* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. [ər.] 1. İnanma, dərin inam. [Nüşabə:] Sənə qəlbimdə bir iman vardı; Könlümü şübhə, tərəddüd sardı. A.Şaiq. [Kərimxan:] Hələ də öz imanında möhkəm qalmaq istəyirdi. M.İbrahimov. // İslamiyyətdə: dinə, Allahın birliyinə, peyğəmbərlərə inanma və bunu dillə iqrar etmə; etiqad. Dil zülfilə rüxsarüvə çün qıldı təmaşa; Avarə qalıb küfr ilə iman arasında. Heyran xanım. Bu isə bəs o ləinin də işi qullabıdır; Dini, imanı danıb, yoldan azıbdır, babıdır. M.Ə.Sabir. [Müridlər:] Şeyximiz atdı hökmiQuranı; Şeyximiz satdı dini, imanı. H.Cavid. □ İman etmək (bəsləmək, gətirmək) – inanmaq. Beləliklə, [İldırımzadə] Dəmirova … dərin bir iman bəslərdi. S.Rəhimov. İman əhli – dinə inanan, dini ehkamlara riayət edən, etiqadlı. Dünya görmüş adam (özü də iman əhlinə oxşuyurdu) yenə bir dərin ah çəkib dedi… C.Məmmədquluzadə. İmana gəlmək – 1) islam dinini qəbul etmək, dönüb müsəlman olmaq (qeyri-müsəlman haqqında). Üzünü görsə əgər gəbrlər imana gələr; Küfrdən əl götürüb rahimüsəlmanə gələr. Q.Zakir. Biçarə Kərimi salma nəzərdən; Əgərçi kafirəm, gəldim imana. Aşıq Kərim; 2) məc. xeyli xahişdən, inandırmadan, təkiddən, səydən sonra razı olmaq, qəbul etmək. İmana gəlmir ki, gəlmir. İmana gətirmək – 1) təbliğat və s. yolu ilə birinə müsəlmanlığı qəbul etdirmək; 2) məc. xeyli xahişdən, inandırmadan, təkiddən, səydən sonra razı olmasına, bir şeyi qəbul etməsinə nail olmaq. İmandan çıxmaq – dindən çıxmaq, dini ehkamları pozmaq. İmanı kamil olmaq – 1) imanı, etiqadı, əqidəsi təmiz olmaq; 2) məc. məqsədinə, məramına çataraq rahat olmaq. O mehrabü minbər qaşlara mail; Olmayanın olmaz imanı kamil. Q.Zakir. [Əsgər Süleymana:] Hərgah bir işi də bilsən, onda imanım kamil olar. Ü.Hacıbəyov. İmanını satmaq – yalandan şahidlik etməklə əqidəsini, məsləyini birinə qurban etmək, satılmaq. İmanını satıb, əppəyinə qatıq eləyir. (Ata. sözü). [Rüstəm bəy:] …Bax imanımı belə satmışam. S.S.Axundov. İmanını tərəziyə qoymaq – alverdə müştərini aldatmaq, çəkidə aldatmaq. Baqqal qoyar tərəziyə imanın. Q.Zakir. İman-güman – şübhə, zənn, güman. Əntiqə Hacı Rəsulun nəyinə lazımdır? Burada iman-güman çox yerə gedə bilər. Mir Cəlal. Allah imanını kamil eləsin – birinə xeyir-dua məqamında. [Kərbəlayı Xeyransa:] A…a…a… balam, Allah imanını kamil eləsin, ay Məşədi Püstə bacı, mənim heç yadımda yoxdu. H.Sarabski. Sahibi iman – bax iman əhli. Yox yeni bir dinə yəqinim mənim; Sahibi-imanəm, a şirvanlılar! M.Ə.Sabir. 2. İmanla şəklində zərf – etiqadla, inanaraq. Mən sizə imanla vermişəm könül… A.Şaiq.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / iman3 İMAN ə. inanma, etiqad, inam. İM’AN ə. 1) diqqət, diqqətlilik; 2) m. dərinlik, ciddilik.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti / iman4 \ – Bir şeyi etimadla doğru qəbul etmə halı; bu mənada; kifayət qədər vacibliyi olmayan; dəqiq olmayan bir şeyi doğru qəbul etmək; əqllə ümumi bir dəqiqlik aparmadan başqasının şahidliyi üstündə qurulan, sübutları olmadan, amma heç bir şübhə duymadan təsdiq etmək. Səmavi dinlərdə (yəhudilik, xristianlıq, islam və s.) iman Allaha ona heç bir varlığı şərik qoşmadan yaradıcı olduğuna, hər şeyi idarə etdiyinə, mütləq həqiqət, mütləq yaxşı olduğuna, əzəli – əbədi olduğuna inanmaqdır. Tanrının varlığı ilə birlikdə səmavi dinlərdə iman əsasları da mövcuddur. Onlardan peyğəmbərliyə, axirət dünyası-nın mövcudluğuna, qəzavü-qədərə, mələklərə, kitablara imanı sadalamaq mümkündür. Bunlar səmavi dinlərin bütövlükdə mahiyyətini təşkil edir. Sözün kök ərəbədə ―əmənə‖ sadə felidir. Buradan ―təmin‖, ―təminat‖, ―əmanət‖, ―əmin‖ sözləri də törəmişdir.
Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti / iman2 сущ. вера: 1. убеждение 2. религ. признание существования Бога, убеждение в существовании чего-л. сверхъестественного; iman bəsləmək верить, веровать; imana gətirmək: 1. обратить в мусульманскую веру; 2. перен. добиваться, добиться, чтобы кто-л. поверил в Бога; imana gəlmək: 1. добровольно принять ислам; 2. перен. образумиться, стать кротким, покорным ◊ imana gəl! побойся Аллаха! образумься!; imanı kamil olmaq: 1. быть честным мусульманином; 2. перен. достигнув цели в чем-л., успокоиться; imanını yandırmaq брать, взять (принять) грех на душу, imanı yanmış окаянный; imanını satmaq говорить неправду, говорить ложь; imanını tərəziyə qoymaq обманывать, обмануть покупателей (при взвешивании); imanı yoxdur (о вероотступнике); imanın kamil olsun чтобы совесть у тебя была чиста
Azərbaycanca-rusca lüğət / iman1 i. faith, belief; ~ bəsləmək to have* faith in God; ~ a gəlmək 1) to be* converted to the true faith; 2) to adopt Islam; 3) məc. to come* to (see) reason; to become* resigned (to); ~ a gətirmək 1) to ask / to cause smb. to be converted to the true faith; 2) to ask / to cause smb. to adopt Islam; ◊ ~ını yandırmaq to sin (against), to sin against the truth.; ◊ ~ını tərəziyə qoymaq to swindle buyers / purchasers / clients (in weighing); İmansız! (a term of abuse) Faithless! Godless!
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / iman1 is. foi f, confiance f ; croyance f ; ~ bəsləmək croire en qch, à qch
Azərbaycanca-fransızca lüğət / iman1 [ər.] сущ. иман (1. чӀалахъ хьун, агъун, инам; // ислам динда: диндал, Аллагьдал, пайгъамбаррал чӀалахъ хьун; iman etmək (bəsləmək, gətirmək) иман авун (гъун), чӀалахъ хьун, агъун; iman əhli иман гвай кас, диндал чӀалахъ тир кас; imana gəlmək имандал атун а) ислам дин кьабулун, мусурман хьун (мусурман туширди); б) пер. рази хьун, кьабул авун (гзаф хагьиш, минет авурдалай кьулухъ); imana gətirmək имандал гъун а) садав мусурманвал кьабулиз тун (мецив кьуна ва я мс. рекьелди); б) пер. рази авун, кьабулиз тун (хагьишна ва мс.); imanını satmaq иман маса гун, тапан шагьидвал авуна вичин меслек садаз къурбанд авун; imanını tərəziyə qoymaq иман терездал тун (эцигун), терездал алцурарун; iman-güman гиман, шак, зенд; sahibi iman кил. iman əhli; 2. imanla нареч. имандалди, чӀалахъ яз, агъуна).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / iman