Qanıx sözü azərbaycan dilində

Qanıxçay və ya Alazan çayı (gürc. ალაზანი, avar. Алазан, çeç. Алаз, sax. Дур) – Kürün ən böyük sol qoludur. Mingəçevir su anbarına tökülür. Uzunluğu 391 km, hövzəsinin sahəsi 12.080 min km²-dir (7.325 km²-i Gürcüstanda, 4.755 km²-i isə Azərbaycanda olmaqla).Çayın 177 km-i Gürcüstan-Azərbaycan dövlət sərhədi boyunca axır. == Ümumi məlumat == Başlanğıcını Gürcüstan ərazisində Baş Qafqaz silsiləsinin Didi Borbalo dağından (2837 m) götürür. Çay Pankisi dərəsindən çıxdıqdan sonra Kaxeti düzənliyinə daxil olur və bu hissədə sol tərəfdən bir çox qollar qəbul edir. Aşağı axımında, sağ tərəfdən 100 km-dən artıq məsafədə isə heç bir qol qəbul etmir.

Muxaxçay (digər adı Qaraçay) — Qanıxçayın sol qolu. Zaqatala rayonu ərazisindən axır. == Ümumi məlumat == Uzunluğu 56 km, hövzəsinin sahəsi 572 km²-dir. Başlanğıcını Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacından (2800 m) alır. Başlıca qolları, sağdan Qaraağacçay (uzunluğu 27 km) və Sabınçay, (uzunluğu 12 km) çaylarıdır. Axımı qar, yeraltı və qismən də yağış sularından əmələ gəlir. Suyunun çox hissəsi (50-60%) yaz-yay aylarında keçir, çayda tez-tez sel hadisələri baş verir. Muxaxçaydan suvarma işlərində istifadə edilir.

Alazan-Həftəran vadisi (digər adları: Alazan vadisi; Alazan–Əyriçay vadisi; Qanıx-Əyriçay vadisi) (gürc. ალაზნის ვაკე;) — Azərbaycan və Gürcüstan ərazisində dağlararası çökəklik. Azərbaycanda və Gürcüstanda Böyük Qafqazın cənub ətəyi boyunca Əyriçay və Qanıxçay (Alazan) arasında yerləşən vadi. Uzunluğu 200–225 km, eni 20–40 km, dəniz səviyyəsindən hündürlüyü 200-450 metrdir. Rayonun iqtisadiyyatının əsasını üzümçülük və turizm təşkil edir Orta əsrlərdə bu ərazidə Qafqaz Albaniyasının Hereti vilayəti yerləşirdi.Etnik və dil müxtəlifliyi ilə fərqlənir. Gürcülər və azərbaycanlılarla yanaşı burada saxurlar, ingiloylar avarlar, ruslar, osetinlər də məskunlaşıblar. Gürcüstan ərazisində olan yaşayış məntəqələri: Laqodexi, Kvareli, Snori. Azərbaycan ərazisində olan yaşayış məntəqələri: Balakən rayonu, Zaqatala rayonu, Qax rayonu.

Qanıx-Həftəran vadisi - vaxtilə başdan-başa meşə ilə örtülü olmuşdur. == Heyvanat aləmi == Hazırda vadidə meşələrin 80- 90%-nin qınlıb yerində yaşayış məntəqələrinin salınması və ya kənd təsərrüfatında işlədilən kimyəvi maddələr, brokonyerlik və digər səbəblərdən hçyvanat aləminin kəsgin azalmasına gətirib çıxarmışdır. Hazırda burada tirandaza (oxlu kirpi), yarasalar, safsar, çaqqal, canavar, tülkü, süleysin, yunan tısbağası, kərtənkələlər, ilanlar və s. rast gəlinir. 1942-ci ildə Amerikadan gətirib İsmayıllı rayonunda meşəyə bupaxılan çəkisi 7-8 kq olan və olduqca tez çoxalan yırtıcı məməli heyvan - yenot Böyük Qafqazın cənub yamacı rayonlarında yayılaraq kiçik həşəratlardan tutmuş, quşlarla, məməli heyvanlarla və meyvələrlə qidalanır. Turac, qırqovul, bildirçin və s. quşların sayının azalmasında yenotlar əsas yer tutur. Qanıx-Həftəran vadisində olduqca çoxlu quş növləri, vəhşi bal anları, bir çox gecə və gündüz kəpənək növləri geniş yayılmışdır.

Qanıx-Əyriçay ekogeokimyəvi landşaft rayonu-Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacından başlanan çayların gətirmə materiallarının akkumulyasiya sahəsi kimi səciyyələnir. == Ekoloji şəraiti == Rayonun qərbində sulfatlı-maqneziumlu-natriumlu,mərkəzində sulfatlı-kalsiumlu-natriumlu,şərqində isə sulfatlı-hidrokarbonatlı-natriumlu duzlar yayılmışdır.Rayon ərazisinin Laləli,Almalı,Muğanlı kimi akkumulyasiya sahələrində sərbəst (avtonom) landşaftlardan trans-akkumulyativ və ellüvial-akkumulyativ landşaft sahələrinə daşınan bir sıra kimyəvi elementlərin burada toplanması üçün əlverişli şəraiti olduğundan həmin yerlərdə mis,sink,qurğuşun,civə,mərgümüş,molibden və s.mikroelementlərin müsbət anomaliyaları yaranmışdır.Ərazidən axan çayların təsiri ilə bu anomaliyalardakı kimyəvi elementlərin mütəmadi olaraq akval landşaftlara daşınması müşahidə edilir. == Ekoloji şəraitin ətraf mühitə təsiri == Qanıx-Əyriçay ekogeokimyəvi landşaft rayonu ərazisində formalaşan torpaqların tərkibində bir sıra mikroelementlərin,o cümlədən mis,sink,qurğuşun,vanadium,mərgümüş və nikelin miqdarı çox vaxt yol verilən konsentrasiya həddini aşıb keçir.Bu isə rayon ərazisinin ekoloji-geokimyəvi şəraitinə mənfi təsir göstərir və buradakı canlılar arasında bir sıra xəstəliklərin, o cümlədən insanlarda və heyvanlarda hemolitik sarılıq,qaraciyər zədələnməsi,sinir sistemi xəstəliklərinin,bitkilərdə isə xloroz xəstəliyinin əmələ gəlməsi təhlükəsinin yaranmasına gətirib çıxarır.Lakin,belə xəstəliklərə rayon ərazisində hələlik nadir hallarda təsadüf edildiyindən bütün bunlar Qanıx-Əyriçay ekogeokimyəvi landşaft rayonunun ekoloji cəhətdən gərginliyi nisbətən zəif olan rayon kimi səciyyələndirməyə əsas verir.

Qanıxçay və ya Alazan çayı (gürc. ალაზანი, avar. Алазан, çeç. Алаз, sax. Дур) – Kürün ən böyük sol qoludur. Mingəçevir su anbarına tökülür. Uzunluğu 391 km, hövzəsinin sahəsi 12.080 min km²-dir (7.325 km²-i Gürcüstanda, 4.755 km²-i isə Azərbaycanda olmaqla).Çayın 177 km-i Gürcüstan-Azərbaycan dövlət sərhədi boyunca axır. == Ümumi məlumat == Başlanğıcını Gürcüstan ərazisində Baş Qafqaz silsiləsinin Didi Borbalo dağından (2837 m) götürür. Çay Pankisi dərəsindən çıxdıqdan sonra Kaxeti düzənliyinə daxil olur və bu hissədə sol tərəfdən bir çox qollar qəbul edir. Aşağı axımında, sağ tərəfdən 100 km-dən artıq məsafədə isə heç bir qol qəbul etmir.