* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. Günün doğmasına azca qalmış havanın işıqlanması, sabah açılarkən günəşin üfüqdə ilk ağarması. Dan işığı. – Axşamın sirrini dan bilər. (Ata. sözü). Sübhün xəbərini gətirəndə dan; Yorğun dost gözləri halsız qapandı. M.Dilbazi. □ Dan atmaq – bax dan yeri ağarmaq. Dan atdı, şəfəq sökdü, günəş yaqut tacı ilə firuzə taxtına oturdu. A.Şaiq. Səhərlər dan atanda, qıpqırmızı buludlar; Sancılır bu binanın qülləsinə qatarlar. R.Rza. Gecə yarı onlar qoşa çox söhbət etdi; Dan atanda qəhrəmanım yuxuya getdi. M.Rahim. Dan atmamış – sübh açılmamış. Çıxmamış gün, atmamışdan; Qanlı bir toz qalxdı yoldan. Ə.Cavad. Tanrının Pərinisası yuxu yatmır, dan atmamış zəmidə … olur… Mir Cəlal. Dan atmamış hər tərəfdən alovlandı sıx meşə. Ə.Cəmil. Dan ulduzu – 1) Zöhrə ulduzu, Venera. Evində, eşiyində; Yat, quzum, beşiyində; Dan ulduzu, bir də mən; Durmuşuq keşiyində. (Bayatı). Xoş meh əsir sərin-sərin; Baxır göydən dan ulduzu. S.Rüstəm; 2) məc. gözələ işarə. Qaranlıq gecədə səni gözləyib; Durmaqdan yoruldum, ey dan ulduzu! C.Cabbarlı. [Göyərçin:] Mən bir ailənin dan ulduzuyam; Atanın, ananın bircə qızıyam. M.Rahim. Dan üzü – dan vaxtı, sübh tezdən, ala-qaranlıq. Dan üzü idi. Hələ dan ulduzu batmayıb ərşifələkdə öz dövrünü edirdi. A.Divanbəyoğlu. Hücum səhər dan üzü başlanmışdı. Ə.Məmmədxanlı. Biz hərbiyəlilər dan üzü durmağı öyrənmişik. Mir Cəlal. Dan vaxtı – dan sökülən vaxt, sübh tezdən, gün görünməyə başlayanda, ertədən. Hər gün dan vaxtı yuxudan duran qardaşların heç biri yataqdan çıxmaq istəmirdi. Mir Cəlal. Dan yeli – səhər küləyi, nəsim. Dan yeli hər yana ətir dağıdır; Çöllərə çəkilir bir yaşıl pərdə. A.Şaiq. Dan yeri – dan işığının göründüyü yer; üfüq. Səhərin dan yeridir; Sübh yeri, dan yeridir; Bulaq başı hər axşam; Bir dəstə can yeridir. (Bayatı). Görünür dan yeri qıpqırmızı qan rəngində. S.Rüstəm. Açılır yuxudan aləmin gözü; Dan yeri can verir yenə insana. O.Sarıvəlli. Qızla oğlan fərəh və həyəcan içində qalxıb dan yerində lalə tək qızarmış buludlara baxaraq … düşünürdülər. İ.Əfəndiyev. Dan yeri ağarmaq (açılmaq, qızarmaq, sökülmək) – sübh açılmağa başlamaq. Səhər dan yeri ağarmağa başlar-başlamaz mağaradan çıxıb dünən maral ovladığım yerə gəldim. A.Şaiq. Qızardı dan yeri, səhər açıldı; Günəş doğdu, dünyaya nur saçıldı. A.Səhhət. Gecə öz pərdəsini yığıb gedir, dan yeri sökülür. M.İbrahimov. Alt dan – həqiqi dan sökmə, sabah açılma, sübh. Alt dan ağaranda muzdur oyanıb durdu, gərnəşib əsnədi. S.Rəhimov.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / dan1 Mənbələrdə dan sözü “səhər şəfəqi”, inrik sözü isə “axşam şəfəqi” kimi açıqlanıb. Aydın sözündəki dın hissəsi də həmin dan sözünün şəkilçiləşmiş formasıdır. Axşam yerinə, inrik, “gecə”nin sinonimi kimi isə zinrik sözü işlədilən vaxtlar olub (dialektlərdə indi qalır). Əsli sağır nun ilə yazılıb. Öz sözümüzdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / dan1 DAN I is. Şəfəq, sübh. Səhərdir, dan yerindən günəş qalayıb ocaq (Ə.Cəmil). DAN II f. İnkar etmək. Kəndlilər bir ağızdan o son tüfəngi dandı (S.Rüstəm).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / dan2 сущ. утренняя заря, наступление утра, рассвет; dan yeri место, где занимается утренняя заря, место восхода солнца; dan yeri ağarır рассвет брезжит (занимается), светает, dan yeri söküləndə на рассвете, dan yeri qızarır занимается утренняя заря, dan yeri ağarana qədər до рассвета, dan yeri ağarar-ağarmaz перед рассветом, dan yeri sökülməmiş ни свет, ни заря; dan ulduzu утренняя звезда (Венера); dan yeli предутренний ветерок, зефир
Azərbaycanca-rusca lüğət / dan1 i. dawn, daybreak; ~ yeri the place in the firmament / sky where day breaks and the sun rises; ~ söküləndə at dawn, at daybreak; ~ yeri ağaranda when dawn is coming, at first light; ~ yeri sökülməzdən / ağarmazdan əvvəl before dawn / daybreak; ~ yeri qızaranda when day is breaking
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / dan1 сущ. лаз, экуьн ярар (рагъ акьаз мукьва гьава экуь жедай, югъ ахъа жедай вахт); dan işığı лацан экв; // dan atmamış лаз таганамаз, югъ ахъа тахьанамаз; dan üzü экуьнахъ фад, югъ тахьанамаз, лаз таганамаз; экуьнен хурушум вахтунда; dan vaxtı лаз ядай вахтунда, экуьн яралай, экуьнахъ фад, рагъ акьаз мукьва; dan yeli экуьнен гар (шагьвар); dan yeri лаз ядай (гудай) чка, лацан экв аквадай (экуьн ярар ядай) чка; чилни-цав ккӀана хьиз аквазвай чка, горизонт; dan yeri ağarmaq (açılmaq, qızarmaq, sökülmək) яр ягъун, лаз ягъун (гун), югъ ахъа (экуь) жез авалун; alt dan югъ ахъа хьун, гьава экуь хьун, экуьнен хьун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / dan