* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 bax yaddaş. □ Yad edilmək – yada salınmaq, anılmaq, xatırlanmaq. Yad etmək (eləmək) – yadına salmaq, xatirə gətirmək, anmaq. Kuyində məhrəm etdi rəqibi səfa ilə; Qəhr ilə etmədi məni həm yad, ağlaram. X.Natəvan. Hərdənbir ana dilini danışmaq ilə keçmişdəki gözəl günləri yad etməyin nə eybi var? C.Məmmədquluzadə. Yad olunmaq – xatırlanılmaq, yada salınmaq, anılmaq. Yad(ın)da saxlamaq (tutmaq) – unutmamaq, daim xatırlamaq, hafizəsində saxlamaq. Bir şair sözünü yadında saxla; Bil ki, bu dünyada hünər qalacaq. S.Vurğun. Yada düşmək – hafizədə, yaddaşda yenidən canlanmaq, xatirə gəlmək; xatırlanmaq. Ac yadına düşməz, hər kim tox olur. Q.Zakir. Fikr etdikcə cümlə bir-bir keçənləri; Yadə düşər, yanar ciyər, ağlaram. M.V.Vidadi. Bayaq fikirləşdiyim sözlərin heç biri yadıma düşmədi. M.Hüseyn. Yada gəlmək – bax yada düşmək. …Elə bir məqam və elə bir iş yadıma gəlmir ki, müsəlman intelligentləri orada qorxaqlıq büruzə verələr. C.Məmmədquluzadə. Yada salmaq (gətirmək) – hafizədə, yaddaşda canlandırmaq, xatirə gətirmək. Keçmişi yada salmaq. – Gedirəm, gəl ötür piyada məni; Qəlbində unutma, sal yada məni. Molla Cümə. Yaddan çıxmaq – hafizədən, yaddaşdan silinmək, unudulmaq. Yadında olmaq – xatirindən çıxmamaq, yadından çıxmamaq, unudulmamaq. [Çərkəz:] …Ay Teybə, a qızım, əriştə yadında olsun haa, axşam sizdəyəm. İ.Məlikzadə. Yadından çıxmaq – hafizəsindən silinmək; unutmaq. Bilmirəm haradan danışmaq istəyirdim, yadımdan çıxdı. C.Məmmədquluzadə. [Mirzə:] Çox razıyam sizdən. Üç il bundan qabaq uşaqlar haqqında etdiyiniz yaxşılıq indi də mənim yadımdan çıxmır. Ə.Haqverdiyev. // Yadımdadır şəklində – yadımdan çıxmamışdır, indi də hafizəmdədir, unutmamışam. …Bu da yadımdadır ki, tayamızın dal tərəfində itimiz yuvaya nisbət bir deşik qayırmışdı. C.Məmmədquluzadə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / yad2 sif. 1. Qohum olmayan, qohumluq və ya yaxınlıq əlaqələri ilə bağlı olmayan; özgə, kənar. Yad uşaqlar. Özünü yad adam kimi hiss etmək. – Bir gün kişi diqqət eləyib görür ki, övrəti gündüzlər ayağına corab geymir, … yad kişilərin də yanında ayaqları çılpaq dolanır. C.Məmmədquluzadə. // İs. mənasında. Yadlar buna nə deyərlər? Yadları özünə güldürmə! – Bağrımı yandırdın oda; Sirr sözümü vermə yada. Aşıq Ələsgər. Taleyim belədir. Xalqın yeddi arxa yadları ağzını açanda tərif tökür… Mənim … doğma atam ayağımdan çəkir. Mir Cəlal. 2. Öz vətəni, yeri olmayan; yabançı. Yad şəhər. – Yad ölkədi, düşmən çoxdu; Ərəb atı mən istərəm. “Koroğlu”. [Sona] Sən bu yad yerdə, yad adamın yanına niyə gəlibsən?! M.F.Axundzadə. Rüxsarə tənha olaraq bu qaranlıq vaxtda bu yad evə göndərildiyinin mənasını özünə aydın edə bilmirdi. S.Rəhimov. 3. Ruhca, mahiyyətcə, görüşcə uzaq olan, zidd olan, hər hansı bir səbəbə görə yaxın ola bilməyən; yabançı. Bizə yad görüşlər. – İsmayılzadə təbiətən, diplomatik hiylələrə yad bir adamdı. M.Hüseyn. □ Yad olmaq – təbiətinə, xasiyyətinə uyğun olmamaq, uzaq olmaq, heç bir münasibəti olmamaq. Mənə heç vaxt yad olmadı; Sevinciniz, qəminiz; Xəyallarla nəfəs alan; Cavanlıq aləminiz. B.Vahabzadə. 4. məc. Düşmən mənasında. Qəza tutdu, qədər məni budadı; Ağlatdı dostları, güldürdü yadı… Aşıq Ələsgər. …Dostun da sirrini yada vermək namərdlikdir. C.Məmmədquluzadə. Yadların onda kəsilsin nəfəsi; Bürüsün hər tərəfi nəğmə səsi. S.Rüstəm.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / yad3 f. bax yaddaşt (1-ci mənada).
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti / yad1 Yad adam birləşməsində öz sözümüzdür, yaddaş sözündəki isə fars mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / yad4 I YAD (məlum olmayan, tanınmayan) [Adilə:] Pah atonnan, elə bil yad adamıq, qaraçı köçündən qırılıb qalmışıq (Ə.Qasımov); BAŞQA Ramazan: Adamın öz daxması başqalarının sarayından qiymətli görünür (M.Hüseyn); BİGANƏ Nə baxırsan oğrun-oğrun; Mənə biganələr kimi (Xəstə Qasım); KƏNAR Şamo: Kənar adam yoxdur? – deyə soruşdu (S.Rəhimov); QIRAQ Stolun başında bir nəfər də olsun qıraq adam yox idi (M.S.Ordubadi); NAMƏHRƏM Şöləxanım: Buyur görək, mən hansı naməhrəmlərlə aşnalıq edirəm (M.F.Axundzadə); ÖZGƏ Biri zəif, zərif, hər bir işdə özgəyə möhtac olduğu halda, o biri polad kimi sağlam bədənli.. bir uşaq idi (S.S.Axundov); QEYRİ, BAŞQASI. II yad bax yaddaş III yad bax naməlum
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / yad1 YAD – YAXIN Necə söyləyəsən yaxına, yada; Belə oyunlardan kar aşarmı heç?! (H.Hüseynzadə). YAD – YERLİ Yad üzü görməsin sürfəmiz gərək (S.Rüstəm); Onu yerli əhalidən seçmək mümkün deyildi (S.Vəliyev).
Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / yad1 YAD I is. [ fars. ] Hafizə. Hərdən düşür mənim də; Məktəb illərim yada (Ə.Cəmil). YAD II sif. [ fars. ] Özgə, başqa, qeyri. Onun çörəyilə boya-başa çatmaq; Sonra yad oğluna qoşulub qaçmaq (S.Vurğun).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / yad1 1. чужой, посторонний, незнакомый, сторонний, чуждый; 2. чужак, незнакомец; 3. память, воспоминание;
Azərbaycanca-rusca lüğət / yad2 1 сущ. разг. память. Hamının yadındadır у всех в памяти, yaxşı yadımdadır хорошо помню, iki yazaq, üç yadda два пишем, три в уме; yad etmək: 1. вспоминать, вспомнить; 2. навещать, навестить; yad olunmaq вспоминаться, быть вспоминаемым, вспомянутым; упоминаться, быть упомянутым; ruhunu yad etmək kimin почтить чью память; ehtiramla yad etmək с признательностью (с благодарностью) вспоминать, отдавать, отдать дань глубого уважения; xatirəsini yad etmək kimin почтить чью память. Xatirəsini birdəqiqəlik sükutla yad etmək почтить память минутой молчания; yada düşmək вспоминаться, вспомниться; yadına düşmür не помнит, забыл(а); yada gətirmək припоминать, припомнить, вспоминать, вспомнить; yada salmaq kimi, nəyi вспоминать, вспомнить, припоминать, припомнить кого, что; yadda saxlamaq держать в памяти, держать в голове; помнить; yadda qalmaq остаться в памяти, запомниться; yaddan çıxartmaq kimi, nəyi предавать, предать забвению, забыть, позабыть кого, что; yaddan çıxmaq забываться, забыться, быть забытым; изгладиться из памяти; yaddan çıxartmamaq хорошо помнить; yaddan çıxmamışdır свежо(-а) в памяти, помнится; yadımda deyil, yadıma gəlmir не помню; забыл; yadımdan çıxıb выветрилось из головы, позабыл, запамятовал; yadına da düşmür и не думает (делать что-л.); yadına düşdü: 1. вспомнил; 2. спохватился; yadına gətirmək вызвать в памяти, вспомнить; yadına gəlmək приходить, прийти на память, вспомнить; yadına salmaq (gətirmək): 1. привести на память что к ому; воскрешать, воскресить в чьей памяти, восстанавливать, восстановить в памяти 2. kimin kimi, nəyi напоминать, напомнить кому что; yadında qalmaq: 1. запомниться, жить в памяти, остаться в памяти; 2. запомнить; yadında olmaq помнить; yadında saxlamaq: 1. помнить; 2. запомнить, сохранить в памяти; yadından çıxarmaq выбрасывать, выбросить из памяти; изгнать из памяти; забыть, запамятовать; yadından çıxmaq вылетать, вылететь из памяти, исчезать, исчезнуть из памяти, вылететь из головы; yadından çıxartma ki, не забудь (не забывай), что …; yadında saxla так и знай, заруби себе на носу; yadımdan çıxıb выпало из (моей) памяти что, əgər yadımdan çıxmayıbsa … если память мне не изменяет … 2 I прил. 1. чужой: 1) не свой, не собственный, принадлежащий другим. Yad ellər чужие края, yad ölkə чужая страна, чужой край, yad el чужая земля, чужой край 2) не родной, посторонний. Yad adamlar чужие люди 3) далёкий по духу, по взглядам, не имеющий близости с кем-л., чем-л. Yad adam чужой человек, bir-birinə yad adamlar чужие друг другу (друг для друга) люди, yad görünmək показываться, показаться чужим 2. посторонний. Yad kişi посторонний мужчина, yad kök мат. посторонний корень 3. чуждый (далёкий, противоположный по сущности). Yad ünsürlər чуждые элементы, yad ənənə чуждая традиция 4. вражеский, неприятельский. Yad gülləsi вражеская пуля 5. инородный, чужеродный. мед. Yad cisim инородное тело, yad zülallar чужеродные белки II сущ. 1. незнакомец, чужак 2. иноземец, чужеземец 3. враг, недруг. İtə ataram, yada satmaram брошу собакам, но врагу не продам; yad yerdə на чужбине ◊ yad ocağı чужой очаг, yad qapısı чужой дом, чужой двор; yad qızı чужая дочь (о невестке), yad oğlu чужой сын (о зяте)
Azərbaycanca-rusca lüğət / yad1 I. i. memory, remembrance; ~ etmək, ~a salmaq 1) to remember, to recall, to bring* back, to call to memory; 2) to visit (d.), to call (at); bir kəsi ~a salmaq to remember / to recall smb.; mahnının sözlərini ~ a salmaq to recall the words of a song; Mən onun adını yada sala bilmirəm I can’t remember his / her name; ~da saxlamaq to remember, to bear* in mind / memory, to carry in mind, to keep* in mind / in memory; bir kəsin ~ında qalmaq to be* retained in smb.’s memory; d.d. to stick* in smb.’s memory; Şer mənim yadımda qalıb The verse has stuck in my memory / mind; ~a düşmək to be* remembered / recalled II. i. stranger, foreigner III. s. strange, foreign, alien; ~ səs strange voice; ~ yer strange place; ~ adam a strange man*; ~ sifətlər strange faces; ~ məfkurə alien ideology; ~ qızı smb. else’s daughter (of daughter-in-law); ~ oğlu smb. else’s son (of a son-in-law) yadca i. the seventh generation
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / yad1 is. 1) mémoire f ; 2) étranger m ; ~a salmaq a) souvenir (se) de, rappeler (se), remémorer (se) ; b) visiter vt, aller vi (ê) voir qn ; ~ səs voix f étrangère
Azərbaycanca-fransızca lüğət / yad1 прил. 1. яд, ччара; // сущ. чаради, яд кас; yad olmaq яд хьун, яргъал хьун; 2. ччара, мукьвад тушир, мукьвавал авачир; къерехдин, маса; 3. пер. ягъи, душман манада.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / yad2 кил. yaddaş; yad etmək (eləmək) рикӀел хкун, рикӀел гъун; yad(ın)da saxlamaq (tutmaq) рикӀел хуьн, рикӀелай алуд тавун, гьамиша фикирда хуьн; yada düşmək рикӀел атун, фикирдиз атун; рикӀел хтун; yada gəlmək кил. yada düşmək; yada salmaq (gətirmək) рикӀел гъун, фикирдиз гъун, рикӀел хкун; yaddan çıxmaq рикӀелай алатун рикӀелай алатна фин; yadında olmaq рикӀел хьун, рикӀелай алат тавун; yadından çıxmaq рикӀелай алатун (фин), фикирдай акъатун; yadımdadır зи рикӀел ала (алазва, алама), зи рикӀелай алатнавач, за рикӀелай алуднавач.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / yad