damaq sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Ağız boşluğunun üst tərəfi. □ Damaq səsi dilç. – tələffüz edərkən dilin damağa toxunması nəticəsində çıxan səs. Damaq saitləri. 2. Ağız mənasında. Usta papirosu damağına salıb başladı işini. C.Məmmədquluzadə. Qüdrət iri barmaqları arasındakı papirosu sakit-sakit övkələyib damağına qoydu. M.Hüseyn. 3. bayt. At və eşşəkdə damaq şişmə xəstəliyi; kəsmə. Tez-tez tövləyə adam buraxma ki, at damaq olar. Ə.Vəliyev.

2 is. [ər. dimaq – beyin] dan. Kef, əhval, həvəs. Damağı yoxdur. ◊ Damağı çağ – bax damağı kök. Əhmədin kefi saz, damağı çağdır. Mir Cəlal. Dedim: – Cütçü baba, sağ ol, çox sağ ol! Daima kefi kök, damağı çağ ol! S.Vurğun. Yamaclar gülür bu yaz; Damağın çağ, kefin saz. O.Sarıvəlli. Damağı çağ olmaq – kefi kök olmaq, çox şad olmaq. Damağı çatlamaq – nəşəyə gəlmək, ruhlanmaq, ruhu yüksəlmək. Damağı çəkmək – ürəyi istəmək, kefi istəmək, kefinə gəlmək. Bu gün damağım çəkdi, aldım, sabah kefim istədi, boşadım, – vəssalam! C.Məmmədquluzadə. Damağı gəlmək – həvəsə gəlmək, həvəslənmək. Siz bunu sanmayın həqiqətdir; Damağım gəldi, bir zərafətdir. M.Ə.Sabir. Damağı kök – kefi kök, kefi saz, şad, qayğısız. Damağı qalxmaq – kefi kök olmaq, nəşələnmək, sevinmək, həvəsə gəlmək. Damağı pozulmaq – kefi xarab olmaq, əhvalı pozulmaq, qanı qaralmaq. Damağı sazlaşmaq – kefi açılmaq, könlü açılmaq. [Onun] bulud kimi tutulmuş qaşqabağı açıldı, gözləri gülüb damağı sazlaşdı. “Kirpi”. Damağı yanmaq – arzusuna çatmamaq, məyus olmaq. Damağına dəymək – toxunmaq, ürəyini sındırmaq, küsdürmək, pərt etmək, incik salmaq. Damağını pozmaq – kefini xarab etmək, əhvalını pozmaq. Damağını sallamaq – küsmək, pərt olmaq, narazı qalmaq. Bütün qonaqlar damaqlarını salladılar. Ə.Vəliyev. Damaq qoymaq (etmək) – nəşəsini pozmaq, arzusunu (həsrətini) ürəyində qoymaq. Qovurmanın iyi Yəhya Kamalı damaq etmişdi. Mir Cəlal. Damaq sallamaq – bikef olmaq, əhvalı olmamaq, dilxor olmaq; küsmək, incimək. Damağını niyə sallayırsan? Barmağından üzüyünü, başından yaylığını aparmayıb ki?! S.Rəhimov. Damaq üstə (damaqda) olmaq – kefdə olmaq, kef çəkmək, xoş güzəran keçirmək. [Şahbaz bəy:] Arvad al, qoy evdə evdarlıq etsin, sən də kefdə, damaqda ol. S.S.Axundov. [Səkinə qarı:] Həmişə damaqda olasan, ay Züleyxa! M.İbrahimov. Damaq vermək – ləzzət vermək, nəşə vermək, kef vermək, nəşələndirmək. Damaqdan düşmək – ruhdan düşmək, kefi pozulmaq, pərt olmaq. Damaqdan salmaq – pərt etmək, kefini pozmaq, ruhdan salmaq, qanını qaraltmaq. [Qərib:] Mən gedirdim, dostum çıxdı qabaqdan; Acı sözün salmaz məni damaqdan. “Aşıq Qərib”.

1 Ərəbcədir, bizdə qanraq sözü olub. “Kef” (damağım çağdır!), “beyin” anla­m­larında işlədilən söz olub. İndi məna dəyişib, rus dilindəki “неба” məna­sında başa düşülür. Mənbələrdə bunun mənası “boru” kimi açıqlanıb. Fars dilində də var, onlarda “bitkinin kökü” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 kef — əhval — həvəs

2 damaq bax kef 1

1 DAMAQ I is. anat. Ağız boşluğunda olan üzvlərdən biri. O, gümüş dəstəkli qəlyanını doldurub damağına alandan sonra gözünü qıyıb xeyli müddət bu heykələ baxmışdı (İ.Şıxlı). DAMAQ II is. bayt. Heyvanlarda xəstəlik, damaq şişi. Çox yeməkdən at damaq olub.

1 1. нёбо; 2. нёбный; 3. перен. хорошее настроение, отличное расположение духа; 4. насос (воспаление нёба у лошадей);

2 I сущ. 1. нёбо (верхний свод полости рта). мед. Yumşaq damaq мягкое нёбо, sərt damaq твёрдое нёбо, damağın büküşü складка нёба, damaq tağı свод нёба, damağın rəngi окраска нёба, damağın bitişməsi сращение нёба, damağın quruluşu конфигурация нёба, damağın irinliyi абсцесс нёба 2. рот. Papiros damağında с папиросой во рту 3. вет. воспаление нёба. Damaq olmaq заболеть воспалением нёба (о животных) 4. перен. настроение (душевное состояние). Damağı çağdır он в хорошем настроении, damağını pozmaq kimin испортить настроение кому II прил. нёбный: 1. относящийся к нёбу. Damaq qövsü нёбная дуга, damaq badamcığı нёбная миндалина, damaq boşluğu нёбная полость, damaq dilçəyi нёбный язык, damaq səthi нёбная поверхность, damaq pərdəsi нёбная занавеска, damaq sümüyü нёбная кость, damaq yastığı нёбный валик, damaq şırımları нёбные борозды, damağın enən arteriyası нисходящая нёбная артерия, лингв. damaq saiti нёбный гласный, damaq samitləri нёбные согласные 2. лингв. палатальный; damaq şişi насос (у животных: болезненная опухоль на нёбе) ◊ damaq vermək kimə доставлять, доставить удовольствие, наслаждение кому; damaq qalmaq (olmaq) 1. остаться ни с чем, остаться при пиковом интересе, остаться с носом 2. обмануться в ожиданиях; damağa gəlmək прийти в хорошее настроение; damaq sallamaq повесить нос; damaqdan düşmək расстроиться, damaqdan salmaq kimi испортить настроение к ому, расстроить кого; damağı kök olmaq быть в хорошем настроении (в хорошем расположении духа, на верху блаженства); damağı gəlmək (qalxmaq) прийти в хорошее настроение; damağı sazlaşmaq прийти в хорошее расположение духа; damağını sazlamaq настроить себя на что-л. приятное; dadı damağında qalmaq nəyin помнить о чем-л. очень вкусном, приятном, незабываемом, желаемом; dadı damağından getməmək запомнить на всю жизнь (о ч ём-л. очень вкусном, приятном); damağı çəkmək nəyi испытывать тягу к чему; damağına dəymək kimin задевать, задеть за живое, обижать, обидеть кого; damağını yandırmaq kimin огорчать, огорчить кого, причинять, причинить душевную боль кому; damağını pozmaq kimin испортить настроение кому; damağı pozulmaq расстроиться; damağını sazlamaq предвкушать, предвкусить, настроить себя на что-л. приятное; damağı təlx olmaq быть в плохом настроении; испортиться настроению; damağı çağ olmaq: 1. быть в хорошем настроении; 2. жить припеваючи

1 I. i. anat. 1. palate; sərt ~ hard palate; yumşaq ~ soft palate; 2. məc. good mood / spirits pl.; damağı çağ olmaq to be* in good / high spirits, to live an easy life; ~ olmaq to be* deceived / disappointed, ~dan düşmək to get* disappointed, to be* in low spirits, to be* out of spirits; damağına dəymək to disappoint (d.), to offend (d.), to hurt* smb.’s feelings; 3. mouth; papiros damağında a cigarette in the mouth II. s. 1. anat. palatine, of the palate; ~ dilçəyi uvula; 2. dilç. palatal; ~ samitləri palatal consonants

1 is. anat. palais m ; sərt ~ palais dur ; yumşaq ~ palais mou ; məc.

1 [ər. dimaq-beyin] сущ. рах. кеф, агьвал, гьевес; ** damağı çağ кил. damağı kök; damağı çağ olmaq дамагъ-чагъ хьун, кефияр куьк хьун, кефияр къумбар хьун, гзаф шад хьун; damağı çatlamaq руьгь акатун, руьгь хкаж хьун; damağı çəkmək рикӀи чӀугун, рикӀиз кӀан хьун, кефиниз кӀан хьун; damağı gəlmək гьевесдиз атун, гьевеслу хьун; damağı kök кефи куьк, кефияр къумбар, шад, къайгъусуз; damağı qalxmaq кефияр куьк (къумбар) хьун, хвеши хьун, гьевесдиз атун; damağı pozulmaq кефияр чӀур хьун, агьвал чӀур хьун, иви чӀулав хьун; damağı sazlaşmaq кефияр саз (ахъа) хьун, рикӀ шад хьун; damağı yanmaq мураддихъ агакь тавун, пер хун, зарул хьун; damağına dəymək кефиник хкӀун, рикӀ хун, хъелиз тун, перт авун, бейкефарун; damağını pozmaq кефияр чӀурун, агьвал чӀурун; damağını sallamaq пӀуз куьрсарун, хъелун, дакӀун, перт хьун, нарази амукьун; damaq qoymaq (etmək) кефияр чӀурун, мурадар рикӀе тун; damaq sallamaq гьайифар хьун, бейкеф хьун, пер хун; хъелун, дакӀун; damaq üstə (damaqda) olmaq дамагъ-чагъда хьун, кефина хьун, кефер чӀугун, шаддаказ югъ акъудун; damaq vermək лезет гун, кеф гун; damaqdan düşmək руьгьдай аватун, кефияр чӀур хьун, перт хьун; damaqdan salmaq руьгьдай авудун, кефияр чӀурун, перт авун, иви чӀулаварун.

2 сущ. 1. сивин къав; // damaq səsi лингв. мецин сивин къавухъ галукьуникай арадал къведай ванер; 2. “сив” манада; 3. ветер. насос, дамах (ламарин, балкӀанрин сивер акъатдай, сивин къав дакӀвадай азар).

1 damak