Jorj-Pyer Söra
Jorj-Pyer Söra (fr. Georges Pierre Seurat; 2 dekabr 1859[…] – 29 mart 1891[…]) — fransız əsilli postimpressionist və nöqtəçi (puantilist) rəssam. Rəssamlığa gətirdiyi yeni tərzi və özünəməxsusluğu ilə dünya rəssamları arasında xüsusi rola malikdir.
== Həyatı ==
Jorj Söra 1859-cu il dekabrın 2-də Parisdə anadan olmuşdu. O, uşaqlıqdan rəsmə maraq göstərmiş, gənc yaşlarında isə bəzi önəmli rəssamlardan təhsil almışdı. 20 yaşında olan Jorj ‘Qüsursuz Sənət Nişanələrinə Dair Esse’ adlı kitabdan çox təsirlənərək oxuduğu sənət akademiyasındakı təhsilinı yarımçıq qoyur. Humbert de Superville tərəfindən yazılan bu kitab, rəssama böyük təsir etmiş kitablardan yalnız biri idi. Seurat ordudakı qısa xidmətdən qayıtdıqdan sonra, indi sənət mövzusundakı düşüncələri onun müəllimlərinin fikirlərindən tamamilə uzaqlaşmağa başlamışdı. Sənət məktəbini tərk etdikdən sonra Seurat 1881-ci ildə rəssam dostu ilə La Grande Jatte adasına köçdü. Belə yer dəyişmə Söra üçün böyük ilham mənbəyi olması ilə onun kareyerasında ciddi rol oynamışdı.
Sörfinq
Sörfinq (ing. surfing) — bir insanın adətən sahilə doğru hərəkət edən dalğanın ön və ya aşağı hissəsinə mindiyi su idman növüdür.
Sörfinq üçün uyğun dalğalar daha çox okean və dənizdə olur, lakin göllərdə və ya çaylarda "daimi dalğa" və ya axın dalğası şəklində tapıla bilər.
Bununla belə, sörfçülər qayıq (ing. wakesurfing) tərəfindən yaradılan süni dalğalardan, həmçinin xüsusi süni hovuzlarında sörf üçün yaradılmış dalğalardan da istifadə edə bilərlər.
Sörfinq termini dalğanın lövhəli və ya lövhəsiz “sürülməsi”ndən asılı olmayaraq və o an bədənin vəziyyətindən asılı olmayaraq dalğa üzərində sürüşmə hərəkətinə aiddir.
Sakit Okeanın yerli xalqları, məsələn Alaia, Paipo və buna bənzər taxta lövhələrdən istifadə edərək dalğalara minir və adətən bunu qarın üstə uzanaraq və diz üstə edirdilər.
Sörfinqin müasir tərifi, ən çox sörf taxtasında ayaq üstə dalğa sürən sörfçüyə aiddir.
Sörfinq 2021-ci ildən olimpiya idman növüdür.
== Tarixi ==
Sörfinq qədim zamanlarda Polineziyada yaranıb.
Sörköktəni Bəgi
Sörköktəni Bəgi (Sorxaxtani bəki və ya Sorkuktani bəki; ən geci 1192, Böyük Monqol imperiyası – 1252) — Kereitlərin xanı Toğrul xanın qardaşı qızı, Çingiz xanın oğlu Toluy xanın baş hərəmi.
== Həyatı ==
Sörköktəni Bəgi xanım Nəsturi xristian inancına sahib bir Türk kökənli bir tayfa olan Kereit öndəri Toğrul (Ong) xanın qardaşı qızıdır. O, Monqol imperiyasının ən güclü olduğu bir dönəmdə zamanının ən təsirli qadınlarından biri olmağı bacarmışdır.Çingiz xanın ən kiçik oğlu olan Toluy xan ilə 1203-cü ildə hələ 5 yaşındaykən evləndirildi. Çingiz xanın nəvələri içində Monqol imperiyası tarixində bilxassə öz oğulları olan, Möngkə xan, Kubilay xan, Arık Bökə və Elxanlılar dövlətinin qurucusu olan Hülaku xanın ön planda olan şəxsiyətlər olması münasibətiylə ona da Monqol tarixində xatiri sayılır bir yer verilmiş və imperiyanın ən önəmli qadını mövqeiyinə yüksəlməyi bacarmışdır.
Sörköktəni bəgi bilxassə imperatoriçəliyi dönəmində ticari və mədəni fəaliyətlərin sorumluluğunu üstlənmişdir. Bu fəaliyətləri səbəbiylə Dünya tarixinin ən təsirli qadınları arasında yer almışdır.
Sörköktəni bəgi Monqollaşmış bir Türk tayfası olan Kerayitlərin 1203-cü ildə yenə Nəsturi xıristian inanca sahib Türk kökənli ulusu olan naymanlar tərəfindən öldürülən lideri Toğrulun (Ong və ya Van xan) ən kiçik qardaşı olan Cakha Qambunun qızı olaraq 1198-ci il tarixində dünyaya gəlmişdi. Monqolların gizli tarixinə görə (Çingiz xanın 1227-ci il vəfatından sonra Uyğur əlyazmasının Monqolcaya uyğulanması ilə yazılmağa başlanan Monqol xanədanının tarixi) 1203-cü ildə Toğrul xan Temüçinə görə daha güclü bir liderdi (bu iddianı dəstəkləyən bir başqa yazını da Monqol tarixçisi Harold Lambin Kerayit öndəri Toğrul ilə Müqəddəs Roma-German imperatoru I Fredik Barbarosun arasında ki, yazışmaların İtalyan səyyah və tüccar Marko Polo tərəfindən qələmə alındığını təsbit etmiş olmasıdır.) Temüçin iki tayfanı bir-birinə yaxınlaşdırmaq üçün ən böyük oğlu Cuçinin Toğrul xanın qızlarından və ya nəvələrindən birisi ilə evləndirilməsi taləbində olmuşdur. Bununla birliktə Temüçinin bu izdivacla daha da güclənəcəğini öngörən Toğrul xan bu təklifi əvvəlcə rədd etmişdir. Ancaq nəhayətində Temüçinin dəstəyindən də məhrum olan Toğrul xan, naymanlarla girişdiyi mübarizədə tək başına hərəkət etdiyindən məğlub olur və ortadan qaldırılır.
