* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 sif. 1. Pis. Yaman arvadlının evi cəhənnəmdir. (Ata. sözü). Biçarə münəccimbaşı yaman (z.) halda idi. M.F.Axundzadə. Bu dünyada üç şey başa bəladı; Yaman oğul, yaman arvad, yaman at. Aşıq Ələsgər. Saldız axırda yaman halə məni. M.Ə.Sabir. 2. Rəhmsiz, insafsız, əzazil. Yaman adamdır, onunla ehtiyatlı ol. – Kərəm kimi mən oduna yananam; Dostuna dost, düşməninə yamanam. Aşıq Əziz. 3. məc. Təsiri şiddətləndirmək üçün bəzən “çox”, “həddindən artıq”, “bərk”, “tez”, “şiddətli” kimi mənalarda işlənir. Yaman işə düşmüşdüm. Bu gün yaman istidir. – Qara Pəhləvan yaman güclü, həm də yaman əyyar idi. “Koroğlu”. Bu davadan sonra iki məhəllənin arası daha da yaman pozuldu. N.Nərimanov. Ey könül, fürsəti badə vermə gəl; Gün keçir, ay keçir, il yanan gedir. M.Rahim. // Bəzən “çox yaxşı”, “əla” mənasında işlənir. Yaman atandır. Yaman çalır. Yaman qoçaqdır. 4. is. Qarğış. Məhəmmədhəsən əmi Əhməddən eşşək necə olmağını soruşan kimi İzzət uca səslə onun üstə qışqırıb başladı yamanı. C.Məmmədquluzadə. 5. tib. Həyat üçün təhlükəli, çox qorxulu, xətərli, zərərli, pis. Yaman şiş. Yaman yara. // dan. İs. mənasında. Dilərəm üzünə çıxsın bir yaman; Müdam zəhər olsun alnı namərdin. (Qoşma). ◊ Yaman demək – söymək. Şaban nənə Əsədi qabağına salıb yaman deyə-deyə (z.) gedir. C.Məmmədquluzadə. Yaman dəymiş – qarğış ifadəsi. Alo kişi … yabının yox olduğunu gördü: – Əşi, bu yaman dəymiş hara əlli-ayaqlı itdi. S.Rəhimov. Yaman göz – gözdə, baxışda bədbəxtlik gətirən əsrarəngiz sehirli qüvvə. Yaman gözə şeşələnən buynuz hədəfə; Bu daş çoxdan atılmışdı; İndi çatırdı. M.Araz. Yaman gün – 1) pis gün; ağır, əziyyətli, məhrumiyyətlərlə dolu vəziyyət. Yaman günün ömrü az olar. (Ata. sözü); 2) ağır vəziyyət (hal), pis vəziyyət. Fətulla … yaman gündə yatırdı. Mir Cəlal. Yaman günə (hala, kökə) düşmək – səhhətcə, zahiri görünüşcə, yaxud maddi vəziyyətcə pis hala düşmək. Su tükəndi sənəkdən; Sənək sındı biləkdən; Bir yaman günə düşdüm; Qurtarmadım kələkdən. (Bayatı). Yaman günə salmaq – korlamaq, xarab etmək, pis hala (vəziyyətə) salmaq. Yaxşılığı əlimizdən alıblar; Yaxşı bizi yaman günə salıblar. Şəhriyar. Yaman olmaz – pis olmaz, yaxşı olar. [Hüseyn:] Gedib ona bir baş çəksən, yaman olmaz. Qantəmir. Yaman yerdə axşamladıq – gözlənilmədə, çətin, çıxılmaz, təhlükəli vəziyyətə düşdükdə deyilən ifadə. [Əlibala] əsəbi bir halda başını bulayıb deyindi: – Yaman yerdə axşamladıq! M.Süleymanov.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / yaman2 1- Müthiş, dehşetli, etki ve beceri bakımından fövqəladə 2- pis, fəna, üzücü. Misal üçün, o kəs yaman adam idi, yəni üstün məziyyətlərə sahib idi. Və yaxud; yaman işə düşdüm, yəni çıxılmaz vəziyyətə düşdüm.
Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti / yaman1 Heyvanda yaman xəstəliyi olur. Bu sözün mənası mənbələrdə dərinin iltihabı (воспаление кожи) kimi açıqlanıb. Görünür, yaman sözünün qədim forması yanmaq şəklində olub (iltihab elə yanmaq deməkdir, həm də təkcə istidən yox, soyuqdan da baş verir). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / yaman4 I yaman bax 1. pis; 2. əzazil; 3. qarğış II yaman bax yaxşı 1
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / yaman1 YAMAN – RƏHMLİ Kərəm kimi mən oduna yanaram; Dostuna dost, düşməninə yamanam (Aşıq Əziz); Rəhmlidir, ürəyi yumşaqdır.
Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / yaman1 1. дурной, плохой, скверный, аховый; 2. злой, хлесткий; 3. страстный, ярый; 4. бедовой; 5. очень сильный; 6. злокачественный (нарыв, язва, опухоль);
Azərbaycanca-rusca lüğət / yaman2 1 I прил. 1. разг. дурной, плохой, скверный. Yaman adam плохой человек, yaman vəziyyət скверное положение 2. злой. Yaman it злая собака 3. страстный, заядлый. Yaman quşbazdır он страстный любитель птиц, yaman atbazdır он заядлый лошадник (любитель лошадей) 4. бедовый, боевой. Yaman uşaq бедовый ребёнок 5. суровый. Yaman qış суровая зима 6. поразительный, удивительный, необыкновенный. Yaman gözəl qızdır (она) необыкновенная красавица, yaman ustadır он удивительный мастер 7. разг. хороший. Yaman müğənnidir (он) хороший певец, yaman havadır (сегодня) хорошая погода II нареч. разг. 1. очень, сильно. Yaman korluq çəkmək сильно нуждаться, yaman dəyişib он сильно изменился, yaman narahatdır он сильно обеспокоен, uşağı yaman qorxutdun ты сильно напугал ребёнка, yaman darıxıram сильно скучаю, yaman xoşuma gəldi (он) мне очень понравился, yaman yaraşır очень подходит, yaman istidir очень жарко, bir-birini yaman sevirlər они сильно любят друг друга 2. дурно, скверно, плохо. Yaman eləyib скверно поступил; yaman danışmaq kim, nə haqqında говорить скверно, дурно о ком, о чём 3. хуже. İşsizlik aclıqdan yamandır безработица хуже голода 4. здорово, ловко. Yaman dedi здорово сказал, nə yaman oldu ловко получилось, bəxti yaman gətirib здорово повезло, yaman oxuyur здорово поёт III в знач. сущ. 1. зло. Yaxşını yamandan seçmək отличать добро от зла 2. злой, плохой. Yamanı yarıtmaq çətindir злому не угодишь; yaman göz дурной глаз; yaman günə düşmək (qalmaq): 1. попадать, попасть в безвыходное положение 2. истрепаться, износиться ◊ yaman günün ömrü az olar короток век трудного дня; yaman demək (söyləmək) ругать, поносить, злословить; yaman kökə (günə, hala) salmaq: 1. kimi побить, изуродовать кого 2. потрепать, изнурить кого 3. nəyi истрепать, испортить, привести в негодность что 4. nəyi износить что; yaman yerdə axşamladıq (мы) попали впросак; попали в переплёт (оказались в трудном, сложном, опасном, неприятном положении); yaman günün yarağı всё, что может пригодиться в трудную минуту 2 I прил. мед. злокачественный. Yaman anemiya злокачественная анемия, yaman şiş злокачественная опухоль II сущ. сибирская язва (острое инфекционное заболевание животных и человека); yaman dəmrov волчец (злокачественный лишай у собак) ◊ yaman dəysin! nəyə чтобы поразило язвой! (о лошади)
Azərbaycanca-rusca lüğət / yaman1 I. i. evil; harm; ◊ yaxşını ~dan ayırmaq ≅ to separate the sheep from the goat II. s. 1. bad, nasty; ~ gün a bad day; ~ tufan nasty storm; 2. wicked, malicious; ~ dil wicked / spiteful tongue; 3. surprising, striking, wonderful, unusual; extraordinary; O yaman ağıllı oğlandır He is an unusual / an extraordinary boy; Yaman günün ömrü az olar at. söz. ≅After a storm comes a calm III. z. very, very much, greatly; Yaman soyuqdur It’s very / terribly cold; O, yaman təəccübləndi He / She got very / greatly surprised; Mən onu yaman xoşladım I liked it very much
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / yaman1 прил. яман (1. пис; yaman arvadlı ev cəhənnəmdir. Ata. sözü пис паб авай кlвал жегьеннем я; 2. регьимсуз, инсафсуз, къансар; 3. пер. гзаф, кьадардилай артух; кӀевиз; фад; лап хъсан, акьалтӀай хъсан ва мс. манайра; 4. сущ. къаргъиш; 5. мед. пис, зарарлу, хаталу, мес. хер); ** yaman demək яман лугьун, экъуьгъун; yaman göz яман вил, килигуни бедбахтвал гъидай суьгьуьрлу къуват авай вил; акьадай вил; yaman gün яман югъ, пис югъ; залан везият (гьал), пис везият; yaman günün ömrü az olar. Ata. sözü пис йикъан тум куьруь жеда; yaman günə (hala, kökə) düşmək яман (пис) къа (куькве, гьалда) гьатун; yaman günə salmaq яман (пис) къа (куькве, гьалда) ттун; yaman olmaz яман (пис) жедач, хъсан жеда; yaman yerdə axşamladıq фикирда авачир гьалда гзаф кӀеве, четин (хаталу) везиятда гьатдамаз лугьудай ибара.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / yaman(Borçalı, Cəbrayıl, Füzuli, Göyçay, Qax, Qazax, Mingəçevir, Tərtər, Tovuz) xəstəlik adı. – Yaman adamı öldürör (Tovuz); – Kəhər at yamannan öldü (Cəbrayıl)
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.