1016-cı il
== Hadisələr ==
Banu Hammud (1016–1073-cü illər) — Zeydi
== Doğumlar ==
I Ferdinand, Leon kralı.
1026-cı il
== Hadisələr ==
Qaraxanilər dövlətinin X xaqanı Əhməd xan Qaraxaninin hakimiyyətinin sonu.
1036-cı il
== Hadisələr ==
== Doğumlar ==
Odo Baye - Normandiyanın dini və dövlət xadimi və Kent qraflığının ilk qrafı.
1040-cı il
== Hadisələr ==
23 may - Mərv yaxınlığında Dəndənəkən döyüşündə Səlcuqlarla Qəznəvilər arasında baş verən döyüşdə Qəznəvilər məğlubiyyətə uğradılar.
1046-cı il
== Hadisələr ==
== Doğumlar ==
I Əfridun – Şirvanşahlar dövlətinin on səkkizinci hökmdarı, Şirvanşah I Fəribürzün oğlu.
1060-cı il
== Hadisələr ==
== Doğumlar ==
Frau Ava
== Vəfatlar ==
II Presian — Birinci Bulqar dövlətinin XXVII imperatoru və son hökmdarı.
1066-cı il
== Hadisələr ==
Normandiya hersoqu Vilhelmin Qastinqs döyüşündə II Haroldun başçılıq etdiyi anqlo-saks qüvvələrinə qalib gələrək İngiltərəni işğal etməsi. İngiltərədə mərkəzləşdirilmiş dövlət yaradılmasının əsasının qoyulması.
Şirvanşahların vassal halına salınması ilə Azərbaycan torpaqlarının Böyük Səlcuq imperatorluğunun təkibinə daxil edilməsi prosesi başa çatdı.
1116-cı il
== Hadisələr ==
== Doğumlar ==
Nurəddin Mahmud Zəngi (d.1116 - ö.1174) — Zəngilər sülaləsindən olan hökmdar, atabəy.
1206-cı il
== Hadisələr ==
Hindistanda türk sərkərdəsi Oütbəddin Aybək tərəfindən Dehli sultanlığının əsasının qoyulması.
Onon qurultayı və Çingiz xan tərəfindən Monqol dövlətinin yaranması.
Dehlidə "Qütbminar" minarəsinin inşasına başlanılması.
1240-cı il
== Hadisələr ==
Batı Xanın rəhbərlik etdiyi Qızıl Orda ordusunun Kiyev şəhərini işğal etməsi.
== Doğumlar ==
Bolad
I Beka
II Andronik (Trabzon imperatoru)
== Vəfatlar ==
Baçman xan (d. 1210 – ö. 1240) — Olburlik tayfasından qıpçaq xanı.
16-cı əsr
XVI əsr — 1500-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1500-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1599-cu ilin 31 dekabrıdır.
XVI əsrdən sonra isə XVII əsr gəlir.
== Hadisələr ==
1501-ci ildə Səfəvi İmperiyası yarandı.
1514-cü ildə Çaldıran düzündə şah İsmayıl Xətai ilə Sultan Səlim arasında müharibə oldu.
18-ci əsrin 40-cı illərinin sonlarından bu günə qədər "Gələrsən, görərsən" adlandırılan bu qala 1551-ci ildə tikilib.
== Doğumlar ==
1524-cü ildə Şah İsmayıl Xətai vəfat etdi və Şah Təhmasib anadan oldu.
Simeon Bekbulatoviç
Şeyx Bəhaəddin (memar)
== Vəfatlar ==
1578-cı ildə Şah Təhmasib vəfat etdi.
60-cı təpə
60-cı təpə və ya 60-cı təpənin altında (ing. Beneath Hill 60) — rejissor Ceremi Simsin tərəfindən 2010-cu ildə çəkilmiş Avstraliya müharibə filmidir.
== Süjet xətti ==
Filmdəki hadisələr Birinci Dünya müharibəsi illərində baş verir. Baş qəhrəman avstraliyalı mədənçi Oliver Vudvorddur. O, özündən 10 yaş kiçik olan Marcori Uoddell adlı bir qıza aşiqdir. Atası Oliveri qızından uzaqlaşdırmaq üçün onu orduya getməyə məcbur etməyə çalışır. Nəhayət, Britaniya Ordusu Avstraliya Tunel Kampaniyasında bir bölmə yaratdığı zaman, veteran mədənçi Vudvord bu bölməyə rəhbər təyin edilir.
Haumea (cırtdan planet)
Haumea (simvolı: ) — Günəş sisteminə daxil olan 5 cırtdan planetdən biridir. 2004-cü ildə amerikalı astronom Mayk Braun tərəfindən kəşf olunmuşdur. 2008-ci ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı Haumeaya cırtdan planet statusu vermişdir.
Kiçik cırtdan kaşalot
Kiçik cırtdan kaşalot (Kogia sima ya da köhnə adı ilə Kogia simus) – cırtdan balinalar ailəsinin bilinən üç növündən biri.
Makemake (cırtdan planet)
Makemake (kiçik planetlər təsnifatında 136472 Makemake; simvolı: ) — Günəş sistemində yerləşən cırtdan planet. Koyper qurşağında yerləşən məlum olan ikinci ən böyük kosmik cisimdir və ölçüsü Plutonun 2/3-nə bərabərdir. Makemakenin S/2015 (136472) 1 adlandırılan bir məlum təbii peyki vardır. Makemakenin orta səth temperaturunun −230 °C göstərici ilə çox aşağı olması, səthin Metan, Etan və ehtimal ki, Azot buzları ilə örtülü olmasını bildirir.
Makemake Mayk Braunun rəhbərlik etdiyi komanda tərəfindən 31 mart 2005-ci ildə kəşf olundu. Buna baxmayaraq, cırtdan planetin kəşfi ictimaiyyətə 29 iyul 2005-ci ildə açıqlandı. Əvvəlcə 2005 FY9 olaraq adlandırılsa da, daha sonra 136472 kiçik planet kodu ilə təsnif olundu. Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı tərəfindən kəşfin cırtdan planet olaraq qəbul olunması ehtimalına görə, ona Pasxa adasında yaşayan rapanui xalqının yaradıcı tanrısı hesab olunan Makemakenin adı verildi.
== Tarixi ==
=== Kəşfi ===
Makemake Mayk Braunun rəhbərlik etdiyi komanda tərəfindən 31 mart 2005-ci ildə Palomar Rəsədxanasında aparılan müşahidələrin nəticəsi olaraq kəşf edilsə də, bu kəşf ictimaiyyətə 29 iyul 2005-ci ildə açıqlandı. Komanda izlədikləri parlaq kosmik cisimlər olan Erida və Makemakenin kəşfinin elanını hesablamalar dəqiqləşənə qədər təxirə salmağı düşünürdü.
Mehdiqulu bəy Cığatay
Mehdiqulu bəy Cığatay (v. iyul 1618) — Xorasanda fəaliyyət göstərən Cığatay hakimi və Şah I Abbasın saray əyanı. O, əmir-e axur rütbəsi almış və Müqəddəs Roma İmperiyası ilə Rusiya imperiyasına diplomatik missiya üçün göndərilmişdir.
== Diplomatik missiyaları ==
1599-cu ildə Şah I Abbas Entoni Şirlinin məsləhəti ilə Osmanlı imperiyasına qarşı Avropa dövlətləri ilə ittifaq qura bilmə ümidilər Avropaya diplomatik nümayəndə heyətləri göndərdi. Elçilər Müqəddəs Roma imperatoru II Rudolfla görüşdü. O da, bu ziyarətə cavab olaraq Stefan Kakaşın rəhbərliyində İsfahana nümayəndələr göndərmişdir. Kakaş yolda ikən vəfat etmiş və rəhbərliyi onun katibi Georg Tektander fon der Yabel öz üzərinə götürmüşdür. Şah I Abbas fon der Jabeli qəbul etmiş və Mehdiqulu bəyi onunla birlikdə Rusiya çarlığına göndərmişdir. Bunun səbəbi I Abbasın rus çarı Boris Qodunovu qızılbaş ordusunun Osmanlı üzərində qələbə qazanması barədə məlumatlandırmaq istəyi idi. Çar bu xəbəri eşitməkdən məmnun oldu və 5 min nəfər döyüşçü ilə bir neçə topu ona Dərbəndi geri qaytarmağa yardım etməsi üçün göndərdi.
Namiq Cırıyev
Namiq Cırıyev (4 noyabr 1980, İsmayıllı) — ilahiyyatçı, ərəbşünas
== Həyatı ==
Namiq Zeynəddin oğlu Cırıyev 4 noyabr 1980-ci ildə İsmayıllı rayonu Qalacıq kəndində anadan olub. 1987-98-ci illərdə İsmayıllı rayonu Taryel Xanadanov adına orta məktəbdə oxuyub.
1998-99-cu illərdə Türkiyənin İzmir şəhərindəki Doqquz Eylül Universitetində İlahiyyat fakültəsində təhsil alıb.
1999-2003-cü illərdə Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsində təhsilini davam etdirib.
2003-cü ildə M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun aspiranturasına qəbul olunub, elə həmin il institutda əmək fəaliyyətinə başlayıb. 2005-2007-ci illərdə müxtəlif mətbu orqanlarında çalışıb, 2008-ci ildən isə Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsində çalışır.
100-ə yaxın elmi, publisist və tədqiqat əsərlərinin müəllifidir.
Pluton (cırtdan planet)
Pluton (134340 Pluto; simvolı: , və ya ) — Günəş ətrafında dövr edən ən kiçik cırtdan planetlərdən biri. Kəşf edildiyi 1930-cu ildən 2006-cı ilədək planet kimi qəbul edilən Pluton, hal-hazırda Koyper qurşağında Eridadan sonra ikinci böyük obyekt hesab edilir.
1930-cu ildən 2006-cı ilədək Pluton Günəş sistemində doqquzuncu planet kimi qəbul edilirdi. Ancaq XX əsrin sonları və XXI əsrin əvvəllərində Günəş sistemində plutonsayağı xeyli səma cismi kəşf edildi. Onlardan Erida kütlə baxımından Plutondan 27% böyükdür. 24 avqust 2006-cı ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı özünün XXVI assambleyasında ilk dəfə olaraq "planet" anlayışına tərif verdi. Pluton bu tərifdə deyilən əsaslara uymadığından o planet kateqoriyasından kənarda qaldı.
NASA 19 yanvar 2006-cı ildə Plutonun kəşfi üçün "New Horizons" adlı qurğunu kosmosa göndərdi. Həmin qurğu 9 il sonra yəni, 14 iyul 2015-ci ildə Plutona 12000 km yaxınlaşaraq planetin fotosunu çəkib. Xatırladaq ki, Plutonun fotosu dünyadan 5 milyard km uzaqda çəkilib.
Pələng cırmağı (film, 1991)
Pələng cırmağ (ing. Tiger Claws) — 1991-ci ildə döyüş janrında çəkilən filmdir. Filmin büdcəsi qiymətləndirməylə 2,500,000 Kanada dollarıdır. Bu büdcənin qoyulmasında Calal Merhinin böyük rolu vardır. Filmin bir çox səhnələri "Shapiro-Glickenhaus Entertainment" şirkətinin büdcə problemi səbəbindən ayrı-ayrılıqda 3 aya çəkilmişdir.
== Məzmun ==
Bir çox döyüş ustalarını qəddarlıqla öldürən qatil axtarışdadır. Onun axtarış işi Linda Mastersona həvalə edilir. Onun köməkçisi isə Terek Riçardsdır. Terek bir müddət əvvəl vəzifəsindən kənarlaşdırılmış və bu vəzifəni geri qaytarmaq üçün yeni vəzifəsinin üstəsindən gəlməlidir. Onlar naməlum səbəbdən öldürülmüş döyüş ustalarının bədənlərində pələng cırmağına bənzər izləri müşahidə edirlər.
Qazan xan (Cığataylı)
Qazan xan(?—1347)—(1342—1346)-cı illərdə Cığatay xanlığının hökmdarı.
== Həyatı ==
Qazan xan Yasavurun (?-1320) oğludur. Türkmənlər tərəfindən dəstəklənirdi.
Qazan xan 1342-ci ildə Məhəmməd Poladın ölümündən sonra Cığatay xanlığının başına keçdi.Paytaxtı Qarşı şəhərinə daşıdı.
Qazan xan 1346-cı ildə Türkmən əmiri Qazaqan tərəfindən döyüşdə öldürüldü.
Qazan xanın Saraymülk xanım adlı qızı vardı.
== Ədəbiyyat ==
Бартольд В. В., Сочинения. т.2 часть 1. М., 1963
Шараф ад-Дин Йазди.
Qoyun cığırları
Qoyun cığırları — təpə və dağların çimlənmiş yamaclarında pilləvarı yerləşən cığırlar, yaxud ensiz terras görkəmində mikrorelyef formaları. Adətən qoyun cığırlarının əmələ gəlməsini dırnaqlı heyvanların yamaclarda dəfələrlə hərəkət etməsi ilə əlaqələndirirlər. Onların yaranması ağırlıq qüvvəsi nəticəsində yamac çöküntülərinin sürüşməsi, yaxud soliflüksiya prosesi nəticəsində də baş verə bilər.
Sahil cığı
== Təbii yayılması ==
Qafqazda, Şimali İranda, Orta Asiyada yayılmışdır.
== Botaniki təsviri ==
Düz, yumru, cod gövdəli, hündürlüyü 60-80(100) sm, bünövrəsində qınlarla örtülmüşdür.Yarpağı silindrik, gövdədən qısadır.Yan çiçək qrupu, şaxələnmiş, süpürgəvarı, nazık budaqlıdır: çiçəkləri budaqların ucunda 2-5 ədəd yığılmışdır.Çiçəkaltlığı çiçək qrupundan qısa və ya ona bərabər, iynəli, bünövrəsində enliləşmiş və pərdəlidir.Çiçəkaltlıqları yumurtavari, biz, təxminən çiçəkaltlığına bərabərdir. Çiçəkyanlığının yarpaqları əvvəlki növdə olduğu kimidir.Qutucuğu ensiz, üç hissəli-konusvari və ya uzunsov-yumurtavari, qonur, çiçəkyanlığından 1,5-2 dəfə uzundur.Toxumu uzunsov, xırda,qonur, qısa, ağ çıxıntılıdır.
== Ekologiyası ==
Nəmişli yerlərdə və duzlu qumlarda bitir.
== Azərbaycanda yayılması ==
Cənub bölgəsində, Abşeronda, Şirvanda, Kürətrafında təbii halda rast gəlinir.
== İstifadəsi ==
Tək və qrup əkinlərində, canlı çəpərlərin salınmasinda istıfadəsi məqsədyönlüdür.
== Məlumat mənbəsi ==
Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorası II cild", Bakı:-"Səda"-2015.
Sağsağanı cırtdan qızılquş
Sağsağanı cırtdan qızılquş (lat. Microhierax melanoleucus) — cırtdan qızılquş cinsinə aid quş növü.
Serera (cırtdan planet)
Serera (simvolı: , ing. Ceres) — Günəş sisteminə daxil olan 5 cırtdan planetdən biri. Diametri təxminən 945 kilometrdir. 1801-ci ildə italiyalı astronom Cüzeppi Pyaççi tərəfindən kəşf olunmuşdur. 2006-ci ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı planet və cırtdan planet anlayışlarını dəqiqləşdirdikdən sonra Sereraya cırtdan planet statusu verilmişdir.
Serera Mars və Yupiter arasında asteroid qurşağının ortasına yaxın bir orbit izləyir, orbital dövrü (ili) 4,6 Yer ilinə bərabərdir.
Sən Belə Cımbılısan (1982)
== Məzmun ==
Film xeyirlə şərin mübarizəsi, dostluq və ədalət mövzusundadır.
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
Ssenari müəllifi: Ağanağı Axundov, Vaqif Məmmədov
Rejissor: Ağanağı Axundov
Quruluşçu rəssam: Vaqif Məmmədov
Operator: Ramiz Ağayev
Bəstəkar: Ramiz Mirişli
Səs operatoru: Vladimir Savin
Cizgi rəssamı: Bəhmən Əliyev, Rauf Dadaşov, Firəngiz Quliyeva, Gülşən Quliyeva, Arifə Hatəmi, Dinarə Seyidova, Vahid Talıbov, Solmaz Hüseynova
Redaktor: D. Tahirova
Filmin direktoru: Aydın Abdullayev
=== Filmi səsləndirənlər ===
Dadaş Kazımov — tısbağa (titrlərdə yoxdur)
Sadıq Hüseynov — tısbağa (titrlərdə yoxdur)
Xuraman Hacıyeva — parabüzən (titrlərdə yoxdur)
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 314.
Sən belə cımbılısan (film, 1982)
== Məzmun ==
Film xeyirlə şərin mübarizəsi, dostluq və ədalət mövzusundadır.
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
Ssenari müəllifi: Ağanağı Axundov, Vaqif Məmmədov
Rejissor: Ağanağı Axundov
Quruluşçu rəssam: Vaqif Məmmədov
Operator: Ramiz Ağayev
Bəstəkar: Ramiz Mirişli
Səs operatoru: Vladimir Savin
Cizgi rəssamı: Bəhmən Əliyev, Rauf Dadaşov, Firəngiz Quliyeva, Gülşən Quliyeva, Arifə Hatəmi, Dinarə Seyidova, Vahid Talıbov, Solmaz Hüseynova
Redaktor: D. Tahirova
Filmin direktoru: Aydın Abdullayev
=== Filmi səsləndirənlər ===
Dadaş Kazımov — tısbağa (titrlərdə yoxdur)
Sadıq Hüseynov — tısbağa (titrlərdə yoxdur)
Xuraman Hacıyeva — parabüzən (titrlərdə yoxdur)
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 314.
Tom və Cerri (40-cı seriya)
Balaca yetim (ing. The Little Orphan) — 30 aprel 1949-cu ildə çəkilmiş "Tom və Cerri" cizgi filminin seriyasıdır.
Tom və Cerri (56-cı seriya)
Cerri və qızıl balıq (ing. Saturday Evening Puss) — 3 mart 1951-ci ildə çəkilmiş "Tom və Cerri" cizgi filminin seriyasıdır.
UEFA Avro 1968 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1968-in seçmə mərhələsinin 6-cı qrupunda İtaliya, Kipr, Rumıniya və İsveçrə milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar.
Turnirin 1/4 mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan İtaliya millisi qazanmışdır.
UEFA Avro 1972 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1972-nin seçmə mərhələsinin 6-cı qrupunda Avstriya, İrlandiya, İtaliya və İsveç milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar. Turnirin 1/4 mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan İtaliya millisi qazanmışdır.
UEFA Avro 1976 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1976-nın seçmə mərhələsinin 6-cı qrupunda SSRİ, İrlandiya, Türkiyə və İsveçrə milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar. Turnirin 1/4 mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan SSRİ millisi qazanmışdır.
UEFA Avro 1980 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1980-nin seçmə mərhələsinin 6-cı qrupunda Macarıstan, Yunanıstan, SSRİ və Finlandiya milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar.. Turnirin final mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan Yunanıstan millisi qazanmışdır.
UEFA Avro 1984 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1984-ün seçmə mərhələsinin 6-cı qrupunda Avstriya, Albaniya, Şimali İrlandiya, Türkiyə və AFR milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar. Turnirin final mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan AFR millisi qazanmışdır.
UEFA Avro 1988 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1988-in seçmə mərhələsinin 6-cı qrupunda Danimarka, Çexoslovakiya, Uels və Finlandiya milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar. Turnirin final mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan Danimarka millisi qazanmışdır.
UEFA Avro 1992 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1992-nin seçmə mərhələsinin 6-cı qrupunda Niderland, Portuqaliya, Yunanıstan, Finlandiya və Malta milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar. Turnirin final mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan Niderland millisi qazanmışdır.
UEFA Avro 1996 (seçmə mərhələsi, 6-cı qrup)
UEFA Avro 1996-nın seçmə mərhələsinin 5-ci qrupunda Portuqaliya, İrlandiya, Şimali İrlandiya, Avstriya, Latviya və Lixtenşteyn milli futbol komandaları mübarizə aparmışlar. Turnirin final mərhələsinə vəsiqəni 1-ci yeri tutan Çexiya millisi qazanmışdır. İrlandiya millisi isə ikinci vəsiqə uğrunda 5-ci qrupda 2-ci yeri tutan Niderland millisi ilə Pley-off oyunu oynamışdır.
