* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | •••••••••• | 3.43 |
2003 | •••••••••••••••••••• | 7.48 |
2004 | ••••• | 1.68 |
2005 | •••• | 1.35 |
2006 | • | 0.23 |
2007 | •• | 0.42 |
2008 | •• | 0.49 |
2009 | •••••• | 2.24 |
2010 | •••••• | 1.91 |
2011 | ••• | 0.86 |
2012 | ••• | 0.86 |
2013 | •••• | 1.31 |
2014 | •••• | 1.20 |
2015 | • | 0.17 |
2016 | •••••• | 1.91 |
2017 | ••• | 0.81 |
2018 | • | 0.30 |
2019 | •• | 0.42 |
2020 | •• | 0.40 |
1 is. [ər.] Kədər, dərd, qüssə, könül tutqunluğu. İnsanın təbiətində iki ümdə xasiyyət qoyulubdur: biri qəm, biri fərəh; ağlamaq əlaməti qəmdir, gülmək əlaməti fərəhdir. M.F.Axundzadə. Eşqin yolunda qəm verə üz, aşiq inciməz. S.Ə.Şirvani. Cahanda düşdüsə min qəmə, dərdə; Qaranlıq çəkmədi gözünə pərdə. S.Vurğun. // Obrazlı təşbehlərdə. Yaman gün keçər gedər; Ömrümü biçər gedər; Dünyada qəm şərbətin; Hər gələn içər, gedər. (Bayatı). Olubdu qəm yatağı şad gördüyün könlüm. Heyran xanım. Qəm mülkündən azad olum; Yaratdığım bir sənətlə! S.Vurğun. Qoy mən hicranınla qalım baş-başa; Sən qəm zəncirini qır, boynundan at. R.Rza. Qəm mizrabı min dərd çaldı onun ürək telində. Ə.Cəmil. □ Qəm çəkmək – bax qəm yemək. Qəm çəkmə bu qədər divanə könül; Həmişə ruzigar belə dar olmaz. Qurbani. Könül, qəm çəkmə, dəhrin gülşənində; Açan hər bir gülün min xarı vardır. Heyran xanım. [Hacı Murad:] Allaha şükür, mənim kimi atan var, sən niyə qəm çəkəsən? S.S.Axundov. Qəm dəryasına batırmaq (qərq etmək) – son dərəcə kədərləndirmək, qəmgin etmək, qəmləndirmək. Məni qərq elədin qəm dəryasına; Ey çeşmi-xumarım, nöşün ağladın? M.P.Vaqif. Qəm dəryasına batmaq (qərq olmaq) – son dərəcə qəmgin olmaq, pərişan olmaq, dərdli olmaq, kədərlənmək. Məmmədhəsən əmi qəm dəryasına qərq olmuşdu. C.Məmmədquluzadə. [Hacı Murad:] İmran ağa, nə qəm dəryasına batmısan? S.S.Axundov. Qəm eləmək (etmək) – bax qəm yemək. [Qönçə:] Qəm eləmə, işimiz düzələr, bir yerdə kəsbkarlıq edərik. B.Talıblı. Qəm yemək – qəm çəkmək, fikir çəkmək, qəmə batmaq, dərd çəkmək. Araz qəhqəhə ilə güldü, sonra əli ilə onun çiyninə vurdu: – Qəm yemə, bizimki soyulmaqdan gəlib, – dedi. A.Şaiq. [Çimnaz:] Qəm yemə, küsü nə qədər bərk isə, barışıq o qədər şirin olacaqdır… Ə.Məmmədxanlı. Qəmə batmaq – bax qəm dəryasına batmaq. [Dəli Səməd] birdən nazik qollarını qırışdırıb və uzun ucuqırma burnunu sallayıb, belə qəmə batırdı ki, elə bil ömürdən məqsəd bilmərrə görmürdü. Çəmənzəminli. Qəminə qalmaq – dərdinə qalmaq, qeydinə qalmaq, halı ilə maraqlanmaq. Yar məgər yarını yadına salmaz? Arayıb-axtarmaz, qəminə qalmaz? Q.Zakir. Qəminə ortaq olmaq – dərdinə şərik olmaq. Bu gözəl aləmi gəzdikcə dağ-dağ; Oldum sevincinə, qəminə ortaq. M.Müşfiq.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / qəm2 QƏM Hər dördü matəmdən, qəmdən uçurdu; Xəstə xatirimdə bir həyat qurdu (S.Vurğun); AĞIRLIQ (məc.) [Balaş:] Gülüşcan, mən böyük ağırlıq içindəyəm. Hər günüm bir cəhənnəm əzabıdır (C.Cabbarlı); AĞRI (məc.) Analar ağrıda, bacılar yasda; Qaragün talelər qara libasda (Z.Yaqub); BƏLA Bəladan xali olmaz aləm içrə aşiqi-sadiq (S.Ə.Şirvani); DƏRD, KƏDƏR Onunla yox olardı qəmi, kədəri, dərdi; İndisə tərk edilmiş, rədd olunmuş bir ərdi (Ə.Kürçaylı); DƏRD-QƏM Apardı çaylar məni; Ulduzlar, aylar məni; Yüküm dərd-qəm yüküdü; Yordu bu taylar məni (Bayatı); DƏRD-SƏR Azmıdır insanın məgər dərd-səri? (B.Vahabzadə); ƏLƏM Dağılmaz könlündən fikrü ələmlər (M.P.Vaqif); HÜZN Qızın çöhrəsində bir hüzn vardı (H.Abbaszadə); KÜDURƏT Açsan gözünü, rəncü məşəqqət görəcəksən; Millətdə qəm, ümmətdə küdurət görəcəksən (M.Ə.Sabir); QAYĞI Heyif, ömür qısa, arzu genişdir; Kim bu qayğı ilə titrəməmişdi (M.Müşfiq); QƏM-KƏDƏR Onda yəqin deyərsən ki, ah, nə qəm, nə dərd, dünya beş gündür, beşi də qara, dərd və qəm-kədər (N.Vəzirov); QƏM-QUBAR Noldu, xanım, niyə qondu çöhrənizə qəm-qubar? (Ə.Cəmil); QƏM-QÜSSƏ Sən mənim könlümə bahar gətirdin; Qəm-qüssədən özgə nə var gətirdin (S.Rüstəm); QUBAR (məc.) Keçər ürək dərdi, könül qubarı (N.Rəfibəyli); QÜSSƏ Məryəmin fikirdən, qüssədən az qalırdı ürəyi partlasın (M.İbrahimov); MƏLAL Tutulur ürəyim dərdə, məlala; Sıxılır sinəmin bir bucağına (M.Rahim).
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / qəm1 QƏM – ŞAD Olubdu qəm yatağı şad gördüyün könlüm (Heyran xanım).
Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / qəm1 грусть, горе, печаль, скорбь, тоска, кручина, горесть, прискорбие, огорчение
Azərbaycanca-rusca lüğət / qəm2 сущ. 1. грусть, тоска, кручина, печаль. Acı qəm горькая печаль, qəm bürüyüb kimi мучает тоска кого, qəmdən qaçmaq бежать от тоски 2. горе, скорбь. Qəmə batmış убитый горем, ağır qəm тяжёлая скорбь ◊ qəmə batmaq погрузиться в горе, печаль, тоску; qəm yeməyin не печальтесь; qəm eləməyin не огорчайтесь, не горюйте; qəm etmək (eləmək, çəkmək) тосковать, горевать, страдать; qəminə şərik olmaq kimin делить, разделять чьё горе; qəm dəryasına batmaq poqruzitiğsə в глубокую печаль
Azərbaycanca-rusca lüğət / qəm1 i. grief, sadness, distress, sorrow; ~ yemək / cəkmək to grieve, to be* sad, to long (for), to yearn (for); (keçmişdə baş vermiş bir iş ücün) to mourn (d. for); ~ə batmaq to be* sad / sorrowful / melancholy; Qəm yemə! Don’t be sorry! Don’t be sad! ~inə şərik olmaq to share one’s sorrows
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / qəm1 is. chagrin m, tristesse f, angoisse f, cafard m, affliction, peine f, mal m, douleur f
Azərbaycanca-fransızca lüğət / qəm1 [ər.] сущ. гъам, дерт, гъусса; qəm çəkmək кил. qəm yemək; qəm dəryasına batmaq (qərq olmaq) гъамуни кьун, гъамуна гьатун, гъамлу хьун, перишан хьун, дертлу хьун; qəm eləmək (etmək) кил. qəm yemək; qəm yemək гъам чӀугун, фикир чӀугун, дерт чӀугун, гъамуни кьун, гъамуна гьатун; qəmə batmaq кил. qəm dəryasına batmaq; qəminə ortaq olmaq гъамуниз (дердиниз) шерик хьун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / qəmQƏM ə. qüssə, kədər. QƏM’ ə. sökmə; çəkib çıxarma, dibindən çıxarma.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti