* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | ••• | 6.85 |
2003 | •••• | 11.02 |
2004 | •••• | 11.12 |
2005 | ••• | 9.45 |
2006 | • | 2.93 |
2007 | ••• | 8.03 |
2008 | •••••••••••••••••••• | 64.56 |
2009 | •••• | 11.04 |
2010 | •• | 6.44 |
2011 | • | 2.83 |
2012 | ••• | 8.26 |
2013 | •• | 4.67 |
2014 | •• | 4.46 |
2015 | • | 1.87 |
2016 | •• | 5.03 |
2017 | • | 2.93 |
2018 | • | 2.25 |
2019 | • | 3.20 |
2020 | •• | 5.57 |
1 say. 1. Otuz doqquzdan sonra gələn say, 40 ilə işarə olunan rəqəmin adı. Qırx manat. Qırx ədəd. – Qırxında öyrənən gorunda çalar. (Ata. sözü). 2. Bir şəxsin ölümünün qırxıncı günü. □ Qırx bağla(t)maq – xalq adətincə ölən adamın qırx günü tamam olandan sonra ehsan verib yas məclisini bitirmək. Qırx saxlamaq (tutmaq) – xalq adətincə ölü üçün qohum-qardaşının qırx gün yas saxlaması. Qırx vermək – xalq adətincə ölən adam üçün qırxıncı gün ehsan vermək. Qırxı çıxmaq – xalq adətincə ölən adam üçün saxlanılan yasın qırx gündən sonra qurtarması. ◊ Qırx kötük dan. – qış qurtardıqdan sonra davam edən şaxta, soyuq. Qırxında yorğalamaq – çox yaşlı olduğu halda, cavanlıq fikrinə düşmək, yaşına yaraşmayan hərəkətlərdə olmaq.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / qırx2 Bu sayla əlaqədar olan bir sıra mürəkkəb sözlərin birinci tərkib hissəsi; məs.: qırxayaq, qırxillik, qırxgünlük, qırxdərəcəli.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / qırx1 Sözün əsli qırıq kimi olub. Qır feildir, -ıq feildən ad düzəldən şəkilçidir. Say sistemində əvvəl 3, sonra 7, nəhayət, 40 rəqəmləri sonuncu olub: 3 – uc deməkdir. 7 – yetdi (çatdı) deməkdir. 40 – qırıldı (o tərəfə ədəd yoxdur) deməkdir. Sonra 100 və 1000 son ədədlər olub. Həmin sayların qeyri-müəyyən çoxluq (3 gün 3 gecə; 40 gün, 40 gecə, 100 ölç, bir biç) bildirməsi də bununla bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / qırx1 QIRX I say Otuz doqquzdan sonra gələn rəqəm. Hərarəti həmişə qırx ilə qırx iki arasındadır (M.İbrahimov). QIRX II f. Tükləri ülgüc və ya qayçı ilə dibindən kəsmək. “Tütünçüoğlu” ülgücü və qayçını çıxarıb Molla Qurbanın bığlarını və saqqalını qırxdı (M.S.Ordubadi).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / qırx2 первая часть сложных слов, соответствующая русской сорока …, сороко … qırxayaq сороконожка, qırxgünlük сорокадневный
Azərbaycanca-rusca lüğət / qırx3 I числ. сорок (число и количество 40). Qırx gün keçib прошло сорок дней II сущ. сороковины, сорочины (поминки по умершему на сороковой день после смерти). Qırx vermək отмечать сороковины (сороковой день после чьей-л. смерти); qırxı çıxıb: 1. кончился сорокадневный траур; 2. прожил первые сорок дней жизни (о ребёнке) ◊ qırx qıfıl altında за семью (десятью) замками; qırx qazanın damazlığı зачинщик(-ца) всех пакостей; qırxında yorğalayan молодящийся старик; qırxında yorğalamaq вести себя не по годам легкомысленно; qırxında öyrənən gorunda çalar кто в сорок учится играть на чём-л., сыграет на том свете
Azərbaycanca-rusca lüğət / qırx1 I. i.: ~ı çıxmaq (of a woman) to have* completed forty days after childbirth; (of a baby) to have* lived first forty days of life; (of a dead man) to have* passed forty days after smb.’s death; ~ vermək to mark the fortieth day of smb.’s death II. sy. forty; ~ bir forty-one; ~ iki və s. forty-two. Etc
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / qırx1 числ. 1. яхцӀур (40); // яхцӀурни; qırx beş яхцӀурни вад; 2. яхцӀурар, яхцӀур лагьай югъ (са кас кьейидалай инихъ алатай); qırx saxlamaq (tutmaq) яхцӀурар хуьн (халкьдин адетдалди кьенвай касдин мукьвабуру яхцӀур юкъуз яс хуьн); qırx vermək яхцӀурар гун (халкьдин адетдалди кьенвай касдин тӀварцӀелай яхцӀур лагьай юкъуз игьсан гун); qırxı çıxmaq яхцӀурар акъатун (яс хуьдай вахт куьтягь хьун); ** qırx kötük рах. кьуьд акъатайдалай кьулухъ жедай къаяр, мекьер; qırxında yorğalamaq гзаф яшлу ятӀани жегьилвилин фикирда гьатун, яшуниз татугай гьерекатар авун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / qırx