üzmək sözü azərbaycan dilində

1 f. 1. Dərmək, qoparmaq, qırpmaq. Sitarə … durub, həyətə gedirdi və hər çiçəkdən birini dərib, hər güldən bir yarpaq üzüb, hərəsindən də bir həzz aparıb, bir lətafət anlayırdı. Çəmənzəminli. [Cahan:] Çəməndəki o güllərin; Ən gözəlin üzərəm. Ü.Hacıbəyov. 2. Kəsib atmaq, kəsmək. Mişar barmağını üzdü. – [Mirpaşa:] Yaxşı ki balta ayağını tamam üzməyib. Z.Xəlil. 3. Ayırmaq, qoparmaq. [Dərviş:] Ruqiyyə əlini əlimdən üzüb alaçığa qaçdı. A.Divanbəyoğlu. Mübaşir Məmməd [Gülnazın] üstünə şığıdı. Qızı qucaqlayıb ayaqlarını yerdən üzdü. M.İbrahimov. 4. Haqq-hesabını qurtarmaq, ödəyib qurtarmaq, üzülüşmək. Sonralar Məşədi Rəhimə bir dəfə bir qədər pul göndərdim. Qalan borcunu da bu yavıqda üzdüm. C.Məmmədquluzadə.

2 f. 1. Taqətdən salmaq, əldən salmaq, yormaq, üzüntü vermək. Nə söyləyim, gəlməz dilə; Məni üzən fırtınalar. H.Cavid. Tamaşanın dərdi Minayəni üzürdü. B.Bayramov. 2. Bir sıra isimlərə qoşularaq mürəkkəb feil və müxtəlif ifadələr düzəldilir; məs.: qəlbini üzmək, canını üzmək, əlini üzmək və s.

3 f. 1. Suyun üzündə və ya altında hərəkət etmək. Bu zaman Qətibə hovuzun kənarında dayanmışdı, suda üzməkdə olan əlvan balıqlara baxırdı. M.S.Ordubadi. Sarışın bir rus gənci yeddi-səkkiz yaşlı oğluna üzmək öyrədirdi. M.Hüseyn. // Suda batmadan hərəkət etməyi bacarmaq. Mən üzə bilmirəm. O, suda çox yaxşı üzür. // Xüsusi mexanizmlər vasitəsilə müəyyən istiqamətdə suyun üzündə, ya altında hərəkət etmək (gəmi, qayıq və s. haqqında). Qayıqlar, gəmilər üzür yanaşı; Sallanan bayraqlar əks edir suda. S.Vurğun. Adamlar yerə atıldılar və sal yenə də xırıltılı mahnısını söyləyə-söyləyə sağ sahilə üzməyə başladı. Ə.Sadıq. // Gəmidə, qayıqda və s.-də getmək. Teploxodda Volqaboyu ilə üzmək. // Suya batmadan axarı ilə getmək, hərəkət etmək (şeylər haqqında). Xəzəl suyun üzəri ilə üzür. 2. məc. Havada yavaş-yavaş, sərbəst surətdə hərəkət etmək; süzmək. Planer havada üzür. Qartal havada üzür. Başımızın üstündən bir təyyarə üzüb keçdi. – …Havada üzən yüngül şeylərin və havanın özünün də ağırlığı vardır. H.Zərdabi. // məc. Ay, Günəş haqqında. …Üstdəki Ay da göy dənizdə olan kimi axıb üzürdü. S.Rəhimov. Günəş çoxdan bozumtul buludlar arasında üzməkdə idi. M.Hüseyn. // məc. Hərəkət edər kimi nəzərə gəlmək. Göz işlədikcə uzanan düzlər yaşıllıq içində üzürdü. M.Hüseyn. Qəhrəmanlar kəndi işıq içində üzdüyü vaxt Gülyanaq yuxudan qalxıb, yataq otağının kəllə pəncərəsini açdı. Ə.Vəliyev. // Obrazlı təşbehlərdə. Xəyalımız üzəydi sevda dənizlərində; Ləpələr üzərində. M.Müşfiq. Üzürsən qoynunda xoş xəyalların; Boşluğa dirənən ehtimalların. B.Vahabzadə.

1 Türkmənlər suda üzməyə yörümək (bəzi türk dillərində isə qaymaq) deyirlər. Quruda yeriməkdən fərqli, olaraq suda “yerimək” üzmək (əsli: ürmək) adlanıb. Amma hər ikisi eyni sözün müxtəlif formalarıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 qırmaq — yırtmaq — köhnəltmək

2 incitmək

3 dərmək — qırmaq — kəsmək — yolmaq — qoparmaq (çiçəyi, meyvəni)

4 kəsmək — qırmaq (əlaqəni)

5 I üzmək bax dərmək II üzmək bax yormaq

1 ÜZMƏK I f. Suda hərəkət etmək, çimmək. Üzür sularda min gəmi; Sükançının nədir qəmi (Ə.Kürçaylı). ÜZMƏK II f. Dərmək. Könül bağçasıyla öz qələmiylə; Al-əlvan çiçəklər üzür Füzuli (B.Vahabzadə). ÜZMƏK III f. Əldən düşmək, yorulmaq. Nigarançılıq üzürdü Bağırı: “Görəsən, qayıtdılar Bakıya, yoxsa hələ burdadılar?..” (İ.Məlikzadə). ÜZMƏK IV f. Kəsmək; əlaqəni kəsmək. Yox, maraqlanır, həyəcan keçirir, gecə-gündüz buruqla əlaqəsini üzmür (S.Rəhman).

1 1. плавать, плыть; 2. рвать, срывать (цветы, плоды); 3. изнурять работой, мучить; 4. занашивать (одежду);

2 1 глаг. 1. плавать: 1) передвигаться по поверхности или в глубине воды в различных направлениях, а также взад и вперёд. Üzmək öyrənmək учиться плавать, üzməyi bacarmaq уметь плавать, çayda üzmək плавать в реке, hovuzda üzmək плавать в бассейне, hərəkətsiz üzmək плавать без движения, suyun altında üzmək плавать под водой, yaxşı üzmək хорошо плавать, göldə ördək üzür на озере плавает утка 2) заниматься плаванием. Uzaq məsafəyə üzmək плавать на дальнее расстояние, qısa məsafəyə üzmək плавать на короткую дистанцию, “krol” üsulu ilə üzmək плавать стилем “кроль”, плавать кролем; “delfin” üsulu ilə üzmək плавать стилем “дельфин”, плавать дельфином, yanı üstə üzmək плавать на боку 3) ездить, передвигаться по воде или в воде на специальных плавающих сооружениях. gəmidə üzmək плавать на корабле, qayıqda üzmək плавать на лодке, теплоходда Volqa boyu ilə üzmək плавать по Волге на теплоходе 4) обладать свойством держаться на поверхности жидкости, не тонуть (о телах с удельным весом меньше удельного веса соответствующей жидкости). Suda ağac üzür, metal isə batır в воде дерево плавает, а железо тонет 2. плыть: 1) передвигаться по поверхности или в глубине воды в определенном направлении (о человеке, животных и др.). Sahilə üzmək плыть на берег, şimala tərəf üzmək плыть на север, adadan üzmək плыть от острова, buxtadan üzmək плыть из бухты 2) ехать, передвигаться по поверхности или в глубине воды в определенном направлении при помощи специальных приспособлений. Qayıqda üzmək плыть на лодке, Həştərxana üzmək плыть в Астрахань, sahil boyu üzmək плыть вдоль берега 3) плавно, медленно передвигаться в воздухе. Başımızın üstündən buludlar cənuba doğru üzürdü над нашими головами облака плыли на юг; göydə ay üzür в небе плывет луна 3. проплыть: 1) плывя, переместиться на какое-л. расстояние. Min metr üzmək проплыть тысячу метров 2) спорт. преодолеть определенную дистанцию плаванием за какой-л. срок; проплывать. Üzgüöçü 100-metrlik məsafəni neçə saniyəyə üzdü? за сколько секунд проплыл пловец 100-метровую дистанцию? 3) только сов. в. плыть в течение какого-л. времени. Mən iki gün, iki gecə üzməli oldum мне пришлось проплыть два дня и две ночи (двое суток) ◊ qan içində üzmək плавать в луже крови; yağ-bal içində üzmək как сыр в масле кататься (жить в достатке); yaşıllıq içində üzmək утопать в зелени 2 глаг. 1. рвать, срывать, сорвать (дергая, отделять, отделить от ветки, от стебля что-л. растущее). Almanı üzmək сорвать яблоко, gülləri üzmək сорвать цветы, narı üzmək сорвать гранат, salxımı üzmək сорвать гроздь 2. отрывать, оторвать: 1) сносить, снести, отделять, отделить чем-л. острым. Balta barmaqlarını üzdü топор снес ему пальцы 2) с усилием отнимать, отнять, отстранять, отстранить кого-л., что-л. от кого-л., чего-л. Ayaqlarını yerdən üzmək kimin оторвать от земли кого, əlini əlimdən üzdü оторвал(-а) свою руку от моей руки 3) безл. отрезать (голову, конечность) снарядом, миной, бомбой и т.п. Bomba döyüşçünün sağ ayağını üzdü бомбой оторвало правую ногу бойцу (бойца) 3. разг. кончить, покончить с чем-л.; погасить (долг и т.п.). Borclarını üzdü он покончил с долгами ◊ boğazını üzmək kimin оторвать (снести) голову кому; əlini üzmək kimdən, nədən перестать надеяться на кого, на что; əlaqəni üzmək kimlə покончить; прекратить (порвать) всякие связи с кем; ayağını üzmək haradan перестать бывать где (ходить куда) 3 глаг. 1. изнурять, изнурить (доводить, довести до крайнего утомления, полного истощения сил). Ağır iş onu üzürdü тяжёлая работа изнуряла его, istilər adamı üzür жара изнуряет человека 2. истощать, истощить. Xəstəlik onu üzüb болезнь истощила его, aclıq onu üzüb голод истощил его ◊ özünü üzmək терзать себя; убиваться; ürəyini üzmək: 1) терзать себе душу 2) вымотать всю душу к ому; canını üzmək kimin довести до изнеможения кого

1 I. f. 1. (insan, heyvan) to swim*; 2. (əşya, bulud) to float, to drift; (gəmi) to sail; (paraxod) to steam; (gəmidə) to sail, to navigate; (qayıqda) to boat; yelkənlə ~ to sail, to go* under sail; axın aşağı ~ to go* down stream; axına qarşı ~ to go* up stream; məc. to go* against the stream; səmada ~ to float across the sky; sərbəst üsulla ~ to swim* in free style; üzü üstə ~ to swim on one’s chest; arxası üstə ~ to swim* on one’s back; yanı üstə ~ to swim* on one’s side; suyun altında ~ to swim* under water; O heç üzmək bilmir He / She cannot swim a stroke; ◊ balta kimi ~ to swim like a stone / like a tailor’s goose; ◊ yağ içində ~ (süd gölündə) məc. to swim* in luxury II. f. 1. to pick (d.), to pluck (d.); çiçək ~ to pick / to pluck flowers; 2. to break* off, to sever; diplomatik əlaqəni ~ to break* off / to sever diplomatic relations (with); 3. to wear* out (d.), to exhaust (d.); Bu söhbətlər məni üzür All this talking wears me out; Nə üzüçü gündür! What an exhausting day! 4. to waste (d.) Xəstəlik onun çanınnı üzüb The disease wasted his whole body

1 f. 1) nager vi ; 2) flotter vi, voguer vi ; gəmi ilə ~ aller vi (ê) en bateau ; yelkənlə ~ aller vi (ê) à voile, faire voile ; axın aşağı ~ suivre (descendre vi (ê)) le courant ; axına qarşı ~ remonter vi (ê) le courant ; arxası üstə ~ nager vi sur le dos ; yanı üstə ~ nager sur le côté ; balta kimi ~ nager comme un fer à repasser ; yağ içində ~ məc. nager dans l’opulence ; arracher vt, enlever vt ; cueillir vt

1 гл. 1. атӀун (мес. цуьк, пеш); 2. галудун; атӀана гадарун (мес. мишерди тӀуб); 3. ччара авун; хкудун (мес. кӀвачер ччиликай); акъудун; 4. гьахъ-гьисаб авуна куьтягьун, вахгана куьтягьун (мес. бурж).

2 гл. галудун, юргъунарун, такьатдай авудун.

3 гл. 1. сирнав авун, сирнавун; сирнав ийиз хьун; arxası üstə üzmək далудихъ сирнавун; yanakı üzmək къвалаба сирнавун; // цин винелай ва я кӀаникай фин (гими, гимидаваз); авахьзавай цин винел алаз фин (затӀар); 2. пер. сирнавун; цавай фин, гьавада гьерекат авун (мес. ракъини, къушари, самолётди); // тешпигьра: гьинра ятӀа къекъуьн (мес. хиялар).

1 üzmek, yüzmek