iç sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Bir şeyin içərisi, daxili, iç tərəfi. Əvvəl evin içi, sonra çölü. (Ata. sözü). Mağaranın içi yumşaq ağac qabıqları ilə döşənmişdi. A.Şaiq. Əşrəf yavaşcadan sürünüb kola yaxınlaşdı, əli ilə kolun içini yoxladı. S.Rəhman. // Bir şeyin ortası, arası. Otların içində uzanmaq. – [Məşədi İbad:] Sən kimi bir gözəli; Bağın içində görəsən. Ü.Hacıbəyov. // Qapalı, örtülü, ya oyuq olan şeylərin boşluğu. Qutunun içi. Tabağın içi. 2. İnsan və heyvanların döş və qarın boşluğunda yerləşən üzvlər; içalat. Musa kişi toğlunun içini təzəcə çıxarıb, Gülnazın əlindəki mis qaba qoymuşdu ki, həyət qapısı döyüldü. M.İbrahimov. □ İç qovurması – cızbız. İçə qonaq eləmək. İç yağı – bağırsaqları örtən piy təbəqəsi. 3. Məğz, ləpə, özək (qabıqlı meyvələrdə). Badam içi. İçi çürük qoz. 4. məc. Bir şeyin daxili və gizli, görünməz cəhəti; batin. İçim özümü yandırır, çölüm özgəni. (Məsəl). 5. İçdən, içindən şəklində zərf – könüldən, ürəkdən, səmimi-qəlbdən. İçdən gələn sözlər. İçdən arzu etmək. – Anası guya şikayət edər kimi oğlunun saydığı bu sifətlərinə içindən sevinir, fərəhlənir, bir parça da lovğalanırdı. Qantəmir. 6. İçində şəklində zərf – 1) daxilində, içərisində. Evin içində. Quyunun içində. Hovuzun içində. – İnsan nəfəs alanda onun ağzından və burnundan çıxan hava bədənin içində xarab olmuş havadır. H.Zərdabi; 2) …ərzində, …zərfində, …müddətində, …içərisində. Bir qız gördüm biçində; Sarı sünbül içində; Burda bir toy olacaq; Gələn ayın içində. (Bayatı). Bir neçə il bundan əqdəm Danabaş kəndində bir uşaq məktəbə gedən günün sabahısı uşağın atasının yeddi qoyunu bir gecənin içində çərləyib ölür. C.Məmmədquluzadə. [Cahanın] qoçaqlığını ondan bil ki, bu yaşında üç-dörd ayın içində savadlandı. Ə.Haqverdiyev; Düşünürəm: – Nə qazandım; Otuz yeddi il içində? B.Vahabzadə; 3) …arasında, …içərisində, …sırasında. Vaqif səni sevdi xublar içində; Bir təzə qönçəsən gülzar içində. M.P.Vaqif. [Mərcan bəy:] Mənim təzə arvadım hələ üzün mənə göstərməyibdir və söz veribdir ki, qonaqların içində üzünü mənə göstərsin. Ü.Hacıbəyov. Kamal da bu gənc modelçilər içində idi. M.Rzaquluzadə; 4) bir şeyin çoxluğunu, artıqlığını, yaxud hansı vəziyyətdə baş verdiyini bildirir. Qızdırma içində sayıqlamaq. Tər içində olmaq. – Ehtiyac içində böyütdü onu; Böyütdü atalı, yetim oğlunu. B.Vahabzadə. Həyətdə hər şey nur içində üzürdü. Ə.Vəliyev. // …içinə şəklində – …arasına, …içərisinə. Nəçərnik öz qonaqları ilə çıxdı camaatın içinə. C.Məmmədquluzadə. …içindən şəklində – …ortasından, …arasından. Maşın kəndin içindən keçdi. // İçimizdə şəklində – aramızda, sıramızda. İçimizdə pis adam yoxdur. 7. sif. İçəridəki, daxili. İç qapı. İç qabıq. □ İç qala – böyük qalanın içindəki kiçik qala; qalaça, ərk. ◊ İç üzü – bir şəxsin hələ heç kəsə məlum olmayan siması, xüsusiyyəti, mahiyyəti və s. keyfiyyəti. İç üzünü açmaq. İç üzünü bilmək. – Məşədi Kazım ağa isə öz məqsədini bildirmək və özünün iç üzünü açmaq istəmirdi. M.S.Ordubadi. // Bir şeyin həqiqi mahiyyəti, batini, gözə görünməyən daxili cəhəti, halı. [Səyavuş:] Heç yalan deyilmiş anamın sözü; Başqa imiş sarayların iç üzü. H.Cavid. [Nadir] sanki ayla danışıb, bütün bu sirlərin iç üzünü ondan bilmək istəyirdi. B.Talıblı. İçi getmək – çox arzu etmək, son dərəcə istəmək, can atmaq, bir şeyin həsrətində olmaq. İçi gülmək – ürəyində şad olmaq, məmnun olmaq, candan sevinmək, hiss etdirmədən sevinmək. Ağsaqqallardan biri: – Kərbəlayı, bizim də məqsədimiz elə sənsən. Yoxsa Safo azaylansa da, bu qohumluqdan içi gülür. S.Rəhimov. İçi içini kəsmək – bax içi içini yemək. [Hacı Əhməd:] …Dünən camaat o qərarı çıxaranda mənim içim içimi kəsirdi. C.Cabbarlı. İçi içini yemək – arzusunu yerinə yetirə bilmədiyi üçün çox üzülmək, həyəcan və iztirab keçirmək. İçi qan ağlamaq – halını büruzə vermədiyi halda, çox həyəcan və iztirab keçirmək. İçi üzülmək – aclıqdan üzülmək, əldən düşmək. Saat yeddiyə işləyirdi, lap içim üzülmüşdü. Mir Cəlal. İçindən qovrulmaq (qırıla-qırıla qalmaq) – acığını, hirsini və ya başqa bir hissini üzə verə bilmədiyi üçün çox əzab və iztirab keçirmək. Qumrunun mərmər kimi ağ vücudunu gördükcə atlı içindən qovrulur. Mir Cəlal. Zeynal bəy içindən qırıla-qırıla qaldı. M.Hüseyn. İçini arıtlamaq (arıtmaq) – bax boğazını arıtlamaq (“boğaz1”da). Bu vaxt molla Qafar içini arıtlaya-arıtlaya (z.) daxil oldu. S.Rəhimov. Bekar arvad ilə qabaq-qabağa oturub yeyir, içini arıdıb deyirdi: – Ye getsin, ay çörəkçi qızı! Mir Cəlal. İçini çəkmək – 1) dərindən nəfəs almaq, köks ötürmək. Qız dərindən içini çəkərək düşünməyə başladı. A.Şaiq; 2) həyəcanını, iztirabını, heyrətini dərin bir nəfəs çəkərək, büruzə vermək. Məsmə heyrətlə içini çəkdi: – Bu nə deyir, lap küfr danışır, Mirzə qardaş! Mir Cəlal. [Səməd] gəlinin qəfildən necə diksindiyini, hətta heyrətlə içini çəkdiyini hiss etdisə də, buna məna vermədi. İ.Hüseynov; 3) hıçqırıb ağlamaq. Mülayim xala içini çəkib ağladı. S.Rəhimov. Əminə ufuldaya-ufuldaya bir az susub durdu, sonra birdən içini çəkib, ağlamağa başladı. Ə.Əbülhəsən. İçini gəmirmək – bax içini yemək 1-ci mənada. İntiqam hissi canavar kimi Gəldiyevin içini gəmirirdi. Mir Cəlal. İçini yemək – 1) acıq çəkmək, dərd çəkmək; dərd, qəm, qüssə içində qovrulmaq. Qadın bu dərd ilə içini yedi; Bir axşam varlığa əlvida dedi. S.Vurğun. Sərhəng Səfai isə gözünü mütəmadiyən baxışmaqda olan Şəmsiyyə və Şahpurdan çəkə bilmir və içini yeyirdi. M.İbrahimov; 2) çox qalmaqdan, ya da çox dəyməkdən içi boşalmaq (qarpız haqqında).

1 daxil — batil — içalat

2 ləpə — özək

3 iç bax 1. daxil; 2. özək; 3. içalat

1 İÇ – BAYIR Əvvəl evin içi, sonra bayırı (Ata. sözü). İÇ – ÇÖL İçim özümü yandırır, çölüm sizi (A.Məmmədov).

1 İÇ I is. Hər hansı bir şeyin daxili. Şam kimi sakit durur; Şam tək içində yanır (B.Vahabzadə). İÇ II is. Ləpə. Səfai stolun üstündə büllur qablardakı qovrulmuş badam içini, püstəni və sarı kişmişi ovucladı (M.İbrahimov). İÇ III f. Suyu, başqa mayeləri içmək. Gəl, qaçma, yaxın gəl mənə, qardaş; Al iç, hələ canımda meyin var (S.Rüstəm).

1 1. внутренность, внутрення часть; 2. нутро, внутренности, ливер, требуха; 3. сердцевина, ядро; 4. фарш, начинка;

2 I сущ. 1. внутренность: 1) пространство внутри чего-л. Evin içi внутренность дома, vaqonun içi внутренность вагона 2) внутренности (органы, расположенные в брюшной и грудной полости). Qoyun içi бараньи внутренности 2. ядро, сердцевина (внутренняя, покрытая скорлупой, оболочкой часть плода, зерна, семени). Qozun içi ядро ореха, almanın içi сердцевина яблока 3. начинка (то, чем начинено что-л.). İçi qozlu конфет конфеты с ореховой начинкой, şəkərburanın içi начинка шекербуры 4. перен. нутро (внутренняя сущность кого-л.) 5. подкладка (изнанка) II прил. внутренний (находящийся, расположенный внутри чего-л.). İç təbəqə внутренний слой, iç tərəf внутренняя сторона; içini təmizləmək nəyin потрошить (о рыбе, птице и т.п.), içimizdə среди нас, içinizdə среди вас, içlərində среди них, mənim içimdə во мне; iç şəkilçi инфикс, iç qala цитадель ◊ iç üzünü açmaq kimin, nəyin снимать, снять (срывать, сдирать) покров, срывать, сорвать маску с кого-л., чего, вывести на чистую воду кого; iç üzünü bilmək (tanımaq) kimin знать как облупленного; iç üzünü göstərmək сбросить (скинуть) маску; içi qan ağlayır kimin сердце кровью обливается чьё; içi getmək nə üçün, kim üçün сильно хотеть кого, чего; içi gülür в душе смеётся, злорадствует; içi üzülüb kimin истощился(-ась); içini bilmək kimin видеть насквозь кого; içini boşaltmaq kimə излить душу, высказать всё, что накипело, наболело; içini də bilmək, bayırını da kimin знать как облупленного, видеть насквозь кого; içini yemək: 1. сильно переживать, волноваться, нервничать по поводу чего-л.; 2. портиться, испортиться (об арбузе); içini gəmirmək нервничать, испытывать раздражение, беспокойство; içini çəkmək всхлипывать (судорожно вдыхать, втягивать воздух при плаче)

1 I. i. inside, interior; otağın ~i the inside of the room; mağaranın ~i the interior of a cavern / cave; ◊ ~ini çəkmək to sigh II. s. inside, inner; ~ qapı inside / inner door; ~ otaq inner room; ~ divar inside wall

1 is. intérieur m ; mağaranın ~i intérieur de la grotte

1 сущ. 1. къен, къен пад, къене пад (мес. кӀвалин); 2. юкь, ара; 3. къен, къенер, ратар, рад-руфун (инсандин ва я гьайвандин); // къенен, къенерин; iç qovurması къенен къавурмаяр; iç yağı къенен гъери (пи), ратарал жедай пидин къат; 4. къен, хвех (хъире алай емишрин); içi çürük fındıq къен пичӀи шуьмягъ; 5. пер. къен, са затӀунин винел алачир, чинеба, таквадай жигьет; 6. içdən, içindən нареч. къеняй, рикӀяй, рикӀин сидкьидай; 7. içində нареч. къене а) къен пата; б) ...вахтунда, …-а; в) ...арада; г) са затӀунин гзафвал, везият къалурун манада: tər içində olmaq гьекьедин къене (гьекьеда) хьун; 8. ...içinə къенез, ...юкъваз, ...арадиз; 9. ...içindən ...къеняй, ...юкьвай, ...арадай; 10. içimizdə чи къене, чи арада, чи жергеда; 11. прил. къенен, къене патан, къене пата авай (мес. рак); iç qala чӀехи къеледин къене авай гъвечӀи къеле; ** iç üzü къен пад, са касдин гьеле садазни малум тушир ва я вилиз таквадай ччин, хесет, жигьет, гьал; кӀан-пун; içi getmək къен фин, гзаф кӀан хьун, цӀигел хьун; içi gülmək рикӀяй (къеняй) шад хьун, хвеши хьун; içi içini kəsmək кил. içi içini yemək; içi içini yemək къене къен тӀуьн, гзаф азаб чӀугун; içi qan ağlamaq къеняй шехьун, къен ккун, винел акъуд тежез рикӀин азаб чӀугун; içi üzülmək гишинвиляй рикӀ элкъуьн, гъилерай фин; içindən qovrulpaq (qırıla-qırıla qalmaq) къеняй ккун, къен ккун, хъел ва я мс. гьиссер винел акъуд тежез гзаф азаб чӀугун; içini arıtlamaq (arıtmaq) кил. boğaz (boğazını arıtlamaq); içini çəkmək а) дериндай нефес чӀугун; б) угь аладарун; в) рикӀ къекъягъиз шехьун; içini gəmirmək кил. içini yemək а); içini yemək а) рикӀи рикӀ тӀуьн, дерд чӀугун, тӀал чӀугун, дердинай ккун; б) гзаф амукьуникди ва я гзаф дигмиш хьуникди къен буш хьун (халидин).

1 iç