arxa sözü azərbaycan dilində

arxa sözünün leksik mənası və izahı

• 1 is. 1. İnsanın, heyvanın dalı, kürəyi, beli. Arxasına yükləmək. Arxasını çevirmək. Arxası üstə yerə gəlmək. – Qız arxası üstə uzanıb kitab oxuyurdu. N.Nərimanov. Tutulanların ikisinin arxasında iri şələ vardı. Ə.Vəliyev. □ Arxa çevirmək – dal çevirmək, üz döndərmək. Arxası yerə dəyməmək – basılmamaq, məğlub olmamaq. Arxası yerə gəlmək – basılmaq, məğlub olmaq. Arxasın(c)a düşmək – birinin dalınca düşmək, təqib etmək, izləmək. Mədəd naharını qurtarıb qapıdan çıxdı. Kosa onun arxasına düşdü. S.Rəhimov. Arxasını işə verməmək – heç bir işdən yapışmamaq, tənbəllik etmək, işdən boyun qaçırmaq. Arxasını yerə vermək (qoymaq) – basmaq, məğlub etmək. [Vəzir:] Mən cavab verdim ki, əgər mənə yaraşsaydı, …güləşib onun arxasın yerə qoyardım. M.F.Axundzadə. 2. Bir şeyin dal tərəfi, geri tərəfi. Məktəbin arxa tərəfi bağdır. – Pinəçi… dalımca gəlin, – deyib dükanın arxasına keçdi. M.İbrahimov. 3. Müharibə xəttinin dal tərəfində, gerisində olan yer (cəbhə müqabili). Arxada və cəbhədə. Arxada qalanlar cəbhəyə kömək edirdilər. – Qabaq düşmən idi, arxa isə hər gün davam edən bombalama nəticəsində dağıdılırdı. Mir Cəlal. 4. məc. Kömək, havadar, dayaq, himayəçi. Koroğlunun qoç arxası; Gəldi, dəlilərim gəldi! “Koroğlu”. Balamsan sən, nəyimsən? Arxamsan, köməyimsən; Mən sənin əziz anan; Sən mənim diləyimsən. (Bayatı). [Ata:] Ay bala, niyə xiffət eləyirsən, özün bilirsən ki biz kasıbıq, qohum-əqrəbamız və möhkəm arxamız yox, bizə qızmı verərlər? Ə.Haqverdiyev. □ Arxa durmaq – birinin dalında durmaq, havadarlıq etmək, müdafiə etmək. Arxa-arxaya vermək – köməkləşmək, bir-birinə kömək etmək, əlbir çalışmaq. Yeddi qardaş arxa-arxaya verib düşmənə qarşı dayandılar. Arxa vermək – arxalanmaq, güvənmək, istinad etmək. Padşahlar ancaq əcnəbilərə arxa verməklə yaşaya bilir. M.S.Ordubadi. 5. Adətən “yeddi” sözü ilə bərabər məc. – nəsil, əcdad. Yeddi arxa qohum-əqrəba. – Firəngistanın Prudon adlı hükəması deyib: Mən fəxr edirəm ki, mənim yeddi arxa atababam rəiyyət olub. N.Vəzirov. [Həpir:] Xalqın yeddi arxa yadları ağzını açanda tərif tökür. Mir Cəlal.

  Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / arxa

arxa sözünün etimologiyası

• 1 “Arxalı köpək qurd basar deyimi” var. Qaynaqlarda arxa sözünün bir mənası “защитник” kimi açıqlanıb. Arxayın kəlməsi də həmin sözdən törəyib. Güman edi­rəm ki, arxac kəlməsi də yuxarıdakı sözlə kökdaşdır: qoyunu arxacda yatır­dılar, çünki “arxac gün düşməyən yer” deməkdir, kölgəlikdir, gündən qorunmaq yeridir. Sözün ən qədim və ilkin mənası isə “dal” deməkdir. Digər mənalar sonra­dan törəmədir. “Yeddi arxa dönən” deyirik, arxa həm də “nəsil” (поколение) deməkdir. 

  Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / arxa

arxa sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

• 1 nəsil — əcdad — soy — kök

  Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / arxa

• 2 kömək — havadar — dayaq — himayədar

  Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / arxa

• 3 dal — bel — kürək

  Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / arxa

• 4 1. ARXA Tutulanların ikisinin arxasında iri şələ vardı (Ə.Vəliyev); BEL Yasavul əyilmiş belini düzəltməyə çalışaraq, “mən tapmışam” – dedi (S.Rəhimov); DAL Şahmar zülfü dal gərdəndə ilantək; Hərdən tərpənəndə bulunmaq gərək (M.P.Vaqif); KÜRƏK O, hərdən Cəbini kürəyinə alır, gəzdirir, bəzi günlər axşama qədər yerə qoymur.. (S.Rəhimov); MİYAN (kl.əd.) Miyanında saçın ucun hörməyi; Bütün dünyada bu yarı sevmişəm (M.P.Vaqif). 2. arxa bax kömək, havadar

  Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / arxa

arxa sözünün antonimləri (əks mənalı sözlər)

• 1 ARXA – QABAQ Qabaq düşmən idi, arxa isə hər gün davam edən bombalama nəticəsində dağılırdı (Mir Cəlal).

  Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / arxa

arxa sözünün omonimləri (çox mənalı sözlər)

• 1 ARXA I is. İnsanın, heyvanın dalı, beli. Mən arxam dənizə tərəf oturdum (Anar). ARXA II is. Kömək, havadar, dayaq. Qəribəm, yoxdu arxam; Qanadım yoxdu qalxam; Çıxam qəlbi dağlara; Bir vətən sarı baxam (Bayatı). ARXA III is. Nəsil, əcdad. Xalqın yeddi arxa yadları ağzını açanda tərif tökür... (Mir Cəlal).

  Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / arxa

arxa sözünün rus dilinə tərcüməsi

• 1 1. спина; 2. перен. защита, защитник, опора, поддержка; 3. воен. тыл;

  Azərbaycanca-rusca lüğət / arxa

• 2 1 I сущ. 1. спина (у человека и животных). Arxasını çevirmək повернуться спиной, arxası üstündə uzanmaq лежать на спине, arxası üstündə üzmək плавать на спине 2. спинка, задняя часть чего-л. Kreslonun arxası спинка кресла, dilin arxası лингв. спинка языка 3. воен. тыл. Arxanı möhkəmlətmək укрепить тыл 4. помощь, поддержка, опора, защита. Dost arxadır друг – опора, onun arxası güclüdür у него сильная поддержка II прил. 1. задний. авто. Arxa oturacaq заднее сиденье, arxa təkərlər задние колёса, arxa körpü задний мост, arxa ressor задняя рессора, арха асгы задняя подвеска, arxa bufer задний буфер, arxa beyin мед. задний мозг 2. спинной. Arxa tel спинная струна 3. тыльный. Arxa tərəfi nəyin тыльная сторона чего, arxa bağlar мед. тыльные связки 4. обратный. Ayın arxa tərəfi обратная сторона Луны III в знач. послел. arxasına за. Stolun arxasına əyləşmək сесть за стол; arxasında позади кого-л., чего-л., за кем-, за чем-л. Evlərin arxasında за домами, dəyirmi stol arxasında за круглым столом, sükan arxasında за рулём, rəqəmlərin arxasında за цифрами ◊ arxa durmaq kimə 1. покровительствовать к ому 2. заступаться за кого; стоять горой за кого; arxa çevirmək kimə, nəyə повернуться спиной к кому, к чему, не хотеть видеть ко г о; arxası yerə dəyməmək не знать поражения, не быть побеждённым; arxasını yerə qoymaq kimin положить на обе лопатки кого; arxasına (arxasınca) düşmək 1. kimin преследовать кого, увязываться, увязаться за кем 2. nəyin добиваться, настойчиво стремиться достигнуть чего; dağ kimi arxası olmaq иметь сильную опору, поддержку; арха планда на заднем плане; arxadan vurmaq kimi ударить в спину кого; arxa edilmək сделаться опорой; arxasına baxmadan qaçmaq бежать без оглядки, не оглядываясь; arxaya çəkilmək отодвинуться назад, arxa plana keçirilmək отодвигаться, быть отодвинутым на задный план; arxasını yerə verməmək не сдаваться, не признавать свою вину; arxası olmamaq не иметь поддержки; arxaya atmaq: 1. откладывать, отложить (о деньгах); 2. отсрочивать, оттягивать (о деле) 2 сущ. разг. поколение, молодое поколение (в семье, племени и т.д.). Yeddi arxa семь поколений

  Azərbaycanca-rusca lüğət / arxa

arxa sözünün inglis dilinə tərcüməsi

• 1 I. i. 1. (adamın, heyvanın, mebelin və s.) back; uşağın ~sı the back of the child; kreslonun ~sı the back of the armchair; ~sı üstə düşmək / yıxılmaq to fall* on one’s back; ~sı üstə üzmək to swim* on one’s back; kiminsə ~sında behind smb.’s back; kiminsə ~sından from smb.’s back; Külək bizim arxamızdan vururdu The wind was at our back; ~sı yerə dəymək 1) to fall* on one’s back; 2) məc. to be* defeated; ~sını yerə verməmək məc. not to accept one’s weak point / defeat; ~sına / ~sınca düşmək 1) to go* after (d.), to follow (d.), to be* after (d.), to chase (d.); 2) məc. to haunt (d.); 2. hərb. (arxa cəbhə) home front; rear; öz ~sını möhkəmlətmək to secure one’s rear; 3. defender, protector, supporter; bir kəsə ~ olmaq / durmaq to be* a supporter for smb., to support / to defend smb., Onun arxası möhkəmdir He / She has a strong / powerful protector II. s. back, rear; əlin ~ tərəfi the back of the hand; ~ cəbhə rear; ayın ~ tərəfi the back side of the moon; ~ cərgələr back rows; ~ bağ back garden; ~ giriş (qapı) back entrance; ~ diş backtooth; ~ fasad (görünüş) back elevation; ~ saitlər dilç. back vowels; ~ oturacaq back seat; ~ qapı back door; ~ cəbhəni təmin etmək to secure one’s rear; düşmən ~ cəbhəsində in the enemy’s rear; ~ cəbhədən hücum etmək to take* in the rear III. z. back; ~ya qayıtmaq to come* back, to get* back; ~dan vurmaq (iti alətlə) to stab in the back; Arxaya otur Sit back IV. i. generation; yeddi ~dan dolananlar kith and kin, all the relatives

  Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / arxa

arxa sözünün fransız dilinə tərcüməsi

• 1 is. 1) arrière f ; derrière f ; dos m ; 2) soutien m ; appui m ; 3) d’arrière ; de derrière ; postérieur,-e dorsal,-e (pl aux) adj ; ~dan əsən külək vent m favorable ; ~sında derrière (prép.) ; ~ arxaya dos à dos ; ~ planda à l’arrière plan ; ~ həyət arrière-cour f (pl arrière-cours) ; ~ hisslər derrières m pl ; ~ arxası üstünə düşmək tomber vi (ê) à la renverse ; arxası üstə üzmək nager sur le dos ; arxasını çevirmək tourner le dos à qn ; arxasını söykəmək adosser (s’) à qch ; ~ dan zərbə coup m de poignard ; ~ ayaqlar jambes f pl de derrière ; ~ divar mur m du fond ◊ ~ durmaq protéger vt ; patronner vt ; prendre le parti de qn ; défendre qn ; prendre la défense de qn ; ~ arxasına baxmadan qaçmaq courir sans se retourner (sans tourner la tête) ; ~sı olmamaq ne pas avoir de soutien (de protection, d’appui) ; ~ ya atmaq mettre de côté ; kiminsə arxasında dans le dos de qn ; külək arxadan əsir nous avons le vent en poupe (və ya derrière nous) ; ordunun arxası l’arrière de l’armée

  Azərbaycanca-fransızca lüğət / arxa

arxa sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

• 1 сущ. 1. далу; кӀул, юрф; юкъ (гьайвандин); 2. кьулухъ пад, далу пад (мес. кӀвалин); 3. пер. далу, арха, куьмек, даях, гьавар; 4. пер. умах, несил, арха; ** arxa durmaq далудихъ (кьулухъ) акъвазун, арха хьун, хуьн; arxa-arxaya vermək далу-далудиз гун, сада-садаз куьмекун, санал са кар авун; arxa çevirmək далу элкъуьрун, далу гун, далу къалурун; arxa vermək далу кутун, далу гун, ихтибар авун; arxası yerə dəyməmək далу чилив татун, кӀаник акат тавун, магълуб тахьун; arxasın(c)a düşmək гуьгъуьна гьатун, гуьгъуьна къекъуьн, геле гьатун; arxasını yerə vermək далу чилив гун, кӀаник кутун, магълуб авун; yeddi arxa qohum-əqrəba ирид арха мукьва-кьилияр.

  Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / arxa

arxa sözünün türk dilinə tərcüməsi

• 1 arka, torpil

  Azərbaycanca-türkcə lüğət / arxa

arxa sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində