Heliocauta
Heliocauta (lat. Heliocauta) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
== Növləri ==
Heliocauta atlantica (Litard. & Maire) Humphries
Sinonim
Anacyclus atlanticus Litard. & Maire
Heliocauta atlantica var. dasyphylla Humphries
Anacyclus atlanticus var. vestitus Humbert
Anacyclus atlanticus subsp. vestitus (Humbert) Emb.
Heliocauta atlantica
Heliocauta (lat. Heliocauta) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
== Növləri ==
Heliocauta atlantica (Litard. & Maire) Humphries
Sinonim
Anacyclus atlanticus Litard. & Maire
Heliocauta atlantica var. dasyphylla Humphries
Anacyclus atlanticus var. vestitus Humbert
Anacyclus atlanticus subsp. vestitus (Humbert) Emb.
Heliocauta atlantica var. dasyphylla
Heliocauta (lat. Heliocauta) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
== Növləri ==
Heliocauta atlantica (Litard. & Maire) Humphries
Sinonim
Anacyclus atlanticus Litard. & Maire
Heliocauta atlantica var. dasyphylla Humphries
Anacyclus atlanticus var. vestitus Humbert
Anacyclus atlanticus subsp. vestitus (Humbert) Emb.
Heliodorun məbəddən çıxarılması
Heliodorun məbəddən çıxarılması — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin yağlı boya ilə işlədiyi rəsm əsəri.
"Heliodorun məbəddən çıxarılması" əsəri hal-hazırda Vatikanda saxlanılır.
== Əsərin tarixi ==
Rafel əsəri 1511-1512-ci illərdə çəkmişdir.Əsər Rafael Santinin yaradıcılığının Roma dövrünə aid edilir.
Heliofitlər
İşıqsevən bitkilər və ya heliofitlər — açıq və günəşli yerlərdə bitən bitkilər.
İşıqsevən bitkilərin normal böyüməsi üçün intensiv Günəş radiasiyası, yaxud süni radiasiya tələb olunur. İşıqsevən bitkilər əsasən bitki örtüyü az olan işıqlı çöl və səhralarda bitir. Meşə zonasında bu bitkilərə az təsadüf edilir. İşıqsevən bitkilərə bağayarpağı, suzanbağı, günəbaxan, pambıq, qarğıdalı, kalış, qara şam, akasiya və s. aiddir. İşıqsevən bitkilər bir sıra anatomik, morfoloji və fizioloji xüsusiyyətlərə malikdir: nisbətən qalın yarpağının sütunlu və süngər parenximinin hüceyrələrində 50—300 xırda xloroplast olur. Fotosintezin və tənəffüs intensivliyinin yüksək olması işıqsevən bitkilərin xarakterik fizioloji xüsusiyyətlərindəndir.
Heliomeris
Heliomeris (lat. Heliomeris) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
== Növləri ==
Heliomeris hispidus (A.Gray) Cockerell
Heliomeris longifolia (B.L.Rob. & Greenm.) Cockerell
Heliomeris multiflora Nutt.
Heliopol
Heliopol (q.misir 𓉺𓏌𓊖; qibt. ⲱⲛ; ivr. Ἡλιούπολις) — qədim Misirin böyük şəhərlərindən biri. Aşağı Misirin 13-cü və ya Heliopolit nomunun paytaxtı və böyük dini mərkəz idi. Hazırda Qahirənin şimal-şərqində yerləşən Əyn-Şəmsdə yerləşir.
Heliopol tarix öncəsi dövrdən bəri qədim Misirin ən qədim şəhərlərindən biri idi. Qədim və Orta Krallıqlar dövründə çox genişləndi, lakin bu günə qədər onun yalnız dağıntıları gəlib çıxıb, məbədləri və digər binaları orta əsr Qahirəsinin tikintisi üçün təmizləndi. Qədim şəhər haqqında mövcud məlumatın əksəriyyəti qorunub saxlanmış qeydlərdən gəlir.
Heliopolun günümüzədək çatmış əsas qalığı XII sülalədən olan I Senusret tərəfindən ucaldılmış Ra-Atum Məbədinin obeliskidir. Hələ də orijinal mövqeyində, indi Qahirənin Əl-Matariya şəhərində Əl-Masalla daxilində dayanır.
Heliopsis
Heliopsis (lat. Heliopsis) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Bitkinin adı yunancadan tərcümədə "günəşəoxşar" deməkdir. Bu çoxillik ot bitkisinin təxminən 12 növüməlumdur. Onların vətəni Şimali, Mərkəzi və Cənubi Amerikadır. Gülçülükdə 2 növündən istifadə edilir. Günəbaxan heliopsis (H.helianthoides) əvvəlki növdən çox çiçəkləməsi ilə fərqlənir. Heliopsis qələmlə çoxalır. Bunun üçün may ayında kəsilmiş baş zoğlar yararlıdır. Heliopsisin kolu payızda məhv olan ana bitkidən və torpaqda qışlayan cavan bitkilərdən ibarətdir.
Helioqabal
Helioqabal (lat. Marcus Aurelius Antoninus Augustus; 203, Emesa, Roma İmperiyası – 11 mart 222, Roma) — Roma imperatoru (218–222).
== Erkən həyatı və hakimiyyətə gəlişi ==
Helioqabal, 203-cü ildə Emesa şəhərində (indiki Humus, Suriya) anadan olmuşdur. Əsl adı Varius Avitus Bassianus idi. Anası Yuliya Soemiya, Roma imperatoru Karakallanın bacısı qızı idi. Helioqabal, Emesa şəhərindəki El-Gebal məbədində günəş tanrısı El-Gabalın baş kahini idi.
217-ci ildə Roma imperatoru Karakalla öldürüldükdən sonra, pretorian prefekt Makrinus hakimiyyəti ələ keçirdi. Lakin, Makrinusun hakimiyyəti qısa müddətli oldu. 218-ci ildə, Yuliya Soemiya və onun tərəfdarları, Helioqabalı Roma imperatoru elan etdilər. Makrinus, Antakya yaxınlığındakı döyüşdə məğlub oldu və öldürüldü.
Heliornithidae
Pəncəayaqlar (lat. Heliornithidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin durnakimilər dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.
Helios
Helios, Elios (yun. Ἥλιος, Ἠέλιος) yunan mifologiyasında günəş tanrısı. Titanlardan Hiperion ilə Teyanın oğludur, Eos və Selenanın qardaşı. Helios təsvirlərdə göylərdən okean sahillərinə enən dörd qanadlı at qoşulmuş cəng arabasında, başına işıq saçan çələng qoymuş, uzun gözqamaşdırıcı libasda, yaraşıqlı kişi obrazında göstərilir. Əfsanəyə görə, o hər şeydən xəbərdar olarmış və pis və yaxşı hadisələrin şahidinə çevilərmiş. Məhz Persefonanın qaçırdanı anası Demetraya o nişan vermişdir.
Heliosentrik sistem
Heliosentrik sistem — Yer və başqa planetlərin öz oxu ətrafında fırlanması və həmçinin Günəş ətrafında orbit üzrə hərəkət etməsi təlimidir. Təbiət elmlərinin inkişafında geniş rol oynamışdır. O dünyanın geosentrik sistemi təlimini ləğv etmişdir. Banisi polyak alimi Nikolay Kopernikdir. O, "Göy sferalarının fırlanması" (1543) əsərində Yerin hərəkətini riyazi əsaslandırmış, Yer və digər beş planetin (XVI əsrdə 6 planet məlum idi) Günəş ətrafında eyni zamanda dolandığını sübut etmişdir. Kopernik planetlərin yerləşmə ardıcıllığını təyin etmiş, Günəşdən nisbi məsafələri təxmini hesablamışdır. Təlimi Cordano Bruno və Qalileo Qaliley inkişaf etdirmişlər.
Heliosentrizm
Heliosentrik sistem — Yer və başqa planetlərin öz oxu ətrafında fırlanması və həmçinin Günəş ətrafında orbit üzrə hərəkət etməsi təlimidir. Təbiət elmlərinin inkişafında geniş rol oynamışdır. O dünyanın geosentrik sistemi təlimini ləğv etmişdir. Banisi polyak alimi Nikolay Kopernikdir. O, "Göy sferalarının fırlanması" (1543) əsərində Yerin hərəkətini riyazi əsaslandırmış, Yer və digər beş planetin (XVI əsrdə 6 planet məlum idi) Günəş ətrafında eyni zamanda dolandığını sübut etmişdir. Kopernik planetlərin yerləşmə ardıcıllığını təyin etmiş, Günəşdən nisbi məsafələri təxmini hesablamışdır. Təlimi Cordano Bruno və Qalileo Qaliley inkişaf etdirmişlər.
Heliotrop (mineral)
Heliotrop (qanlı daş) — rast gəlmə tezliyi şkalası: nadir.
== Haqqında ==
Heliotrop xalsedonun yaşıl fonda «qan damcısı»nı xatırladan parlaq-qırmızı püruzları olan tünd-yaşıl, mavi-yaşıl növ müxtəlifliyidir. Bəzən sarı rəngli ləkələr müşahidə olunur. Adətən püruzlar heliotropun yaşıl kütləsində qeyri-bərabər paylanır. Onların paylanma xarakterindən və ölçülərindən asılı olaraq yaranan rəsmlərə görə heliotropun xırda- və irirəsmli və zonal növ müxtəliflikləri ayrılır. Heliotrop adətən qeyri-şəffaf, nazik qırıntılarda yarımşəffaf, bəzən işıqkeçirən olur. Badamcıq, jeoda, damarcıq, qeyri-düzgün formalı xırda yığınlarına, əsas etibarilə, effuziv süxurlarda rast gəlinir. Onun əmələ gəlməsi əsasən hidrotermal proseslərlə bağlıdır. Onu əqiq, seladonit, kalsit, xlorit, maqnetit, hematit və b. müşayiət edir.
Heliotropin
Heliotropin (3,4-metilendioksibenzaldehid, piperonal)- heliotrop güllərinin iyini verən rəngsiz kristal maddədir;
== Fiziki xassələri ==
Etanolda həll olur, qliserində həll olmur, suda həll olması 0,2%, su buxarı ilə asanlıqla qovulur. Vanil yonqarlarının, heliotrop və yasəmən çiçəklərinin və bəzi efir yağlarının tərkibində vardır.
== Kimyəvi xassələri ==
Suyun, işığın, havanın uzunmüddətli təsirindən parçalanır.
== Alınması ==
Sənayedə H.-ı safrolu (I) qələvi iştirakında izomerləşdirərək, alınmış izosafrolu xrom qarışığı və ya ozonla oksidləşdirməklə alırlar.
== Tətbiqi ==
Heliotropin və onun asetalları ətriyyatda və yeyinti sənayesində ətirli maddələr kimi istifadə olunur.
== Mənbə ==
Химическая энциклопедия, М., Изд. "Советская энциклопедия", 1988, т. 1, с. 1004.
Heliozoylar
Günəşkimilər yarımsinfi (lat. Heliozoa ) — İbtidailərin Lobosa sinfinə daxil olan yarımsinifdir.
== Haqqında ==
Günəşkimilər, əsasən şirin sularda yaşayırlar, xarici görünüşcə şüalılara çox oxşadırlar. Bədənləri kürə formasında olub, günəşin şüalarına bənzər yalançı ayaqlar əmələ gətirirlər. Şüalılardan fərqli olaraq, günəşkimilərdə mərkəzi kapsula olmur. Sitoplazma bir və ya bir neçə nüvədən ibarət olan dənəvər endoplazmaya malikdir. Ektoplazma şəffafdır, tərkibində bir və ya iki yığılan vakuol vardır.Günəşkimilərin yalançı ayaqları endoplazmadan başlanğıc götürür. Psevdopodaların mərkəzindən xaricdən duru sitoplazma ilə əhatə olunan, bir qədər qatı xətt keçirki, belə yalançı ayaqlar aksopodalar adlanır. Aksopodalar uzanıb – qısaldığı kimi , əyilədə bilir. Bunun hesabına günəşkimilər kiçik yosunlar, təkhüceyrələrdən başqa, daha iri şikara – rotatorilərə, kiçik xərçənglərə hücüm edə bilirlər.
Senecio heliopsis
Senecio heliopsis (lat. Senecio heliopsis) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xaçgülü cinsinə aid bitki növü.
Tithymalus helioscopioides
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Tithymalus helioscopius
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Tithymalus helioscopius subsp. dominii
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Tithymalus helioscopius subsp. helioscopioides
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Heliocharis
Bataqlıca (lat. Eleocharis) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin topalaqkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Heliopollu Kallinik
Kallinik və ya Latın dilində Callinicus (Yunanca: Καλλίνικος; Rom: Kallinikos; VII əsr, Bəəlbək – güm. VII əsr) yəhudi - Bizans memarı olub, Suriyanın Heliopol, (indiki Bəəlbək, Livan) şəhərindən gəlmiş kimyaçı idi. O, müasir alov qurğusuna oxşayan, həm dəniz, həm də quru silahı olan Yunan alovunun ixtirası ilə tanınır. VII Konstantinə görə IV Konstantinin zamanında Suriyanın Heliopol şəhərindən bir qaçqın olaraq Bizans imperiyasına gəlmiş olan bu şəxs maye alov haqqında biliklərini Bizanslılarla bölüşmüşdür. Kallinikin dəqiq formulu hal-hazırda da diqqətlə özünü mühafizə edə bilmiş olan bir sirrdir və bu gün də bu sirr naməlum olaraq qalmağa davam edir. Mümkün inqrediyentlərə qatran, asfalt, kükürd, naftalin, sönməmiş əhəng və kalsium fosfit daxildir.
Pers (Heliosun oğlu)
Pers (q.yun. Πέρσης) — qədim yunan mifologiyasında Tavriya padşahı, Helios və Perseidin oğlu.
O, Kolxida padşahı qardaşı Eeti hakimiyyətdən məhrum etmişdir.
Mif öz növbəsində bir neçə varianta malikdir. Pers hakimiyyəti Eetə qaytaran Medey tərəfindən öldürülmüş, ya da onun əmri ile edam edilmişdir.
Bir varianta görə, Medey hindlilərə qarşı yürüşdə ölmüş, Medey isə özü Persi öldürüb taxt-tacı atasına qaytarır. Valeri Flakkın poemasının VI kitabında təsvir edilənə görə, arqonavtlar gələndə o, ana tərəfdən qardaşı Eet ilə vuruşmuşdu.
Tarixçi Siciliyalı Diodor tərəfindən yazılmış mifin başqa bir versiyasına görə, Pers Tavriya padşahı idi. Şiddətli və sərt xasiyyəti ilə seçilirdi. Onun qızı Hekata idi.
