dad sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Yeyilən və ya içilən şeyin acılıq, şirinlik, turşluq, duzluluq, şitlik və s. cəhətdən hiss olunan xüsusiyyəti; tam. Kür suyunun dadı nə acıdır, nə şordur, nə turşdur, … nə iylidir. C.Məmmədquluzadə. □ Dad orqanı (üzvü) anat. – dilin səthində olan və dadı müəyyənləşdirməyə xidmət edən sinir ucları. Dadına baxmaq – 1) yeyilən və ya içilən şeyin dadını bilmək üçün ondan bir az yemək, ya içmək; 2) az yemək. 2. məc. Ləzzət, nəşə. Ad mənim, yar özgənin; Neylərəm mən bu dadı. Sarı Aşıq. [Qacar:] Deyirlər şirindir busənin dadı; O da kor bəxtimə qismət olmadı. S.Vurğun. □ Dad almaq – ləzzət almaq. Bu yeməkdən heç bir dad almadım. – Ol şuxə ki can olurdu Fərhad; Şirin dodağından aldı yüz dad. Xətayi. Qoy başını sinəsinə, bir dad al; Qoy babalın boynuma, get, arvad al. M.Ə.Sabir. Dad vermək – ləzzət vermək, nəşə vermək, xoşa gəlmək. Bahar nə xoş gəlir, ruha dad verir; Xəyala, duyğuya qol-qanad verir. S.Vurğun. Yeni xəbərlər, xüsusən müsamirə qızlara dad verirdi. Ə.Vəliyev. Dada gətirmək – dadlı etmək, ləzzətli etmək; dadlandırmaq. Dadı damaqda qalmaq, dadı damaqdan getməmək – unudulmayacaq qədər ləzzətli şey haqqında. …İştaham yox idi, gör xörəyin necə dadlıdır ki, hamısını yedim, hələ bir dadı damağımda da qaldı. M.Hüseyn. // Heç unutmamaq, yadda saxlamaq. [Hacı Səmsam:] …İndi sizə elə bir aş içirdim ki, ölənə kimi dadı damağınızdan getməsin. P.Makulu.

2 nida. Aman, haray, vay. Ey sevdiyim, səndən qeyri kimim var? Gəl üstümə, aman, öldüm, dad, öldüm! M.V.Vidadi. Əhdi pozub əgərçi mən üsyanın eylərəm; Ey dad, haray, nə növlə samanın eylərəm. M.Ə.Sabir. // Çox vaxt “dad … əlindən” şəklində işlənir. Anlayana da can qurban, anlamayana da, dad yarımçıq əlindən. (Ata. sözü). Canım aldın mey üçün, saqi, içirdin mənə qan; Dad əlindən ki, məni al ilə məğbun eylədin. Füzuli. Aylar keçdi acı illərdən yaman; Dad sənin əlindən, hicran, ay hicran! M.Rahim.

3 is. [fars] 1. Fəryad, fəğan, haray. Dedi: ayə nədir bu dadə səbəb; Halətin görsənir nəzərdə əcəb. S.Ə.Şirvani. □ Dad eləmək (etmək) – fəryad etmək, fəğan etmək. Dad eylərəm, yetişməzsən hərayə; Neçün rəhmin gəlməz mən binəvayə? Q.Zakir. Hərçi dad eylədi, yahu; Eşidənlər dedi: – Yalandır bu! M.Ə.Sabir. 2. Kömək, imdad. □ Dad istəmək – kömək istəmək, yardıma çağırmaq, xahiş etmək. Dada gəlmək (çatmaq) – bax dada yetmək (yetişmək). Yatmışları, razı deyiləm, kimsə oyatsın; Tək-tək ayılan varsa da, haqq dadıma çatsın. M.Ə.Sabir. Həsən hamının dadına çatır, hamının xeyrini, şərini görür. S.Rəhman. Hərdənbir qulaqucu oğlunun söhbətini eşidən Maral burada Züleyxanın dadına çatdı. Ə.Əbülhəsən. Dada yetmək (yetişmək) – köməyə gəlmək, haraya gəlmək, kömək etmək. Görüm indi kimlər yetər dadına; Koroğlunu tutan günlər necoldu? “Koroğlu”. Vilayətdə gözəl çoxdu, nə fayda; Dərdi bilən, yetən dadə tapılmaz. Q.Zakir. Bu vaxtlar ləzgi Nüsrət … [Bağırın] dadına yetişmişdi. Ə.Məmmədxanlı. Dadı heç yana çatmamaq – heç kimdən kömək ala bilməmək, köməksiz qalmaq. Padşah … lap qəmgin oldu, amma dadı heç yana çatmadı. (Nağıl). 3. Şikayət. □ Dad çəkmək (etmək, eləmək, qılmaq) – şikayət etmək, narazılıq etmək; şikayətlənmək. Müxənnətdən dad elədim; Dost-aşnanı yad elədim. “Koroğlu”. Xəstə Qasım kimə qılsın dadını; Canı çıxsın, özü çəksin odunu. Xəstə Qasım. Çoxları dad çəkdi, şivən qopardı; Döndərmə yazımı xəzanə, gözlər! R.Rza. [Bənövşə:] Sizin adınız gələndə həm mühəndislər, həm də fəhlələr dad çəkirlər. S.Rəhman. Dada getmək – şikayətə getmək, şikayət etmək. Qələm düşmən əlində; Kimə gedim dadə mən? (Bayatı). Çərxin sitəmindən, dövrün zülmündən; Gözəllər şahına dada gedirəm. Q.Zakir.

4 DAD1 f. 1) ədalət, insaf; ədalət məhkəməsi; 2) qarşılıq, əvəz; 3) cəza; 4) aman, haray, yardıma çağırış. DAD2 f. 1) vergi; 2) satış, satın. Dadi-xuda Allah vergisi.

1 fəryad — fəğan — haray

2 tam

3 ləzzət — nəşə

4 kömək — imdad

5 şikayət

6 aman — vay — haray

7 I DAD, LƏZZƏT [Qaysı gilasa:] Yox sənin ətin; Dadın, ləzzətin; Quru sümüksən; Ağaca yüksən (M.Seyidzadə); TAM O da mənim bəxtəvər vətənimin tamıdır; Eşqimizdən alıbdır öz ətrini bu şərbət (M.Rahim). II dad bax haray

1 DAD I is. psix. Xarici duyğuların növlərindən biri, tam. Beş-on günlük ömrü var; Şirin bir yuxu yatsın; O da bilsin dünyanın ləzzətini, dadını (S.Vurğun). DAD II is. [ fars. ] Fəryad, şikayət. Dünyanın əlindən dad çəkən zaman; Xəyal kölgəsində daldalandınız (B.Vahabzadə). DAD III is. [ fars. ] Mahur muğamının ilk guşələrindən biri. DAD IV is. [ fars. ] Kömək. İgid odur ki, elinin dərdli günündə dadına çatsın (M.İbrahimov). DAD V f. Yemək, yoxlamaq, təcrübə etmək. Onun bişirdiyi xörəkdən bir az dadım.

1 1. вкус, привкус, вкусовое ощущение; 2. помощь, подмога; 3. жалоба, крик о помощи;

2 1 I сущ. 1. вкус: 1) ощущение, возникающее при раздражении слизистой оболочки языка различными веществами, качеством пищи при еде. Dad üzvləri органы вкуса, dad mərkəzi физиол. центр вкуса, dadı şirin сладкий на вкус, dadı acı горький на вкус, dadı turş кислый на вкус, alma dadı вкус яблока, dadına baxmaq nəyin пробовать, попробовать на вкус 2) ощущение, возникающее от восприятия чего-л., пережитого, испытанного 2. привкус (посторонний вкус в чём-л.). Dadını verir nəyin имеет привкус чего II прил. вкусовой. физиол. Dad analizatoru вкусовой анализатор, dad hüceyrələri вкусовые клетки, dad aparatı вкусовой аппарат, dad nahiyəsi вкусовая область, dad maddələri вкусовые вещества, dad qıcıqlandırıcıları псих. вкусовые раздражители; dad duyğuları вкусовые ощущения; dadını bilməmək nəyin не знать вкуса чего; не испытывать чего ◊ dadı qaçmaq потерять вкус; ağzının dadı qaçmaq, ağzının dadını itirmək потерять вкус к чему-л., потерять интерес к чему-л., не находить в чём-л. вкуса, интереса, удовольствия; ağzı dada gəlmək почувствовать прелесть чего, входить, войти во вкус, ощутить, испытать удовольствие от чего-л.; dadı damağından getməmək: 1. продолжать ощущать удовольствие, полученное от чего-л. очень вкусного; 2. запоминать, запомнить что-л. надолго; долго помнить о чём-л.; dadından doymaq olmur nəyin язык проглотишь, пальчики оближешь; özgə dadı var очень вкусный, очень приятный на вкус; ağzının dadını bilir губа не дура 2 в сочет.: dada yetişmək (yetmək) приходить (прийти) на помощь, dad istəmək просить о помощи, dada gəlmək см. dada yetişmək, dadı heç yana çatmamaq остаться неуслышанным, dad çəkmək (qılmaq, eləmək) kimdən, nədən жаловаться на кого, на что, dada getmək обратиться с жалобой; обратиться за помощью к кому-л ◊ dad əlindən kimin боже упаси, избави бог, не дай бог 3 сущ. муз. dad (один из начальных эпизодов мугама “Махур”)

1 I. i. taste; ~ına baxmaq to taste (d.), to test the taste (of), to have* a taste (of); şorbanın ~ına baxmaq to taste the soup, to have* the taste of the soup; ~ını bilmək to taste (d.); to have* tasted (d.); azadlığın ~ını bilmək to have* tasted the freedom; şirin (acı və s.) ~ vermək to taste sweet (bitter, etc.); ◊ ağzının ~ını bilmək to have* good taste, to be* tasteful, to be* fond of tasty eating; ◊ ~ı damağında qalmaq to continue to feel the taste of smth. pleasant, to continue to remember the taste of some delicious / delightful eating II. i. help, aid, assistance; ~a yetmək / çatmaq to help, to give* help, to aid, to give* support to, to go* to the aid (of), to come* to assistance; bir kəsin dadına çatmaq to help smb., to give* support to smb., to come* to smb’s rescue; O, mənim dadıma çatdı He / She came to my rescue; He / She came to my assistance / aid; ~ çəkmək to complain bitterly; Dad əlindən! (My) God! Goodness me! Oh! God forbid him / her!

1 I is. goût m ; ~ına baxmaq goûter vi ; azadlığın ~ını bilmək goûter le bonheur de la liberté ; şirin ~ vermək avoir le goût doux II is. secours m, aide f, appui m, assistance f ; ~a yetmək/çatmaq venir vi (k) au secours de ; secourir vt ; ~ əlindən! Dieu nous en garde!

1 межд. дад, аман, вай, гьарай.

2 сущ. 1. дад, тӀям; // dadına baxmaq дадуниз килигун: а) са затӀунин дад чирун патал адакай тӀимил кьван тӀуьн ва я хъун; б) тӀимил кьван тӀуьн; 2. пер. дад, лезет; dad almaq дад къачун, лезет къачун; dad vermək дад гун, лезет гун, хушуниз атун; dada gətirmək дадуниз гъун, дадлу авун, лезетлу авун; dadı damaqda qalmaq, dadı damaqdan getməmək сиве дад амукьун, дад сивяй акъат тавун (рикӀелай алат тийир гзаф лезетлу затӀунин гьакъинда).

3 [fars.] сущ. 1. дад, феряд, суза, гьарай; dad eləmək (etmək) дад авун, суза авун, феряд авун; 2. куьмек, имдад; dad istəmək куьмек кӀан хьун, куьмекдиз эверун; 3. шикаят; // dad çəkmək (etmək, eləmək, qılmaq) шикаят авун, наразивал авун.

1 çeşni, tat