Carex alma
Carex alma (lat. Carex alma) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin topalaqkimilər fəsiləsinin cil cinsinə aid bitki növü.
Alma
Alma (lat. Malus) — bitki növünün meyvəsi. Dünyada mədəni bitki kimi genş şəkildə becərilir. Bitki Orta Asiyada bu gün də bitən yabanı Malus sieversii növündən törəmişdir.
Alma-Ata
Almatı (qaz. Алматы; 1921-ci ilədək — Vernı, orta əsrlərdə — Almatu) — Qazaxıstanın ən böyük şəhəri və 1927–1997-ci illərdə ölkənin paytaxtı. Əhalisi 2 milyon nəfərdir).
Qazaxıstanın cənub şərqində yerləşən Almatı şəhəri, 1854-cü ildə Rusların şərqdə sərhəd qalası olaraq qurduqları şəhərdir və 2020-ci il 1 sentyabr statistikasına əsasən 1.955.080 nəfər əhalisi ilə Orta Asyanın ən inkişaf etmiş beynəlmiləl şəhəridir. Bir çox ticarət mərkəzi, restoranları, otelleri və kazinoları ilə varlı həyat tərzi ilə seçilir. Öncəki adı Alma Ata olan şəhər Alatau Dağları platosunda yerləşir. Bütün Qazaxıstanda olduğu kimi, Almatıda da ana dil qazaxca və ruscadır. Qazaxıstanın 1991-ci ildə Sovet İttifaqından müstəqillik əldə etməsindən sonra, Almatı şəhəri Qərb bazarlarına açılıb, çox sürətli inkişaf etmişdir. Almatı köhnə paytaxt olmasına baxmayaraq (indiki paytaxt Astana şəhəridir), hələ də ölkənin mədəni, iqtisadi və ticarət mərkəzi olaraq qalır.
Almatı şəhəri qış turizmi üçün ideal yerdir.
Alma-mater
Alma mater (lat. alma mater, hərfi mənada "südverən, mərhəmətli ana") — teoloji və fəlsəfi təhsil verən təhsil müəssisələrinə, universitetlərə tələbələr tərəfindən verilən qədim qeyri-formal adlandırma. Mənəvi qida verən müəssisə olmaları anlamında işlənirdi.
Orta əsrlər Avropasında "alma mater" həm də "bakirə Məryəm" kimi başa düşülürdü. Müasir leksikada alma mater, haqqında söhbət gedən şəxsin oxuduğu və ya oxumuş olduğu təhsil müəssisəsi mənasında işlənir.
Alma Mater Studiorum (tərc. "tədqiqatları qidalandıran ana") əsası 1088-ci ildə qoyulmuş, Qərbi Avropanın və dünyanın fəaliyyətdə olan ilk və ən qədim ali təhsil müəssisəsi sayılan Bolonya Universitetinin şüarı və orijinal adıdır.
Alma (dəqiqləşdirmə)
Alma (bitki) — gülçiçəklilər fəsiləsindən bitki cinsi.
Alma (meyvə) — meyvəçilikdə əsas yerlərdən birini tutan meyvə.
Alma (qəzet) — 2006-cı ildə yaradılmış həftəlik ictimai-siyasi qəzet.
Alma (fransız müğənni) — müğənni.
Mədəni alma — alma ağacı cinsinə aid bitki növü
Çəhrayı alma — mərsinkimilər fəsiləsinin siziqium cinsinə aid bitki növü.
Alma mater — teoloji və fəlsəfi təhsil verən təhsil müəssisələrinə, universitetlərə tələbələr tərəfindən verilən qədim qeyri-formal adlandırma.
Alma dolması — almadan hazırlanan dolma.
Alma-Ata — Qazaxıstanın ən böyük şəhəri.
Alma turşusu və ya oksikəhrəba turşusu — ikiəsaslı oksiturşu.
Alma şirəsi, Alma kvası, Alma kompotu, Alma şərbəti – Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, toy və ziyafət məclislərində, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda, isti günlərdə susuzluğu yatırmaq üçün içilir.
Alma (meyvə)
Alma (lat. Malus) — bitki növünün meyvəsi. Dünyada mədəni bitki kimi genş şəkildə becərilir. Bitki Orta Asiyada bu gün də bitən yabanı Malus sieversii növündən törəmişdir.
Alma (müğənni)
Alma (bitki) — gülçiçəklilər fəsiləsindən bitki cinsi.
Alma (meyvə) — meyvəçilikdə əsas yerlərdən birini tutan meyvə.
Alma (qəzet) — 2006-cı ildə yaradılmış həftəlik ictimai-siyasi qəzet.
Alma (fransız müğənni) — müğənni.
Mədəni alma — alma ağacı cinsinə aid bitki növü
Çəhrayı alma — mərsinkimilər fəsiləsinin siziqium cinsinə aid bitki növü.
Alma mater — teoloji və fəlsəfi təhsil verən təhsil müəssisələrinə, universitetlərə tələbələr tərəfindən verilən qədim qeyri-formal adlandırma.
Alma dolması — almadan hazırlanan dolma.
Alma-Ata — Qazaxıstanın ən böyük şəhəri.
Alma turşusu və ya oksikəhrəba turşusu — ikiəsaslı oksiturşu.
Alma şirəsi, Alma kvası, Alma kompotu, Alma şərbəti – Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, toy və ziyafət məclislərində, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda, isti günlərdə susuzluğu yatırmaq üçün içilir.
Alma Zadiç
Alma Zadiç (bosn. Alma Zadić 24 may 1984, Tuzla, Bosniya və Herseqovina Sosialist Respublikası, Yuqoslaviya[…]) — Avstriyalı hüquqşünas və siyasətçi. Sebastiyan Kurtsun ikinci hökumətdə, 7 yanvar 2020-ci ildən bəri ədliyyə naziri vəzifəsini icra edir.
1994-cü ildə Bosniya müharibəsi zamanı Zadiç valideynləri ilə birlikdə Avstriyaya qaçır və Vyanada yerləşirlər. Alma bir müsəlman inanclı olaraq qeydə alınır, ancaq özü hər hansı bir dini mənsubiyyəti rədd edir.
Vyana Universitetində hüquq təhsili alır. Sonradan Nyu-Yorkdakı (ABŞ) Kolumbiya Universitetini bitirir. Tələbə ikən Zadiç Vyanadakı Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatında kiçik işçi və Haaqada Keçmiş Yuqoslaviya üçün Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsində təcrübəçi olaraq çalışmışdır.
Siyasətdən əvvəl Zadiç Freshfields Bruckhaus Deringer çoxmillətli hüquq firmasının London qərargahında böyük işçi kimi çalışır.
Zadiç Avstriyanın 2019-cu il parlament seçkilərində Avstriya Yaşıllar Partiyasından namizəd olur və Avstriya Milli Məclisinə seçilir.
Alma ballıcası
Alma ballıcası (lat. Psylla malı) — buğumayaqlılar tipinin bərabərqanadlılar dəstəsinin psillidlər (ballıcalar) fəsiləsinə aid olan növ.
Yetkin ballıcanın bir cüt şəffaf qanadları vardır. Baş və döşü sarımtıl-yaşıl, qarıncığı, bığcığı və ayaqları sarıdır. Bığcıqları 10 buğumludur. Bədəninin uzunluğu 2,5 mm-dir. Sürfəsi yastıdır, ayaqları qısadır, bədəni tünd qəhvəyi, gözləri isə kəskin qırmızıdır. Nimfası göyümtül-yaşıldır. Yumurtası uzunsov ovalvari olub, saplaqvaridir, rəngi narıncıdır və uzunluğu 0,4 mm-dir.
Alma ballıcası yumurta mərhələsində qışlayır.
Alma bayramı
Alma bayramı — Azərbaycan ərazisində, əsasən də Quba rayonunda oktyabr ayında, alma yığımının sonunda keçirilən bayram şənliyi.
Alma Festivalı (azərb. Alma bayramı) Azərbaycanda hər il məhsul günlərində qeyd olunan bir tətildir. Azərbaycanda meyvə yetişdirmə mərkəzi sayılan Quba
şəhərində tətil günlərində alma sortlarını və onlardan müxtəlif məhsulları nümayiş etdirən sərgilər var.
Bu bayram Qubada ilk dəfə 2012-ci ildə keçirilmişdir.
Festivalda ən böyük meyvə, ən ləzzətli alma mürəbbəsi, ən ləzzətli meyvə şirəsi, kompot, cem və ya alma tortu üçün yarışmalar keçirilir. Festival müxtəlif konsertlər, ip gəzənlərin və sənətkarların çıxışları ilə müşayiət olunur.
Alma dolması
Qoyun əti-60q,
Ərinmiş yağ-10q,
Alma-200q,
Baş soğan-15q,
Şəkər-5q,
Üzüm sirkəsi −10q,
Zəfəran-0,1 q,
Duz-10 q.
Qoyun ətindən qiymə yağda qızardılır, üzərinə şəkər və sirkə əlavə edib hazır vəziyyətə çatdırılır. Orta ölçülü yumru almaların özəyi çıxarılır. Hazırlanmış almaya qiymə doldurulur və azacıq bulyonda bişirilir. Süfrəyə verildikdə üstünə yağda qızardılmış soğan qoyulur.
Gavalıyarpaq alma
Gavalıyarpaq alma (lat. Malus prunifolia) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma cinsinə aid bitki növü.
Vətəni Şimali Çindir. Təbii halda Avropa və Asiyada geniş yayılmışdır. Mədəni şəraitdə 1750-ci ildən becərilir.
Hündürlüyü 10 m-dən çox olan dekorativ ağacdır. Ağacın budaqları açıq-qonur və ya qırmızı rənglidir, enli, yumru çətir əmələ gətirir. Yarpaqları yumurtaşəkilli, ellipsvari və ya uzunsovdur, ucu biz, kənarları xırda dişlidir, əvvəl tüklü olub, sonradan çılpaqlaşır, parlaq tünd-yaşıl rənglidir, uzunluğu 10 sm-ə, eni isə 5-6 sm-ə çatır. Çiçəklərinin diametri 3 sm-ə yaxındır, ağ, bəzən çəhrayı rənglidir, 5-6 ədədi bir yerdə olmaqla çətirşəkilli çiçək qrupunda yerləşmişdir. Meyvələrin diametri 3 sm-ə çatır, şarşəkillidir, sarı və ya qırmızı rəngdədir.
Giləmeyvəli alma
Giləmeyvəli alma (lat. Malus baccata) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma cinsinə aid bitki növü.
Yabanı halda Şərqi Sibirin cənubunda, cənub-şərqində, Mançjuriyada və Şimali Çində bitir.
Hündürlüyü 5-10 m-ə çatan, yumru, sıx çətirli, çılpaq, nazik zoğlara malik ağacdır. Yarpaqları ellipsvari və ya yumurtavari, uzunluğu 8 sm, eni 4-4,5 sm, kənarları xırda dişli, ayanın üst səthi parlaq, çılpaq, ucu bizdir. Çiçəkləri ağ, diametri 3,5 sm-ə qədərdir. Meyvələri şarşəkilli, xırda, diametri 1 sm-ə qədər, uzun meyvə saplağına malik, qırmızı və ya sarıdır. Ağacda uzun müddət qalır.
Soyuğa, quraqlığa davamlıdır, budanmanı yaxşı keçirir.
Böyük Qafqazda təbii halda rast gəlinir.
Nəfəs alma
Nəfəs alma — havanın ağciyərlərə alınıb verilməsi prosesidir. Aerobik orqanizmlər enerji çıxarmaq üçün tənəffüs yolu ilə oksigenə ehtiyac duyar. Nəfəs almaq bədənin ehtiyacı olan oksigenin alınıb karbondioksidin atıldığı yeganə prosesdir. Qaz dəyişimi, ağciyər alveoları və ağciyər kapilyar damarlarındakı qan arasında, qazların passiv diffuziyası ilə meydana gəlir. Qandakı ayrılmış qazlar, ürəyin qanı dövr etdirməsi ilə və qan dövranı sistemi vasitəsilə bütün orqanizmə yayılır. Nəfəs alma prosesi, nəfəs alma (inspirasya) və nəfəs vermə (ekspirasya) mərhələlərindən ibarətdir.
Normal fizioloji sərhədlər içərisindəki nəfəs almağın tibbi termini opnedir.
Karbondioksidin atılmasına əlavə olaraq nəfəs almaqla orqanizmdən su da atılır. Alveola diffuziya məruz qalan su səbəbi ilə nəfəs %100 nəmdən ibarətdir.
Qızıl Alma
Qızıl Alma, Türklər özəlliklə Oğuz Türkləri üçün Qızılalma, üzərində düşünüldükcə uzaqlaşan ancaq uzaqlaşdığı dərəcədə cazibəsi artan ülkülər(uğruna çalışılan) və ya düşlərdir(gerçəkləşməsi istənən şey, ümid)
Kəlimənin tam olaraq nə zaman, harda və necə keçtiyi bilinməməklə birlikdə tarixi axış içərisində həmişə qərb yönündə irəliləmənin bir simvolu olmuşdur. İstanbul'un fəthi'ndən sonra, Qızılalma'nın, Roma'da tapılan Saint-Pierre Kilisəsinin mehrabındakı altın top olduğu irəli sürülmüştür.
Alma, türk və altay xalq inancında və mifologiyasında müqəddəs bir meyvədir. Alma, Olma, Ulma, Ulmo olaraq da deyilər. Monqolca Alıman (Alımah)dır. Meyvələrin anası və atası olaraq qəbul edilir. Ağacının çiçəkləri çəhrayı və ya ağ açar. Nüvəli müxtəlif rəngli meyvəsi olan bir ağacdır. Qadınla kişinin bir-birinə duyduğu sevginin simvoludur. Aqsaqqallının əlindən aldığı almanın qabığını yeyən sonsuz qadın əkiz doğurur.
Qəşəng alma
Qəşəng alma (lat. Malus spectabilis) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma cinsinə aid bitki növü.
Qəşəng alma dekorativ bitki kimi Yaponiya və Çində çox qədimdən becərilir.
Hündürlüyü 8-9 m-ə çatan ağacdır. Budaqları qırmızımtıl-qəhvəyidir. Yarpaqları enli yumurtaşəkilli, oval və ya uzunsov-yumurtaşəkillidir, ucu sivriləşmişdir, göyümtül-yaşıl rəngdədir, əsası enli pazşəkillidir, kənarı xırda mişardişlidir. Yarpağın uzunluğu 8 sm-dir. Vegetasiya dövrü aprelin axırından sentyabrın əvvəllərinə qədər davam edir. May-iyun aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri ağımtıl-çəhrayı və ya açıq-qırmızıdır, 5-8 ədədi çətir çiçək qrupuna yığılmışdır.
Xırda alma
Xırda alma (lat. Malus × micromalus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma cinsinə aid bitki növü.
Yaponiyada və Çində yayılmışdır.
Hündürlüyü 7 m-ə çatan ağacdır. 42 illik ağacın hündürlüyü 12 m, gövdəsinin diametri 21 sm-dir. Budaqları dairəvi, açıq qəhveyi, sonralar tünd bənövşəyidir. Cavan budaqları sallaq, yumurtavari, çilpaqdır. Yarpağı növbəli, dar ellipsvari olub, uzunluğu 5-10 sm, eni 2,5-5 sm-dir. Cavan sallaq yarpaqları çılpaqdır. Vegetasiya dövrü apreldən oktyabra qədər davam etməklə mayın axırında çiçəkləyir, beşillik ağac bar verir.
Çəhrayı alma
Çəhrayı alma (lat. Syzygium jambos) — mərsinkimilər fəsiləsinin siziqium cinsinə aid bitki növü.
Boz alma
Boz alma (lat. Malus fusca) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma cinsinə aid bitki növü.
Daryarpaq alma
Daryarpaq alma (lat. Malus angustifolia) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma cinsinə aid bitki növü.
Mədəni alma
Mədəni alma (lat. Malus domestica) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma cinsinə aid bitki növü.
Asiyada təbii halda yayılmışdır.
3-6 və yaxud 10 -14 m hündürlüyü olan ağacdır. Gövdəsi çatlarla örtülmüş, böyük və yaşıl ağaclarda diametri 9 sm-ə çatır. Qollu-budaqlı, enliçətirlidir; bəzən çətiri yumurtavarı və ya şarşəkilli olur. Budaqları uzun müddət tüklü qalır. Oduncağı sıx, möhkəm və bərkdir. Tumurcuqları konusvarı və ya yumurtavarı olur. Yarpaqları iri və müxtəlif formalardadır.
Alma (bitki)
Alma (lat. Malus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Azərbaycanda almanın üç yüzə qədər müxtəlif növü və çeşidi vardır. Bunlardan altmışı sənaye üçün əhəmiyyətlidir. Digər şirəli meyvələrdən almanın üstünlüyü odur ki, onu bütün il boyu saxlayıb istifadə etmək mümkündür. Almanın yetişmə fəsli aşağıdakı kimidir: yay (iyul, avqust), payız (sentyabr, oktyabr), qış (noyabrdan fevral ayına qədər). Eyni sort alma iqlim şəraitindən asılı olaraq yetişmə dövrünü dəyişə bilər.
Almanın növündən və sortundan asılı olaraq rəngi, dadı və ətri müxtəlif olur.
Almadan təbii halda istifadə etməklə yanaşı, bir sıra qiymətli konservləşdirilmiş məhsullar – kompot, mürəbbə, povidlo, şirə, püre və s. hazırlanır.
Alma (cins)
Alma (lat. Malus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Azərbaycanda almanın üç yüzə qədər müxtəlif növü və çeşidi vardır. Bunlardan altmışı sənaye üçün əhəmiyyətlidir. Digər şirəli meyvələrdən almanın üstünlüyü odur ki, onu bütün il boyu saxlayıb istifadə etmək mümkündür. Almanın yetişmə fəsli aşağıdakı kimidir: yay (iyul, avqust), payız (sentyabr, oktyabr), qış (noyabrdan fevral ayına qədər). Eyni sort alma iqlim şəraitindən asılı olaraq yetişmə dövrünü dəyişə bilər.
Almanın növündən və sortundan asılı olaraq rəngi, dadı və ətri müxtəlif olur.
Almadan təbii halda istifadə etməklə yanaşı, bir sıra qiymətli konservləşdirilmiş məhsullar – kompot, mürəbbə, povidlo, şirə, püre və s. hazırlanır.
Azərbaycan-Almaniya futbol matçlarının siyahısı
Azərbaycan və Almaniya milli komandaları indiyə dək rəsmi oyunlarda 5 dəfə qarşılaşıb. Görüşlərin 5-i də almanların qələbəsi ilə başa çatıb. Almanlar bu görüşlərdə millimizin qapısına 19 qol vurub, cavabında isə milimiz rəqibi 3 dəfə məyus edib. İlk oyun dünya çenpionatının seçmə mərhələsi çərçivəsində 2009-cu ildə Bakıda baş tutub. Görüş Alman millisinin 2-0 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb. Cavab oyununda isə almanlar millimizə 4 cavabsız qol vurub. 2009-cu ildə Hannover şəhərində keçirilən oyun 4-0 hesabı ilə yekunlaşıb. Növbəti oyunlar isə "AVRO 2012"-nin seçmə mərhələsi çərçivəsində baş tutub. Köln şəhərində keçirilən ilk oyunda Almaniya milli komandası 6-1 hesabı ilə qələbə qazanıb. Bakıda keçirilən oyunda isə almanlar 3-1 hesablı qələbəyə seviniblər.
Azərbaycan-Almaniya münasibətləri
Azərbaycan–Almaniya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Almaniya Federativ Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.
İki ölkə arasında qarşılıqlı münasibətlərin başlanğıcı XIX əsrin ikinci yarısına təsadüf edir. 1863-cü ildə Almaniyanın "Simens qardaşları" firması tərəfindən Gədəbəy ərazisində yerləşən mis yataqları bazasında iri misəritmə zavodları tikilib. XX əsrin əvvəllərinədək bu zavodlarda istehsal edilən mis Cənubi Qafqazda əridilən misin 2/3 hissəsini təşkil edirdi. Bundan əlavə "Simens qardaşları" firması Daşkəsən ərazisində kobalt yataqları bazasında kobalt zavodu inşa edib. Bu zavodların inşası nəticəsində xeyli sayda insan işlə təmin edilib, əhalinin maddi rifahı yüksəlib. Alman sənayeçilərinin bu ərazidə fəallığının artması nəticəsində ətraf ərazilərdə, xüsusilə Azərbaycanın indiki Göy-göl və Şəmkir rayonlarında alman koloniyaları yaranıb.
1918-1920-ci illərdə Azərbaycanla Almaniya müəyyən münasibətlərdə olmuşdur.
Almaniya Azərbaycanın müstəqilliyini 1992-ci ilin 12 yanvarında tanıyıb. Azərbaycan ilə Almaniya arasında diplomatik münasibətlər 1992-ci ilin 20 fevralında qurulub.
Azərbaycan almanları
Azərbaycan almanları — Azərbaycanda yaşamış alman icmasına verilən ümumi ad. 1817-ci ildə General Yermolov almanların ilk dəstələrinin Azərbaycana yerləşdirilməsi barədə göstəriş vermişdir. Azərbaycana yerləşdirilmiş ilk almanların çoxu Vürtemberq krallığının sakinləri olmuşdular.
1817–1818-ci illərdə Qafqazda təşkil olunmuş 8 alman koloniyasından ikisi Yelenendorf (Helenendorf) (indiki Göygöl şəhəri, Göygöl rayonu) və Annenfeld (indiki Şəmkir şəhəri, Şəmkir rayonu) Şimali Azərbaycanda yerləşirdi.
Bu koloniyalardan başqa almanlar Georqsfeld (Georgsfeld) (indiki Çinarlı, Şəmkir rayonu), Qrünfeld (Grünfeld) (indiki Həsənsu, Ağstafa rayonu), Ayxenfeld (Eichenfeld) (indiki İrmaşlı, Şəmkir rayonu), Traubenfeld (indiki Tovuz şəhəri, Tovuz rayonu), Yelizavetinka (indiki Ağstafa şəhəri, Ağstafa rayonu) kimi kəndlərdə yaşayırdılar.
Qafqaz almanları tərəfindən Tiflis şəhərində nəşr olunan "Kaukasische Post" qəzetinin hər bir nömrəsi yuxarıda göstərilən kənd və şəhərlərə çatdırılırdı.
Almanlar Azərbaycanda siyasi və ictimai həyatda daim fəal olmuşdular. Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin IX Milli azlıqlar fraksiyası dörd üzvündən biri əslən alman olan Lorens Kun olmuşdur. Lorens Kun 1884-cü ildə Yelenendorf (Helenendorf) (indiki Göygöl şəhəri, Göygöl rayonu) şəhərində anadan olmuş və bir müddət burada fəaliyyət göstərmişdir. 1918-ci ilin 7 dekabr tarixində AXC parlamenti öz işinə başlayanda Lorens Kun da parlamentə qoşulmuşdur.
Azərbaycanda alman əsirləri
Azərbaycanda alman əsirləri (alm. Deutsche Kriegsgefangene in Aserbaidschan) — İkinci Dünya Müharibəsi dövründə Sovet qoşunları tərəfindən tutulan və Azərbaycan SSR ərazisində olan Üçüncü Reyxin keçmiş hərbi qulluqçuları.
İkinci Dünya Müharibəsində SSRİ-yə əsir düşən almanların bir hissəsi Azərbaycana gətirilərək tikinti sahəsində işlədilib. Dövlət İncəsənət Muzeyi, Hökumət Evi, Səhiyyə Nazirliyinin binası məhz almanlar tərəfindən tikilib. 1940-cı ildə Mingəçevir SES-in əsası qoyulub. 1941-ci ildə stansiyanın tikintisinə 10 minə yaxın alman hərbi əsir cəlb edilib.
Bu gün alman müharibə əsirlərinin qəbirləri Azərbaycanın müxtəlif yerlərində yerləşir. Əsasən bu qəbiristanlıqlar, hərbi əsirlərin tikinti işlərinə cəlb olunduğu yerlərdə olurdu. 1995-ci il dekabrın 22-də Azərbaycan Xarici İşlər Naziri Həsən Həsənov və Almaniya Xarici İşlər Naziri Klaus Kinkel alman əsirlərinin məzarlarının qorunması haqqında müqavilə imzalamışlar.
Saatlının Cəfərxan kəndindəki "Laboratoriya" adlanan yerdə 200-ə yaxın alman əsiri saxlanılıb.
Azərbaycanda almanlar
Azərbaycan almanları — Azərbaycanda yaşamış alman icmasına verilən ümumi ad. 1817-ci ildə General Yermolov almanların ilk dəstələrinin Azərbaycana yerləşdirilməsi barədə göstəriş vermişdir. Azərbaycana yerləşdirilmiş ilk almanların çoxu Vürtemberq krallığının sakinləri olmuşdular.
1817–1818-ci illərdə Qafqazda təşkil olunmuş 8 alman koloniyasından ikisi Yelenendorf (Helenendorf) (indiki Göygöl şəhəri, Göygöl rayonu) və Annenfeld (indiki Şəmkir şəhəri, Şəmkir rayonu) Şimali Azərbaycanda yerləşirdi.
Bu koloniyalardan başqa almanlar Georqsfeld (Georgsfeld) (indiki Çinarlı, Şəmkir rayonu), Qrünfeld (Grünfeld) (indiki Həsənsu, Ağstafa rayonu), Ayxenfeld (Eichenfeld) (indiki İrmaşlı, Şəmkir rayonu), Traubenfeld (indiki Tovuz şəhəri, Tovuz rayonu), Yelizavetinka (indiki Ağstafa şəhəri, Ağstafa rayonu) kimi kəndlərdə yaşayırdılar.
Qafqaz almanları tərəfindən Tiflis şəhərində nəşr olunan "Kaukasische Post" qəzetinin hər bir nömrəsi yuxarıda göstərilən kənd və şəhərlərə çatdırılırdı.
Almanlar Azərbaycanda siyasi və ictimai həyatda daim fəal olmuşdular. Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin IX Milli azlıqlar fraksiyası dörd üzvündən biri əslən alman olan Lorens Kun olmuşdur. Lorens Kun 1884-cü ildə Yelenendorf (Helenendorf) (indiki Göygöl şəhəri, Göygöl rayonu) şəhərində anadan olmuş və bir müddət burada fəaliyyət göstərmişdir. 1918-ci ilin 7 dekabr tarixində AXC parlamenti öz işinə başlayanda Lorens Kun da parlamentə qoşulmuşdur.
Azərbaycan–Almaniya futbol matçları
Azərbaycan və Almaniya milli komandaları indiyə dək rəsmi oyunlarda 5 dəfə qarşılaşıb. Görüşlərin 5-i də almanların qələbəsi ilə başa çatıb. Almanlar bu görüşlərdə millimizin qapısına 19 qol vurub, cavabında isə milimiz rəqibi 3 dəfə məyus edib. İlk oyun dünya çenpionatının seçmə mərhələsi çərçivəsində 2009-cu ildə Bakıda baş tutub. Görüş Alman millisinin 2-0 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb. Cavab oyununda isə almanlar millimizə 4 cavabsız qol vurub. 2009-cu ildə Hannover şəhərində keçirilən oyun 4-0 hesabı ilə yekunlaşıb. Növbəti oyunlar isə "AVRO 2012"-nin seçmə mərhələsi çərçivəsində baş tutub. Köln şəhərində keçirilən ilk oyunda Almaniya milli komandası 6-1 hesabı ilə qələbə qazanıb. Bakıda keçirilən oyunda isə almanlar 3-1 hesablı qələbəyə seviniblər.
Azərbaycan–Almaniya münasibətləri
Azərbaycan–Almaniya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Almaniya Federativ Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.
İki ölkə arasında qarşılıqlı münasibətlərin başlanğıcı XIX əsrin ikinci yarısına təsadüf edir. 1863-cü ildə Almaniyanın "Simens qardaşları" firması tərəfindən Gədəbəy ərazisində yerləşən mis yataqları bazasında iri misəritmə zavodları tikilib. XX əsrin əvvəllərinədək bu zavodlarda istehsal edilən mis Cənubi Qafqazda əridilən misin 2/3 hissəsini təşkil edirdi. Bundan əlavə "Simens qardaşları" firması Daşkəsən ərazisində kobalt yataqları bazasında kobalt zavodu inşa edib. Bu zavodların inşası nəticəsində xeyli sayda insan işlə təmin edilib, əhalinin maddi rifahı yüksəlib. Alman sənayeçilərinin bu ərazidə fəallığının artması nəticəsində ətraf ərazilərdə, xüsusilə Azərbaycanın indiki Göy-göl və Şəmkir rayonlarında alman koloniyaları yaranıb.
1918-1920-ci illərdə Azərbaycanla Almaniya müəyyən münasibətlərdə olmuşdur.
Almaniya Azərbaycanın müstəqilliyini 1992-ci ilin 12 yanvarında tanıyıb. Azərbaycan ilə Almaniya arasında diplomatik münasibətlər 1992-ci ilin 20 fevralında qurulub.
Aşağı alman dili
Aşağı alman dili (aşağı alman ləhçəsi; Nedderdüütsch, Plattdütsch, Plattdüütsch, Plattdütsk, Plattdietsch, Plautdietsch; alm. Niederdeutsch, Plattdeutsch) — Danimarkada olduğu kimi Almaniyanın şimalında və Niderlandın şimal-şərqində yayılan ləhcələr toplusu olan dil. Hind-Avropa dillərinin Alman filialının Qərbi Alman qrupuna aiddir. Fonetik olaraq, ədəbi Alman dilindən çox fərqlidir, lakin Holland dilinə yaxındır (sonuncusu bəzən tərkibinə, Aşağı frank qrupu daxilində daxil edilir).
Hal-hazırda ədəbi dil (geniş yayılmamışdır) Almaniya və Niderlandda ayrıca inkişaf edir.
Arxeoloq Henrix Şlimanın ana dili idi.
Braziliya – Almaniya (2014 FİFA Dünya Kuboku)
2014-cü il futbol üzrə dünya çempionatının Braziliya və Almaniya komandaları arasında keçirilən yarımfinal matçı 8 iyul tarixində Belu-Orizonti şəhərində yerləşən "Mineyran" stadionunda keçirilmişdi. Braziliya yığması bu oyunda Almaniyaya 1:7 hesabı ilə darmadağın olmuşdu. Bu qələbənin nəticəsində Almaniya Çempionatın final mərhələsinə adlamışdı.
Vurulan 8 qol nəticəsində bu matç futbol üzrə dünya çempionatı tarixində keçirilən yarımfinal oyunları arasında ən böyük hesablı olmuşdur. Bu oyunun nəticəsində Almaniya yığma komandası dünya çempionatının yarımfinalında və ya finalında 7 qol vurmuş ilk komanda oldu.
Braziliya komandasına ikinci qolu vurmuş Almaniyanın 36 yaşlı oyunçusu Miroslav Kloze, Braziliyalı Ronaldonun nəticəsini də qabaqlayaraq dünya çempionatı tarixinin ən yaxşı bombardiri olmuşdur (Karyerası ərzində 16 qol). Almaniya yığması, həmçinin, dünya çempionatı tarixində ən çox qol vurmuş komanda oldu: Almanların hesabında bu oyundan sonra 223 vurulmuş qol, Braziliyalıların hesabında isə — 221 qol oldu. Bu oyuna qədər dünya çempionatının qrupdan sonrakı mərhələsində bu komandalar yalnız bir dəfə qarşılaşmışdılar. 1974-cü ildə dünya çempionatının qrupdan sonrakı mərhələsində Braziliya Şərqi Almaniya ilə qarşılaşmışdı. Lakin FİFA, hazırkı Almaniya yığma komandasının sələfi olaraq Qərbi Almaniya komandasını hesab edir.
Braziliya – Almaniya futbol oyunu (2014)
2014-cü il futbol üzrə dünya çempionatının Braziliya və Almaniya komandaları arasında keçirilən yarımfinal matçı 8 iyul tarixində Belu-Orizonti şəhərində yerləşən "Mineyran" stadionunda keçirilmişdi. Braziliya yığması bu oyunda Almaniyaya 1:7 hesabı ilə darmadağın olmuşdu. Bu qələbənin nəticəsində Almaniya Çempionatın final mərhələsinə adlamışdı.
Vurulan 8 qol nəticəsində bu matç futbol üzrə dünya çempionatı tarixində keçirilən yarımfinal oyunları arasında ən böyük hesablı olmuşdur. Bu oyunun nəticəsində Almaniya yığma komandası dünya çempionatının yarımfinalında və ya finalında 7 qol vurmuş ilk komanda oldu.
Braziliya komandasına ikinci qolu vurmuş Almaniyanın 36 yaşlı oyunçusu Miroslav Kloze, Braziliyalı Ronaldonun nəticəsini də qabaqlayaraq dünya çempionatı tarixinin ən yaxşı bombardiri olmuşdur (Karyerası ərzində 16 qol). Almaniya yığması, həmçinin, dünya çempionatı tarixində ən çox qol vurmuş komanda oldu: Almanların hesabında bu oyundan sonra 223 vurulmuş qol, Braziliyalıların hesabında isə — 221 qol oldu. Bu oyuna qədər dünya çempionatının qrupdan sonrakı mərhələsində bu komandalar yalnız bir dəfə qarşılaşmışdılar. 1974-cü ildə dünya çempionatının qrupdan sonrakı mərhələsində Braziliya Şərqi Almaniya ilə qarşılaşmışdı. Lakin FİFA, hazırkı Almaniya yığma komandasının sələfi olaraq Qərbi Almaniya komandasını hesab edir.
Böyük Almatı gölü
Böyük Almatı gölü (qaz. Үлкен Алматы көлі) — Almatı şəhərindən 15 kilometr cənubda, dəniz səviyyəsindən 2510 metr yüksəklikdə olan Zailiyski Alatau silsiləsinin alp hövzəsində yerləşən göl.
Gölün hövzəsi tektonik mənşəlidir, mürəkkəb formada, şimala doğru ümumi meyllidir. Gölün uzunluğu 1,6 km, eni 0,75 - 1 km-dir.
Sahil xəttinin uzunluğu 3 km, dərinliyi 30-40 m, səthinin sahəsi 0,9 kvadrat kilometr, su kütləsinin həcmi 14 milyon m³-dir.
Maksimum suyun səviyyəsi avqust ayında, minimumu fevral ayında müşahidə edilir. Səviyyə dalğalanmaları 20 m-ə çatır, gölün sahilləri sıldırımlı və dikdir. Böyük Almatı çayı cənubdan gölə tökülür.
İle-Alatau Milli Parkının bir hissəsidir.
Tyan-Şan göllərinin böyük əksəriyyəti kimi, zəlzələ nəticəsində meydana gəlmişdir.
Cartoon Network (Almaniya)
Cartoon Network (Almaniya)- Almanca cizgi filmləri yayımlayan Almaniyanın ödənişli bir televiziya kanalıdır. Baş Qərargahı Münhendir .Almaniya, Avstriya və İsveçrədə yayımlanır.
Cavan oğlan alma ilə (Rafael)
Cavan oğlan alma ilə (it. Ritratto di giovane con la mela) — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin 1505-ci ildə yağlı boya ilə işlədiyi əsər. Əsər Rafael Santinin Florensiya dövrünə aid edilir. "Cavan oğlan alma ilə" əsəri hal-hazırda İtaliyada, Florensiya şəhərindəki məşhur Uffitsi qalereyasında saxlanılır.
Cehel Amiran (Cəng Almaz)
Cehel Amiran (fars. ) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd.
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 120 nəfər yaşayır (27 ailə). Əhalisini kürdlər təşkil edir.
Cvanenq almaz yatağı
Cvanenq almaz yatağı (ing. Jwaneng) — Botsvanada, Qaboron şərqdən 110 km qərbdə almaz yataqları qrupu. Ehtiyatına və hasil edilən almazın illik dəyərinə görə dünyada ən iri yataqlardan biridir.
1970-ci ildə kəşf edilmiş, 1982-ci ildən açıq üsulla istismar olunur. Karxananın dərinliyi 273 m-dir (2004); 600 m dərinlikdən sonra yatağın yeraltı istismarı nəzərdə tutulur. 720 m dərinliyədək yatağın ümumi ehtiyatı 428 mln. kar-dır (1,65 mm-dən böyük almazlar üçün). Yataqlar kimberlit tiplidir; Arxeyin Kalahari kratonunun mərkəzi hissəsinə aid edilir. 12 kimberlit borusu aşkar olunmuşdur, yalnız biri (Erkən Trias yaşlısı) sənaye əhəmiyyətlidir. Yan süxurlar Paleozoy-Trias daykaları ilə yarılmış Proterozoy yaşlı dolomit və gil şistlərindən ibarətdir.
Cəfərabad (Cəng Almaz)
Cəfərabad (fars. جعفر آباد) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd.
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 141 nəfər yaşayır (31 ailə). Əhalisini kürdlər təşkil edir.
Dayavik almaz yatağı
Dayavik almaz yatağı — Kanadada, Yellounayf şəhərindən 300 km şimal şərqində yerləşir.
Ehtiyatına görə ölkənin ikinci yatağıdır. 1994-cü ildə kəşf olunmuş, 2002-ci il dən açıq və yeraltı üsullarla istismar olunur. Almazın kəşf olunmuş ümumi ehtiyatı 106,5 mln. kardır (kimberlitlərdəki orta miq darı 3,96 kar/t, ehtiyatı isə 25,6 mln. t-dur ). Yataq Şimali Amerika platformasının şimal-qərb hissəsi ilə əlaqədardır; Kanada almazlı əyalətinə daxildir. Eosen yaşlı 4 kimberlit borusundan ibarətdir. Kimberlitlər vulkanoklastik və piroklastik süxurlardan, yan süxurlar isə zəif metamorfizləşmiş qrauvakka və argillitlərdən, həmçinin Arxey yaşlı diorit və qranitlərdən ibarətdir. Borular 30 m qalınlıqlı müasir buzlaq çöküntüləri ilə örtülüdür.
Dieqo de Almaqro
Dieqo de Almaqro - (isp. Diego de Almagro; 1475[…] – 8 iyul 1538, Kusko[d]) — İspaniyalı səyyah və konkistador.
Disney-in 21st Century Fox-u satın alması
"Disney"in "21st Century Fox"u satın alması – 20 mart 2019-cu ildə "The Walt Disney Company" şirkətinin "21st Century Fox" şirkətini 71 milyard ABŞ dolları qarşılığında satın alması.
"Disney"in "Fox"u almaq istədiyi ilk dəfə 14 dekabr 2017-ci ildə anons edilmişdi. Əvvəlcə müqavilənin 52 milyard ABŞ dollarını əhatə edəcəyi bildirilsə də, bu məbləğ "Comcast" ilə yaşanan rəqabətə görə 71,3 milyard ABŞ dollarına yüksəlmişdir. "Disney" "Fox"un təxminən 13.7 milyard dollarlıq borcunu da ödəmək məcburiyyətində olmuşdur.
Satınalma "Twentieth Century Fox", "Fox Searchlight Pictures", "Fox 2000 Pictures", "Fox Family" və "Fox Animation", "Twentieth Century Fox Television", "FX Productions" və "Fox21", "FX Newtorks", "National Geographic Partners", "Fox Networks Group International" və "Star India"nın, eləcə də, "Fox"un "Hulu", "Tata Sky" və "Endemol Shine Group"dakı səhmlərini də əhatə etmişdir.
Bununla yanaşı, "Simpsonlar", "İks-adamlar", "Avatar", "Fantastik dördlük", "Qriffinlər" kimi mediafranşizlər də "Disney"in ixtiyarına keçmişdir.
Elm və Texnologiya üzrə Alman İnstitutu
Elm və Texnologiya üzrə Alman İnstitutu (ing. German Institute of Science and Technology – GIST) — Münhen Texniki Universitetinin Sinqapur filialı
İnstitut Sinqapur Milli Universiteti və Nanyanq Texnoloji Universiteti ilə Münhen Texniki Universitetinin əməkdaşlığı çərçivəsində 2002-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır.
Fatema Almahmeed
Fatema Almahmeed (14 iyun 1999) — Bəhreynli üzgüçü. Fatema Almahmeed Bəhreyni 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi.
Fatema Almahmeed birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2016-cı ildə qatıldı. O, Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında qadınlar 50 m sərbəst stildə, təsnifat mərhələsində iştirak etdi. 32.28 saniyəlik nəticəsi ilə 74-cü yeri tutdu və yarımfinala vəsiqə qazana bilmədi.
Faşist Almaniyası
Üçüncü Reyx (alm. Drittes Reich; Reich — dövlət, imperiya), həmçinin Nasist Almaniyası və Hitler Almaniyası, rəsmi adı – Almaniya İmperiyası (alm. Deutsches Reich; 1943-cü ilə qədər) və Böyük Almaniya İmperiyası (alm. Großdeutsches Reich; 1943-cü ildən sonra) — Almaniyanın 1933-cü il yanvarın 30-unda 1945-ci il mayın 23-dək dövrünə verilən ad. Bəzi tarixçilər Almaniyanın kapitulyasiya gününü 8 may günü hesab edirlər. Rəsmi surətdə işə o öz tarixini 23 mayda, Karl Dönits hökumətinin həbsi ilə bitirmişdir.
Ədəbiyyatda o həmçinin nasional sosialist Almaniyası kimi də tanınır. Axırıncı termin ancaq sovet tarix elmində işlədilirdi və dəqiq deyildir. Çünki, İtaliyadakı Benito Mussolininin faşist rejimi arasında siyasi rejimdə, ideologiyada və yəhudilərə münasibətdə müəyyən fərqlər vardır.
Nasist ədəbiyyatında rejim həmçinin "Minillk reyx" (alm.
Federal Müdafiə Nazirliyi (Almaniya)
Federal Müdafiə Nazirliyi — Almaniya Federativ Respublikasının ali federal orqanıdır .
Federal Nazirlik Federal Hökumət daxilində hərbi müdafiə və bütün Bundesver işləri üzrə mütəxəssisərin firmalaşdırıldığı şöbədir.Bu, silahlı qüvvələr üçün ən yüksək hərbi komandanlıq orqanı və Bundesver administrasiyası üçün ən yüksək xidmət orqanıdır.
