yatmaq sözü azərbaycan dilində

1 f. 1. Yuxu halında olmaq; yuxulamaq. Bərk yatmaq. Uzanıb yatmaq. Yatıb dincini almaq. Yatdığı yerdə (yorğan-döşəkdə, yuxuda olduğu zaman). – Gecəni yatdıq ki, səhər duraq, Məşədi Qulamhüseyn ilə bahəm Naxçıvana gedək. C.Məmmədquluzadə. Xüsusən ev qulluqçuları, gədə, Almaz və qulluqçu qız Pəri o gecə səhərə kimi yatmamışdılar. N.Nərimanov. □ Yatıb qalmaq – vaxtında ayılmamaq. Yatıb durmamaq – ölmək. // məc. Əbədi istirahətgahda olmaq, dəfn olunmaq. Qəbirdə yatanlar (ölülər). Bu qəbirdə kim yatır? // Yuxulamaq üçün yatağa girmək. Saat neçədə yatırsınız? O, çox tez yatır. – Mirzə iştahasız nahar yeyib yatmaq istədi, hərçi çalışdı, yuxusu gəlmədi. Ə.Haqverdiyev. // Uzanmaq, uzanmış vəziyyət almaq. Tutdular bərəni, eyləməyib ləng; Yatdılar səngərə o iki pələng. H.K.Sanılı. // Gecəni keçirmək. Gecəni harada yatırdınız? 2. Xəstə olmaq, xəstələnmək, azarlamaq, yorğan-döşəyə düşmək (bəzən “xəstə” sözü ilə). Düz iki ay yatdım. Çoxdandır yatır. – Bir aya qədər Rəştdə xəstə yatdım. S.Hüseyn. Nəhayət, Almaz xeyli sozaldı, bir gün durdu, o biri gün yatdı, axırıncı dəfə yıxıldığı yerindən qalxmadı. S.Rəhimov. Şərəf ölümcül halda hospitalda yatırkən döyüşdən göz açmayan Rüstəm onu unuda bilmirdi. M.İbrahimov. 3. Uçulmaq, düşmək, süqut etmək, dağılmaq. Toplar guruldadı, saraylar yatdı; Bunları insanın əli yaratdı. S.Vurğun. // Çökmək, enmək. Suyun bulanlıq olmağına səbəb onun içində üzən xırda torpaqdır. Belə saxlanan zaman onlar suyun dibinə yatdığına görə su durulur. H.Zərdabi. Maşın düşərgəyə doğru irəlilədikcə təkərin altından çıxan toz bulud kimi qalxıb otların üstünə yatırdı. M.İbrahimov. 4. Bir işin, hadisənin təsiri azalmaq, zəifləmək, sakitləşmək, dayanmaq, qurtarmaq. Külək yatdı. İstilər bir az yatdı. Hirsi yatdı. Ehtiraslar yatdı. – Yaz gəldi, bahar oldu, qışın şiddəti getdi; Qar bitdi, külək yatdı, soyuq axıra yetdi. A.Səhhət. [Çiçək xanım:] A Fatma xanım, dincəldinmi? Nasın-pasın yatdımı? N.Vəzirov. Dava təzə şey deyil. Mən bu altmış yaşımda davanın yatdığını görməmişəm. Mir Cəlal. 5. məc. Qəflət etmək, qəflətdə olmaq, arxayın olmaq, xəbərsiz olmaq, heç bir hərəkət göstərməmək. Yatmaq vaxtı deyil! Yatanları oyatmaq (qəflətdə olanları ayıltmaq). Yatmısan, heç nədən xəbərin yoxdur. – İndi isbatihünər, sidqü sədaqət vaxtıdır! Yatmayın, huşyar olun, iş vaxtı, qeyrət vaxtıdır! M.Ə.Sabir. …Qorxuram İranın hürriyyətinə ümidvar olub yenə yatasınız. C.Məmmədquluzadə. 6. məc. Dayanmaq, işləməmək, fəaliyyətdən qalmaq. İş yatıb qalıb. – Qəzetənin həmişəlik yatmağı bu qərar ilə əmələ gəldi. C.Məmmədquluzadə. Qış-yay elə bir gün olmamışdır ki, Musanın dəyirmanı yatsın. İ.Əfəndiyev. 7. Keyimək, uyuşmaq, yuxulamaq. Ayaqlarım yatıb. 8. Yığılıb qalmaq, işə getməmək, satılmamaq (bu mənada adətən “yatıb-qalmaq” şəklində işlənir). Dükanlarda mal yatıb qalıb. 9. Həbsxanada olmaq, həbsdə olmaq, məhbus (dustaq) olmaq. Hərif neçə il yatıb? – [Müəllim] zənn etdi ki, Tellinin əri ölmüşdür və ya bir cinayət yapmış da, həbsxanada yatır. S.Hüseyn. 10. Bir sıra sözlərə qoşularaq müxtəlif ifadələr düzəldilir; məs.: ürəyinə yatmaq, könlünə yatmaq, ağlına yatmaq, dilinə yatmaq.

1 Yastı sözü ilə qohumdur, “yuxulamaq” yox, “uzanmaq” (yastılanmaq, yas­lanmaq) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 azalmaq — zəifləmək — sakitləşmək

2 uçulmaq — dağılmaq

3 yuxulamaq — uymaq

4 xəstələnmək — azarlamaq

5 dayanmaq — durmaq

6 keyimək — uyuşmaq — yuxulamaq

7 1. YATMAQ Anası da. yatmışdı, qardaşı da yatmışdı (Elçin); BAŞINI YERƏ ATMAQ (fr.v.) [Kərbəlayı:] ..sübh tezdən durub gedirəm kooperativə, axşam da yornuq gəlib başımı atıran yerə (Ə.Haqverdiyev); ÇİMİR ELƏMƏK/ETMƏK Gecəyarı olmuş, lakin qız çimir da eləməmişdi (B.Bayramov); XAB ELƏMƏK/ETMƏK (kl.əd.) Ayıl, oğlum, bu qədər eyləmə xab; Dur götür qoltuğuna indi kitab (A.Səhhət); KÖPMƏK (dan., zar.) Dağa gedirsən, evini yığışdır apar, getmirsən, yum ağzını, köp yerində (Mir Cəlal); YUXUYA GETMƏK O, heç özü də bilmədi ki, necə yuxuya getdi (Elçin). 2. yatmaq bax çökmək 2 3. yatmaq bax dayanmaq 2

1 YATMAQ – AYILMAQ Qədir sanki yatmışdı, yuxudan ayıldı (Mir Cəlal). YATMAQ – DURMAQ Günəşdən tez durar, aydan sonra yatardı, gününü tövlədə və samanlıqda keçirərdi (Mir Cəlal). YATMAQ – QALXMAQ Bəli, saatlarla, günlərlə Vəfadarın beynində bu fikirlərin biri yatır, o biri qalxır (M.İbrahimov). YATMAQ – OYANMAQ Larisa ayla bir yatar, günəşlə bir oyanardı (M.Hüseyn).

1 YATMAQ I f. Yuxulamaq. Bütün ailələr səhər məlumatını dinləməmiş evdən çıxmır və gecə məlumatını dinləməmiş yatmırdılar (S.Rəhman). YATMAQ II f. Qurtarmaq, dayanmaq. Fabriklərdə işləyən fəhlələr işləri yatırmışdılar (Ə.Haqverdiyev). YATMAQ III f. Çökmək, oturmaq. Çoban iti üstünə gələndə aşağı yat.

1 1. спать; 2. садиться (о пыли), осесть (на дно); 3. склоняться;

2 глаг. 1. спать: 1) быть в состоянии сна. Yatmaq vaxtıdır пора спать, bərk yatmaq крепко (беспробудно) спать, çarpayıda yatmaq спать на кровати, havada yatmaq спать на воздухе, yanı üstə yatmaq спать на боку, qarnı üstə yatmaq спать на животе, ayıq yatmaq спать чутко 2) перен. быть безлюдным, затихшим, в состоянии покоя. Kənd yatıb село спит 3) разг. kimlə быть в половой связи с кем-л. 2. быть, пребывать в неведении, не знать, не подозревать о существовании, наличии чего-л. 3. лежать 1) быть больным. Xəstə yatmaq лежать больным, xəstəxanada yatmaq лежать в больнице, yatalaqdan yatmaq лежать в тифу (в тифе) 4. накрениться. Gəmi sağa yatdı судно накренилось на правый борт 5. ложиться (укладываться спать), лечь. Gec yatmaq поздно ложиться спать, tez yatmaq рано ложиться спать, saat neçədə yatırsınız? в котором часу ложитесь спать? 6. полегать (пригибаться стеблем к земле), полечь. Taxıllar yatıb хлеба полегли 7. залёживаться, залежаться (долго лежать без употребления, спроса, сбыта). Mallar anbarlarda yatıb qaldı товары залежались на складах 8. утихать, утихнуть (ослабеть в силе, действии, прекратиться); улечься. Külək yatdı ветер утих, ehtiraslar yatdı страсти улеглись, hirsi (acığı) yatdı раздражение улеглось 9. оседать, осесть: 1) опуститься, сместиться вниз; садиться, сесть. Döşəmə yatıb пол осел, divarlar yatıb стены осели, özül yatıb фундамент осел (сел), ev yatıb дом осел (сел) 2) выделившись из раствора, смеси, опуститься на дно. Dənizin dibinə yatmaq осесть на дно моря 3) опустившись, покрыть собой какую-л. поверхность. Toz yatdı пыль осела 10. садиться, сесть (перестать действовать, потерять нужную упругость, заряд). Akkumulyator yatıb аккумулятор сел, resorlar yatıb рессоры сели 11. пригибаться, пригнуться (сгибаясь, наклониться, опуститься). Ağacların budaqları yatmışdı ветки деревьев пригнулись 12. разг. сидеть. Həbsxanada yatmaq сидеть в тюрьме 13. неметь, онеметь (утратить чувствительность, гибкость). Ayağım yatır нога немеет 14. простаивать, простоять (пробывать какое-л. время в бездействии, не функционируя). Sex yatıb цех простаивает; ürəyinə yatır kim, nə kimin сердце чьё лежит к кому, к чему, по душе кому что; könlünə yatır по душе кому; dili yatmamaq не выговаривать; yatıb qalmaq: 1. лежать без движения, остаться под сукном; 2. проспать; yatır yuxusunda görür спит и видит во сне; yatıb yuxusunda da görməyib и во сне не снилось кому что; ölü kimi yatmaq спать как убитый, как мёртвый

1 f. 1. to sleep*; to slumber; bərk ~ to sleep* soundly; sakit ~ to sleep* easily, to sleep* a peaceful sleep; sayıq ~ to sleep* with one eye open; gec ~ to sleep* late; tez ~ to sleep* early; 2. to go* to sleep; saat 12-də ~ to go* to sleep at 12 o’clock, to go* / to bed at 12; Mən saat 12-də yatıram I go to bed at 12 o’clock; 3. to be* a sleep; Kənd yatır The village is asleep; 4. to be* ill; xəstə ~ to be* ill in bed, to keep* one’s bed; sətəlcəmdən ~ to be* down with pneumonia; xəstəxanada ~ to be* in hospital; 5. to have* sex with; 6. (taxıl və s.) to lie* down; 7. (külək və s.) to fall*, to drop; Külək yatdı The wind fell / dropped; 8. (toz) to settle; Toz yavaşyavaş yatdı The dust settled slowly; 9. (həbsxanada) to be* in prison, to stay in prison; ◊ ürəyinə ~ to love, to like; By mənim ürəyimə yatır It is to my liking, I love it, I like it; ◊ əli ~ to be* used (to work, etc.), to be* fairly skilful

1 f. coucher vi ; dormir vi ; endormir (s’) ; mən ~ istəyirəm je veux dormir, j’ai sommeil ; xəstəxanada ~ être à l’hôpital ; həbsxanada ~ être en prison ◊ ürəyinə ~ aimer vt ; plaire vi

1 гл. 1. ксун; ахвариз фин; yatıb qalmaq ксана амукьун, вахтунда ахварай ават тавун; yatıb durmamaq ксана къахрагъ тавун, кьин (ксай чкадал); 2. къаткун; яргъи хьун, агалтун; // пер. кучуднаваз хьун; qəbirdə yatanlar сура къатканвайбур (кьенвайбур); 3. къаткун, азарлу хьун, месе гьатун; 4. уьцӀуьн, чукӀун, ацахьун; 5. ацукьун (мес. цин кӀане лил); 6. секин хьун, зайиф хьун, акъвазун, куьтягь хьун (мес. дяве); гатӀун (мес. гар); элекьун (мес. хъел); 7. пер. ксун, ахварал хьун, архайин хьун, хабарсуз хьун, са гьерекатни тавун; 8. къаткун; кӀватӀ хьана амукьун, къаткана амукьун; ише тефин, маса гуз тахьун (мес. мал); // пер. акъвазун, кӀвалах тавун; тавуна амукьун, къаткана амукьун (мес. кӀвалах); 9. ксун, гацум хьун (мес. кӀвач, гъил); 10. дустагъда хьун, дустагъ хьун; 11. пер. алгъун.

1 uyumak, yatmak