iz sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. İnsan və ya heyvan ayağından səth üzərində qalan nişanə; ləpir. Canavar izi. Qarın üstündə dovşan izi var. – Talada quzu gördüm; Bir maral izi gördüm; Endim bulaq üstünə; Sevdiyim qızı gördüm. (Bayatı). Dəvə ləpirindən, ayaq izindən; Yolların sinəsi oyuq-oyuqdur. R.Rza. Un ələnmiş kimi ağımtıl, sarı şoran torpağın üzərində təzəcə ceyran izləri aydın görünürdü. M.Rzaquluzadə. // Bir şeyin hərəkətindən sonra səth üzərində qalan çuxurluq, xətt, şırım, əlamət və s. Maşın izi. – Abşeron yarımcəzirəsinin dərya kənarında olan daşları üstə araba çərxlərinin izi görünməkdədir. H.Zərdabi. 2. Hər hansı bir şeydən qalan və onun keçmiş varlığına şəhadət edən nişanə, əsər, qalıq, əsər-əlamət. O gözdə incə bir sirr var, bilinməz; O necə baxışdır, izi silinməz. A.Şaiq. …Qocalığın mənfur izlərini təşkil edən qırışıqları ən əla kirşanlar və boyalar örtə bilməsə də, şamların işığı lazımınca örtə bilər. M.S.Ordubadi. Daşlarda, qayalarda izi qaldı; Uzaqlaşan hər əsrin. O.Sarıvəlli. // Ümumiyyətlə, bir hadisənin, keyfiyyətin və s.-nin olmasına şəhadət edən hal, əlamət, nişanə, qalıq. Cinayətin izləri. Müharibənin izləri. – Hüseynəli əminin söhbətləri mənə böyük bir xəyanətin izlərini nişan verirdi. M.S.Ordubadi. Xəlilin üzündəki təbəssüm izləri silinib getdi. M.Hüseyn. Analar mübariz sıraya dursun; Dünyadan qan izi kəsilsin deyə. N.Rəfibəyli. 3. Yol. [Hafizə xanım Qurbana:] Yolundan, izindən azma! Ə.Haqverdiyev. [İblis:] Hakim o sənin hissinə, idrakinə … əfsus! Ayrılsan izindən olur əğyar ilə mənus. H.Cavid. ◊ İz açmaq, iz buraxmaq – 1) yeri qalmaq, özündən sonra əlaməti qalmaq. Amma o, yenə də daş kimi hərəkətsiz qaldı. Birdən üçüncü qamçı alnında qara bir iz buraxdı. M.Hüseyn. Qan [Cavadın] keçə çəkməsindən axaraq qar üzərində iz buraxırdı. Ə.Vəliyev. Alnında izlər açdı əzabları xış kimi; İnlədi çöldə bitən yaralı qamış kimi. B.Vahabzadə; 2) dərin təsir etmək, dərin intiba buraxmaq. [Yaralı zabit:] Hələ sən, ah, sən! Sənin kədərin; Məndə bir iz buraxdı xeyli dərin. H.Cavid. Qızla anası arasında olan bugünkü söhbət Dilbərin xatirində dərin iz buraxdı. Ə.Sadıq. İz azdırmaq – 1) əsas məsələdən, mətləbdən, fikirdən yayındırmaq, uzaqlaşdırmaq. Qorxmazın izahatından sonra Saleh öz-özünə bu cür nəticə çıxartdı: – Əvvəlki suallar, nə təhər deyirlər, iz azdırmaq üçün imiş, əsil mətləb axırıncısıdır? Ə.Vəliyev; 2) bax iz itirmək. İz itirmək, izi itirmək – bir cinayətin, hadisənin, işin üstü açılmamaq üçün əlamət və nişanələrini yox etmək, ört-basdır eləmək, gizlətmək. Buna görə də əhali öz qorxusundan küçədəki meyitləri toplayıb quyulara tökməklə izi itirmək istəmişlər. M.S.Ordubadi. İz izləmək – izini axtarmaq. Çıxım gədiklərdən, izin izləyim; Ucalardan alçaqları gözləyim. “Koroğlu”. İzə düşmək – yoluna düşmək, yolunu tapmaq. Çıxıbdır düzə ceyran; Düşübdür izə ceyran; Çox tərlan ovlamışam; Görünmür gözə ceyran. (Bayatı). İzi itirilmək – yox edilmək, məhv edilmək, əlli-ayaqlı itirilmək. Camaatın halına ağlayan, onun dərdinə dərman axtaranların nəsli kəsilir, izi itirilirdi. H.Sarabski. İzinə düşmək – bir şeyin olduğu yeri öyrənib bilmək, bir şeyin bu və ya digər yerdə olduğunu təsdiq edən məlumat əldə edərək, onun dalısınca getmək. Müqim bəy izinə düşdüyü işi açmamış, … heç zaman məsələni örtülü qoyub əl götürmək istəmirdi. S.Rəhimov. [Qurd Kərim:] Zindandan qaçmışam bu dağlara mən; İzimə düşərək tutdular məni. S.Rüstəm. [Ovçunu] [dağlara] aşağıdan qalın aran meşələrində izinə düşdüyü bir maral çəkib gətirmişdi. Ə.Məmmədxanlı. İzini azdırmaq – bax iz azdırmaq. …Ola bilsin ki, … izləyən var. Yəqin izini azdırmaq istəyir. Ə.Məmmədxanlı. İzini itirmək – 1) bax izi itirmək; 2) qəsdən çaşdırmaq, sapdırmaq, izini azdırmaq. İzini tutmaq – izi ilə getmək, təqib etmək. [Pəridux xanım] atın ləpirinin izini tutub, birbaş gəlib çıxdı çarhovuzun qırağına. (Nağıl). Uşaqlar izi tutub getməyə başladılar. İ.Əfəndiyev. Nə izi var, nə tozu – varlığına dəlalət edən heç bir əsər, heç bir əlamət, heç bir nişan yoxdur.

1 nişanə — əsər — qalıq — əlamət

2 xətt — şırım

3 yol

4 1. İZ (müxtəlif mənalarda) ..torpağın üzərində təzəcə ceyran izləri aydın görünürdü (M.Rzaquluzadə); LƏPİR Ləpirlər salaraq uzağa getdin; Bilib görmədiyin torpağa getdin (M.Rahim); RƏD (dan.) Çayın üstündə köhnə, dar bir körpü vardı, üstündə isə mal-qara rəddindən başqa heç bir təkər-filan izi görünmürdü (İ.Əfəndiyev). 2. iz bax nişanə 1

1 1. след; 2. отпечаток;

2 сущ. след: 1. отпечаток ноги или лапы на какой-л. поверхности. Ayaq izləri следы ног, dovşan izi заячий след 2. углубление, полоса на поверхности чего-л. после движения, перемещения по ней. Təkərlərin izi следы колес, təzə izlər свежие следы, köhnə izlər старые следы, qumdakı izlər следы на песке 3. остаток чего-л., знак, оставшийся после чего-л. Yara izləri следы ран, yanıq izləri следы ожога, barmaqların izi: 1) следы пальцев 2) юрид. отпечатки пальцев 4. перен. характерный отпечаток, возникший в результате чего-л., свидетельствующий о чём-л. Keçmiş gözəlliyin izi следы былой красоты, yuxusuzluğun izi следы бессонницы, xəstəliyin izləri следы болезни 5. результат, последствия чьей-л. деятельности, какого-л. события. Müharibənin izləri следы войны, ağır günlərin izi следы тяжелых дней, cinayətin izi следы преступления 6. небольшой, незначительный остаток чего-л. Qədim qalanın izləri следы старой крепости; silinməz iz неизгладимый след, dərin iz глубокий след ◊ iz azdırmaq: 1. замести следы чего; 2. заговорить зубы; 3. давать ложные показания; iz axtarmaq искать следы; iz açmaq оставлять, оставить следы; iz buraxmaq: 1. накладывать, наложить какой-л. отпечаток на кого-л., что-л.; 2. запечатлеться, оставить (неизгладимый) след в памяти, iz izləmək идти, пойти по следу; iz itirmək запутывать, запутать следы; izə düşmək: 1. напасть на чей-л. след; 2. найти свой путь, свою дорогу; izinə düşmək kimin, nəyin напасть на чей след, следовать по пятам, гнаться по пятам чьим; izini tutmaq kimin, nəyin преследовать кого, что, идти по чьим-л. следам; izini azdırmaq см. iz azdırmaq; izini itirmək kimin, nəyin: 1. потерять следы, запутать следы 2. замести, уничтожить следы, хоронить концы, прятать концы в воду; iz salmaq см. iz buraxmaq; izinə salmaq kimin, nəyin направлять на чей след; nə izi var, nə tozu и следа нет, и след простыл, и след пропал

1 i. track, footprint, footstep; məc. trace, sign, vestige; təzə / yeni ~ lər fresh tracks / footprints; bir kəsi ~ə salmaq to put* smb. on trail (of); ~ə düşmək to come* upon the tracks, to find* traces (of); məc. to get* on the tracks / trail (of); bir kəsin ~i ilə getmək to follow in the tracks of smb.; (elm sahəsində) to follow in smb.’s footsteps; ~i itirmək to lose* track (of); zəhmətin ~ləri signs of labour; daha erkən mədəniyyət ~ləri vestiges of an earlier civilization

1 is. trace f, empreinte f, piste f, foulé f ; məc. vestige m ; ~ə düşmək suivre la trace, suivre la piste

1 сущ. 1. гел; лепир; ayı izi севрен гел; ayaq izi кӀвачин гел; // хвал, чухур, цӀар, лишан; traktor izi трактордин гел; xizək izi гъелцин гел; 2. лишан, эсер, гел (хьана алатай са кардилай ва я маса затӀунилай кьулухъ амай гелер, мес. дяведин, кьуьзуьвилин); 3. рехъ; ** iz açmaq, iz buraxmaq а) гел акъудун, гел тун, гел авун; б) гел тун, дерин таъсир авун, эсер авун; iz(ini) azdırmaq а) гел квадарун, асул месэладивай, метлебдивай, фикирдивай яргъазун; б) кил. iz itirmək; iz(i) itirmək гел квадарун, авур са пис кар дуьздал акъат тавун патал гелер (лишанар) квадарун, кӀевун, чуьнуьхун; iz izləmək геле гьатун, геле къекъуьн, гел жугъурун; izinə düşmək геле гьатун, гуьгъуьна гьатун, са затӀунин авай чка чир хьун; izini tutmaq гел кьун, гелеваз фин, гуьгъуьна гьатун; nə izi var, nə tozu я ял амач, я гел; ник-тӀвек хьана, адакай са лишанни (эсерни, гелни) амач.

1 iz