Celerio hippophaes malatiatus
Hyles hippophaes (lat. Hyles hippophaes) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin pulcuqluqanadlılar dəstəsinin sphingidae fəsiləsinin hyles cinsinə aid heyvan növü.
Cuzi Malato
Cuzi Malato (9 iyul 1971, Kataniya, Siciliya) — İtaliyanı təmsil edən su poloçusu.
== Karyerası ==
Cuzi Malato, İtaliya yığmasının heyətində 2004-cü ildə Yunanıstanın Afina şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarında mübarizə apardı. Final görüşündə Yunanıstan yığmasını 11:10 hesabı ilə məğlub edən İtaliya yığması, Afina Olimpiadasını qızıl medalına sahib oldu.
Malatkeşin
Malatkeşin — Azərbaycan Respublikasının Zəngilan rayonunun Zəngilan şəhər inzibati ərazi dairəsində kənd.
Oxçuçayın sahilində, dağətəyindədir. Əsli Malatkeşindir. Oykonim malat (maldarlar) və keşin (türk dillərində “düşərgə, dayanacaq”) komponentlərindən düzəlib, “maldarların düşərgəsi” mənasındadır.
1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib.
22 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
Malatski
Malatski (slovak. Malacky, alm. Malatzka) — Slovakiyanın qərbində, Bratislava bölgəsində şəhər. Əhalisi 17 858 nəfərdir (2003-cü il). Şəhər Zahorska dağ yamaclarının cənubunda, Slovakiyanın ən qərb hissəsində yerləşir.
== Tarix ==
Malatski ilk dəfə 1206-cı ildə "Malina çayının sahilində Maluçka - (mac. Maliscapotoca) yaşayış yeri adı ilə qeyd olunmuşdur". 300 il Malatski zadəgan Gont-Poznanski sülaləsinə məxsus idi. Sonra bu yerlər Balaş ailəsinə keçdi və onlar buranı Plavetsk panlığının mərkəzinə çevirdilər. Sonrakı 300 il ərzində Malatskini Palffi sülaləsi idarə edir və bu zamanlarda ailə qəsəbəni inkişaf etmiş sənaye mərkəzinə çevirir.
Malatya döyüşü
Malatya döyüşü — 1473-cü il avqustun 1-də Malatyada Ağqoyunlularla Osmanlılar arasında döyüş baş verdi. Uzun Həsənin seçdiyi taktika nəticəsində Ağqoyunlu süvariləri Osmanlı qoşunlarının zərbə qüvvəsini aldadıb Fəratın sol sahilinə çəkildilər və II Mehmed məğlub oldu. Osmanlı sultanı zabitlərindən birini sülh bağlamaq üçün Ağqoyunlu hökmdarının yanına göndərdi. Lakin Ağqoyunlu hökmdarı bu təklifi qəbul etmədi və Tərcan istiqamətində hərəkətə başladı.
== Tarixi ==
1472-ci ilin baharında Osmanlılara qarşı müharibəyə başlamış Ağqoyunlu dövləti döyüş əməliyyatları keçirərək Tokatı, Qeysəriyyəni, Aksarayı və Akşehiri zəbt etdi və Qaramana daxil oldu. Lakin əsas qüvvələrdən ayrı düşmüş, yorğun Ağqoyunlu süvariləri Beyşehir gölü yaxınlığında ağır məğlubiyyətə uğradılar. Qışın düşməsi ilə əlaqədar olaraq hər iki tərəf əməliyyatı dayandırdı. II Mehmed Uzun Həsənə məktub göndərdi. 1473-cü ilin baharında ona qarşı səfərə çıxacağını bildirdi.
1473-cü ildə Fərat sahilində iki ordu qarşı-qarşıya gəldi.
Malatya ili
Malatya ili — Türkiyədə il.
== Əhalisi ==
Hazırda Malatyada 800 000 nəfər türk, 400 000 nəfər kürd, 1 500 nəfər yezit və 200 nəfər azərbaycanlı yaşayır.
== Kənd təsərrüfatı ==
Malatyada banan, kələm, keşniş, kök, qarpız, balqabaq, pambıq bitkiləri becərilir.
== Malatyalı məşhurlar ==
Kamal Sunal-məşhur türk aktyoru, Şaban ləqəbi ilə məşhurdur.
Malatyalı Mehmed Paşa
Malatyalı Mehmed Paşa (1714, Malatya, Osmanlı imperiyası – 7 aprel 1784) — I Əbdülhəmid səltənətində ümumilikdə 1 il 7 ay 26 gün sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamı.
== Həyatı ==
İndiki Malatyanın tabeliyindəki Darəndədə, bölgənin məşhur Cəbəcizadələr ailəsinə mənsub Mahmud ağanın oğlu olaraq 1714-cü ildə dünyaya gəldi. Digər yandan müxtəlif əyalətlərdə xidmət etmiş Darəndəli Sarı Əbdürrəhman Paşa da əmisi idi. Bu səbəblə gənc yaşlarından etibarən əmisinin fəaliyyət göstərdiyi əyalətlərdə onunla birlikdə xidmət etmişdir. Əmisinin Sivas hakimliyi dönəmində etdiyi müraciət nəticəsində 7 may 1757-ci ildə qapıçıbaşı təyin edilərək saray mühitinə daxil oldu. 1759-cu ildə Niğdə, 1765-ci ildə Gümüşxana əyalətlərinə təyin edildi. Niğdədə tanış olduğu Silahdar Mehmed ağa (daha sonra sədarətə gələn Qaravəzir Mehmed Paşa) vasitəsilə 20 dekabr 1776-cı ildə qapıçıbaşılıqdan sədarət kəndxudalığına gətirildi.
Krım məsələsindəki çəkişmələr nəticəsində uzun illər dövlət xidmətində olmuş birinin sədarətə gətirilməsi düşüncəsiylə Dərviş Mehmed Paşanın yerinə 5 yanvar 1777-ci ildə vəzir rütbəsiylə sədarətə gətirildi. Yeni sədrəzəm ilk öncə yeniçəri ağalığı və kəndxudalıq kimi mühüm vəzifələrdə dəyişiklik edərək idarəetməni ələ almağa çalışdı. Rusların dəstəyilə Krım xanı olan Şahin Gəraya qarşı Hotin, Bəndər və İsmayıl qalalarına ərzaq və silah tədarükü göndərərək sərhəd boyunca ruslara qarşı hərbi tədbirlər gördü.
Antoniya Malatesta (Milan hersoqinası)
Antoniya Malatesta (it. Antonia Malatesta di Cesena; XIV əsr, Rimini – XV əsr, Çezena, Forli-Çezena əyaləti[d]) — Milan hersoqu Jan Mariya Vizkontinin xanımı, Milan hersoqinası.
== Mənbə ==
Bueno de Mesquita, D. M. (Daniel Meredith) (2011) [1941]. Giangaleazzo Visconti, Duke of Milan (1351-1402): A Study in the Political Career of an Italian Despot (reprint ed.). Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 9780521234559
Tuchman, Barbara Wertheim (1978). A distant mirror : the calamitous 14th century. New York: Knopf. p. 240.
Malatya qətliamı
Malatya qətliamı — 17–20 aprel 1978-ci il tarixlərində Türkiyənin Malatya şəhərində baş vermiş ələvilərə qarşı kütləvi zorakılıq hadisəsi. Qətliama o vaxtkı bələdiyyə sədri Həmid Fəndoğlunun öldürülməsi səbəb olmuşdur. Bundan sonra sünni islamçı qruplar şəhərin ələvi və solçu bölgələrinə girərək zorakılıq törətmişdilər. Qətliam nəticəsində 8 nəfər həlak olmuş, bir neçə yüz nəfər yaralanmış, minə yaxın bina dağıdılmışdır. Zorakılığın başlanmasından sonra minlərlə ələvi şəhəri tərk etmək məcburiyyətində qalmışdır.
== Zəmin ==
1973-cü ildə Türkiyədə keçirilən parlament seçkilərindən sonra Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) və Milli Qurtuluş Partiyası (MSP) Malatyanın ən böyük partiyaları olmuşdu. İslamçı partiya olan MSP sünni və sağçı qrupların dəstəyini almışdı, CHP ümumiyyətlə ələvi və solçu qruplar tərəfindən dəstəklənirdi. Bu çərçivədə şəhərdə sağ və solun ayrılması prosesi artmağa başlamışdır. Sol təşkilatlar qurulmağa və geniş yayılmağa başlamış, Kommunizm ilə Mübarizə Dərnəkləri, Boz Qurdlar və Basqınçılar Assosiasiyası kimi sağçı təşkilatlar böyümüşdür. Bu qütbləşmə 1977-ci ildə Türkiyədə keçirilən ümumi seçkilərdə də müşahidə olunmuş, burada MSP və Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının əvvəlki illərdəki seçkilərdən xeyli çox səs almışdır.
Malatya Ulu Məscidi
Malatya Ulu Məscidi — (Battalqazi Ulu Məscidi kimi də tanınır) Türkiyənin Malatya vilayətinin Battalqazi rayonunda şəhər divarları arasında yerləşən tarixi məsciddir.
== Tarixi ==
Təxminən 1224-cü ildə Anadolu Səlcuqlu Sultanı I Əlaəddin Keykubad dövründə tikildiyi güman edilir. İrandakı Böyük Səlcuq İmperiyası Anadoluda məscid memarlıq ənənəsini təmsil edən bir nümunədir. Onun memarı Yakub Bin Ebubekirdir.
Müxtəlif illərdə apardığı təmir nəticəsində onun ilkin memarlığında müəyyən dəyişikliklər baş vermişdir. 1273-1274-cü illərdə aparılan təmirlə binanın şimalına bir hissə əlavə edilmişdir. Sonuncu dəfə 1980-ci illərdə təmir olunub. Onun 2023-cü il fevralın 6-da baş verən zəlzələdə çökdüyü bildirilir.
Malatestiana Kitabxanası
Malatestiana Kitabxanası (it. Biblioteca Malatestiana) — İtaliyanın Çezena şəhərində yerləşən və UNESCO tərəfindən Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmiş tarixi bir kitabxanadır. Kitabxana, XV əsrdə inşa edilmiş və İntibah dövrünün ən önəmli mədəni irs obyektlərindən biri hesab olunur. Əsas xüsusiyyəti, dünya tarixində dövlətin dəstəyindən asılı olmadan, ictimaiyyətə açıq olan ilk kitabxana olmasıdır.
== Haqqında ==
Malatestiana Kitabxanası, 1452-ci ildə tamamlanmış və Çezena şəhərinin qubernatoru olan Domeniko Malatesta tərəfindən maliyyələşdirilmişdir. Kitabxana, orta əsrlər kitabxanalarının tərtibatına əsaslanaraq inşa edilmiş və öz dövrünün bir çox kitabxanasından fərqli olaraq ictimaiyyətə açıq şəkildə fəaliyyət göstərmişdir. Kitabxana İntibah dövrünün humanist düşüncəsinin bir simvolu kimi qəbul edilir. Kitabxanada təxminən 340 əlyazma saxlanılır ki, bunların bir çoxu antik dövrlərə, orta əsrlərə və İntibah dövrünə aiddir.
Kolleksiyada dini və fəlsəfi əsərlər, klassik ədəbiyyat və elmlə bağlı nadir əsərlər mövcuddur. Kitabxana, İntibah dövrünə aid orijinal interyerini və memarlıq tərzini qoruyub saxlamışdır.
