* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | •••••••••••••••••••• | 3.43 |
2003 | •••••••••••• | 1.97 |
2006 | ••• | 0.45 |
2007 | ••••••• | 1.06 |
2008 | •••••• | 0.97 |
2009 | •••••••••••••• | 2.24 |
2010 | ••••••••••••••• | 2.45 |
2011 | •••••••••••• | 1.97 |
2012 | •••••••••• | 1.55 |
2013 | •••••••••••••••••• | 3.06 |
2014 | ••••••••••••••••••• | 3.09 |
2015 | ••• | 0.51 |
2016 | •• | 0.17 |
2018 | •••• | 0.60 |
2019 | ••• | 0.42 |
2020 | ••• | 0.40 |
1 is. 1. İnsanın gözləri üstündə qövs şəklində uzanan tüklərdən ibarət xətt. Qara qaş. Çatıq qaşlar (bitişik qaşlar). Qələm qaş (incə və gözəl cizgili qaş). Kaman qaş (qövs şəkilli qaş). Qaşı kaman (qaşları qövs şəklində olan). – Ey könül, qədrini bil oxlarının sinəmdə; Edib ol qaşı kəman bunları ənam sənə. S.Ə.Şirvani. Qara at nalı neylər; Qara qaş xalı neylər; Vəfalı yarı olan; Dövləti malı eylər. (Bayatı). □ Qaş aldırma, qaş alma – qaşın artıq tüklərini dartıb çıxarma əməliyyatı. Kiçikbəyimi tay-tuşu ilə bərabər gəlin hamamına apardılar, sonra qaş alma və xına qoyma oldu. Çəmənzəminli. 2. Üzüyə taxılan qiymətli daş. Üzük qaşı. Firuzə qaş. Bu üzüyün qaşı brilyantdır. // Bir şeyin üzərinə vurulan qaşa oxşar bəzək. Xəncərin qaşı. 3. Yəhərdə: qaltağın dalında və qabağındakı çıxıq dik. Abbas kişi dolu bir heybə hazırlayıb yəhərin qaşına saldı. Mir Cəlal. Atlı yəhərin qaşından tutub bütün vücudu ilə səs gələn səmtə döndü. M.Hüseyn. At ağacların yanından sivişib keçdikcə yəhərin qaşına sindi. İ.Şıxlı. 4. Dağın, dərənin, təpənin qabaq tərəfi, təpədən aşağı yeri. Nəbi Həcəri atın tərkinə alıb, Gorus qaşlarıynan oxuya-oxuya Keçəl dağa tərəf getdi. “Qaçaq Nəbi”. Təpənin lətif otlarla döşənmiş seyrək ağaclı qaşı ilə yeriyir( dim). A.Şaiq. ◊ Qaş qaralmaq – qaranlıq çökmək, qaranlıq qovuşmaq. Yalnız Musa kişinin bacasından tüstü çıxmır, qaş qaralanda qapısında işıq görünmürdü. M.İbrahimov. Dördüncü gün qaş qaralarkən Rizvan ailəsi ilə kəndə qayıtdı. S.Hüseyn. Qazanxan, ardınca əllialtmış atlı, qəsrə çatanda artıq qaş qaralırdı. M.Rzaquluzadə. Qaş oynatmaq – naz-qəmzə etmək, qaşı ilə işarə etmək. Qarşıdan bir sona keçdi; Oğrun baxdı, qaş oynatdı; Müjganları cana keçdi. Aşıq Ələsgər. Qaşları düyülmək (çatılmaq) – bax qaşlarını çatmaq. Məsum kişinin … qaşları düyüldü. Mir Cəlal. Təəccübdən Bayramın qaşları çatıldı. M.Hüseyn. Əsgərlərin miz üstünə əyilmişdir başları; Qəzəbdənmi, kədərdənmi çatılmışdır qaşları. Ə.Cəmil. Qaşlarını çatmaq – dərin fikrə dalaraq, yaxud hiddətlənərək qaşlarını yığmaq, qaşqabağını sallamaq. Füzuli çataraq sıx qaşlarını; Leylinin eşqinə saldı Məcnunu. S.Vurğun.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / qaş1 Mənbələrdə “hündür, yuxarı” mənalarında qeydə alınıb. Qaş qaralanda, üzük qaşı, dağın qaşı birləşmələri də buna sübutdur. Görünür, qaş bədənin yuxarı hissəsində olduğundan belə adlanıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / qaş3 1. QAŞ (gözün üstündə olan qövsvari tük xətti) [Leylanın] hilali qaşları və iri, mavi gözləri, sol qaşının ucundan azca yuxan gözmuncuğu kimi qapqara xalı var (B.Bayramov); ƏBRU (kl.əd.) Ey Xətayi, ahuyi-könlün şikar etməkliyə; Dəsti-qüdrət kim, səni əbru kaman etmiş durur (Xətayi). 2. QAŞ, ÜZÜK QAŞI Qaşını göstərəndə; İtir, yox olur gözdən; Ovcunda gizlədəndə; Çıxır gizli pərdədən; Bildi üzük qaşıdır; Onun gözdən itirən; Parıldayan daşıdır; Bu istəyə yetirən (A.Şaiq).
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / qaş1 QAŞ I is. İnsanın gözləri üstündə qövs şəklində uzanan tüklərdən ibarət xətt. Qızın xəncər kimi çatılır qaşı; Axır yanağına isti göz yaşı (O.Sarıvəlli). QAŞ II is. Sağanaqdakı qiymətli daş. Qaşı cavahirat, qızıldan kəmər; Görürdün geyinib yaşıl-al gəlir (Aşıq Qurbani). QAŞ III is. Axşam, şər. Qaş qaralırdı (Anar).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / qaş2 1 I сущ. 1. бровь, брови. Qara qaşlar черные брови, kaman qaşlar брови дугой, qələm qaş тонкие брови 2. геогр., горн. бровка (передняя возвышенная часть хребта, немного ниже вершины) 3. лука (выступ седла). Yəhərin qabaq qaşı передняя лука седла 4. выступ, передняя, выдвинутая часть чего-л. II прил. бровный. Qaş əyməsi бровные дуги ◊ qaş qaralanda с наступлением сумерек; qaşlarını qaldırmaq приподнять брови; qaşlarını oynatmaq играть бровями, строить глазки, делать глазки; qaşları çatılmaq нахмуриться; нахмурить брови, qaşlarını çatmaq хмуриться; нахмурить, насупить, сдвинуть брови; qaş qayıran yerdə göz çıxartmaq испортить дело (подправляя брови, выбить глаз); qaşla göz arasında (обычно о смерти) недалеко, рукой подать, недолго ждать, gözün üstündə qaşın var deməmək kimə не делать замечаний, во всём попустительствовать кому 2 сущ. драгоценный камень, камешек (на кольце) ◊ üzük qaşı kimi əhatəyə almaq окружить со всех сторон, взять в окружение
Azərbaycanca-rusca lüğət / qaş1 I. i. 1. eyebrow; brow; ◊ ~ göz etmək to make* a sign with one’s eye and eyebrow; ~ çatmaq to frown, to knit* one’s brows; ◊ ~ını oynatmaq to raise one’s eyebrows (at); ~la göz arasında in the twinkle of an eye; salla ~ overhanging / breetle brows; ◊ ~ qayırmaq əvəzinə göz çıxarmaq ≅ when trying to effect an improvement to spoil the lot; gözünün üstündə ~ın var deməmək ≅ not to raise the slightest objection (to); 2. (yəhərin qaşı) pummel; amer. pommel II. i. (üzükdə) precious stone III. i. Qaş qaralır It’s getting / growing dark
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / qaş1 is. 1) sourcil m ; qara ~ sourcil noir ; kaman ~ sourcils arqués ; 2) coğ. partie f antérieure de la crête ; ~ qaralanda au crépuscule ◊ ~ qayıran yerdə göz çıxartmaq gâter les affaires ; 3) pierre f précieuse
Azərbaycanca-fransızca lüğət / qaş1 сущ. 1. рацӀам; çatıq qaşlar кьилер юкьвалай сад-садак ккӀанвай рацӀамар; // qaş alma (aldırma) рацӀамар къачун (къачуз тун), рацӀамдин артух чӀарар ялна акъудун (акудиз тун); 2. къаш, къван (тупӀалра ва мс. ттвадай); 3. къаш (пурарин къалтахдин мандавар хьиз хкатай вилик ва я кьулухъ пай); 4. дагъдин, пелен вилик пад, синелай агъада авай пай; ** qaş qaralmaq хуьшуьн хьун, мичӀи хьун; qaş oynatmaq рацӀамралди ишара авун, наз авун, наз гун; qaşları düyülmək (çatılmaq) рацӀамар агаж хьун, дерин фикирди кьуникди ва я хъел атуникди рацӀамар кӀватӀ хьун, ччин атӀугъун (чӀур хьун); qaşlarını çatmaq рацӀамар агажун, дерин фикирдик кьуникди ва я хъел атуникди рацӀамар кӀватӀун, ччин атӀугъун (чӀурун).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / qaş1. Dağın, təpənin hündür yeri. 2. Yəhərdə: qaltağın (yəhərin ağacdan olan hissəsi) dalında və qabağındakı çıxıq, dik. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bayazid xoş mənzərədi, Tülək tərlana bərədi, Qayadı, daşdı, dərədi, Qaşdı Bayazid yolları. (“Koroğlunun Bayazid səfəri”) * Yəhər qaşında da yüz qızıl pul var. Onu da külfətinə xərclik edərsən. (“Koroğlunun Ərzurum səfəri”) * Koroğlu ayağını üzəngidən çəkib yəhərin qaşına qoydu, sazı götürüb dedi... (Paris nüsxəsi, 5-ci məclis)
Azərbaycan dastanlarının leksikasıI (Basarkeçər, Daşkəsən, Gədəbəy, Hamamlı, Qarakilsə, Qazax) 1. dağın, təpənin hündür yeri (Basarkeçər, Daşkəsən, Hamamlı). – Təpənin hündür yerinə deyrix’ qaş (Daşkəsən); – Sürünü qaşdan endir (Basarkeçər); – Çayın qaşında duruf gözde:r səni (Hamamlı) 2. yəhərin dalında və qabağında olan dik, çıxıq (Qarakilsə) II (Zərdab) evin çardağında maili düzülmüş ağaclar (şifer, kirəmit və s. vurmaq üçün). – Ay arvad, deyirəm ki, sabahdan usdanı gətirim, bu qaşları yonub düzəltsin
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.