su sözü azərbaycan dilində

su

* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur

Yazılış

  • su • 88.4442%
  • Su • 11.3745%
  • SU • 0.1797%
  • sU • 0.0016%

* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.

Mündəricat

OBASTAN VİKİ
.su
Keçmiş Sovetlər İttifaqının İnternet kodu
Su
Su – kimyəvi formulu H2O olan, şəffaf, rəngsizə yaxın, dadsız və iysiz kimyəvi maddə. Su Yer kürəsinin axarsu, göl, dəniz və okeanlarını, eləcə də canlılardaki mayelərin əsas hissəsini əmələ gətirir. Bir molekulu kovalent bağlarla qoşulmuş oksigen və iki hidrogen atomlarından ibarətdir. Kütləcə 11,19% hidrogen və 88,81% oksigendən ibarətdir. Su sözü maddənin standart şərtlərdə maye olan halını ifadə edir, lakin qatı yəni buz və qaz, yəni buxar halı üçün də istifadə olunur. Təbiətdə eyni zamanda qar, buzlaq, aysberq, bulud, çən, şeh və atmosfer nəmi şəklində mövcuddur. Təbiətdə suyun 2 növü vardır: adi və ağır su. Ağır suyun tərkibində hidrogenin yerinə izotop deyterium olur. Təbiətdə 1/100 nisbətdə ağır su mövcuddur. Adətən atom reaktorlarında ağır sudan neytron yavaşladıcı kimi istifadə edilir.
Aqressiv su
Aqressiv su — metal, beton, və s.-nin dağılmasına səbəb olan tərkibində kimyəvi maddələr saxlayan su. == Tərkibi == Tərkibində xlorid turşusu,sulfat turşusu və ammonyak duzları saxlayan su xüsusilə aqressivdir. == Mənbə == Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ekoloqların məlumat kitabı. "Elm" nəşriyyatı. Bakı: 2003. 516 s.
Ağır su
Ağır su — adi hidrogeni onun ağır izotopu olan deyterium (D) ilə əvəz etdikdə alınan su növü. Adi suda təxminən 0,016% D2O olur. Ağır suyu ilk dəfə 1932-ci ildə E. Uoşberi və H. Yuri adi sularda kəşf etmişlər. Onu 1933-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında, 1934-cü ildə SSRİ-də almışlar. D2O xassəsinə görə adi sudan fərqlənir: sıxlığı 1100 kq/m3-dur, 101.43 C-də qaynayır, +3.813 C-də donur. Maddələrin çoxu ağır suda pis həll olur və adətən reaksiyalar ağır suda zəif gedir. Adi su ilə müqayisədə reaksiyalar 4–6 dəfə zəifləyir. Ağır suyu sənayedə adi sudan elektroliz, fraksiyalı distillə üsulları ilə alırlar. Ağır su nüvə mühərriklərində neytron yavaşıdıcısı kimi və ya deytron mənbəyi kimi istifadə olunur. == Tətbiqi == Sənayedə kənd təsərrüfatında və məişətdə suyun mühüm və çoxsahəli tətbiqi vardır.
Basdırılmış su
Basdırılmış su - keçmiş geoloji dövrlərdə yer səthindən süxurlara süzülmüş, sonradan ərazinin en­məsi və yeni çökmə süxur təbəqələrilə ör­tül­məsi nəticəsində bu sularla birlikdə gömül­müş yeraltı qazıntı su. Basdırılmış su qədim infiltrasion (və yaxud inflüasion) yolla əmələ gələn su­lardır. Bəzi təd­qiqatçılar bu termini "qazıntı su" terminilə eyniləşdirirlər. Lakin qazıntı sulara sedi­mentasion sular da aid olduğundan, onları eyniləşdirmək səhvdir. == Həmçinin bax == Süxurlar Yer səthi Çökmə süxurlar == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
Borjomi (su)
Borjomi (gürc. ბორჯომი) — Gürcüstanın Borjomi dərəsindən çıxan qazlı mineral su brendi. Vadidə artezian bulaqları Bakuriani dağlarının zirvələrini əhatə edən buzlaqlardan 2,300 m (7,500 ft) yüksəkliklərdə süzülən sular ilə qidalanır. Su nasossuz səthə qalxır və Borjomi şəhərində yerləşən iki şüşə zavoduna boru ilə nəql olunur.Borjomi bulaqları 1820-ci illərdə Rusiya imperiyası ordusu tərəfindən aşkar edilmişdir. Bulaqlar Rusiya imperiyası boyunca məşhur olmuşlar və Borjomini məşhur turist məkanına çevirmişlər. Brendin tarixi Romanov imperial sülaləsi ilə yaxından əlaqələndirilir. 1890-cı illərdə Borjomi Mixail Nikolayeviç Romanovun Gürcüstan ərazilərində istehsal edilib. 1917-ci ildə Rusiya inqilabından və Gürcüstanın Sovet İttifaqı tərəfindən işğal edilməsindən sonra Borjomi müəssisəsi milliləşdirildi və su Sovet İttifaqının ən böyük eksportuna çevrildi.Borjomi 40-dan çox ölkəyə ixrac olunur. "IDS Borjomi"-yə daxil Borjomi şirkətinin əksər payı, Gürcüstanın iş adamı İnna Qudavadze tərəfindən 2013-cü ilin yanvar ayında Rusiyanın "Alfa Group" şirkətinə satılıb. 2012-ci ildə şirkət Forbes jurnalı tərəfindən 500 milyon dollar dəyərində qiymətləndirilmişdir.
Dalğa (su)
Dəniz dalğası — suyun səthi üzərindən əsən külək tərəfindən meydana gəlir. Bəzi bölgələrdə buna ləpə yaxud şəpə deyilir. Dalğanın əmələ gəlmə səbəbləri müxtəlifdir: zəlzələ, sualtı vulkan püskürməsi, atmosfer təzyiqinin ciddi dəyişməsi və küləklər. Küləyin sürəti 1 m/s-dən az olduqda sakit səthdə zəif dalğa və ya kapilyar dalğa yaranır. Küləyin sürəti artıqca daha iri və nəzərə çarpacaq qravitasiya dalğası əmələ gəlir. Küləyin sürəti 7–8 m/s-yə çatdıqdan sonra isə dalğanın zirvəsində köpüklü dalğa formalaşır. Güclü külək əsməsi nəticəsində davamlı güclü dalğaların yaranması baş verir. Köpüklü dalğanın əmələ gəlməsində duzluluğun rolu çoxdur. Duzlu suda hava qabarcıqları uzun müddət qalır. Külək enerjisi suya bir tərəfdən küləkdöyən dalğa yalına basqı(normal təzyiq),digər tərəfdən su ilə sürtünmə(tangensial təzyiq)vastəsilə verilir.
Evtrof su
Evtrof su — qida maddələri ilə zəngin olan su. == Ədəbiyyat == R.Ə.Əliyeva, Q.T.Mustafayev, S.R.Hacıyeva. “Ekologiyanın əsasları” (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı, “Bakı Universiteti” nəşriyyatı, 2006, s. 478 – 528.
Hiqroskopik su
== Hiqroskopik su == Hiqroskopik su –molekulyar cazibə qüvvələrilə qrunt və və mineral hissəciklərin səthi ilə birləşmiş, bağlı suya deyilir. Hiqroskopik su ancaq 105-1100C temperaturda mineral və qrunt hissəciklərindən ayrılır. Hiqroskopik su adi maye sulardan hətta mənfi 780C temperaturda donmaması və hidrostatik təzyiqi ötürməməsi ilə fərqlənir. Hiqroskopik sudan bitkilər istifadə edə bilmir.
Mineral su
Mineral su — aktiv kimyəvi komponentlərlə və qazlarla zəngin olan təbii sudur. == Mineral və süfrə suları == Su canlı aləmin fəaliyyətində böyük rol oynayır ki, canlı varlıq susuz yaşaya bilməz. Hər bir insan gündəlik tələbini ödəmək üçün 2 litrdən artıq su qəbul etməlidir. Bu qədər normanı insanlar müxtəlif içkilərlə məsələn, su, çay, qəhvə, şirələr, təbii və mineral sular və s. ilə ödəyirlər. Bir qayda olaraq mineral su dedikdə əlavə hazırlıqsız içmək üçün yararlı olan və bioloji aktivliyə malik su qəbul olunur, lakin hamı tərəfindən qəbul olunan beynəlxalq təsnifata görə tərkibində duzların qatılığı 1q/l-dən böyük olan suyu mineral hesab edirlər. Duzun qatılıöı 1q/l-dən az olan su süfrə suyu adlanır. Yerin təkindən gələn yeraltı sular təbii bulaqlar vasitəsilə yer üzərinə çıxır və bu sulara mineral sular deyilir. Bu suların tərkibində yüksək miqdarda qazlar, kimyəvi elementlər və onların birləşmələri olur və öz radioaktivliyi ilə seçilir. Bir çox mineral sular müalicə məqsədi ilə istifadə edilirsə, bəziləri süfrə suları kimi tətbiq edilir.
Normal su
== Normal su == Normal su-tərkibində dəqiq müəyyən edilmiş miqdarda xlor olan (19,38%- kimi bu da 35% şorluluğa bərabərdir) təmizlənmiş dəniz suyuna deyilir. Normal su dəniz sularının şorluluğunu müəyyən etmək üçün beynəlxalq etalon kimi qəbul edilmişdir.
Qara Su
Qara Su — Xəzər dənizində, Bakı arxipelaqında Azərbaycana məxsus ada. == Ümumi məlumat == Məskunlaşma yoxdur. Qara su vulkan-tektonik məşəllidir. Adanın uzunluğu 900 m, eni isə 600 metr təşkil edir. Sahildən 8 km aralıdır. Bakı arxipelaqında ən iri vulkan məşəlli adadır. Qarasu adası palçıq vulkanında XIX əsrin ikinci yarısında 1876-cı cı ilin fevral, mart aylarında iki püskürmə baş verir. Bu, vulkanın insanların hafizəsində qalan ilk püüskürmə olur. 1977-ci ildə aprel ayında ən intensiv və uzun müddətli (2 gün) püskürmə olub. Ada qaz, su, neft pərdəcikli lilli su verən coxlu sayda qrifon və salzalar vardır.
Qazlı su
Qazlı su — mineral sərinləşdirici içki və ya karbon qazı ilə doymuş adi su. == Növləri == QOST 28188-2014 uyğun olaraq karbon dioksid ilə doyma baxımından üç növ karbonlu su var: karbon dioksid səviyyəsində 0,2% -dən 0,3% -ə qədər azqazlı; orta qazlı — 0,3-0,4 %; çox qazlı — 0,4 %-dən çox. == Tarixi == Təbii qazlı su qədim dövrlərdən bəri tanınır və dərman vasitələri kimi istifadə olunur. Hipokrat öz əsərinin bir bütöv fəslini suya həsr etmiş və suyu xəstənin yalnız içməsi üçün deyil, onun içində üzməsi üçün də olduğunu söyləmişdir. XVIII əsrdə mənbələrdən alınan mineral su butulkalarda dünyaya yayılmağa başlanmışdır. Ancaq çox bahalı idi və tez xarab olurdu. Buna görə də sonradan suyun süni şəkildə qazlaşdırmasına cəhdlər edilmişdir. Qazlı suyu ilk dəfə 1767-ci ildə ingilis kimyaçısı Cozef Pristli yaratmışdır. == Nəhəng istehsalçılar == Dr.
Rıçal-su
Rıçal-su - xloridli-hirdokarbonatlı müalicəvi mineral süfrə suyudur. Suyun mənbəyi Cənubi Dağıstan dağlarıdır. Suyun hündürlüyü 1120 m Çnal Xiv rayonu kəndi yaxınlığındadır. Suyu 1862-ci ildən istehsal olunur. == Rıçal-su == Rıçal çayı özü mənbəyini bu sudan götürür. Çay Dağıstanın [[Xiv rayonu] rayonunun mərkəzindən keçir. Çayın eni 25-50 m, dərinliyi isə 1,75 m-dir. Çayın ətrafı meşə ilə örtülmüşdür. Suyun mənbəyində sahəsi 500 ha olan təbii qoruq mövcuddur. Burada diametri 200-250 km-də heç bir yaşayış yoxdur.
SU-25
Suxoy Su-25 (rus. Су-25) (NATO kod adı: Frogfoot) — SSRİ tərəfindən istehsal edilən iki mühərrikli, tək oturacaqlı hücum və hava dəstək təyyarəsi. Bu təyyarə Sovet Quru Qoşunlarını yaxın hava dəstəyi ilə təmin etmək məqsədilə konstruksiya olunmuşdur. İlk prototipin uçuş testləri 22 fevral 1975-ci ildə həyata keçirilmişdir. Sınaqları uğurla tamamladıqdan sonra 1978-ci ildə Gürcüstan Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı olan Tiflis şəhərində seriyalı istehsalına başlanılmışdır. Bu döyüş təyyarəsinin ilkin variantlarına iki oturacaqlı təlim-döyüş təyyarəsi olan Su-25UB, Su-25BM, həmçinin xarici ölkələrə ixrac üçün nəzərdə tutulmuş Su-25K daxildir. 2012-ci ildə bəzi təyyarələr Su-25SM səviyyəsində modernizasiya olunmuşdur. Su-25T və Su-25TM (digər adı ilə Su-39) növbəti modernizasiya variantları hesab olunsa da, bu variantlar geniş istehsal olunmamışdır. Su-25 və Su-34 qırıcıları 2007-ci ildə istehsal olunan yeganə zirehli, sabit qanadlı döyüş təyyarələri idi. Su-25-lərin əksər hissəsi hazırda Rusiya və digər MDB dövlətləri tərəfindən istismar olunur.
SU-57
Suxoy Su-57 (rus. Сухой Су-57) (T-50 PAK FA, Т-50, И-21, NATO kod adı Felon) — Rusiya çoxməqsədli 5-ci nəsil qırıcı təyyarəsi. "Suxoy" birləşmiş konstruktor bürosu tərəfindən layihələndirilib, Т-50 şərti adı altında tanınır. Əsas üstünlüyü radara görünməməsidir. Bu təyyarə Rusiya HHQ-lərindəki Su-27 və MiG-29-ları əvəz etmək üçün hazırlanmışdır. Əsas rəqibləri Amerika F-22 və F-35 təyyarələri olan Su-57 ilk uçuşunu 29 yanvar 2010-cu ildə etmişdir. Rusiya bu təyyarələrdən 1000 ədəd istehsal etməyi planlaşdırırdı, lakin sonra bu rəqəm 76-ya enib. Hindistan da 25 milyard dollarlıq müqavilə ilə Rusiyadan 250 ədəd Su-57 almağı və birgə istehsal etməyi planlaşdırsa da, sonradan bu müqaviləni ləğv edib. “T-50 PAK FA” qırıcıları amerikanların beşinci nəsil “F-22 Raptor” döyüş təyyarəsi və “F-35” qırıcılarına qarşı ciddi rəqib ola bilər. “T-50” qırıcısı qanadları altında daşıdığı “hava-hava” sinfindən olan raketlərinin uzaq məsafələrdəki hədəfləri vurmasından ötrü maksimal kinetik enerji ilə təmin edilib və o, öz konstruksiyanın gücünə əsasən, həm yüksək sürətlə, həm də ki, daha hündürdən uça bilər.
Seydu Su
Seydu Su (12 dekabr 1995-ci ildə anadan olub) — Liqa 1 təmsilçilərindən olan Monako FK klubunda qapıçı kimi çıxış edən peşəkar Seneqal futbolçusudur. == Klub karyerası == === Monako === Su Monako akademiyası vasitəsilə inkişaf etmişdir. Su əsas komanda ilə debütünü 20 may 2017-ci ildə çempion olduğu 2016-17 mövsümünün final görüşündə Renn klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 45 dəqiqə meydanda mübarizə aparmış və ikinci hissədə Loik Badiaşil ilə əvəz olunmuşdur.
Su idmanı
Su idmanı — su idmanı növlərinin ümumi adı. Su idmanına yelkənli qayıq idmanı, motorlu qayıq idmanı, su polosu, sualtı idman, suya tullanma, üzgüçülük və s. daxildir.
Su iyesi
Su iyəsi
Su keçiləri
Su keçiləri (lat. Reduncinae) — cütdırnaqlılar dəstəsinin boşbuynuzlular fəsiləsinə aid yarımfəsilə.
Su çəkici
Hidravlik zərbə (Su çəkici)(ing. Water hammer) boru sistemində su sürətinin sürətlə dəyişməsi nəticəsində yaranan təzyiq dalğasıdır. Suyun boruya təsiri ilə bir səs ortaya çıxır və vuruşun adı buradan gəlir. Hidravlik zərbə müxtəlif səbəblərə görə boru kəmərlərində baş verə bilər. Bunlara misal olaraq, nasos motorunun qəfil kəsilməsi, xəttin bağlanması / açılması və nasosun işə salınması kimi qaçılmaz səbəblər var. Su çəkicinin nəticəsi olaraq boru kəmərində dövri olaraq yüksək təzyiq və aşağı təzyiq dəyərləri yaranır. Boru və ya xəttdəki digər elementlər bu təzyiqlər altında zərər görə bilər. Bu səbəblərə görə boru kəmərlərinin dizaynı zamanı su çəkici hesablanmalı və xəttə zərbəni önləmək üçün elementlər quraşdırılmalıdır. == Hidravlik zərbənin hesablanması == Boruda zamandan asılı hərəkət və davamlılıq tənliklərini həll etməklə hesablana bilər. Bu tənliklər iki üsulla həll edilə bilər.
Su çərşənbəsi
Su çərşənbəsi — Novruz bayramının ilk çərşənbəsi. Bu çərşənbəni Yalançı çərşənbə, "Əzəl çərşənbə", "Sular Novruzu" da adlandırırlar. Su çərşənbəsində su və su mənbələri təzələnir, arxlar qaydaya salınır, su hövzələrində abadlıq işləri görülür, su ilə bağlı müxtəlif şənliklər keçirirlər.Su çərşənbəsi suya tapınma inamı ilə bağlıdır. Hələ gün doğmamışdan hamı su üstünə gedir, əl-üzünü yuyur, bir-birinin üzərinə su çiləyir, su üstündən atlanır, yaralıların yarasına su çiləyirlər. Xalqın inamına görə Su çərşənbəsi günü "təzə su"dan keçənlər, azarını, bezarını ona verənlər il boyu xəstəlikdən uzaq olarlar. Etnoqraflar çərşənbələrə dörd ünsürün adının Azərbaycanda müasir dövrdə bir neçə şəxs tərəfindən qoyulmasını, nə Cənubi Azərbaycanın, nə də türk dünyasının digər bölgələrinin istər qədim, istərsə də müasir Novruz ənənələrində Novruz çərşənbələrinin dörd ünsürlə adlandırılması hallarının mövcud olmadığını əsaslandırırlar. Əvəzində isə türk dünyasında od, istilik, Günəş anlamını verən "cəmrə" anlayışı mövcuddur. Fevralın 20-də, yəni kiçik çillənın çıxdığı gün cəmrə havaya baxır, yəni hava isinir. Bundan bir həftə sonra, yəni fevralın 27-də cəmrə suya, martın 6-da isə torpağa baxır və Günəşin vasitəsilə havanın, suyun, torpağın isinməsi baş tutur. Tədqiqatçıların araşdırmalarına görə, qədimdən, Azərbaycanın müxtəlif regionlarında çərşənbələrə fərqli adlar verilib.
Su şamcığı
Su şamcığı (lat. Hippuris) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin bağayarpağıkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Su şırnağı
Su şırnağı — axın sürəti yüksək olan su fışqırdan cihazdır. Adətən su şırnaqları yüksək həcmli su çıxarır. Bu cihaz yanğınsöndürənlərin işində, böyük nəqliyyat vasitələrinin yuyulmasında və etiraz aksiyalarında aksiya iştirakçılarının dağıdılmasında istifadə edilir.
1993 "Səhər" qəzetinin Superkuboku
Azərbaycan Superkuboku 1993 — futbol üzrə Azərbaycan Superkubokunun ilk mövsümü. 1993-cü ilin 21 fevral tarixində Sumqayıt şəhərində keçirilən matçda çempion "Neftçi" ilə kubokun qalibi "İnşaatçı" qarşılaşmış və matç "Neftçi" 4:1 hesablı qələbəsi ilə başa çatmışdır. == Tarixi == Futbol üzrə Azərbaycan Superkuboku ilk dəfə "Səhər" qəzetinin təşəbbüsü ilə baş tutmuşdur. Bu Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatının 1992-ci il mövsümünün ardından baş vermiş və "Səhər" qəzetinin Superkuboku təsis olunmuşdur. Beləliklə növbəti mövsüm də bu matçla start götürmüşdür. Ölkə çempionu "Neftçi" ölkə kubokun qalibi "İnşaatçı"nı 4:1 hesabı ilə darmadağın edərək ilk Superkubokun qalibi olmuşdur. Həmçinin bu turnirdə ilk qol, ilk dubl, ilk böyükhesablı nəticə də "Neftçi"nin aktivinə yazılmışdır. == Oyunun nəticələri == == İstinadlar == == Mənbə == Barometr, yoxsa Superkubok?
1993 Futbol üzrə Azərbaycan Superkuboku
Azərbaycan Superkuboku 1993 — futbol üzrə Azərbaycan Superkubokunun ilk mövsümü. 1993-cü ilin 21 fevral tarixində Sumqayıt şəhərində keçirilən matçda çempion "Neftçi" ilə kubokun qalibi "İnşaatçı" qarşılaşmış və matç "Neftçi" 4:1 hesablı qələbəsi ilə başa çatmışdır. == Tarixi == Futbol üzrə Azərbaycan Superkuboku ilk dəfə "Səhər" qəzetinin təşəbbüsü ilə baş tutmuşdur. Bu Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatının 1992-ci il mövsümünün ardından baş vermiş və "Səhər" qəzetinin Superkuboku təsis olunmuşdur. Beləliklə növbəti mövsüm də bu matçla start götürmüşdür. Ölkə çempionu "Neftçi" ölkə kubokun qalibi "İnşaatçı"nı 4:1 hesabı ilə darmadağın edərək ilk Superkubokun qalibi olmuşdur. Həmçinin bu turnirdə ilk qol, ilk dubl, ilk böyükhesablı nəticə də "Neftçi"nin aktivinə yazılmışdır. == Oyunun nəticələri == == İstinadlar == == Mənbə == Barometr, yoxsa Superkubok?
1995 "Səhər" qəzetinin Superkuboku
1995 Azərbaycan Superkuboku — futbol üzrə Azərbaycan Superkubokunun üçüncü mövsümü. == Tarixi == 1995-ci ildə keçirilən bu oyunla Superkubok oyunu 2-ci dəfə və bu dəfə də "Səhər" qəzetinin təşəbbüsü ilə baş tutdu. Bu dəfə də qarşılaşma Sumqayıtda keçirildi. Amma 3 il əvvəlki ilə müqayisədə bu dəfə çempionla kubokun qalibi üz-üzə gəlmirdi. 1994/95 mövsümündə qızıl medal qazanan "Kəpəz" bu turnirdə oynamaqdan boyun qaçırdığından, Sumqayıta 2-ci yerin sahibi "Turan" gəlmişdi. "Neftçi" isə bu dəfə ölkə kubokunun qalibi kimi meydana çıxırdı. Gərgin mübarizə 90 dəqiqənin qollu heç-heçəsi ilə başa çatdı. "Turan" penaltidən bərabərlik qolunu vurdusa, "Neftçi" matçın taleyini həll edəcək 11 metrlik zərbəni qaçırdı. Əlavə vaxtın olmadığı görüşün sonunda bakılıların baş məşqçisi Vaqif Sadıqov sonradan başqa həmkarlarının da əl atdığı fənddən yararlanıb, qapıçını dəyişdi. Penaltilər seriyasına hesablanan bu addım özünü doğrultdu.
1995 Futbol üzrə Azərbaycan Superkuboku
1995 Azərbaycan Superkuboku — futbol üzrə Azərbaycan Superkubokunun üçüncü mövsümü. == Tarixi == 1995-ci ildə keçirilən bu oyunla Superkubok oyunu 2-ci dəfə və bu dəfə də "Səhər" qəzetinin təşəbbüsü ilə baş tutdu. Bu dəfə də qarşılaşma Sumqayıtda keçirildi. Amma 3 il əvvəlki ilə müqayisədə bu dəfə çempionla kubokun qalibi üz-üzə gəlmirdi. 1994/95 mövsümündə qızıl medal qazanan "Kəpəz" bu turnirdə oynamaqdan boyun qaçırdığından, Sumqayıta 2-ci yerin sahibi "Turan" gəlmişdi. "Neftçi" isə bu dəfə ölkə kubokunun qalibi kimi meydana çıxırdı. Gərgin mübarizə 90 dəqiqənin qollu heç-heçəsi ilə başa çatdı. "Turan" penaltidən bərabərlik qolunu vurdusa, "Neftçi" matçın taleyini həll edəcək 11 metrlik zərbəni qaçırdı. Əlavə vaxtın olmadığı görüşün sonunda bakılıların baş məşqçisi Vaqif Sadıqov sonradan başqa həmkarlarının da əl atdığı fənddən yararlanıb, qapıçını dəyişdi. Penaltilər seriyasına hesablanan bu addım özünü doğrultdu.
2015 Rusiya Su-24 təyyarəsinin vurulması
Suriyada Rusiyanın Su-24 təyyarəsinin vurulması — 24 noyabr 2015-ci il tarixində Türkiyə ilə Suriya sərhədinin yaxınlığlnda Türkiyə hərbi hava qüvvələrinin F-16 qırıcı təyyarəsi tərəfindən Rusiyanın Su-24 bombardmançı təyyarəsinin vurulması. == Hadisənin məzmunu == Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin açıqladığı radar analizinə görə, Rusiyaya məxsus təyyarə Türkiyə hava sərhədini pozaraq Türkiyə üçün təhlükə yaradıb. Türkiyə silahlı qüvvələri Su-24 təyyarəsi tərəfindən hava sərhədinin pozulduğu vaxt 5 dəqiqə ərzində 10 dəfə xəbərdarlıq edildiyini bildirib. Rusiya Müdafiə Nazirliyi isə Su-24 təyyarəsinin Suriya hava sərhədi daxilində uçduğunu bildirib. Pilotlar paraşütlə tullanaraq təyyarədən evakuasiya olunsalar da, onlardan biri – Su-24 təyyarəsinin pilotu polkovnik-leytenant Oleq Peşkov yerli türkmanların yerdən açdıqları atəşlə havada öldürülüb. Kapitan Konstantin Muraxtin isə sağ tapılaraq Suriyadakı Rusiya hərbi bazasına aparılıb. Rusiya prezidenti Vladimir Putin Oleq Peşkova ölümündən sonra Rusiya Qəhrəmanı adını verib. Ertəsi gün Rusiyanın Su-24 təyyarəsinin vurulması ilə bağlı Türkiyənin Moskvadakı diplomatik missiyasının qarşısına toplaşan yüzlərlə aksiya iştirakçısı səfirlik binasına yumurta, daş, butulka və boya qutuları atıblar. Səfirliyin bir neçə pəncərəsi sındırılıb. Polis aksiyaya müdaxilə etməyib və iştirakçılar arasında saxlanılan olmayıb.
2015 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatı
16-cı FİNA Dünya Çempionatı(rus. Чемпионат мира по водным видам спорта 2015, tatar. 2015 елгы Су спорт төрләре буенча дөнья чемпионаты) və ya Aquatiks 2015- 2015-ci il 24 iyul - 9 avqust tarixlərində Rusiyanın Kazan şəhərində keçirilən yarış. Yarış iştirak edən ölkələrin sayına(190), iştirak edən edən idmançıların sayına(2400), və verilən medal sayına(75) görə bu çempionatın rekorduna imza atmışdır. == Şəhər seçimi == 2011-ci il iyulun 15-də Şanxayda FİNA-nın Ümumi qurultayı baş tutdu. Bu zaman Kazan şəhəri Quadalaxara(Meksika), Honkonq(Çin) və Monrealı(Kanada) qabaqlayaraq 2015-ci ildə yarışın keçiriləcəyi şəhər seçildi. Son iki şəhər isə öz təkliflərini geri götürdü.
2015 Türkiyə Superkuboku
Türkiyə Superkuboku 2015 — 8 avqust 2015 tarixində 2014-15 Super Liqa çempionu Qalatasaray və 2014-15 Türkiyə Kuboku finalçısı Bursaspor arasında oynalınan 42-ci Super Kubok matçı. Rəqibini 1-0 məğlub edən Qalatasaray, kuboku on dördüncü dəfə öz muzeyinə apardı. Qalatasaray bu qarşılaşma ilə birlikdə ardıcıl dördüncü dəfə, ümumi isə iyirmi ikinci dəfə Super Kubokda mübarizə apardı. Qalatasaray əldə etdiyi bu çempionluqla birlikdə, 2006-cı ildən kuboku ən çox əldən komanda adını qazanıb. Bursaspor isə komanda tarixində üçüncü dəfə Super Liqa təşkilatındada iştirak etdi, ancaq yenə çempionluq sevinci yaşaya bilmədi. Matç Türkiyənin ATV kanalında canlı olaraq ekranlaşdırıldı. Qalatasaray baş məşqçisi Hamza Hamzaoğlu sarı-qırmızılı forma ilə futbolçu olaraq çempion olmuşdur. O, düz iyirmi il sonra Qalatasaray baş məşqçisi olaraq yenə həmin təşkilarda çempion olmuşdur. Beləliklə həm futbolçu, həm də baş məşqçi olaraq Qalatasarayda bir mövsümdə üç kubok qazanma müvəffəqiyyətinə çatdı. Qalatasarayda iki oyunçu, Bursasporda isə ümumi dörd oyunçu bu matçla birlikdə komandaları ilə ilk dəfə rəsmi mübarizəyə çıxmış oldu.
2017 Cənubi Sudan Antonov An-26 qəzası
2017 Cənubi Sudan Antonov An-26 qəzası, Cənubi Sudanda baş vermiş aviasiya olayı. 20 mart, 2017-ci il tarixində Cənubi Suprem Hava yollarına məxsus Antonov An-26 tipli təyyarə Yuba Beynəlxalq Havalimanından, Vau Havalimanına daxili uçuş həyata keçirərkən qəzaya uğrayıb. Təyyarə Vau Havalimanına endikdən sonra alışmağa başlayıb. == Təyyarə == Qəzaya uğramış təyyarənin növü Antonov An-26.
2017 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatı
2017 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatı — 14-30 iyul 2017-ci il tarixləri arasında Macarıstanın Budapeşt şəhərində keçirilən 17-ci FİNA Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatıdır. == Ev sahibinin seçimi == 2011-ci il 15 iyul tarixində Şanxay şəhərində FİNA-nın Ümumi Qurultayı baş tutdu. 2017 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatının ev sahibi olacaq şəhər kimi Meksikanın Quadalaxara şəhəri elan edilmişdir. Eyni səsvermə ilə Rusiyanın Kazan şəhəri 2015-ci ildə Dünya Çempionatını qəbul etmişdir. Çinin Honkonq şəhəri isə həmin səsvermədə məğlub olmuşdur. Quançjou (Çin) və Monreal (Kanada) səsvermədən əvvəl yaxın vaxtlarda tender təkliflərini geri götürmüşdür. 2015-ci ilin fevral ayında Meksika təşkilatçılar bildirdilər ki, onlar multi-idman su tədbirinin keçirilməsinə sərf olunacaq 100 milyon dollar vəsaiti rəva bilmirlər. Ölkə dünya çempionatına ev sahibliyi vərəqəsini geri götürdü. 11 mart 2015-ci ildə Budapeşt Dünya Çempionatına ev sahibliyi edəcəyini açıqladı. == Məkanlar == Turnirin təşkil olunduğu məkanlardan ikisi Budapeştdə yerləşir: Dunay Arena yeni qapalı üzgüçülük hovuzudur.
2018-ci il Sunda Boğazı sunamisi
2018-ci il Sunda Boğazı sunamisi — 22 dekabr 2018-ci ildə Sunda Boğazında Anak Krakatau vulkanının püskürməsi nəticəsində baş verən sunami hadisəsi. Sunami Banten əyalətinin (yava) və Lampunq şəhərinin (Sumatra) və İndoneziyanın başqa ərazilərinin sahillərinə böyük ziyan vurdu. Ən azI 429 adam ölüb, 1459 nəfər yaralanıb.
2018 Fransa Superkuboku
2018 Fransa Superkuboku (fr. 2018 Trophée des Champions) — 23-cü dəfə təşkil olunan Fransa Superkuboku görüşüdür. Görüş 2017-18 Liqa 1 mövsümünün və Fransa Kubokunun qalibi olan Pari Sen-Jermen klubu ilə Liqa 1 ikincisi olan Monako klubu arasında baş tutmuşdur. Oyun Çinin Şençjen şəhərində yerləşən Şençjen Universiada İdman Mərkəzində keçirilmişdir.Keçən mövsümün superkubok görüşündə PSJ Monako klubuna 2-1 hesabı ilə qalib gəlmişdir. Pari Sen-Jermen klubu görüşdə 4-0 hesabı ilə qalib gəlmişdir. Beləliklə klub ardıcıl 6-cı dəfə, ümumilikdə isə 8-ci dəfə Fransa Superkubokunun qalibi olmuşdur.
2019 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatı
2019 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatı — 12-28 iyul 2019-cu il tarixləri arasında Cənubi Koreyanın Kvanju şəhərində keçirilən 18-ci FİNA Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatı. Şəhər 2015 Yay Universiada Oyunlarında su idman növlərinin keçirilməsi üçün ev sahibi rolunu oynamışdır. == Ev sahibinin seçimi == Ev sahibi olacaq şəhər 19 iyul 2013-cü ildə 2013 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatına ev sahibliyi edən Barselona şəhərində FİNA Baş Qurultayında elan edilmişdir. 2015-ci ildə Quadalaxara şəhərinin namizədliyini geri götürməsindən sonra 2017-ci il Çempionatına ev sahibliyi edən Budapeşt 2021 Su idman növləri üzrə Dünya Çempionatına da əsas namizəd kimi göstərilmişdir. == Məkanlar == Yarışların əksəriyyəti 2015 Yay Universiada Oyunları üçün Kvanju şəhərində tikilmiş Su İdman Mərkəzində keçirilmişdir. Su İdman Mərkəzi üzgüçülük və suya tullanma yarışlarına ev sahibliyi edəcəkdir. Sinxron üzgüçülük və voterpol yarışlarında isə iki yanaşı, üstü açıq məkandan istifadə ediləcək. Nambu Universiteti Bələdiyyə Su İdman Mərkəzi (üzgüçülük, suya tullanma) Nambu Universiteti Futbol meydançası (voterpol) Yeomcu Gimnaziyası (sinxron üzgüçülük) Çosun Universiteti Futbol meydançası (yüksək suya tullanma) Yeosu Expo Ocean Park (açıq hovuz üzgüçülüyü) == Turnir cədvəli == Altı idman növü üzrə 75 dəst medal oynanılacaq. == Medal cədvəli == * Ev sahibi ölkə (Cənubi Koreya) == İştirakçı ölkələr == == Media dairəsi == ABŞ-də NBCUniversal şirkəti yarışları yayımlamaq hüququ əldə etmişdir.
2019 UEFA Super Kuboku
2019 UEFA Super Kuboku – UEFA tərəfindən hər il ənənəvi olaraq keçirilən sayca 44-cü UEFA Superkuboku matçıdır. Superkubok uğrunda matçda 2018–19-cu il mövsümündə müvafiq olaraq UEFA Çempionlar Liqası və UEFA Avropa Liqası qalibi olmuş "Liverpul" və "Çelsi" klubları üz-üzə gəldi. Matç 14 avqustda İstanbulda yerləşən Vodafone Parkda oynandı. Bu matç ilk dəfə iki ingilis klubunun üz-üzə gəldiyi superkubok matçı oldu. Ümumilikdə isə səkkizinci dəfə bu turnirdə eyni ölkənin klubları üz-üzə gəldi. Superkuboklar tarixində ilk dəfə məhz bu il Video köməkçi hakim (VAR) sistemindən istifadə edildi.Matçın əsas və əlavə vaxtı 2–2 hesabı ilə bitdiyindən, qalibi müəyyənləşdirmək üçün penalti zərbələrindən istifadə olundu. "Liverpul" penalti zərbələrində 5–4 hesabı ilə üstün olaraq kuboka yiyələndi. == Klublar == "Liverpul" bundan əvvəl 5 dəfə superkubok matçında iştirak etmişdi və onların üçündə uğurlu olmuşdu. Belə ki, 1977-ci ildə "Hamburq"u, 2001-ci ildə "Bayern Münhen"i, 2005-ci ildə isə "ÇSKA Moskva" klubunu məğlub edərək kuboku başı üzərinə qaldırmışdı. "Çelsi" isə buna qədər 3 dəfə stadiona superkuboku qazanmaq üçün çıxmışdı.
2019 UEFA Superkuboku
2019 UEFA Super Kuboku – UEFA tərəfindən hər il ənənəvi olaraq keçirilən sayca 44-cü UEFA Superkuboku matçıdır. Superkubok uğrunda matçda 2018–19-cu il mövsümündə müvafiq olaraq UEFA Çempionlar Liqası və UEFA Avropa Liqası qalibi olmuş "Liverpul" və "Çelsi" klubları üz-üzə gəldi. Matç 14 avqustda İstanbulda yerləşən Vodafone Parkda oynandı. Bu matç ilk dəfə iki ingilis klubunun üz-üzə gəldiyi superkubok matçı oldu. Ümumilikdə isə səkkizinci dəfə bu turnirdə eyni ölkənin klubları üz-üzə gəldi. Superkuboklar tarixində ilk dəfə məhz bu il Video köməkçi hakim (VAR) sistemindən istifadə edildi.Matçın əsas və əlavə vaxtı 2–2 hesabı ilə bitdiyindən, qalibi müəyyənləşdirmək üçün penalti zərbələrindən istifadə olundu. "Liverpul" penalti zərbələrində 5–4 hesabı ilə üstün olaraq kuboka yiyələndi. == Klublar == "Liverpul" bundan əvvəl 5 dəfə superkubok matçında iştirak etmişdi və onların üçündə uğurlu olmuşdu. Belə ki, 1977-ci ildə "Hamburq"u, 2001-ci ildə "Bayern Münhen"i, 2005-ci ildə isə "ÇSKA Moskva" klubunu məğlub edərək kuboku başı üzərinə qaldırmışdı. "Çelsi" isə buna qədər 3 dəfə stadiona superkuboku qazanmaq üçün çıxmışdı.
30 saylı Suraxanı birinci seçki dairəsi
31 saylı Suraxanı ikinci seçki dairəsi
50 saylı Qobustan-Xızı-Sumqayıt seçki dairəsi
ABŞ–Suriya münasibətləri
ABŞ—Suriya münasibətləri — ABŞ və Suriya arasında iki tərəfli diplomatik münasibətlər. 1944-cü ildə ölkələr arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 2012-ci il ABŞ-nin Qlobal Liderlik Hesabatına görə, Suriyadakı Vətəndaş müharibəsi dövründə edilən bir sorğu nəticəsində suriyalıların 29% -i ABŞ liderliyini təsdiqləyir, 40% -i rədd edir və 31% -i qeyri-müəyyən münasibət bildirir. == Tarix == 1967-ci ildə Suriya Ərəb-İsrail müharibəsindən sonra ABŞ ilə diplomatik əlaqələrini kəsir. Münasibətlər 1974-cü ildə bərpa edilir. 1979-cu ildə Suriya Amerikanın terrorizmə sponsorluq edən ölkələr siyahısına daxil edilir, eyni ildə ona qarşı iqtisadi sanksiyalar tətbiq edir. 1990-2001-ci illərdə ABŞ və Suriya bəzi regional mövzularda əməkdaşlıq edir, lakin 2003-cü ildə münasibətlər yenidən pisləşir. ABŞ hökumətini narahat edən Suriya məsələləri: Suriya hökumətinin İraqa gedərkən Suriyadan tranzit bazası kimi istifadə edən xarici döyüşçülərlə döyüşməkdən imtina etməsi; Suriyalıların Səddam Hüseynin keçmiş rejiminin tərəfdaşlarını ölkədən deportasiya etməkdən imtina etməsi; Suriyanın Livanın işlərinə müdaxiləsi; fələstinli xadimlərə dəstək; insan haqları ilə əlaqəli vəziyyət; kütləvi qırğın silahlarına sahib olmaq istəyi. 2009-cu ilin əvvəlində ABŞ Suriyadakı siyasətini ölkədəki və bölgədəki dəyişikliklər fonunda yenidən nəzərdən keçirməyə başlayır və bu da iki ölkənin yenidən regional məsələlərin həllində işbirliyinə başlamasına səbəb olur. 2011-ci ilin mart ayında Dəra şəhərində bir qrup suriyalı tələbə evlərin divarlarında siyasi yazılar yazdıqlarına görə həbs olunurlar.
AMEA Eroziya və Suvarma İnstitutu
Eroziya və Suvarma İnstitutu — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının institutlarından biri. == Tarixi == Eroziya və Suvarma İnstitutu Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin 27 oktyabr 1997-ci il tarixli 292 saylı əmrinə əsasən "Aqroekologiya" Elm Mərkəzi və "İmpuls" Elm-İstehsalat Birliyinin birləşdirilmiş bazasında yaradılmışdır. 6 oktyabr 2011-ci il tarixində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamıı ilə Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində olan Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Eroziya və Suvarma İnstitutu Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının tabeliyinə verilmişdir. İnstitut Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Aqrar Elmlər bölməsinin tərkibində fəaliyyət göstərir. İnstitut torpaqların səmərəli şəkildə istifadəsi, eroziyadan mühafizəsi, çirklənməsinin qarşısının alınması, pozulmuş torpaqların münbitliyinin bərpası, mütərəqqi üsullarla suvarma texnologiyalarının işlənib hazırlanması, bu sahədə suya qənaət edən texniki sistemlərin yaradılması, kütləvi istehsalı və istehsalatda tətbiqi, elmi-tədqiqat, təcrübi-konstruktor, layihə-axtarış, texnoloji-sınaq və istehsalat işlərinin nəticəsi olaraq kənd təsərrüfatı istehsalının inkişaf perespektivlərini müəyyənləşdirən elmi-nəzəri konsepsiyaları hazırlayır. == Bеynəlхаlq əlаqələr == Torpağın münbitliyinin və suvarma suyunun səmərəli idarə edilməsi yolu ilə kəndin güzəranının yaxşılaşdırılması mövzusu üzrə layihə İCARDA-nın rəhbərliyi ilə 2004–2006-cı illrədə həyata keçirilib. Layihədə Mərkəzi Asiya ölkələri və Azərbaycan iştirak edib. Layihənin məqsədi qiymətli təbii ehtiyatlar olan torpaq və sudan səmərəli istifadə etməklə məhsuldarlığı artırmaqdır. Azərbaycan tərəfdən layihədə Elmi-Tədqiqat Əkinçilik İnstitutu və Elmi-Tədqiqat Eroziya və Suvarma İnstitutu iştirak edib. Layihə çərçivəsində meyvə ağaclarının damcıladıcı suvarma üsulu ilə suvarılması və buğdanın tirə əkin üsulu ilə yetişdirilməsi texnologiyası nümayiş etdirilmişdir.
Abbas bəy Sultanov
Abbas bəy Sultanov (1895, Qubadlı, Zəngəzur qəzası – 1938, Bakı) — həkim, ictimai xadim. == Həyatı == Abbas bəy Ağalar bəy oğlu 1895-ci ildə Zəngəzur qəzasının Qubadlı kəndində anadan olmuşdu. 8 yaşından 11 yaşına kimi Qubadlı kənd məktəbində oxumuşdu. Sonra Qori şəhər gimnaziyasına qəbul olmuşdu. 1915-ci ildə gimnaziyanı bitirmişdi. Elə həmin ildə Kiyev Universitetinin tibb fakültəsinə daxil olmuşdu. Unıversitetdə oxuduğu dövrdə siyasi dərnəklərdə iştirak etmişdi. 1917-ci ildə təhsil ocağını yarımçıq qoyub Zəngəzura qayıtmışdı. Feldşerlik vəsiqəsi olduğundan Gorusda qəza idarəsinin tibb şöbəsində işə başlamışdı. Sovet dövründə, 1921-ci ildən 1923-cü ilədək Qubadlı Qəza Firqə Komitəsinin məsul katibi işləmişdi.
Abdulla Sur
Mirzə Abdulla Məhəmmədzadə (təxəllüsü: Abdulla Sur, Abdulla Tofiq; 23 iyul 1883, Yelizavetpol – 1912, Yelizavetpol) — ədəbiyyatşünas, tənqidçi. == Həyatı == Abdulla Sur 23 iyul 1883–cü ildə Gəncədə anadan olmuşdur. === Təhsili === İlk təhsilini Gəncədəki Xeyriyyə Məktəbində almış, burada müxtəlif dünyəvi elmlərlə yanaşı ərəb və fars dillərini də öyrənmişdir. Çox gənc yaşda – 1899-da, təhsil aldığı məktəbin müəllimi olaraq işləməyə başlamışdır. 1906-cı ildə İstanbula getmiş və İstanbul Universitetində təhsil almışdır. Dərin savadı, ədəbi zövqü və geniş mühakiməsiylə çox qısa zamanda bütün Gəncə ziyalıları arasında tanınmışdır. == Fəaliyyəti == İlk məqalələri 1903–cü ildə Tiflisdə nəşrə başlayan "Şərqi-Rus" qəzetində çap olunmuşdur. Həmin ildə Tiflisə köçərək, bu qəzetin təsisçisi işləyir. Onun yazıları qəzetin hər sayında yer alırdı. Abdulla Surun 1903-cü ildə başlayan mətbuat həyatı, qəzetçilik fəaliyyəti onun qısa ömrünün sonuna qədər davam etmişdir.
Abram Surkin
Abram Surkin — Azərbaycanın Əməkdar memarı. == Xatirəsi == 2018-ci ildə "Azərmarka" tərəfindən buraxılmış Azərbaycan Memarlar İttifaqına həsr olunmuş "Markalı kitabda"kı 12 markadan biri Abram Surkinə həsr edilmişdir.
Abşeronda subtropik bitkilər (film, 1991)
Abşeronda subtropik bitkilər filmi rejissor Nicat Feyzullayev tərəfindən 1991-ci ildə çəkilmişdir. Film "Mozalan" Studiyasında istehsal edilmişdir. Film Azərbaycanın Abşeron bölgəsində yetişdirilən subtropik məhsulların faydası haqındadır. == Məzmun == Film Azərbaycanın Abşeron bölgəsində yetişdirilən subtropik məhsulların faydası haqındadır. == Filmin üzərində işləyənlər == Ssenari müəllifi: Ziyafət Abbasov, Eldəniz Quliyev Rejissor: Nicat Feyzullayev Operator: Vaqif Muradov == İstinadlar == == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh.
Accipiter superciliosus
Accipiter superciliosus (lat. Accipiter superciliosus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin əsl qırğı cinsinə aid heyvan növü.

Tezlik illər üzrə

Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.

Ümumi • 425.18 dəfə / 1 mln.
2002 •••• 565.31
2003 •• 294.08
2004 •• 342.61
2005 ••• 437.94
2006 ••• 369.84
2007 ••• 357.31
2008 ••• 400.27
2009 ••• 388.12
2010 ••• 492.26
2011 ••• 450.32
2012 •••• 542.62
2013 ••• 401.01
2014 ••• 406.72
2015 ••• 358.10
2016 ••• 374.85
2017 ••• 519.14
2018 ••• 451.12
2019 •• 348.42
2020 ••• 395.57

su sözünün leksik mənası və izahı

  • 1 is. 1. Dənizləri, gölləri, çayları, bulaqları əmələ gətirən və hidrogenlə oksigenin kimyəvi birləşməsindən ibarət olan şəffaf rəngsiz maye. Yağış suyu. Çay suyu. İçməli su. – Stol üzərindəki qrafindən stəkana su töküb içdim. A.Şaiq. // Müalicə məqsədilə işlədilən mədən suları. Badamlı suyu. Borjom suyu. // Cəm şəklində: sular – mədən suları çıxan yerlər, bu sularla müalicə olunan kurort yerləri. Məktubundan belə görünür ki, yayda müalicə üçün sulara gedəcəksən. S.S.Axundov. // məc. Boş, mənasız sözlər, ibarələr, ifadələr, danışıqlar, əsərlər haqqında. Əsərdə su çoxdur. Kitabın yarısı sudur. 2. Çayın, dənizin, gölün su kütləsi. Su ilə əhatə olunmaq. Sudan keçmək. // Çay, bulaq, axar su. [Kərəm:] Su başında duran qızlar, gəlinlər; Allı gəlin, Xan əslimə bənzərsən. “Əsli və Kərəm”. …Naməlsəm məhəlləsinin bir neçə cavanları daha artıq səbir edə bilməyib əllərində bel su başına getdilər. N.Nərimanov. // Cəm şəklində – sular. Su sahələrinin, dənizlərin, göllərin, çayların bir hissəsi. Dövlət suları. Territorial sular. 3. məc. Tər mənasında. Su içində gəlib çıxdıq. Uşaq su içindədir, paltarını dəyiş. 4. Meyvədən, səbzəvatdan çıxarılan şirə. Nar suyu. Kök suyu. Alma suyu. Portağal suyu. // Bəzi ətirli bitkilərin yarpaq və çiçəklərindən distillə yolu ilə alınan ətirli maddə, maye. Gül suyu. Nanə suyu. 5. Xörəyin duru hissəsi. Xörəyin suyunu çoxaltmaq. Düşbərənin suyu çox düşüb. ◊ Su(yunu) dəyişmək – müalicə məqsədilə yaşadığı yerdən başqa yerə köçmək, ya getmək, iqlimini dəyişmək, havasını dəyişmək. Su ilə od arasında qalmaq – çaşbaş qalmaq, nə edəcəyini bilməmək, çaşmaq. Su kimi – rahat, rəvan, səlis; tez, incimədən, çətinlik çəkmədən. Su kimi əzbərləmək. Su kimi cavab vermək. – [Səriyyə Saraya:] [Müəllim] dedi ki, iki ayda lap su kimi oxumaq öyrədəcəyəm. Mir Cəlal. Su kimi getmək – tez xərclənib getmək (pul haqqında). Sudan quru çıxmaq – çətin, ağır vəziyyətdən qurtarmaq, heç bir ziyan, cəza görmədən yaxasını qurtarmaq. [Qurban:] Elədir, bu haramzada sudan quru çıxacaq. Ə.Məmmədxanlı. Suyu bir yerdən axmamaq – düz gəlməmək, bir-birinə öyrəşə bilməmək, yola getməmək (adətən ər-arvad haqqında). Əmisi qızı ilə Cəmilin ər-arvadlığı cəmisi üç ay çəkdi. Onların suyu bir yerdən axmazdı, ulduzları barışmazdı. Ə.Vəliyev. Suyu bulandırmaq – aranı qarışdırmaq, araya fitnə salmaq. [Muxtar anasına:] Bunlar hamısı bəhanədir, suyu bulandırmaqdır. B.Bayramov. Suyu sovulmuş dəyirmana oxşamaq (dönmək) – xaraba qalmaq, pis kökə düşmək, dağılmaq, işləməz hala gəlmək. [Qəndab:] Çingizin yaşadığı otaq suyu sovulmuş dəyirmana dönmüşdü. B.Bayramov. Suyu süzülə-süzülə (süzələnə-süzələnə) getmək (qayıtmaq) – kor-peşman, qanı qara, kefi pozulmuş halda, pərt. Sınıq düşən Səlim bəy suyu süzələnə-süzələnə Gorusa qayıdıb, istər-istəməz Peterburqa bir də xəbər yazdı. S.Rəhimov. Suyu üfürə-üfürə içən – çox ehtiyatlı, vasvası adam haqqında. [Zeynəb Leyliyə:] Ölçüb-biçəndən, suyu üfürüb içəndən aşiq olmaz? Ə.Məmmədxanlı. Çox (nə qədər) su axmış – illər keçmiş, çox vaxt keçmiş, xeyli ötmüş. Bu illər ərzində nələr olmamışdı, nə qədər sular axmış, nə qədər adamlar həlak olmuş, torpağın üstündə nə qədər dəyişikliklər baş vermişdi. M.İbrahimov. Gözü su içməmək – bax göz. Üzündə su yoxdur – bax üz. Üstünə su ələnmək – bax üst.

    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / su

su sözünün etimologiyası

  • 1 Vaxtilə yul (bulaq, arx), yulaq (çay, su), kölər (su yığılan yer), yelpir, yelpək (мо­чить), çoqra (кипеть), çoqrama yul (isti su), ol ton (yaş paltar), çilə (мочить), çi (ро­са), çun (мыться), yelpiş (отсыревать) və s. sözləri bu anlamda işlənib. M.Kaşğaridə oxuyuruq: Aqturur gözüm yulaq, / Tüşlənir ördək, yuğaq... / Yəni “Göz yaşım çay kimi axır, onun gölünə ördəklər, qazlar yığışır”. Su sözünün əsli cu kimi olub, “maye” mənasını əks etdirib. Süd, yelin, yağış, göl və s. sözlər “su” (cu) mənası ilə bağlıdır (yelin celin, yağış cağış, göl cöl kimi olub). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / su

su sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

  • 1 SU Onun gözləri səbirsiz və iztirab ilə su arayırdı (S.S.Axundov); AB (kl.əd.) Nə ab ilə orda aldı dəstəmaz? (Aşıq Ələsgər); Bir çeşmə gərək önümdə pür ab; Ta bula ləbim onunla sirab (Xətayi); CU (kl.əd.) Gör, mehr qılırsa sərvi-dilcu; Bağinə həmişə bağlayım cu (Xətayi).

    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / su

su sözünün rus dilinə tərcüməsi

  • 1 1. вода; 2. сок; 3. подливка;

    Azərbaycanca-rusca lüğət / su
  • 2 I сущ. 1. вода: 1) прозрачная, бесцветная жидкость, образующая ручьи, реки, озёра, моря и т.д., представляющая собой химическое соединение водорода с кислородом. Təmiz su чистая вода, şəffaf su прозрачная вода, bulanıq su мутная вода, qaynar su горячая вода, qaynanmış su кипячёная вода, çiy su сырая вода, içməli su питьевая вода, şirin su пресная вода, duzlu su солёная вода, axar su проточная вода, durğun su стоячая вода, bulaq suyu родниковая вода, quyu suyu колодезная вода, dəniz suyu морская вода, yağış suyu дождевая вода, bir stəkan su стакан воды, bir qurtum su глоток воды, su şırnağı струя воды, su damcısı капля воды, suyun təmizlənməsi водоочистка, suyun şirinləşdirilməsi опреснение воды, su içmək пить, выпить воду, su tökmək налить воды 2) напиток или водный раствор какого-л. вещества, применяемый для утоления жажды, а также в лечебных или иных целях. Qazlı su газированная вода 3) водная масса реки, озера, моря. Xəzərin suyu воды Каспия, yeraltı sular грунтовые воды, suyun çirklənməsi загрязнение воды, suyun səthi поверхность воды (зеркало воды), suyun səviyyəsi уровень воды, suyun yatması спад воды 4) водные пространства, участки морей, озёр, рек. Məhəlli sular (ərazi suları) территориальные воды, dövlət suları государственные воды, neytral sular нейтральные воды 2. разг. сок: 1) напиток из жидкости, отжимаемой из ягод, фруктов, овощей. Üzüm suyu виноградный сок, nar suyu гранатовый сок, limon suyu лимонный сок 2) перен. об энергии, силе кого-л. Canında hələ su var kimin ещё в соку кто; suyunu çıxarmaq kimin выжать все соки из кого 3. бульон (чистый, ничем не заправленный мясной отвар). Ət suyu мясной бульон, toyuq suyu куриный бульон 4. разг. пот (выделение бесцветная жидкость, выделяемая подкожными железами). Uşaq suyun içindədir ребёнок весь в поту II прил. 1. водный (связанный с водой, относящийся к воде). Su axını водный поток, su yolu водный путь, su təsərrüfatı водное хозяйство, su nəqliyyatı водный транспорт, su mənbələri водные источники, su ehtiyatı водные ресурсы, su stansiyası водная станция, su rejimi водный режим, su mübadiləsi водный обмен (водообмен), su məhlulu водный раствор, su bitkiləri водная растительность; мед. su qızdırması водная лихорадка; эмбр. su qişası водная оболочка 2. водяной: 1) относящийся к воде. гидрогеол. Su buxarı водяной пар, su layı водяной слой, su pərdəsi водяная плёнка, su təbəqəsi водяная оболочка 2) приводимый в движение водой. гидротех., тех. Su çarxı водяное колесо, su turbini водяная турбина, su mühərrikləri водяные двигатели; физ. su manometri водяной манометр, su kalorimetri водяной калориметр; геол. su bağlayıcısı водяной затвор 3) как составная часть некоторых ботанических и зоологических названий. зоол. Su şəpərəsi водяная ночница, su əqrəbi водяной скорпион, su keçisi водяной козёл, su ulağı водяной ослик, su taxtabitiləri водяные клопы; su anbarı водохранилище, su axını водосток, su boşaltma водоотлив, su burulğanı водоворот, su qovşağı гидроузел, su doyumu водонасыщенность, su dövranı водооборот, su enerjisi гидроэнергия, suəmələgəlmə водообразование, su kəməri водопровод, sugötürmə водоразбор, su müalicəsi гидротерапия, su müalicəxanası водолечебница, su sayğacı водомер, su sahəsi акватория, su təchizatı водоснабжение, su çalovu водочерпалка, su faunası гидрофауна, su quşları водоплавающие птицы; бот. su sarmaşığı ежеголовка, мед. ağız suyu (tüpürcək) слюна; qızıl suyu позолота; sudan istifadə пользование водой (водопользование); suyu açmaq пустить воду, su vermək: 1) kimə поить, напоить кого, дать воду к ому 2) nəyə поливать, полить что 3) техн. закалять, закалить. Polada su vermək закалять сталь; su buraxmaq пропускать воду; su çəkmək: 1) черпать воду (из глубокого места, колодца и т.п.) 2) намокать, намокнуть (о ране) 3) впитывать, впитать воду, сделаться влажным 4) провести куда-л. воду; suya dönmək: 1) истаять 2) мокнуть, промокнуть; suya çəkmək: 1) мыть, промывать, промыть 2) полоскать, прополоскать в чистой воде; suya getmək идти за водой; suya girmək войти в воду, окунуться в воду; suyu çəkilmək: 1) выкипать, выкипеть 2) высыхать, высохнуть ◊ ağzına su almaq набрать воды в рот; ağzının suyu axır kimin слюнки текут у кого; aydan arı, sudan duru кристально чистый (о человеке); aralarından su keçmir kimin водой не разольёшь кого; aşına su qatmaq kimin насыпать соли на хвост кому; bulanıq suda balıq tutmaq в мутной воде рыбу ловить; dəyirmanına su tökmək (axıtmaq) kimin лить воду на мельницу кого, чью; dərisini sudan çıxarmaq спасти свою шкуру; elə bil üstünə su çiləndi kimin будто холодной водой обдали кого; elə bil suya batdı как будто (словно) в воду канул; barmağından su dammaz kimin зимой снега не выпросишь у кого; əlinə su tökməyə yaramaz kim kimin в подмётки не годится кто кому; iki damcı su kimi как две капли воды; kürkünü sudan çıxarmaq уметь выворачиваться, выкручиваться из затруднительного положения, уметь устраивать свои дела; gözüm su içmir kimdən, nədən не уверен, сомневаюсь в ком, в чём; gözünə su ver (gözünüzə su verin) бери (берите) пример с кого-л.; gözünün suyunu axıtmaq лить слёзы, плакать; odla su arasında между (меж) двух огней; между молотом и наковальней; su altından yasa gedən скрытный, скрывающий свои намерения; su altından yasa getmək действовать исподтишка; su axar çuxurunu tapar два сапога пара, одного поля ягода; saman altından su yeritmək действовать исподтишка, втихомолку; su bahasına (qiymətinə) дешевле пареной репы, за чечевичную похлёбку; su(yu) bulandırmaq мутить воду; su qabı (bardağı) suda sınar повадился кувшин по воду ходить, на том ему и голову сложить; su ilə od arasında bişmək (bişib bərkimək) пройти (сквозь) огонь и воду (и медные трубы); su ilə çörək kimi lazımdır нужно как хлеб насущный; hava və su kimi lazımdır необходимо (нужно) как воздух и вода; su içmək kimi asan iş дело проще простого; su kimi bilmək (əzbərləmək) знать назубок, выучить; su kimi getmək (axmaq): 1) легко проходить, пройти 2) уплывать, уплыть (быстро израсходоваться); su topuğundandır kimin море по колено кому; suda balıq kimi как рыба в воде (непринужденно, хорошо); sudan quru çıxmaq выйти сухим из воды; suya düşmək потерпеть крах (фиаско), кончить провалом; suyu bir yerdən axmamaq не уживаться, не ужиться, никак не привыкнуть друг к другу (о супругах); suya düşmüş cücə kimi как мокрая курица; suya salıb çıxarmaq kimi устраивать головомойку кому; suyu kəsilmiş (sovulmuş, qurumuş) dəyirman kimi мерзость запустения (полное опустошение, разорение); suyu süzülən qarı kimi как в воду опущенный; suyu süzüləsüzülə (getmək, qayıtmaq) несолоно хлебавши (уйти, вернуться); suyu süzülən cücə kimi как мокрая курица; suyu üfləyə-üfləyə (üfürə-üfürə) içmək быть чрезмерно осторожным; suyu çəkmək kimə смахивать на кого (быть похожим на кого, напоминать кого); suyun lal axanı, adamın yerə baxanı в тихом омуте черти водятся; suyunu dəyişmək сменить (переменить) климат; suyunun suyu бурда бурдой; sular qaralanda когда начнёт смеркаться; xəlbirlə su daşımaq решетом воду носить; üzündə su yoxdur kimin нет ни стыда, ни совести у кого; ни стыда, ни совести у кого; üzünün suyu getmək (tökülmək) терять, потерять стыд; üzünün suyunu tökmək kimin: 1) срамить, осрамить 2) смущать, смутить кого, говорить непристойности; ürəyinə su səpmək kimin успокаивать, успокоить кого, рассеять чьё беспокойство; yeyib üstündən su içmək nəyin присваивать, присвоить что (завладеть чьим-л. имуществом и т.п.); elə bil üstünə soyuq su töküldü (ələndi) будто окатили (обдали) холодной водой кого; üstünə soyuq su ələmək kimin охладить пыл чей; o vaxtdan çox sular axıb с тех пор много (немало) воды утекло (ушло); çulunu sudan çıxarmaq: 1) сводить концы с концами 2) связывать, связать концы с концами; кое-как справляться, справиться с чем-л

    Azərbaycanca-rusca lüğət / su

su sözünün inglis dilinə tərcüməsi

  • 1 I. i. 1. water; yağış ~yu rain-water; təzə ~ fresh water; şirin ~ sweet water; mineral ~ mineral water; dəniz ~yu sea-water; ağır ~ kim. heavy water; ~ ilə getmək to travel by water; iki damla ~ kimi oxşar as like as two peas; ◊ Elə bil ağzına ~ alıb ≅ He is silent as the grave; ~ vermək 1) bax suvarmaq; 2) (polada) temper; ~ kimi bilmək məc. to know* perfectly; ~ kimi oxumaq to read* fluently / easily; ~ qiymətinə satmaq to sell* for nothing / very cheap; ~ çəkmək 1) to lay* on water (supply); (evə) to put* (the) water in the house; 2) (quyudan və s.) to draw* water; 3) to absorb, to take* in, to suck in; ~ çıxartmaq 1) to lay* on water (supply); 2) (quyudan) to draw* water; ~ya dönmək to turn into water, to turn watery / thin; ~ya çəkmək (yuyulmuş paltarı və s.) to rinse (d.); to swill (d.); ~yu çəkilmək to dry, to dry up; (xörək) to boil away; ~yu çəkmək (oxşamaq); to be* like, to bear* resemblance; 2. juice, sap; ağcaqayın ~yu birch sap; meyvə ~yu fruit juice; 3. (xörəyin) dressing; (ət) gravy II. s. water; ~ enerjisi water power; ~ dəyirmanı water mill; ~ borusu water pipe; ~ təchizatı water supply; ~ yolu waterway; ~ nasosu water pump

    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / su

su sözünün fransız dilinə tərcüməsi

  • 1 is. eau f ; ~ nəqliyyatı vasitəsi ilə (dənizlə) par transport par eau ; ~ya buraxılma (gəminin) lancement m d’un navire ; ~yun çirkləndirilməsi pollution f de l’eau

    Azərbaycanca-fransızca lüğət / su

su sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

  • 1 сущ. 1. яд; yağış suyu марфадин яд; su içmək яд хъун; // цин; su damcısı цин стӀал; 2. пер. гьакӀан буш, манасуз гафар, ибараяр, рахунар, эсерар; 3. вацӀун, гьуьлуьн, вирин яд; вацӀ, гьуьл, булах, чешме, авахзавай яд; könlü balıq istəyən quyruğunu suya vurar. Ata. sözü гъед кlанида тум цел эляда; // sular гз. ятар а) вацӀун, гьуьлуьн, вирин ва мс. цикай ибарат тир пай; dövlət suları девлетдин ятар; б) мядендин ятар авай, курортдин ва мс. чкаяр; 4. пер. яд, гьекь; at su içindədir балкӀан цин къене ава; 5. яд, меже (емишрин, хъчарин ва мс.); üzüm suyu ципицӀрин яд; 6. яд, къафундин (хуьрекдин) кьеж квай, жими пай; ** su(yunu) dəyişmək пер. яд дегишун, ял ягъун ва я мс. макьсаддалди са патахъ фин, гьава дегишун; su ilə od arasında qalmaq цинни цӀун арадал аламукьун, ийир-тийир хьун, акахьна (какахьна) амукьун, вуч ийидатӀа течиз амукьун; su kimi яд хьиз, михьиз, сересдиз; фад, четинвал чӀугун тавуна, регьятвилелди; su kimi getmək яд хьиз фин, фад харж хьана фин (пул); sudan quru çıxmaq цяй кьуруз экъечӀун, четин везиятдай са зарарни галукь тавуна хев хкудун; suyu bir yerdən axmamaq яд са патахъ тефин, сад-садав дуьз татун, вердиш тахьун, рекье тефин (гъуьлни паб); suyu bulandırmaq яд рагъуларун, араяр акадарун, арада фитне ттун; suyu sovulmuş dəyirmana oxşamaq (dönmək) яд амачир регъуьз ухшар хьун (элкъуьн), харапӀа хьун, пис куькве гьатун, чукӀун; suyu süzülə-süzülə (süzələnə-süzələnə) getmək (qayıtmaq) яд кӀвахьиз-кӀвахьиз фин (хъфин, хтун), пашман яз, иви чӀулав яз, кефияр чӀуру яз (хъфин, хтун); suyu üfürə-üfürə içən къайи циз уф гудайди, гзаф игьтиятлу, кстах касдин гьакъинда; çox (nə qədər) su axmış гзаф (гьи кьадар) ятар фенва, йисар (вахтар) алатнава; gözü su içməmək кил. göz; üzündə su yoxdur кил. üz; üstünə su ələnmək кил. üst.

    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / su

su sözünün türk dilinə tərcüməsi

su sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində

Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti

SU f. bax suy. SU’ ə. 1) nasaz, pis; 2) yamanlıq, pislik. Sui-qəsd birinin canına qəsd etmə; öldürmə; sui-iste’mal bir şeyi işlətməmə, öz hüquq və vəzifələrindən başqalarının zərərinə qanunsuz istifadə etmə; sui-niyyət pis niyyət, pis fikir; sui-təfsir pis məna vermə; sui-tə’sir pis təsir; sui-zənn pis xəyal; bədgümanlıq.

Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti

"su" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər

#su nədir? #su sözünün mənası #su nə deməkdir? #su sözünün izahı #su sözünün yazılışı #su necə yazılır? #su sözünün düzgün yazılışı #su leksik mənası #su sözünün sinonimi #su sözünün yaxın mənalı sözlər #su sözünün əks mənası #su sözünün etimologiyası #su sözünün orfoqrafiyası #su rusca #su inglisça #su fransızca #su sözünün istifadəsi #sözlük