа хьун; xata çıxar(t)maq хата акъудун, пис нетижа гудай са кар авун; xata dəymək хата галукьун, зарар галукьун, хасаратвал галукьун, кьилел бала атун; xatanı başdan eləmək кьил хатадикай хкудун, хата кьилелай авун, жувавай яргъазун; xatası başdan olmaq кьил хатадикай хкатун, хаталувал амукь тавун, алатна фин; xataya düşmək хатадик акатун, баладик акатун, кӀеве гьатун, пис (хаталу) везиятда гьатун; əlindən xata çıxmaq гъиляй хата акъатун, кӀанивал авачиз инсан рекьин, иви экъичун; öz(ü)-özünü xataya salmaq жува-жув (вичи-вич) хатадик кутун, баладик кутун, ийизвай кардин эхир фикир тавуна жува-жув (вичи-вич) кӀеве ттун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / xata(Ağdaş, İsmayıllı, Mingəçevir, Oğuz) çay, quru çay (Ağdam, İsmayıllı, Mingəçevir). – A Şa:nisə bacı, mənə bir atım xata ver (İsmayıllı); – A:z, çayniyə xata salmısan? (Mingəçevir); 2. çayın cecəsi, puçalı. – İsdəkanın dibində xata qalıf
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.