yanmaq sözü azərbaycan dilində

1 f. 1. Odlanmaq, alovlanmaq, od tutmaq, tutaşmaq. Odun yaxşı yanır. – Düşmən tərəfindən od vurulan kənd yanırdı. Ə.Vəliyev. // Odun, istinin təsiri ilə məhv olmaq, külə dönmək. Kağız tonqala düşüb yandı. Buxarıdakı odunların hamısı yandı. Taya yandı. 2. Həddən artıq od üstə qalmaqdan, yaxud çox qızmaqdan yanmış kimi olmaq, xarab olmaq, qupquru qurumaq, yanıq dadı vermək. Xörək yandı. Ət yandı. Çörəklər təndirdə yandı. 3. İşıq vermək, işıqlanmağa başlamaq. Lampalar yandı. Şam yandı. Evdə elektrik yanır. – Qaş qaraldı; Tiflisin bütün lampaları yandı. “Aşıq Qərib”. [Molla Xəlilin] kənd klubu nəzərini cəlb etdi. Qabağında qüvvətli bir qaz fanarı yanırdı. S.Hüseyn. Nəhayət, tamamilə qaranlıq düşdü, şəhərdə tək-tük qaz fanarları yanmağa başladı. S.Rəhman. 4. İşıldamaq, par-par parıldamaq, bərq vurmaq. Qılınclar günəş şüaları altında yanırdı. Barmağında üzüyün qaşı yanır. Otların üzərindəki şeh almaz kimi yanırdı. 5. Bərk qızdırması, hərarəti olmaq. Gecə səhərə qədər bədənim yanıb. Əlimi alnına qoydum, gördüm yanır. – Kişini üç gündü qızdırma tutub, elədi, elədi, təndir kimi yanır. “M.N.lətif.” // Qan axıb gəlməsindən hərarətlənib qızarmaq. Qulaqlarım yanır. Üzü yanır. Yanaqları yanır. – Rus qızı minnətdarlığını bildirən bir hərəkətlə od kimi yanan əli ilə Ulduzun əlini sıxdı. Ə.Məmmədxanlı. Kürə qabağında işləyəndə Məşədi Hüseynin sifəti qıpqırmızı yanar, üzünün nuru daha da artardı. Mir Cəlal. 6. Görünmək, nümayan olmaq, qızararaq parlamaq. Göydə ulduzlar yandı. Üfüqdə qırmızı şəfəq yandı. // Nura qərq olmaq, işıqlanmaq. 7. Günəş şüalarının təsirindən rəngi qaralmaq. Bədəninin dərisi gündən yanıb. // Günəşin təsirindən rəngi bozarmaq, rəngi qaçmaq. 8. Yağışsızlıqdan, quraqlıqdan məhv olmaq, qurumaq. …Keçən il nəhayətdə quraqlıq olmaq səbəbi ilə və Qəzvinin ətrafında suyun qıtlığı cəhətilə əksəri-məhsulat yanıb əmələ gəlməmişdi. M.F.Axundzadə. [Birinci kəndli:] Doğrusu, əkin-əkənəcəyimiz yanırdı, camaatdan üç-dörd vəkil seçib göndərdik mirabın yanına. Ə.Haqverdiyev. Yağış yağmadığından bütün mahalın əkinləri yanmışdı. S.Hüseyn. 9. Bərk susuzluq hiss etmək, bərk su içmək istəmək, susuzluqdan əziyyət çəkmək. Gəzdim hər yanını Milin, Muğanın; Yandıqca arxların suyundan içdim. S.Vurğun. İndi yay günü Mil düzündə yolçunun susuzluqdan yanmaq qorxusu yoxdur. İ.Əfəndiyev. 10. məc. Birisinə qarşı qəzəbi, kini, acığı olmaq; acıq çəkmək (adətən tərkiblərdə). Hind padşahı o qədər yanırdı Əhmədin əlindən ki, o saat Əhmədi saldı sandığın içinə, üstəlik bir tilsim də oxuyub döndərdi tüstüyə. (Nağıl). Üzümə dost kimi bəzən gülürsən; Dalda paxıllıqdan yanıb ölürsən. S.Vurğun. Xüsusilə Mayaya göstərdiyi üz, dediyi sözlər yadına düşəndə Qaraş əzabdan qovrulub yanırdı. M.İbrahimov. 11. məc. Güclü bir hissi, ehtirası ifadə etmək. Üz-gözü intiqam hissi ilə yanırdı. Gözləri şadlıqdan yanır. 12. dan. Hədərə çıxmaq, boşa getmək, heçə çıxmaq; uduzmaq. Üçlüyü yandı. Kartı yandı. // Zərər və ziyan çəkmək, dərs almaq. Mən bu işdə yandım. // məc. Başqasının əziyyətini çəkmək, halına qalmaq, qeydinə qalmaq, başqası üçün heyifsilənmək, acımaq, təəssüf etmək (bəzən “halını”, “əhvalını” sözləri ilə də işlənir). Onun halına yanıram. – Qaraca qız ölümdən qurtarmasına çox şad olub, cəvərənin tələf olmasına o qədər də yanmadı. S.S.Axundov. Yandı əhvalına kənardan baxan; Doğdu ürəklərdə min şəfqətli hiss. M.Rahim. 13. məc. Çox ələm və kədər çəkmək, hicran çəkmək. 14. Bəzi sözlərə qoşularaq frazeoloji ifadələr düzəldilir; məs.: əlindən yanmaq, oduna yanmaq, canı yanmaq.

1 Dilimizdıə həmin mənanı verək köymək feili olub və yanmaq onun dəyişmiş, təhrif edilmiş formasıdır. Güman edirəm ki, ruslarda olan гореть sözü də həmin köymək feili ilə qohumdur (müqayisə et: qor (bizdə), qarı-zapax qore­lo­qo (ruslarda). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti) Bir mənası “qayıtmaq” deməkdir, yenə kəlməsi ilə kökdaşdır (yenə sözü­nün mənasında təkrarənqayıtmaq anlamı hiss olunur). “Ağzım ondan yanıb” de­yirik. Bu, odla bağlı deyil, qayıtmaq mənası ilə bağlıdır. Yanıq vermək ifadəsi də buradandır: cavabını qaytarmaq (əvəz çıxmaq) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 işıldamaq — parıldamaq

2 qaralmaq

3 odlanmaq — alovlanmaq

4 yanmaq bax 1. alışmaq I; 2. heyfsilənmək

1 YANMAQ – SÖNMƏK Gülər ulduz kimi tez yandı, söndü (M.Rahim).

1 1. гореть, сгореть, воспылать; 2. пережариться; 3. загорать, загораться; 4. выгореть (от засухи); 5. перегореть; 6. перен. страдать, сокрушаться;

2 глаг. 1. гореть: 1) подвергаться действию огня. Meşə yanır лес горит, ev yanır дом горит 2) излучать свет. Lampa yanır лампа горит, ulduzlar yanır звёзды горят 3) испытывать ощущение жара. Qızdırmadan yanır горит от высокой температуры, üzü yanır kimin лицо горит у кого 4) перен. быть охваченным сильным чувством. Oxumaq arzusu ilə yanmaq гореть желанием учиться 2. обжигаться, обжечься, получить ожог от прикосновения к огню, к чему-л. горячему. Ütüdən yanmaq обжечься утюгом 3. обвариваться, обвариться, ошпариваться, ошпариться (горячей жидкостью, паром). Buxardan yandı (он) ошпарился 4. пригорать, пригореть, подгорать, подгореть (приобрести смуглый цвет под действием солнечных лучей). Çimərlikdə yanmaq загорать на пляже, gündə yanmaq загорать на солнце 6. выгорать, выгореть (погибнуть от зноя – о растительности). Əkin tamam yandı посев весь выгорел, quraqlıqdan yanmaq выгореть от засухи 7. перегореть (испортиться от горения, нагреться – об электроприборах). Lampoçka yandı лампочка перегорела, qoruyucu yandı предохранитель перегорел, plitka yandı плитка перегорела 8. перен. пропасть (потерять значение, стать недействительным). Biletimiz yandı наш билет пропал 9. перен. сгорать, сгореть (испытывать, испытать какое-л. сильное чувство). Həsrətlə yanmaq сгорать от тоски, paxıllıqdan yanmaq сгорать от зависти, eşq oduna yanmaq сгорать от любви ◊ ürəyi yanmaq: 1. испытывать сильную жажду; 2. kimə болеть сердцем (душой) за кого, за что, чувствовать жалость, сострадание к кому; ciyəri yanmaq чувствовать жажду; odsuz-közsüz yanmaq испытывать сильные душевные переживания; yanan yerdən tüstü çıxar нет дыма без огня; oduna yanmaq kimin пострадать, потерпеть из-за кого; od tutub yanmaq сильно переживать; canı yanmaq kimə, nəyə болеть душой за кого, за что; qurunun oduna yaş yanır из-за виновного страдает невиновный; dərdinə yanmaq kimin 1. болеть душой за кого 2. разделять чьё горе; ürəkdən yanmaq kimə, nəyə от всего сердца сочувствовать к ому, ч ему; halına yanmaq сочувствовать чьему-л. положению; yansın çırağı, gəlsin işığı лишь бы был жив и здоров; gün kimi yanmaq сиять как солнце; dilin yansın (проклятие) чтобы язык у тебя отнялся; ciyərin yansın чтобы ты сгорел (проклятие); məşəl kimi yanmaq гореть как факел; nə şiş yansın, nə kabab чтобы никому не было обидно; чтобы и овцы были целы и волки были сыты; süddə ağzı yanan qatığı üfürə-üfürə içər обжёгся на молоке, дует на воду

1 f. 1. to burn*, to catch* fire, to be* on fire; Yaş odun yanmaz Damp wood will not burn; ◊ qızdırmadan ~ to burn* with fever; Ev yanırdı The house was on fire; ◊ ürəyi ~ to be* gasping for a drink, to be* parched with thirst; 2. məc. to grieve (about, for, over); ◊ canı ~ to worry about (d.), to take* to heart (d.); ◊ halına ~ to sympathize (with), to feel* (for); ◊ içi ~ to suffer greatly

1 f. brûler vi ◊ qızdırmadan ~ brûler de fièvre ◊ içi ~ souffrir vi

1 гл. 1. ккун, цӀай кьун, цӀай (ялав) кьуна ккун; // кана руьхъ (чӀух) хьун; алугун; taya yandı марк кана; 2. ккун, кана чӀур хьун, кьупкьуру хьун, чӀухун дад гун; çörək yandı фу кана; 3. куькӀуьн, экв гун; lampalar yandı лампаяр куькӀвена; 4. цӀарцӀар гун, нур гун, экв гун, рапрапар гун (мес. гъетери, чигеди); 5. гзаф ифин хьун, ифинди ккун; яру хьун; 6. ккун, кана чӀулав хьун; кана алугун (мес. бедендин хам); 7. цихъ ккун; цихъ къаних хьун, гзаф яд хъваз кӀан хьун; // кьурагь хьуникди, марфар тахьуникди ккун, кьуру хьун, терг хьун (мес. никӀер); 8. пер. ккун; // кузни-хъукьун, садаз къарши рикӀе кин хьун, садакай хъел аваз хьун; // рах. пуч хьун, гьич хьун; // зарар чӀугун, зиян чӀугун; // масадан азият чӀугун, къайгъуда амукьун, масадан патал гьайиф чӀугун; // гзаф гъам чӀугун, дерт чӀугун.

1 yanmak