Düzgün - çalxantılı axış keçidi
Sıvı dinamikasında düzgün axınının çalxantılı hala gəlməsi düzgün-çalxantılı axış keçidi kimi tanınır. Keçidi xarakterizə edən əsas parametr Reynolds sayısıdır .
Keçid dalbadal bir sıra mərhələlərdən keçən bir proses kimi təsvir olunur. "Keçid axını" hər iki istiqamətə, yəni düzgün-çalxantılı keçidi və ya çalxantılı-düzgün keçidi axışına işləniləbilir.
Proses hər hansı bir sıvı axınına aiddir və əksər hallarda sərhəd təbəqələri için istifadə olunur.
Çalxan kənd yaşayış yeri
Çalxan kənd yaşayış yeri — Kəngərli rayonunun Kəngərli kəndi yaxınlığında yaşayış yeri.
Qala təbii cəhətdən əlverişli mövqedə,hündür təpənin üzərindədir. О, planda dördünc formada olub, 0.7 hektar sahəni əhatə edir. Qala divarları bir cərgə iri daşlardan hörülmüşdür. Divarların qalmış hissəsinin hündürlüyü 0.5-1.2 metr, qalınlığı 1 metrdir. Qala divarları kontrforslarla möhkəmləndirilmişdir. Qala tikinti texnikasına görə Oğlanqala, Qazançıqala və Çalxanqala ilə oxşardır. Çalxan yaşayış yeri eradan əvvəl 1-ci minilliyə aiddir. Tədqiqatçıların fikrincə, buradan Tunc dövrü üçün xarakterik olan boyalı qablar tapılmışdır.
Çalxan kəndi
Çalxan kənd yaşayış yeri — Kəngərli rayonunun Kəngərli kəndi yaxınlığında yaşayış yeri.
Qala təbii cəhətdən əlverişli mövqedə,hündür təpənin üzərindədir. О, planda dördünc formada olub, 0.7 hektar sahəni əhatə edir. Qala divarları bir cərgə iri daşlardan hörülmüşdür. Divarların qalmış hissəsinin hündürlüyü 0.5-1.2 metr, qalınlığı 1 metrdir. Qala divarları kontrforslarla möhkəmləndirilmişdir. Qala tikinti texnikasına görə Oğlanqala, Qazançıqala və Çalxanqala ilə oxşardır. Çalxan yaşayış yeri eradan əvvəl 1-ci minilliyə aiddir. Tədqiqatçıların fikrincə, buradan Tunc dövrü üçün xarakterik olan boyalı qablar tapılmışdır.
Çalxanqala
Çalxanqala (Kəngərli) — Azərbaycanın Kəngərli rayonunda kənd.
Çalxanqala (qala) — Azərbaycanın Babək rayonu ərazisində qala.
Çalxanqala kurqanları — Çalxanqala kəndi yaxınlığında yerləşən Son tunc dövrünə aid kurqanlar.
Çalxanqala (Babək)
Çalxanqala — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Kəngərli rayonunda kənd.
Kəngərli r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Cəhri çayının sağ sahilində, Dərələyəz silsiləsinin ətəyindədir. XIX əsrdə gəlmə ermənilər orada yerləşdirildikdən sonra 1990-cı ilədək Əznəbirt (türk. və er. "yüksək qala") adlandırılmışdı. 1990-cı ildən kənd yaxınlığındakı tunc dövrünə aid iri qaya daşlarından tikilmiş Çalxanqala adlı qalanın adı ilə adlandırılmışdır.
Çalxanqala kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır:
Əhalisi 2181 nəfərdir.
Çalxanqala (Kəngərli)
Çalxanqala — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Kəngərli rayonunda kənd.
Kəngərli r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Cəhri çayının sağ sahilində, Dərələyəz silsiləsinin ətəyindədir. XIX əsrdə gəlmə ermənilər orada yerləşdirildikdən sonra 1990-cı ilədək Əznəbirt (türk. və er. "yüksək qala") adlandırılmışdı. 1990-cı ildən kənd yaxınlığındakı tunc dövrünə aid iri qaya daşlarından tikilmiş Çalxanqala adlı qalanın adı ilə adlandırılmışdır.
Çalxanqala kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır:
Əhalisi 2181 nəfərdir.
Çalxanqala (dəqiqləşdirmə)
Çalxanqala (Kəngərli) — Azərbaycanın Kəngərli rayonunda kənd.
Çalxanqala (qala) — Azərbaycanın Babək rayonu ərazisində qala.
Çalxanqala kurqanları — Çalxanqala kəndi yaxınlığında yerləşən Son tunc dövrünə aid kurqanlar.
Çalxanqala (qala)
Çalxanqala — Naxçıvan şəhərindən 22 km şimal-qərbdə, təbii cəhətdən əlverişli mövqedə yerləşən Tunc dövrünə aid qala.
Qala Payız kəndi yaxınlığında, Cəhriçayın sağ sahilində, hündür təpə üstündə yerləşir. İri qaya daşlarından bərkidici məhlul işlədilmədən hörülmüşdür. Qalaya təkcə cənub tərəfdən giriş yolu vardır. Tunc dövrü siklop tikililərinin ən yaxşı qorunmuş nümunələrindən olan Çalxanqalanın dövrümüzədək gəlib çatmış divarlarının uzunluğu 450 m, hündürlüyü 2,5 – 3 m, eni 2,7 – 3 m-dir.
Çalxanqalanın Naxçıvan ərazisində e.ə. II minillikdə təşəkkül tapmış iri tayfa ittifaqının əsas müdafiə qalası olduğu güman edilir.
Çalxanqala ərazisində arxeoloji tədqiqatlar 1978-ci ildə Naxçıvan arxeoloji ekspedisiyası tərəfindən aparılmışdır. Tədqiqatlar zamanı qalınlığı iki metr olan mədəni təbəqə müəyyənləşdirilmişdir.
Aşınma nəticəsində mədəni təbəqə dağılmış, zəngin arxeoloji materiallar üzə çıxmışdır.
Çalxanqala kurqanları
Çalxanqala kurqanları — Naxçıvan şəhərindən 40 km şimal-qərbdə, Çalxanqala yaşayış yeri istiqamətində, Kəngərli rayonunun Çalxanqala kəndi yaxınlığında yerləşən, e.ə II minilliyə — Son Tunc dövrünə aid edilən kurqanlar.
Kurqanlar konusvari formada olub, diametri 8-10 m, hündürlüyü 1,2 m-dir. Çalxanqala kurqanları altında dördkünc formalı torpaq qəbirlər yerləşir. Kurqanlardan gil məmulatı — çəhrayı astarlı qara qablar, o cümlədən boyalı qablar, boz rəngli qablar və sair, tunc xəncərlər, nizə ucları, skelet qalıqları, bəzək əşyaları — sancaq, düymə, muncuqlar və sair əşyalar tapılmışdır.
Kurqanlardan aşkarlanmış boyalı qablar Qızılvəng, Zurnabad, Nəhəcir, I və II Kültəpələrdən tapılmış qablarla tam oxşardır. Müxtəlif formalı boyalı gil qabların üzəri tünd qırmız rənglə örtülmüş, qara rəngli həndəsi naxışlarla bəzdilmişdir. Bu cür qabların Kür-Araz mədəniyyətinin təsiri ilə meydana çıxdığı ehtimal edilir.
Tunc xəncər yastı tiyəli və qısa dəstəklidir. Nizə ucları isə iki növlüdür. Boruşəkilli dəstəyi olan nizə ucu Orta Tunc dövrü üçün, romb formalı yastı nizə ucu isə Kür-Araz mədəniyyəti üçün səciyyəvi olub, Qobustan kurqanlarından tapılmış nizə ucları ilə oxşardır.
