* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 əvəz. 1. Cümlədə sual mənasında işlənib, insan adlarını və insan təsəvvürü verən varlıqların adlarını əvəz edir; hansı adam. Kim gəlib? O sözü kim dedi? Bu gün kim növbə çəkəcək? – Uşaq mənimdir, baba, dəxli nədir sizlərə? Kim sizi qəyyum edib hökm edəsiz bizlərə? M.Ə.Sabir. 2. İki və daha artıq cümləni qarşılaşdırdıqda bölgü bildirmək üçün işlədilir. Kim ölə, kim qala. (Ata. sözü). [Zinyət xanım:] Nə bilmək olar kim öləcək, kim qalacaq. N.Vəzirov. Görüşən, ayrılan kim, vidalaşan kim. Mir Cəlal. 3. İnkarlıq bildirən fellərlə işlənib, “heç kəs” sözünü əvəz edir. Kim duymamış ilıq səhərlərin dadını? R.Rza. 4. “Hər kəs” sözünü əvəz edir. Kim baxarsa kəc bir gün belə; Şərəfsiz olacaq ömrünün sonu. M.Rahim. Xıdırlı kəndində bir qayda var. Gecə əvvəlcə kimin qapısını döysən, gərək orada gecələyəsən. S.Rəhman. 5. “Adam”, “tanış”, “qohum”, “dost” mənalarında işlənib, inkar feli cümlələrdə təsdiq, təsdiq feli cümlələrdə inkar məzmunu yaradır. Burada sənin kimin var? Onun kimi yoxdur? – Yazıq bir qızam, kimim vardır? M.S.Ordubadi. 6. Cümlədə müəyyən şəxslər haqqında eyham və işarə məzmunu ifadə edir (əsasən cəmdə işlədilir). [“Molla Nəsrəddin”] erməni-müsəlman qırğınının kimlər tərəfindən və nə üçün yaradıldığını ifşa etməkdə böyük rol oynamışdır. M.İbrahimov. 7. Kimlərdənsən, kimlərdəndir və s. şəklində – “hansı nəsildənsən” (“nəsildəndir”), “qohumların (qohumları) kimdir” və s. mənalarında sual məqamında işlədilir. Ay bala, kimlərdənsən? Qız kimlərdəndir? ◊ Heç kim – heç kəs, heç kimsə. Küçələrdə heç kim gözə dəymirdi. M.Hüseyn. Hər kim – hər kəs. Hər kim bu kəndə təzə gəlmiş olsaydı, iki məhəllənin bir-birindən seçilmədiyini görərdi. N.Nərimanov. Kim bilsin (bilə, bilir) – “heç kəs” mənasında ara söz kimi işlədilir. [Məmməd:] Arvad, ölüm ki var yuxu kimi bir şeydir, kim bilir, bəlkə bu gün, sabah düşüb öldüm. “Aşıq Qərib”. [Nökər] ancaq təşəxxüs üçün, kim bilsin, hansı yaranalın köhnə paltarını geyinibdir. S.Qənizadə. Kim bilir, bəlkə də Mahru onu gözəl və yaraşıqlı bir gənc olduğu üçün sevirdi. M.S.Ordubadi. Kim ki – o şəxs ki, o adam ki. Kim ki insanı sevər aşiqihürriyyət olur; Bəli, hürriyyət olan yerdə də insanlıq olur. M.Ə.Sabir. Kim ki zəhmət çəkmədən, havayı yeyib, onun-bunun əməyilə dolanır, nəinki öz xalqının, öz vətəninin qanını soran bir tüfeylidir, həm də bütün bəşəriyyətə zərər vurur. M.İbrahimov. Kim kimədir! – hərc-mərclikdir, qarışıqlıqdır, dolaşıqlıqdır, özbaşınalıqdır. [Atasının dostu:] Bəlkə bir növlə dükanımızı əldə saxlayaq. Kim kimədir? Qantəmir.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / kim2 klas. Bax ki. Xoş ol kəsə kim; Vel dolanıb, dağda çobandır; Asudə hamandır. M.Ə.Sabir.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / kim2 мест. кто: 1. обозначает вопрос, относящийся к человеку. Bu kimdir? Кто это? Burada kim var? Кто здесь есть? Kim sizə ixtiyar verib? Кто вам дал право? Kim üçün? Для кого? Sizə kim lazımdır? Вам кого? Кто вам нужен? Sən kimsən? Кто ты такой? Məktub kimə yazılıb? Кому написано письмо? Məktub kimdəndir? От кого письмо? Orada kimi gördün? Кого ты там видел? Kimin yanında? У кого, при ком? Kimdən ötrü? Для кого? Kimin haqqında? О ком? 2. в риторических вопросах и восклицаниях (предполагающих отрицательный ответ: никто, никого, никому и т.п.). Kim bunu bilmir? Кто этого не знает? Kim özünə pis deyər? Кто о себе скажет плохо? 3. употр. в знач. человек (знакомый, близкий). Kimin var? Кто есть у тебя? Heç kimim yoxdur никого у меня нет 4. в сочет. с “isə” обозначает неопределенность: səni kim isə (kimsə) soruşurdu кто-то спрашивал тебя 5. в форме мн. ч. указывает на происхождение, социальную принадлежность. Sən kimlərdənsən? Чей ты родом? 6. kim-kim собир. кто с кем, кто и кто. İşə kim-kim gedirsiniz? Кто с кем идет на работу? Кто (предполагает перечисление). Toya kim-kim gedir? – Əli, Vəli, Həsən … Кто идет на свадьбу? – Али, Вели, Гасан … ◊ kim bilsin (bilər, bilir) кто знает, кто его знает; kim kimədir никому ни до кого нет дела; kim ki … тот, кто …; kimə nə dəxli var никого это не касается; heç kimə dəxli yoxdur никого не касается; kimin nə işinə qalıb кому какое дело; kimin iti tutub kimi какая муха укусила кого; kimə işarə edirsiniz? на кого намекаете? kimlə oturub durursan с кем водишься; kimin hesabına за чей счет; kimdən ötrü ради кого, из-за кого; kim olursa olsun кто бы то ни был; heç kim никто; hər kim каждый (кто), любой (кто)
Azərbaycanca-rusca lüğət / kim1 əv. who; ~ ki... he who...; heç ~ nobody, no one; hər ~ anybody / somebody Kim bilsin / bilir... Who knows...
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / kim1 əv. qui ; ~ ki. . . quiconque. . . ; heç ~ personne ; hər ~ quiconque ; chacun ; ~ bilsin (bilir). . . Qui sait. .
Azərbaycanca-fransızca lüğət / kim1 тӀв.-эв. 1. вуж (ни, низ); гьи кас, гьим (гьида, гьидаз); o kim idi? ам вуж тир?; kim aldı? ни къачуна?; kim gördü? низ акуна?; sabaha kim ölə, kim qala. Ata. sözü пакамалди вуж рекьин, вуж амукьин; 2. «дуст, чирхчир, таниш, мукьвад» манада; orada sənin kimin var? ана вахъ гьим ава?; 3. kimlərdənsən? kimlərdəndir? (вун, ам) гьибурукай я? (нинбурукай я? гьи сихилдикай я?), (ви, адан) мукьвабур гьибур я? ва мс.; ** heç kim гьич садни, са касни, садни, гьич са касдини; hər kim гьар сад, гьар са кас; kim bilsin (bilə, bilir) низ чида, ничида, нивай лугьуз жеда, “гьич садавайни” манада; kim olsa вуж хьайитӀани, гьим хьайитӀани, гьар са кас, вири; alçaq eşşəyə kim olsa minər. Ata. sözü аскlан ламрал вири акьахда.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / kim(Salyan) kif, rütubət. – Öə girəndə kim iyi adamı vırır
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.