Fidyə (Girov pulu)
Fidyə (ing. ransom) — girovun (əsrin) azad edilməsi üçün pul və ya əmlakın ödənilməsi və ya bunun üçün ödənən vəsait.
== Tarixi ==
Fidyə almaq üçün insan oğurluğu qədim dövrlərdən bəri yayılmışdır. Müasir dövrdə də hələ də tez-tez rast gəlinən cinayət növlərindəndir. Bir çox xalqların tarixi mədəniyyətində qaçırma adətdə nəzərdə tutulmuş bir fidyə ödənişi ilə də olur (məsələn - gəlinin qaçırılması).
Avropada yeni dövrə qədər, kübar təbəqənin üzvünün (cəngavər, zadəgan, monarx) fidyə ödənilənədək əsir saxlanılması adi bir hal idi. Onun miqdarı bəzən nəhəng məbləğ təşkil edə bilərdi. İngilis dilində kral fidyəsi (king's ransom) ifadəsi var, bu da böyük miqdarda pul deməkdir.
Türk və Əlcəzair dəniz quldurları köləlik və ya fidyə almaq məqsədi ilə tez-tez Aralıq dənizi ölkələrinin sahillərinə basqın edir insanları qaçırırdlar. Əsas vəzifəsi oğurlananların fidyəsi üçün vəsait toplamaq olan xüsusi bir monarx ordeni - Trinitariev də mövcud idi.
Girokastra Milli Folklor Festivalı
Girokastra Milli Folklor Festivalı (alb. Festivali Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës) ― Albaniyanın cənubunda yerıəşən Girokastra şəhərinin eyniadlı qalasında hər beş ildən bir keçirilən sənət festivalı. Festival ilk dəfə 1968-ci ildə baş tutmuşdur və Albaniya mədəniyyətinin ən vacib hadisəsi hesab olunur. Festivalda Albaniya vətəndaşları, diaspora nümayəndələri və Balkanlardan və İtaliyanın cənubundan gələn insanlar alban ənənəvi musiqisi, geyimləri və rəqsləri nümayiş etdirirlər. Girokastra festivalı 1949-cu ildə Tirana şəhərində başlayan Folklor Festivalları ənənəsini təqib edir.
== Tarixi ==
Girokastra Milli Folklor Festivalından əvvəl 1949-cu ildə və daha sonra 25-27 noyabr 1959-cu illərdə Albaniyanın paytaxtı Tirana şəhərində "Milli Mahnı, Musiqi və Rəqs Festivalı" keçirilirdi. On il sonra, 8-16 oktyabr 1968-ci ildə Albaniyanın kommunist lideri və Girokastrada doğulmuş Ənvər Xocanın doğum günü şərəfinə ilk "Milli Folklor Festivalı" keçirildi. Festival hər beş ildən bir 1973, 1978, 1983 və 1988-ci illərdə təkrar təşkil olunurdu. Festival 1995-ci ildə Berat şəhərində keçirildi, 2000-ci ilin sentyabr ayından isə yenidən Girokastrada təşkil olunmağa başladı.
Festival doqquzuncu dəfə 2009-cu ilin sentyabr ayında baş tutdu.
Gironniera
Gironniera (lat. Gironniera) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin çətənəkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Giroskop
Giroskop (yun. γυρο "fırlanmaq" və yun. σκοπεω "baxmaq" sözlərindəndir) — ətalət hesablama sisteminə əsasən oriyentasiya bucağını dəyişmə qabiliyyətinə malik qurğudur. Giroskopun ən sadə forması uşaqlar üçün oyuncaq olan fırfıradır.
Onların növləri sərbəstlik dərəcəsindən asılı olaraq 2 və 3 dərəcəliyə bölünürlər. Bundan əlavə giroskoplar bölünürlər:
Mexaniki və
Optik
İşləmə prinsipinə görə olurlar:
Bucaq sürətini ölçən vericilər,
İstiqamət göstəriciləri.
== Xassələri ==
Hərəkətdə olan giroskopa əgər xarici qüvvə təsir edərsə onda, o öz istiqamətini bu qüvvəyə uyğun deyil ona perpendikulyar istiqamətdə dəyişir. Nəticədə giroskop təsir edən momentin oxuna perpendikulyar olan, belə adlanan ölçü oxu istiqamətində fırlanır. Bu xassə koriolis qüvvəsinin yaranması ilə bağlıdır.
Fırlanan hissələrin giroskopik effekti materiyanın ətalətliyinə əsaslanır.
Girov
"Əsir" bura istiqamətləndirir.
Girov və ya əsir — müharibə və ya müəyyən hərəkətlərdə qabaqlayıcı tədbir kimi təhlükəsizlik məqsədləri üçün varlıqların və ya şəxslərin tutulması və ya saxlanmasıdır. Girov qismində tutulan varlıq və ya şəxs girov və ya əsir adlanır. İndiki müasir istifadədə, müharibələrdə deyil, hər hansı bir cinayətdə iştirak etmiş şəxsin və qrupun, işəgötürən, hüquq-mühafizə orqanları və ya hökumət orqanlarına zorla tələblərini qəbul etdirməyə və tələb yerinə yetirildikdən sonra sərbəst buraxılan şəxsə deyilir. Girov götürən şəxs məhkumlara fiziki zərər verə bilər.
Girov (film, 2005)
Girov – Eldar Quliyev və Natiq Rəsulzadənin ssenarisi əsasında rejissor Eldar Quliyevin "Azərbaycanfilm"in istehsalı ilə dram janrında çəkdiyi film.
== Məzmun ==
Dağlıq Qarabağ uğrunda müharibə zamanı sərhədyanı zonada yaşayan qonşular bir gecənin içində düşmənə çevrilir. Azərbaycanlı Kərim ermənilər tərəfindən girov götürülür. Kənd əhalisinin qərarına əsasən onu dəyişmək üçün həyat yoldaşının (Gülər Nəbiyeva) sərəncamına bir erməni (Qurban İsmayılov) girov verilir, lakin zaman keçdikcə Kərimin həyat yoldaşı "düşmən"in də insani cəhətlərə malik olduğunu və bənzər vəziyyətdə olmasını aşkar edir.
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
İdeya: Eldar Quliyev
Ssenari müəllifləri: Eldar Quliyev, Natiq Rəsulzadə
Quruluşçu rejissor: Eldar Quliyev
Quruluşçu operator: Rafiq Quliyev
Quruluşçu rəssam: Mayis Ağabəyov
Bəstəkar: Səyavuş Kərimi
Səs operatoru: Əsəd Əsədov
Qrim üzrə rəssam: Elbrus Vahidov
Geyim üzrə rəssam: Məlahət Hümbətova
Rejissor: Akif Rüstəmov
Montaj edən: Gülşən Səlimova
Operator: Rəşad Nuriyev
Dekor rəssamı: Əziz Məmmədov
Redaktor: Vaqif Məmmədov
İcraçı prodüserlər: Vladimir Dudniçenko, Arif Səfərov
Prodüser: Xamis Muradov
Çalır: Ağacəbrayıl Abbasəliyevin idarəsilə Azərbaycan Xalq Çalğı Alətləri ansamblı
Muğamların ifaçısı: Teyyub Aslanov
Musiqi redaktoru: Rauf Əliyev
Rejissor qrupu: Elman Qasımov, Nonna Müzəffərova, Çingiz Həsənov, Anar Quliyev
Operator qrupu: Rasim Nəbiyev, Ceyhun Quliyev, Elman Əliyev, Orxan Məmmədov
İnzibatçı: Ədalət Yunusov
Rəssam assistenti: Əli Davudov
Foto rəssamı: Natiq İbrahimov
Səs texniki: Elmira Səmədova
İşıqçılar: Məmmədhüseyn Səmədov, Akif Rəhimov, Rasim Eyvazov
=== Rollarda ===
Gülər Nəbiyeva — Sona
Qurban İsmayılov — erməni girovu
Mir Sahib Ağazadə — xanəndə
Vidadi Əliyev — Əli kişi
Gülşad Baxşıyeva — Məryəm xanım
Afaq Bəşirqızı — satıcı qadın
Firəngiz Babayeva — qonşu qadın
Ülvi Yusifov — Rövşən
Vəfa Babayeva — Leyla
Emiliya Cavidqızı — Rəna
İlqar Cahangirov
M. İbadov
Toğrul Rza
Ülviyyə Abdullazadə
İ. Həsənli
S. Nəcəfov
M. Musayev
Ə. Ələkbərov
A. Rəhimov
T. Məmmədov
Z. Şirməmmədov
G. Quliyeva
Rada Nəsibova
E. Əliyeva
Ədalət Əbdülsəmədov
S. Qəhrəmanoğlu
E. Şirəliyev
Ə. Qurbanlı
A. Məmmədov
V. Məmmədov
Q. Baxşəliyeva
İntiqam Soltan — kənd sakini
== Çəkilişə kömək edənlər ==
Quba rayonu Amsar kəndinin sakinləri
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh.
Girov (film, 2008)
Girov (ing. Taken) 2008-ci ildə çəkilmiş bir filmdir. Rejissoru Pierre Morel və ssenari müəllifi Luc Besson olan filmdə Liam Neeson, Famke Janssen və Maggie Grace rol almışdır ki. Filmin süjeti Parisdə Alban fahişəlik qrupu tərəfindən qaçırılan bir amerikalı qızla onu xilas etməyə çalışan və keçmiş casus olan atasından bəhs edir. Filmin çox hissəsi Parisdə çəkilmişdir.
== Süjet xətti ==
Bryan, həyat yoldaşından ayrılan təqaüdçü bir Amerika agentidir. Qızı Kimə çox bağlı olan Bryan, bir gün qızının dostlarından biri ilə U2 qrupunun Avropadakı konsert turunda birlikdə iştirak etməsi üçün hazırladığı muzey gəzintisi yalanına zorla razılaşır. Bura gələn Kim və rəfiqəsi əvvəlcə Parisdəki əmisi oğlunun evində qalırlar. Ancaq qızlar Parisə gəldikdən sonra tanış olduqları bir gənc onların ünvanlarını öyrənir və qızları qaçırır. Qaçıran dəstə Alban mənşəlidir və gənc qızları 96 saat ərzində ölkələrinə aparır və bazara çıxarırlar.
Girovnamə
Girovnamə - borcalanın daşınmaz əmlakının girov qoyulmasını təsdiqləyən və kreditora və ya girovnamənin digər sahibinə sənəddə göstərilən əmlakı, borcalanın onun borcunu ödəməsinin təminatı olaraq satma hüququnu təsdiqləyən sənəddir. Bu sənəd girov müqaviləsi ilə eyni zamanda natarial qaydada təsdiqlənməlidir. Sənədin bir nüsxəsi ipotekanın ilkin girovsaxlayanına verilir, digər nüsxəsi isə təsdiqlənən yerdə saxlanılır. Bu nüsxə girov saxlayanın öhdəliyinin təminatı kimi girov şəklində ötürülə bilər.
Playa Giron
Playa Giron (isp. Playa Girón) — Kubanın cənubunda, Donuzlar körfəzinin sahilində, Giron qəsəbəsi yaxınlığında yerləşən çimərlik. Ərazi 17 aprel 1961-ci ildəki Donuzlar Körfəzi əməliyyatı ilə tanınır. Əməliyyat Kuba inqilabı vasitəsilə hakimiyyətə gələn Fidel Kastro və tərəfdarlarının hakimiyyətdən salınması üçün həyata keçirilmişdir. 2 gün davam edən döyüşlərdən sonra ABŞ tərəfindən dəstəklənən Sürgün Kuba Hökuməti birlikləri məğlub olmuş və nəticədə əməliyyat ordunun qələbəsi ilə başa çatmışdır.
Girov diplomatiyası
Girov diplomatiyası, bəzən girov dəyişmə diplomatiyası — diplomatik məqsədləri üçün girov alınması.
Qədim dünyada girov diplomatiyası siyasətin və hərbin tərkibi hissəsi idi. Siyasi və ya hərbi başçılar bir və ya bir neçə girovu başqa tərəfə ötürməklə öhdəliklərinin yerinə yetirməsində xoş niyyətinin sığortası olaraq istifadə edirdilər. Bu öhdəliklər sülh və ya atəşkəs müqaviləsi ola bilərdi. Müasir dövrdə girov diplomatiyası xariclərin uydurulmuş ittihamlar əsasında həbs olunması yolu ilə tədbiq olunur. Diplomatik girovlar tez-tez sövdələşmə üçün işlənilir. Bağlanan müqavilələrdən başqa, girov diplomatiyasının iqtisadi üstünlükləri ola bilər. Məsələn, Avropa ölkələri öz vətəndaşlarını girovluqdan azad etmək üçün millionlarla pul verib. Eyni zamanda, girov diplomatiyası girov tutan ölkənin yumşaq gücünə zərar verir.
== Nümunələr ==
=== Çin ===
Qədim Çinin yaz-payız və döyüşən çarlıqlar dövrlərində girov diplomatiyası hərbi razılaşmaların sığortası üçün işlənilirdi.
Girov (mülki hüquq)
Mülki hüquqda girov — girov qoyanın məhdud mülkiyyətində olan əmlak və digər mülki hüquq obyektləri (pul istisna olmaqla) şəklində öhdəliklərin yerinə yetirilməsini təmin etmək və borcun və ya digər mülki öhdəliklərin ödənilməsinə zəmanət vermək üsulu.
Girov, o cümlədən qarantiya əsas təminatlı öhdəliyə münasibətdə əlavə (əlavə) öhdəlikdir ki, bu da xüsusilə aşağıdakı nəticələrə səbəb olur: əsas öhdəlik etibarsız olduqda, girov öhdəliyi etibarsız olur, girov öhdəliyi ilə bağlı hüquqların keçməsi əsas öhdəlik ipoteka və s. Daşınmaz əmlakın girovu ipoteka adlanır.
== Hüquqi mənası ==
Girov hüququ həm daşınar əmlakın kreditora-girova (mülkiyyət girovuna) faktiki verilməsi (lombard), həm də girov hüququnun (mülkiyyətsiz girov) yaradılması haqqında müqavilənin bağlanması nəticəsində yaranır. ). Eyni zamanda, həm əsas (təminatlı) öhdəlik üzrə borclunun özü (öz borcları üzrə girov), həm də üçüncü şəxs (başqa şəxslərin borcları üzrə girov) girov qoyan kimi çıxış edə bilər.
Girov hüququnun mühüm xüsusiyyəti onun real mahiyyətidir. O, təkcə borcluya — girov qoyulmuş əmlakın sahibinə münasibətdə deyil, həm də onun əlində olan bütün üçüncü şəxslərə münasibətdə etibarlıdır. Girov hüququ vərəsəlik, satınalma və s. yolu ilə əldə edilmiş əmlakla birlikdə keçir.
Girov 2 (film, 2012)
== Süjet xətti ==
Brayan Mills öz gördüyü işin peşəkarı olsa da, ara-sıra oyun qaydalarını əməlli-başlı pozur. Brayanın belə ehtiyatsız gedişləri bəzən ona baha başa gəlir. Qızını xilas edən zaman Balkanlardan olan mütəşəkkil cinayətkar dəstənin başçısını qətlə yetirir. Ölən quldurun atası – Murad oğlunun qanını yerdə qoymaq fikrində deyil. Qisas yanğısında olan Murad olduqca inadkardır, düşmənini hərtərəfli şəkildə araşdırır. İstanbula ailəsi ilə səfər edən Brayan və onun həyat yoldaşını girov götürür. Bu dəfə qızı Kim Mills valideynlərini qana susamış amansız qatildən xilas etməlidir...
Girov 3 (film, 2014)
== Süjet xətti ==
Brayan Mills - çətin vəziyyətlərdən məharətlə çıxmağı bacaran sabiq dövlət agentidir. O işinin əsl peşəkarı və gözəl ailə başçısıdır. Ailəsinə görə hər şeyə hazırdır. Olanları keçmişdə qoyub sakit həyat sürməyə çalışsa da, yenidən odlu silaha əl atmaq məcburiyyətində qalıb. Naməlum cinayətkarlar onun keçmiş arvadı Lennini qətlə yetirib. Bu azmış kimi şübhəli qismində onu saxlamağa çalışırlar. Ancaq Brayan polisdən qaçmağa nail olur. O adını təmizə çıxarıb, yoldaşının qisasını almaq üçün əsl qatili ifşa etmək çox böyük çətinliklərdən keçir və sonda öz adını təmizə çıxarmağa və əsl qatilin cəzalandırılmasına nail olur.
Girovlar Meydanı
Girovlar Meydanı (ivr. כיכר החטופים) — Təl-Əviv İncəsənət Muzeyinin qarşısında yerləşən ictimai meydan. O, indiki adını 7 oktyabrda HƏMAS-ın İsrailə hücumundan sonra, girovların ailələri və onların tərəfdarları İsrail Müdafiə Qüvvələrinin qərargahına yaxınlığı nəzərə alınaraq orada düşərgə salmağa və toplaşmağa başladıqdan sonra almışdır. Meydanda girovların acınacaqlı vəziyyətini vurğulayan və onları azad etməyə çağıran bədii instalyasiyalar və bannerlər var.
HƏMAS–İsrail girov böhranı (2023)
2023-cü il HƏMAS–İsrail girov böhranı — Qəzzədə müharibə zamanı yaranmış girov böhranı. 7 oktyabr 2023-cü ildə, müharibənin əvvəlində təxminən 250 nəfər "Əl-Əqsa fırtınası" əməliyyatı çərçivəsində HƏMAS başçılığı altındakı Fələstin yaraqlıları tərəfindən İsrail ərazisindən girov götürülərək Qəzza zolağına aparılmışdır.
15 dekabr 2023-cü il tarixinə əsir mübadiləsi razılaşması ilə 110 girov sağ-salamat qaytarılmışdır, lakin İsrailə görə HƏMAS əsirliyində 24 nəfər öldürülmüşdür və 5 nəfərin cəsədi hərbi əməliyyatla öz ölkəsinə qayatrılmışdır. Qəzzə zolağında hal-hazırda 135 nəfər əsirlikdə qalır.
HƏMAS yaraqlıları 30 uşaq, yaşlı və hamilə qadınları oğurlamışdır. Əsirlər arasında əsgər və mülki şəxslərin dəqiq nisbəti məlum deyil. Əsirlərin Qəzzə zolağında müxtəlif yerlərdə saxlandığı ehtimal edilir. Yalnız İsrail vətəndaşlığı olan girovlarla yanaşı, girovların demək olar ki, yarısı xarici vətəndaşlardır və ya bir neçə vətəndaşlığı var.
HƏMAS İsrailin bütün fələstinli məhbusları azad etməsi müqabilində bütün girovları azad etməyi təklif etmişdir. 2023-cü ilin oktyabr ayına qədər İsrail həbsxanalarında 5,200 fələstinlini (170-i yeniyetmə olmaqla) saxlamışdır.
İsrailli girovların fələstinli məhbuslarla dəyişdirilməsi (2023)
İsrailli girovların fələstinli məhbuslarla dəyişdirilməsi — 2023-cü ildə Qəzzada müharibə zamanı yaraqlıların saxladığı girovların fələstinli məhbuslarla dəyişdirilməsi üçün İsrail və HƏMAS arasında aparılmış bir sıra mübadilələr. Danışıqlar Qətər, Misir və ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə aparılmış, daha geniş müvəqqəti atəşkəs razılaşmasının bir hissəsi olmuşdur. İsraildə sövdələşmə "Cənnətin qapısı" əməliyyatı (ivr. דלתות שמיים), xarici vətəndaşların reabilitasiyası üçün alt proqram isə "Dostluq əli" əməliyyatı (יד אחות) adlandırılmışdır.
İsrail 107-si uşaq olmaqla 240 fələstinli məhbusu azad etmişdir. Onların dörddə üçü cinayət törətməkdə mühakimə olunmamışdır. Bunun müqabilində HƏMAS 81 İsrail, 23 Tayland və 1 Filippin vətəndaşı olan 105 mülki şəxsi azad etmişdir.
Vicia pyrenaica var. girodii
Vicia pyrenaica (lat. Vicia pyrenaica) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin lərgə cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Heterotipik sinonimləri ===
Vicia fagonii Lapeyr.
Vicia pyrenaica var. angustifolia Rouy
Vicia pyrenaica var. girodii Thér.
Vicia talpa Poir.
Girov (film, 2020)
Girov — rejissor İsaak Florentin tərəfindən çəkilmiş 2020-ci il istehsalı olan Amerika döyüş triller filmidir. Filmdə baş rolları Skot Edkins və Mario Van Pibles ifa edirlər. Filmin süjet xətti oğurlanan oğlunun müqabilində yüksək təcrübəyə malik olan peşəkar cinayətkarlardan ibarət üç cinayət sindikatını məhv etməli olan keçmiş xüsusi agentin başına gələn hadisələrdən bəhs edir.
