* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2004 | •••••••••••••••••••• | 0.34 |
1 is. 1. Yumru şəkildə sarınmış sap, iplik, məftil və s.; yumaq. Yumşaq sap kələfi. İp kələfi. Kələf sarımaq. – [Üçüncü qız:] Qarı nənə, yunu əyirdim. Kələfi yumaqlayıb qurtardım. M.Dilbazi. 2. məc. Dolaşıq şey haqqında. [Fərhad] fikirləşdikcə fikri uzandı və düyün düşmüş fikir kələfi açılmağa başladı. Ə.Vəliyev. Diksinib qaçıram; qafiyələrin dolaşıq kələfindən. R.Rza. ◊ Kələf dolaşmaq – çıxılmaz, çətin, dolaşıq vəziyyət yaranmaq. [Süleyman:] …Kələf yaman dolaşdı. M.İbrahimov. [Camal:] Nə xəbər verəydim, kələf elə dolaşıb ki… S.Rəhman. Kələf kimi (təki) – dolaşıq, pırtlaşmış, qarışıq. Kələfi dolaşdırmaq – bir şeyi qarışdırmaq, dolaşdırmaq, daha çətin vəziyyətə salmaq. Göründüyü kimi, bütün kələfi dolaşdıran ovurtdaq hesabdar cənabı idi. S.Rəhimov. Kələfi qarışmaq – vəziyyəti xarablaşmaq, ağırlaşmaq, əhvalı daha da pozulmaq. O, dörd gün belə bir qızdırma içində yatdı, beşinci gecəsi onun kələfi qarışdı, səhərə yaxın keçindi. S.Rəhimov. Kələfin ucu açılmaq – bir işin səbəbi müəyyənləşmək, izi, kökü tapılmaq, məlum olmaq. Kələfin ucunu itirmək – pis vəziyyətə düşmək, hadisələrdən baş açmamaq, nə edəcəyini bilməmək, dolaşıb qalmaq. Kələfin ucunu tapmaq (ələ keçirmək) – bir işin izinə düşüb kökünü, səbəbini tapmaq, müəyyənləşdirmək. [Sərhəngə] elə gəldi ki, müxtəlif iplərin bir-birinə ilişdiyi nöqtə, kələfin ucu əlinə keçmişdir. M.İbrahimov. Pristav kələfin ucunu tapmaq üçün zəmi sahibi olan Camalı həbs eləyib, strajniklərin qabağına qatdı. Ə.Abasov. İpək kələfinə döndərmək – yumşaltmaq, xasiyyətini həlimləşdirmək, rəftarını yaxşılaşdırmaq.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / kələf2 сущ. 1. клубок: 1) шарообразный моток. Kələfi açmaq разматывать, размотать клубок, kələf sarımaq наматывать клубок, bir kələf sap клубок ниток, yun kələfi клубок шерсти, ipək sap kələfi клубок шелковых ниток 2) перен. запутанное сцепление множества чего-л. Ziddiyyətlər kələfi клубок противоречий, dolaşıq məsələlər kələfi клубок запутанных вопросов 2. анат. сплетение (скопление нервных узлов). Sinir kələfi нервное сплетение, günəş kələfi солнечное сплетение, bel kələfi поясничное сплетение, boyun kələfi шейное сплетение ◊ kələfi dolaşmaq попасть в переплет (в переделку), запутаться, попасть в затруднительное положение; kələf kimi (təki) спутанный, запутанный как клубок; kələfi qarışıb kimin ухудшилось состояние, здоровье чьё, кого; kələfi dolaşdırmaq спутать, запутать что либо; kələfin ucunu itirmək: 1. потерять нить (разговора, мысли и т.п.); 2. растеряться; 3. не уметь контролировать свои действия, поступки и т.п.; kələfin ucunu tapmaq распутать клубок, напасть на след; ipək kələfinə döndərmək делать, сделать шелковым (о человеке); ipək kələfinə dönmək становиться, стать шелковым (кротким, послушным)
Azərbaycanca-rusca lüğət / kələf1 i. skein, hank; ◊ ~ ini dolaşdırmaq ≅ to spoil / to ruin smb’s game
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / kələf1 is. peloton m ; pelote f ; écheveau m ◊ ~ ini dolaşdırmaq rouler (se) en boule
Azərbaycanca-fransızca lüğət / kələf1 сущ. 1. кӀетӀ, киткин; ip kələfi гъаларин кӀетӀ; 2. пер. рах. келеф (акахьай затӀунин гьакъинда); ** kələf dolaşmaq келефдал штӀухар акьалтун (фин), кӀеве гьатун, гзаф четин, эхкъечӀиз тежер везият арадал атун; kələfi qarışmaq везият (гьалар) чӀур хьун, пис хьун; kələfin ucu açılmaq келефдин кьил жугъун (гъиле гьатун), штӀухар ахъа хьун (алатун), са кардин себеб (кӀан-пун) чир хьун, жугъун, малум хьун; kələfin ucunu itirmək келефдин кьил квадарун (квахьун), пис везиятда гьатун, ийир-тийир хьун (квахьун), кьил акахьна (ийир-тийир хьана) вуч ийидатӀа течиз амукьун; kələfin ucunu tapmaq (ələ keçirmək) келефдин кьил жугъурун, са кардин гуьгъуьна гьатна адан себеб (кӀан-пун) чирун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / kələf